|
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
ŞEKİLLER LİSTESİ 25
KISALTMALAR 27
BİRİNCİ BÖLÜM
ENFLASYON HAKKINDA GENEL BİLGİLER
1.1. ENFLASYONUN TANIMI 29
1.2. ENFLASYON İLE İLİŞKİLİ KAVRAMLAR 33
1.2.1. DEFLASYON 33
1.2.2. STAGFLASYON 34
1.2.3. DEZENFLASYON 35
1.2.4. TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ 35
1.2.5. REFLASYON 36
1.2.6. İKTİSADİ HOŞNUTSUZLUK ENDEKSİ 36
1.2.7. ENFLASYON HEDEFLEMESİ 37
1.2.8. HAYAT PAHALILIĞI 38
1.3. ENFLASYONUN ÖLÇÜLMESİ 38
1.3.1. TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ (TÜFE) 40
1.3.2. YURT İÇİ ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (Yİ–ÜFE) 40
1.3.3. GSYİH DEFLATÖRÜ 41
1.4. ENFLASYONUN ÇEŞİTLERİ 42
1.4.1. NEDENLERİNE GÖRE ENFLASYON ÇEŞİTLERİ 42
1.4.1.1. Talep Enflasyonu 42
1.4.1.2. Maliyet Enflasyonu 44
1.4.1.3. Fiyat Enflasyonu 46
1.4.1.4. Yapısal Enflasyon 46
1.4.2. ARTIŞ HIZINA GÖRE ENFLASYON ÇEŞİTLERİ 47
1.4.2.1. Sürünen Enflasyon 47
1.4.2.2. Ilımlı Enflasyon 47
1.4.2.3. Yüksek Enflasyon 47
1.4.2.4. Hiperenflasyon 48
1.4.3. GELİŞME SÜREÇLERİNE GÖRE ENFLASYON ÇEŞİTLERİ 51
1.4.3.1.Açık Enflasyon 51
1.4.3.2.Gizli (Örtülü) Enflasyon 51
1.4.4. DİĞER ENFLASYON ÇEŞİTLERİ 52
1.4.4.1. Çekirdek Enflasyon 52
1.4.4.2. Beklenti Enflasyonu 53
1.4.4.3. Kronik Enflasyon 53
1.4.4.4. Skimpflasyon 53
1.4.4.5. Shrinkflasyon 54
1.4.4.6. Greedflation 55
1.5. ENFLASYONUN MALİYETLERİ 55
1.5.1. KARAR ALMA SÜRECİNDE ENFLASYONUN MALİYETİ 55
1.5.2. YATIRIM SÜRECİNDE ENFLASYONUN MALİYETİ 56
1.5.3. KREDİ PİYASASINDA ENFLASYONUN MALİYETİ 56
1.5.4. İŞGÜCÜ PİYASASINDA ENFLASYONUN MALİYETİ 56
1.5.5. TOPLUMSAL ALANDA ENFLASYONUN MALİYETİ 56
1.5.6. DIŞ PİYASALARDA ENFLASYONUN MALİYETİ 57
1.6. ENFLASYONUN NEDENLERİ 57
1.7. ENFLASYONUN DÜŞÜRÜLMESİ 58
1.8. ENFLASYONUN İŞLETMELER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 60
1.9. ENFLASYONUN FİNANSAL TABLOLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 61
1.9.1. ENFLASYONUN BİLANÇO ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 64
1.9.1.1. Enflasyonun Varlık Kalemleri Üzerindeki Etkileri 66
1.9.1.1.1. Enflasyonun Parasal Varlık Kalemleri Üzerindeki Etkileri 67
1.9.1.1.2. Enflasyonun Parasal Olmayan Varlık Kalemleri Üzerindeki Etkileri. 67
1.9.1.2. Enflasyonun Yükümlülük Kalemleri Üzerindeki Etkileri 69
1.9.1.2.1. Enflasyonun Parasal Yükümlülük Kalemleri Üzerindeki Etkileri 69
1.9.1.2.2. Enflasyonun Parasal Olmayan Yükümlülük Kalemleri Üzerindeki Etkileri 70
1.9.2. ENFLASYONUN GELİR TABLOSU ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 73
1.9.2.1. Enflasyonun Gelir Kalemleri Üzerindeki Etkileri 74
1.9.2.2. Enflasyonun Gider Kalemleri Üzerindeki Etkileri 75
1.10. ENFLASYONUN MUHASEBESİNİN TEMEL KAVRAMLARI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 76
1.10.1. ENFLASYONUN SOSYAL SORUMLULUK KAVRAMINA ETKİSİ 76
1.10.2. ENFLASYONUN İŞLETMENİN SÜREKLİLİĞİ KAVRAMINA ETKİSİ 76
1.10.3. ENFLASYONUN MALİYET ESASI KAVRAMINA ETKİSİ 77
1.10.4. ENFLASYONUN TUTARLILIK KAVRAMINA ETKİSİ 77
1.10.5. ENFLASYONUN TAM AÇIKLAMA KAVRAMINA ETKİSİ 78
1.10.6. ENFLASYONUN İHTİYATLILIK KAVRAMINA ETKİSİ 78
1.10.7. ENFLASYONUN PARAYLA ÖLÇME KAVRAMINA ETKİSİ 79
İKİNCİ BÖLÜM
ENFLASYON MUHASEBESİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER
2.1. ENFLASYON MUHASEBESİNİN TANIMI 81
2.2. ENFLASYON MUHASEBESİNİN AMACI VE GEREKLİLİĞİ 90
2.2.1. ENFLASYON MUHASEBESİNİN AMACI 90
2.2.2. ENFLASYON MUHASEBESİNİN GEREKLİLİĞİ 93
2.3. ENFLASYON MUHASEBESİ YÖNTEMLERİ 96
2.3.1. KISMİ DÜZELTME YÖNTEMLERİ 96
2.3.1.1. Yeniden Değerleme 97
2.3.1.1.1. Yeniden Değerleme Kavramı 97
2.3.1.1.2. Yeniden Değerleme Uygulamaları 100
2.3.1.1.2.1. Sürekli Yeniden Değerleme 100
2.3.1.1.2.1.1. Yasal Düzenleme 100
2.3.1.1.2.1.2. Yeniden Değerleme Yapabilecek Mükellefler 101
2.3.1.1.2.1.3. Yeniden Değerlemeye Tabi Tutulabilecek İktisadi
Kıymetler 102
2.3.1.1.2.1.4. Değerlemeye Tabi Tutulamayacak İktisadi Kıymetler 102
2.3.1.1.2.1.5. Yeniden Değerlemeye Esas Değer 103
2.3.1.1.2.1.6. Yeniden Değerleme Oranı 103
2.3.1.1.2.1.7. Yeniden Değerleme Yapabilme Zamanı 104
2.3.1.1.2.1.8. Geçici Vergi Dönemlerinde Yeniden Değerleme 105
2.3.1.1.2.1.9. Özel Hesap Dönemine Tabi Mükelleflerin Durumu 105
2.3.1.1.2.1.10. Yeniden Değerleme Uygulaması 105
2.3.1.1.2.1.11. Yeniden Değerlemenin Envanter Defterine
Kaydedilmesi 107
2.3.1.1.2.1.12. Enflasyon Düzeltmesi Açısından Yeniden Değerleme 108
2.3.1.1.2.1.13. Özel Fon Hesabındaki Tutarların Başka Bir Hesaba
Aktarılması veya İşletmeden Çekilmesi 108
2.3.1.1.2.1.14. Yeniden Değerlemeye Tabi Tutulan Sabit Kıymetlerin
Elden Çıkarılması 109
2.3.1.1.2.2. Tek Seferlik Yeniden Değerleme 109
2.3.1.1.2.2.1. Yasal Düzenleme 109
2.3.1.1.2.2.2. Yeniden Değerlemeye Tabi Tutulabilecek İktisadi
Kıymetler 111
2.3.1.1.2.2.3. Yeniden Değerlemeye Esas Değer 112
2.3.1.1.2.2.4. Yeniden Değerleme Oranı 112
2.3.1.1.2.2.5. Yeniden Değerleme Uygulaması 112
2.3.1.1.2.2.6. Vergi Uygulaması 113
2.3.1.1.2.2.7. Özel Fon Hesabındaki Tutarların Başka Bir Hesaba Aktarılması veya İşletmeden Çekilmesi 113
2.3.1.1.2.2.8. Yeniden Değerlemeye Tabi Tutulan Sabit Kıymetlerin Elden Çıkarılması 114
2.3.1.1.3. Yeniden Değerlemenin Muhasebeleştirilmesi 114
2.3.1.1.4. Örnek Uygulama 114
2.3.1.2. Azalan Bakiyeler Yöntemi ile Amortisman Ayrılması 119
2.3.1.3. Sabit Kıymet Yenileme Fonu 121
2.3.1.4. Son Giren İlk Çıkar (LIFO) Stok Değerleme Yöntemi 123
2.3.1.5. Alacak ve Borç Senetleri Reeskontu 126
2.3.1.6. İştirak Hissesi Satış Kazancı İstisnası 127
2.3.2. GENEL NİTELİKLİ YÖNTEMLER 128
2.3.2.1. Genel Fiyat Düzeyi Yöntemi 128
2.3.2.2. Cari Maliyet Yöntemi 132
2.3.2.3. Karma Yöntem 137
2.3.2.4. Yöntemlerin Karşılaştırılması 138
2.4. DÜNYADA ENFLASYON MUHASEBESİNİN TARİHÇESİ 140
2.4.1. GENEL AÇIKLAMA 140
2.4.2. ÇEŞİTLİ ÜLKELERDEKİ ENFLASYON MUHASEBESİ UYGULAMALARI 141
2.4.2.1. Amerika Birleşik Devletleri 141
2.4.2.2. Almanya 142
2.4.2.3. Arjantin 142
2.4.2.4. Avustralya 142
2.4.2.5. Brezilya 143
2.4.2.6. Fransa 143
2.4.2.7. Güney Afrika 145
2.4.2.8. Hollanda 145
2.4.2.9. İngiltere 146
2.4.2.10. İsrail 146
2.5. TÜRKİYE’DE ENFLASYON MUHASEBESİNİN TARİHÇESİ 146
2.5.1. GENEL AÇIKLAMA 146
2.5.2. SERMAYE PİYASASI KURULU DÜZENLEMELERİ 147
2.5.3. BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUMU (BDDK) DÜZENLEMELERİ 152
2.5.4. TÜRKİYE MUHASEBE VE DENETİM STANDARTLARI KURULU (TMUDESK) DÜZENLEMELERİ 152
2.5.5. VERGİ USUL KANUNU’NDA YAPILAN DÜZENLEMELER 153
2.5.6. KAMU GÖZETİMİ KURUMU DÜZENLEMELERİ 163
2.5.7. KAMU İDARELERİNDE ENFLASYON DÜZELTMESİ UYGULAMASI 164
2.6. TÜRKİYE’DE ENFLASYON MUHASEBESİ İLE İLGİLİ YASAL ÇERÇEVE 165
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ENFLASYON MUHASEBESİ KAYITLARI
3.1. ENFLASYON MUHASEBESİNDE KULLANILAN MUHASEBE HESAPLARI 169
3.1.1. GENEL AÇIKLAMA 169
3.1.2. VERGİ USUL KANUNU’NUN MÜKERRER 298. MADDESİ İLE SÜREKLİLİK ARZ EDEN DÜZELTME İŞLEMİNE İLİŞKİN MUHASEBE HESAPLARI 170
3.1.3. VERGİ USUL KANUNUNUN GEÇİCİ 25. MADDESİ KAPSAMINDA DÜZELTME İŞLEMİNE İLİŞKİN MUHASEBE HESAPLARI 174
3.2. ENFLASYON DÜZELTMESİ MUHASEBE KAYITLARI 174
3.2.1. VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜK HESAPLARININ DÜZELTME KAYITLARI 174
3.2.2. YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİ HESAPLARININ DÜZELTME KAYITLARI 175
3.2.3. SERMAYE HESABININ DÜZELTME KAYITLARI 178
3.2.4. ENFLASYON DÜZELTMESİ İLE İLGİLİ KÂR ZARAR KAYITLARI 179
3.2.4.1. 31.12.2023 Tarihli Enflasyon Düzeltmesi ile İlgili 179
3.2.4.1.1. Varlık ve Yükümlülük Hesapları 179
3.2.4.1.2. Sermaye Hesabı 180
3.2.4.1.3. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşleri Hesapları 180
3.2.4.2. 2024 ve Sonraki Yıllarda Yapılacak Enflasyon Düzeltmesi ile İlgili 181
3.2.4.2.1. Varlık ve Yükümlülük Hesapları 181
3.2.4.2.2. Sermaye Hesabı 183
3.2.4.2.3. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşleri Hesapları 184
3.2.5. YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİNDE REEL OLMAYAN FİNANSMAN MALİYETİ 186
3.2.6. YABANCI PARA İLE YAPILAN YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİ 187
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
VERGİ USUL KANUNU AÇISINDAN ENFLASYON MUHASEBESİ
4.1. GENEL AÇIKLAMA 189
4.2. ENFLASYON MUHASEBESİNİN KOŞULLARI 194
4.3. ENFLASYON DÜZELTMESİNİN KAPSAMI 195
4.3.1. ENFLASYON DÜZELTMESİ YAPMAK ZORUNDA OLANLAR 195
4.3.1.1. Koşullar Kapsamında Enflasyon Düzeltmesi Yapmak Zorunda Olanlar 195
4.3.1.1.1. Faaliyetlerine Öteden Beri Devam Eden İşletmeler 195
4.3.1.1.2. Yeni İşe Başlayan İşletmeler 196
4.3.1.1.3. Bilanço Esasına Geçiş ve Çıkış 197
4.3.1.1.4. Özel Durumlar 198
4.3.1.2. Sürekli Olarak Enflasyon Düzeltmesi Yapmak Zorunda Olanlar 199
4.3.2. SEÇİMLİK HAK OLARAK ENFLASYON DÜZELTMESİ YAPABİLECEK OLANLAR 201
4.3.3. ENFLASYON DÜZELTMESİ YAPAMAYACAK OLANLAR 201
4.4. ENFLASYON MUHASEBESİNİN UYGULANACAĞI DÖNEM 203
4.4.1. TAKVİM YILI 203
4.4.2. ÖZEL HESAP DÖNEMİ 205
4.5. ENFLASYON MUHASEBESİ UYGULAMASININ SONA ERMESİ 206
4.6. ENFLASYON MUHASEBESİ SÜRECİ 207
4.7. DÜZELTMEYE TABİ OLACAK FİNANSAL TABLOLAR 209
4.8. DÜZELTMEYE TABİ OLACAK KIYMETLER 210
4.9. PARASAL VE PARASAL OLMAYAN HESAP KALEMLERİ 212
4.9.1. PARASAL VE PARASAL OLMAYAN HESAP AYRIMI 212
4.9.1.1. Parasal Hesap Kalemleri 213
4.9.1.2. Parasal Olmayan Hesap Kalemleri 222
4.9.2. PARASAL VE PARASAL OLMAYAN HESAP KALEMLERİNİN ENFLASYON MUHASEBESİNE ETKİSİ 228
4.10. DÜZELTMEYE ESAS OLAN TARİHLER 236
4.11. KULLANILACAK FİYAT ENDEKSİ 239
4.12. KATSAYILAR 240
4.12.1. DÜZELTME KATSAYISI 240
4.12.2. ORTALAMA DÜZELTME KATSAYISI 244
4.12.3. TAŞIMA KATSAYISI 245
4.13. DÜZELTME İŞLEMİNDE ESAS ALINACAK TUTARLAR 247
4.14. REEL OLMAYAN FİNANSMAN MALİYETİNİN HESAPLANMASI 249
4.14.1. GENEL AÇIKLAMA 249
4.14.2. REEL OLMAYAN FİNANSMAN MALİYETİ İÇEREN HESAP KALEMLERİ 256
4.14.3. REEL OLMAYAN FİNANSMAN MALİYETİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ 258
4.14.3.1. Borç Tutarının Esas Alınması Yöntemi 258
4.14.3.1.1. ROFM Tutarının Aktifleştirilen Finansman Maliyetinden Küçük Olması Durumu 259
4.14.3.1.2. ROFM Tutarının Aktifleştirilen Finansman Maliyetinden Büyük Olması Durumu 266
4.14.3.1.3. ROFM Oranının Negatif Olması Durumu 267
4.14.3.1.4. Yabancı Para Üzerinden Borçlanmalar 268
4.14.3.1.5. Birden Fazla Hesap Dönemine Yayılan Borçlanmalar 269
4.14.3.2. Toplam Finansman Maliyetinin Esas Alınması Yöntemi 272
4.14.3.2.1. ROFM Oranının (1)’den Büyük Olması Durumu 275
4.14.3.2.2. ROFM Oranının Negatif Olması Durumu 279
4.14.4. KREDİLER İLE İLGİLİ BAZI FİNANSMAN GİDERLERİ 279
4.14.5. YENİDEN DEĞERLEMEYE TABİ TUTULMUŞ İKTİSADİ KIYMETLERDE ROFM 279
4.14.6. TOPLULAŞTIRILMIŞ YÖNTEMLERLE ROFM 280
4.14.7. ROFM’NİN TEVSİKİ 280
4.15. PARASAL KAZANÇ/KAYIP (ENFLASYON DÜZELTMESİ KÂR / ZARARI ) 280
4.16. ENFLASYON DÜZELTMESİ ÖNCESİ HAZIRLIK ÇALIŞMALARI 281
4.17. ENFLASYON DÜZELTMESİNDE TEMEL İLKELER 284
4.18. BİLANÇODAKİ HESAP KALEMLERİNDE ENFLASYON DÜZELTMESİ 285
4.18.1. VARLIKLARIN DÜZELTİLMESİ 285
4.18.1.1. Menkul Kıymetlerin Düzeltilmesi 285
4.18.1.2. Verilen Depozito ve Teminatlar 287
4.18.1.3. Stokların Düzeltilmesi 289
4.18.1.3.1. Genel Açıklama 289
4.18.1.3.2. Stoklarda Düzeltmeye Esas Tutarlar 293
4.18.1.3.3. Stoklarda Enflasyon Düzeltmesi Yöntemleri 293
4.18.1.3.3.1. Gerçek Yöntem 295
4.18.1.3.3.2. Toplulaştırılmış Yöntemler 297
4.18.1.3.3.2.1. Basit Ortalama Yöntem 300
4.18.1.3.3.2.2. Hareketli Ağırlıklı Ortalama Yöntem 301
4.18.1.3.3.2.3. Stok Devir Hızı Yöntemi 305
4.18.1.3.3.2.4. Yöntemlerin Karşılaştırılması 309
4.18.1.3.3.3. Üretim İşletmelerinde Stokların Enflasyon Düzeltmesi 310
4.18.1.3.3.3.1. Gerçek Yöntem 312
4.18.1.3.3.3.2. Toplulaştırılmış Yöntemler 313
4.18.1.3.4. Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulan Stokların Satılması 316
4.18.1.4. Verilen Sipariş Avanslarının Düzeltilmesi 318
4.18.1.5. Gelecek Aylara/Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkuklarının
Düzeltilmesi 321
4.18.1.6. Mali Duran Varlıkların Düzeltilmesi 321
4.18.1.6.1. Bağlı Menkul Kıymetler 322
4.18.1.6.2. İştirakler 323
4.18.1.6.3. Bağlı Ortaklıklar 326
4.18.1.7. Maddi Duran Varlıkların Düzeltilmesi 326
4.18.1.7.1. Genel Açıklama 326
4.18.1.7.2. Yeniden Değerlemeye Tabi Tutulmuş Maddi Duran Varlıklar 330
4.18.1.7.3. Arazi ve Arsalar 339
4.18.1.7.4. Yer Altı ve Yer Üstü Düzenleri 339
4.18.1.7.5. Binalar 340
4.18.1.7.6. Tesis Makine ve Cihazlar 342
4.18.1.7.7. Taşıtlar 344
4.18.1.7.8. Demirbaşlar 348
4.18.1.8. Birikmiş Amortismanların Düzeltilmesi 349
4.18.1.8.1. 31.12.2023 Tarihli Bilançolarda Birikmiş Amortismanların
Düzeltilmesi 350
4.18.1.8.2. 2024 ve Sonraki Hesap Dönemlerinde Birikmiş Amortismanların Düzeltilmesi 355
4.18.1.9. Yapılmakta Olan Yatırımların Düzeltilmesi 357
4.18.1.9.1. 31.12.2023 Tarihi İtibarıyla Devam Eden Yatırımların Düzeltilmesi 358
4.18.1.9.2. 01.01.2024 Tarihinden Önce İlgili Aktif Hesaba Aktarılan Yatırımların Düzeltilmesi 359
4.18.1.10. Maddi Olmayan Duran Varlıkların Düzeltilmesi 361
4.18.1.10.1. Haklar 362
4.18.1.10.2. Şerefiye 363
4.18.1.10.3. Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri 363
4.18.1.10.4. Araştırma ve Geliştirme Giderleri 364
4.18.1.10.5. Özel Maliyetlerin Düzeltilmesi 369
4.18.1.10.6. Birikmiş Amortismanlar 370
4.18.1.11. Özel Tükenmeye Tabi Varlıkların Düzeltilmesi 371
4.18.1.11.1. Arama Giderlerinin Düzeltilmesi 371
4.18.1.11.2. Hazırlık ve Geliştirme Giderlerinin Düzeltilmesi 372
4.18.1.11.3. Birikmiş Tükenme Paylarının Düzeltilmesi 373
4.18.1.12. Finansal Kiralama İşlemlerinin Düzeltilmesi 374
4.18.1.13. Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulan Parasal Olmayan Kıymetlerin Satılması 375
4.18.1.13.1. Amortismana Tabi Kıymetlerin Satılması 375
4.18.1.13.2. Amortismana Tabi Olmayan Kıymetlerin Satılması 376
4.18.2. YÜKÜMLÜLÜKLERİN DÜZELTİLMESİ 377
4.18.2.1. Alınan Depozito ve Teminatların Düzeltilmesi 377
4.18.2.2. Alınan Sipariş Avanslarının Düzeltilmesi 379
4.18.2.3. Karşılıkların Düzeltilmesi 381
4.18.2.4. Gelecek Aylara/Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkuklarının Düzeltilmesi 383
4.18.3. ÖZSERMAYE HESAPLARININ DÜZELTİLMESİ 383
4.18.3.1. Genel Açıklama 383
4.18.3.1.1. Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulacak Özsermaye Kalemleri 385
4.18.3.1.2. Enflasyon Düzeltilmesine Tabi Tutulmayıp Aynen Korunacak Olan Özsermaye Kalemleri 387
4.18.3.1.3. Enflasyon Düzeltilmesine Tabi Tutulmayıp Kapatılacak Olan Özsermaye Kalemleri 387
4.18.3.2. Sermayenin Düzeltilmesi 391
4.18.3.2.1. Sermaye Artırımlarının Düzeltilmesi 393
4.18.3.2.2. Sermaye Azaltımlarının Düzeltilmesi 395
4.18.3.3. Sermaye Düzeltmesi Olumlu ve Olumsuz Farkları 397
4.18.3.4. Sermaye Yedeklerinin Düzeltilmesi 399
4.18.3.4.1. Hisse Senetleri İhraç Primlerinin Düzeltilmesi 399
4.18.3.4.2. Hisse Senedi İptal Kârlarının Düzeltilmesi 400
4.18.3.4.3. M.D.V. Yeniden Değerleme Artışları 401
4.18.3.4.4. Kayda Alınan Emtia Özel Karşılığının Düzeltilmesi 401
4.18.3.5. Kâr Yedeklerinin Düzeltilmesi 404
4.18.3.5.1. Yasal Yedeklerin Düzeltilmesi 405
4.18.3.5.2. Statü Yedeklerinin Düzeltilmesi 406
4.18.3.5.3. Olağanüstü Yedeklerin Düzeltilmesi 407
4.18.3.5.4. Özel Fonların Düzeltilmesi 408
4.18.3.5.4.1. Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulacak Özel Fonlar 409
4.18.3.5.4.1.1. Sabit Kıymet Yenileme Fonu 410
4.18.3.5.4.1.2. Girişim Sermayesi Fonu 411
4.18.3.5.4.1.3. Taşınmaz ve İştirak Satış Kazancı İstisnası 411
4.18.3.5.4.1.4. Sat–Kirala–Geri Al İşlemlerinden Doğan Kazanç İstisnası 412
4.18.3.5.4.1.5. Kira Sertifikası İhracı Amacıyla Varlık ve Hakların Satışından Doğan Kazanç İstisnası 413
4.18.3.5.4.1.6. Vergi Barışı Kanunları Kapsamında İşletme Kayıtlarının Düzeltilmesi Sonucu Pasifte Oluşan Fonlar 413
4.18.3.5.4.1.7. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu Kapsamında Oluşturulan Fonlar 415
4.18.3.5.4.1.8. Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun Kapsamında Oluşturulan Fonlar 416
4.18.3.5.4.1.9. Varlık Barışı Kanunları Kapsamında Parasal Olmayan Kıymetlerden Kaynaklı Pasifte Oluşan Fonlar 416
4.18.3.5.4.1.10. Sermaye Tamamlama Fonu 419
4.18.3.5.4.2. Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulmayacak Özel Fonlar 420
4.18.3.5.4.2.1. Yurtdışından Getirilerek Sermaye Olarak Konulan Yabancı Paralar Kapsamında Oluşan Özel Fonlar 420
4.18.3.5.4.2.2. Avrupa Birliği Projesi Karşılığı Sağlanan Hibeler 420
4.18.3.5.4.2.3. 5746 Sayılı Kanun Kapsamında Sağlanan Hibeler 421
4.18.3.5.4.2.4. Varlık Barışı Kanunları Kapsamında Parasal Kıymetlerden Kaynaklı Pasifte Oluşan Fonlar 422
4.18.3.5.4.2.5. Sermaye Avansı 422
4.18.3.5.4.3. Kapatılacak Olan Özel Fonlar 422
4.18.3.6. Örnek Uygulama 423
4.18.4. YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLERİNİN DÜZELTİLMESİ 429
4.18.4.1. Genel Açıklama 429
4.18.4.2. Örnek Uygulama 437
4.18.4.2.1. 31.12.2023 Tarihli Enflasyon Düzeltmesi 439
4.18.4.2.2. 2024 Yılı Maliyetlerinin ve Hakedişlerinin Muhasebeleştirilmesi 446
4.18.4.2.3. 31.03.2024 Tarihli Enflasyon Düzeltmesi 446
4.18.4.2.4. Geçici Kabulden Sonra Yapılacak Muhasebe Kayıtları 455
4.18.5. GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI 456
4.18.6. GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 457
4.18.7. DÖNEM NET KÂRI/ZARARI 457
4.18.8. HESAP DÖNEMLERİ ARASI KARŞILAŞTIRMA 460
4.19. ENFLASYON DÜZELTMESİ UYGULAMASININ VERGİ ETKİSİ 464
4.19.1. GENEL AÇIKLAMA 464
4.19.2. ÖZKAYNAK YAPISININ VERGİ ETKİSİ 466
4.19.3. BİLANÇO YAPISININ VERGİ ETKİSİ 478
4.19.4. DÜZELTMEYE ESAS TARİHLERİN VERGİ ETKİS İ 485
4.19.5. AMORTİSMAN GİDERİNİN VERGİ ETKİSİ 489
4.20. ENFLASYON DÜZELTMESİ İLE İLGİLİ ÖZELLİKLİ DURUMLAR 494
4.20.1. VERGİ USUL KANUNU AÇISINDAN GİDER KABUL EDİLMEYEN KARŞILIKLARDA ENFLASYON DÜZELTMESİ 494
4.20.2. ENFLASYON DÜZELTMESİNİN FİNANSMAN GİDER KISITLAMASINA ETKİSİ 495
4.20.3. ENFLASYON DÜZELTMESİNİN ÖRTÜLÜ SERMAYE MÜESSESESİNE ETKİSİ 497
4.20.4. FİYATI DEVLET TARAFINDAN BELİRLENEN MALLAR 499
4.20.5. ENFLASYON DÜZELTMESİ YAPMAK DURUMUNDA OLMAYANLAR TARAFINDAN VERİLEN VEYA ALINAN AVANSLAR 499
4.20.6. BİRLEŞME PRİMİ 499
4.21. GELİR/KURUMLAR VERGİSİ BEYANNAMESİ ÜZERİNDE YAPILACAK İŞLEMLER 500
4.21.1. İNDİRİLEMEYEN GEÇMİŞ YILLAR MALİ ZARARLARINI 500
4.21.2. GEÇMİŞ YILLAR MALİ ZARARLARININ ENFLASYON DÜZELTMESİ 500
4.21.3. KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLERİN BEYANI 500
4.21.4. VERGİDEN İSTİSNA EDİLMİŞ KAZANÇLARIN BEYANI 501
4.21.5. AMORTİSMAN SÜRESİ BİTMEMİŞ OLAN KIYMETLERE İLİŞKİN ROFM 502
4.22. HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI’NIN ENFLASYON DÜZELTMESİ İLE İLGİLİ YETKİLERİ 503
4.22.1. ENFLASYON DÜZELTMESİ YAPILACAK FİNANSAL TABLOLARI BELİRLEME 503
4.22.2. PARASAL OLMAYAN KIYMETLERİN BELİRLENMESİ 504
4.22.3. DÜZELTME İŞLEMİNDE ESAS ALINACAK TARİHLERİ BELİRLEME 504
4.22.4. FARKLI ENDEKS BELİRLEME 504
4.23. İZLEYEN DÖNEM BAŞLANGIÇ DEĞERLERİ 505
4.24. SONRAKİ DÖNEM BİLANÇOLARININ DÜZELTİLMESİ 505
4.25. ENFLASYON DÜZELTMESİ YAPMA VE KAYIT ZAMANI 508
4.26. ENFLASYON DÜZELTMESİ YAPMAMANIN YAPTIRIMI 508
4.27. UYGULAMALAR 510
4.27.1. BAŞLANGIÇ BİLANÇOSUNUN (31.12.2023) DÜZELTİLMESİ UYGULAMALARI 510
4.27.1.1. Uygulama–1 510
4.27.1.2. Uygulama–2 518
4.27.1.3. Uygulama–3 530
4.27.1.4. Uygulama–4 542
4.27.1.5. Uygulama–5 555
4.27.1.6. Uygulama–6 574
4.27.2. SONRAKİ DÖNEM BİLANÇOLARININ (2024 VE SONRASI) DÜZELTİLMESİ UYGULAMALARI 612
4.27.2.1. Uygulama–7 612
4.27.2.2. Uygulama–8 640
BEŞİNCİ BÖLÜM
TMS 29 AÇISINDAN ENFLASYON MUHASEBESİ
5.1. GENEL AÇIKLAMA 663
5.2. STANDARDIN AMACI 664
5.3. STANDARDIN KAPSAMI 665
5.4. YÜKSEK ENFLASYONLU EKONOMİ 666
5.5. FİNANSAL TABLOLARIN DÜZELTİLMESİ 667
5.5.1. DÜZELTME ÖNCESİ YAPILMASI GEREKEN İŞLEMLER 671
5.5.2. TARİHİ MALİYET ESASINA GÖRE HAZIRLANMIŞ FİNANSAL TABLOLARIN DÜZELTİLMESİ 687
5.5.2.1. Finansal Durum Tablosu (Bilanço) 687
5.5.2.2. Kapsamlı Gelir Tablosu 691
5.5.2.3. Net Kârdaki Kazanç veya Kayıp 692
5.5.3. CARİ MALİYET ESASINA GÖRE HAZIRLANMIŞ FİNANSAL TABLOLARIN DÜZELTİLMESİ 692
5.5.3.1. Finansal Durum Tablosu (Bilanço) 692
5.5.3.2. Kapsamlı Gelir Tablosu 692
5.5.3.3. Net Kârdaki Kazanç veya Kayıp 693
5.5.3.4. Vergiler 693
5.5.3.5. Nakit Akış Tablosu 694
5.5.3.6. Karşılaştırmalı Rakamlar 695
5.5.3.7. Konsolide Finansal Tablolar 695
5.5.4. FİNANSAL TABLO KALEMLERİNİN DÜZELTİLMESİ 696
5.5.4.1. Bilanço Kalemlerinin Düzeltilmesi 698
5.5.4.1.1. Finansal Yatırımlar 698
5.5.4.1.1.1. Borçlanma Araçları 698
5.5.4.1.1.2. Özkaynak Araçları 699
5.5.4.1.1.3. Bireysel Finansal Tablolarda Finansal Yatırımlar 700
5.5.4.1.2. Stoklar 701
5.5.4.1.2.1. Ticari Mallar 702
5.5.4.2.1.1.1. Stok Devir Hızı Yöntemi 702
5.5.4.2.1.1.2. İlk Giren İlk Çıkar (FIFO) Yöntemi 704
5.5.4.1.2.2. Üretim Döngüsündeki Stoklar 708
5.5.4.1.2.2.1. Stok Devir Hızı Yöntemi 708
5.5.4.1.2.2.2. İlk Giren İlk Çıkar (FIFO) Yöntemi 713
5.5.4.1.3. Canlı Varlıklar 714
5.5.4.1.4. Verilen Avanslar 715
5.5.4.1.5. Verilen Depozito ve Teminatlar 717
5.5.4.1.6. Gelecek Döneme Ait Giderleri 717
5.5.4.1.7. Maddi Duran Varlıklar 718
5.5.4.1.8. Aktifleştirilen Borçlanma Maliyetleri 724
5.5.4.1.9. Maddi Olmayan Duran Varlıklar 725
5.5.4.1.10. Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller 726
5.5.4.1.11. Kullanım Hakkı Varlıklar 728
5.5.4.1.12. Müşteri Sözleşmelerinden Doğan Varlıklar. 732
5.5.4.1.13. Varlıklarda Değer Düşüklüğü 732
5.5.4.1.14. Alınan Avanslar 732
5.5.4.1.15. Gelecek Döneme Ait Gelirler 734
5.5.4.1.16. Müşteri Sözleşmelerinden Doğan Yükümlülükler 735
5.5.4.1.17. Özkaynaklar 735
5.5.4.1.17.1. Sermaye 735
5.5.4.1.17.2. Hisse Senetleri İhraç Primleri 738
5.5.4.1.17.3. Geri Alınan Paylar 739
5.5.4.1.17.4. Yeniden Değerleme Değer Artışları 739
5.5.4.1.17.5. Kârdan Ayrılan Kısıtlanmış Yedekler 740
5.5.4.1.17.6. Geçmiş Yıllar Kârları/Zararları 740
5.5.4.1.17.7. Dönem Kâr/Zararı 742
5.5.4.1.18. Ertelenmiş Vergi 742
5.5.4.2. Gelir Tablosu Kalemlerinin Düzeltilmesi 745
5.5.4.2.1. Düzeltme Yöntemleri 747
5.5.4.2.1.1. Aylık Endeksler ile Düzeltme 747
5.5.4.2.1.2. Dönem Ortalama Endeksi ile Düzeltme 747
5.5.4.2.1.3. Üçer Aylık Periyotlara Ait Endeksler ile Düzeltme 748
5.5.4.2.1.4. Ay Ortası Endeksleri ile Düzeltme 750
5.5.4.2.2. Satışlar 750
5.5.4.2.3. Parasal Olmayan Varlık Satış Kârları 753
5.5.4.2.4. Satışların Maliyeti 755
5.5.4.2.5. Amortisman Giderleri 760
5.5.4.2.6. Giderler 761
5.6. PARASAL POZİSYON KAZANÇ/KAYIPLARI 763
5.7. ÖZKAYNAK DEĞİŞİM TABLOSU 768
5.8. ENFLASYON DÜZELTMESİ SONRASINDA FİNANSAL TABLOLARIN DÜZENLENMESİ 769
5.9. YÜKSEK ENFLASYON DÖNEMİNİN SONA ERMESİ 771
5.10. İŞLETMELER TARAFINDAN YAPILMASI GEREKEN AÇIKLAMALAR 772
ALTINCI BÖLÜM
BOBİ FRS AÇISINDAN ENFLASYON MUHASEBESİ
6.1. GENEL AÇIKLAMA 777
6.2. FİNANSAL TABLOLARIN ENFLASYONA GÖRE DÜZELTİLMESİ 780
6.2.1. FİNANSAL DURUM TABLOSUNUN ENFLASYONA GÖRE DÜZELTİLMESİ 781
6.2.1.1. Parasal Kalemlerin Düzeltilmesi 781
6.2.1.2. Parasal Olmayan Kalemlerin Düzeltilmesi 782
6.2.1.3. Borçlanma Maliyetleri İçerisinde Yer Alan Enflasyon Etkisi 783
6.2.1.4. Özkaynakların Düzeltilmesi 783
6.2.2. KÂR VEYA ZARAR TABLOSUNUN ENFLASYONA GÖRE DÜZELTİLMESİ 784
6.2.3. NET PARASAL POZİSYON KÂRI VEYA ZARARI 784
6.2.4. NAKİT AKIŞ TABLOSUNUN ENFLASYONA GÖRE DÜZELTİLMESİ 785
6.2.5. KARŞILAŞTIRMALI FİNANSAL BİLGİLER 785
6.2.6. KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLAR 785
6.2.7. ENFLASYON MUHASEBESİNİN UYGULANDIĞI RAPORLAMA DÖNEMLERİNDE DÖNEM BAŞINDAKİ ERTELENMİŞ VERGİ TUTARININ HESAPLANMASI 786
6.3. YÜKSEK ENFLASYONUN SONA ERMESİ 786
6.4. AÇIKLAMALAR 787
YEDİNCİ BÖLÜM
STANDARTLARIN KARŞILAŞTIRILMASI
EKLER 795
Ek 1– Parasal Kıymetler 795
Ek 2– Parasal Olmayan Kıymetler 796
Ek 3– Reel Olmayan Finansman Maliyeti İhtiva Edebilen Kıymetler 797
Ek 4– Düzeltmeye Esas Tarihler 798
Ek 5– Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ–ÜFE) 800
Ek 6– Yİ–ÜFE Düzeltme Katsayıları (Aralık 2023) 801
Ek 7– Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) 802
Ek 8– TÜFE Düzeltme Katsayıları (Aralık 2023) 803
Ek 9– Ortalama Ticari Kredi Faiz Oranları 804
Ek 10– Bilanço Hesaplarının 31.12.2023 Tarihli Enflasyon Düzeltmesi Muhasebe Süreci 805
Ek 11– Bilanço Hesaplarının 2024 ve Sonraki Dönemlerde Enflasyon Düzeltmesi Muhasebe Süreci 806
Ek 12– Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşleri Hesaplarının 31.12.2023 Tarihli Enflasyon Düzeltmesi Muhasebe Süreci 807
Ek 13– Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşleri Hesaplarının 2024 ve Sonraki Dönemlerde Enflasyon Düzeltmesi Muhasebe Süreci 808
Ek 14– Enflasyon Düzeltmesi ile İlgili Olarak 555 Sıra No.lu VUK Genel Tebliğinde Mükelleflerin Tercihine Bırakılan İhtiyari Durumlar 809
Ek 15– Özsermaye Kalemlerinin Enflasyon Düzeltmesi 810
KAYNAKÇA 811 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
