Kamulaştırmasız el atma, İdarenin kamulaştırma yoluna gitmeden ya da geçici işgal koşullarını yerine getirmeden, özel mülkiyetteki bir gayrimenkule kamu hizmetlerinin devamlılığı ve gerekliliği sebebiyle el koyması halinde söz konusu olur.

Yargıtay'ın 1956/1 E. 1956/6 K. Sayılı içtihadı birleştirme kararından itibaren sadece taşınmaza fiilen el atılması halinde kamulaştırmasız el koyma olgusunun varlığı kabul edilirken, Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 2010/5-662 E – 2010/651 K. Sayılı kararı ile fiilen el atılmamış da olsa, imar planında kamu hizmetine ayrıldığı halde yasanın öngördüğü süre içinde kamulaştırma yapılmamak suretiyle malikin taşınmaz üzerindeki tasarruf hakkının süresi belirsiz şekilde kısıtlanmasının da el atma sayılacağı kabul edilmiştir.

Anayasa Mahkemesinin de hukuksuz bir eylem olarak nitelediği kamulaştırmasız el atma uygulaması geçmişte çokça başvurulan bir yolken, kamu idaresinin son dönemlerde özellikle fiili el atma konusunda daha dikkatli davrandığı görülmektedir. Ancak hukuki el atma konusunda aynı hassasiyetin gösterildiğini söylemek mümkün değildir.

Bu kitapta fiili ve hukuki kamulaştırmasız el atmanın yanında, Boğaziçi Kanunu, Kıyı Kanunu, Askeri Yasak Bölgeler Kanunu, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, Orman Kanunu gibi özel kanunlarla kullanımı sınırlanan ya da ortadan kaldırılan taşınmaz maliklerinin başvurabileceği hukuki yollar ile imar uygulamasından doğan bedel davaları da özellikle uygulamacılara faydalı olması amacıyla kaleme alınmıştır.