İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 11
KISALTMALAR 17
GİRİŞ 19
BİRİNCİ KISIM
KUVVETLER BİRLİĞİ TEORİSİNE DAYANAN HÜKÜMET SİSTEMLERİ
I. GENEL OLARAK HÜKÜMET SİSTEMLERİ 23
II. KUVVETLER BİRLİĞİ SİSTEMLERİ 26
A. Kuvvetlerin Yasama Organında Birleşmesi 28
1. Meclis Hükümeti Sistemi 28
2. Meclis Hükümeti Sisteminde Yasama Organının Durumu 29
3. Meclis Hükümeti Sisteminde Yürütme Organının Durumu 30
4. Meclis Hükümeti Sisteminde Yargı Organının Durumu 32
5. Meclis Hükümetine İlişkin Olarak Fransa(1792–1795) ve Türkiye
(1920–1923) Örnekleri 33
a. Konvansiyonel Dönem (1792–1795) Fransa 33
b. Birinci Meclis Dönemi (1920–1923) Türkiye 34
B. Kuvvetlerin Yürütme Organında Birleşmesi 35
1. Tarihsel Gelişimi, Ortaya Çıkışı, Teorik Kökeni 35
2. Mutlak Monarşi 37
3. Diktatörlükler 37
a. Otoriter Diktatörlükler 39
b. Totaliter Diktatörlükler 39
İKİNCİ KISIM
KUVVETLER AYRILI TEORİSİ VE KUVVETLER AYRILIĞI TEORİSİNE DAYANAN HÜKÜMET SİSTEMLERİ
I. KUVVETLER AYRILIĞI TEORİSİ 42
A. Tarihi Temeller: İngiltere Anayasa Tarihi 42
B. Fikri Temeller 45
1. Aristo (MÖ 384–322) 45
2. Grotius, Wolff ve Pufendorf 46
3. John Locke (1632–1704) 48
4. Montesquieu: Kuvvetler Ayrılığı Teorisi 49
C. Kuvvetler Ayrılığı Teorisine Yöneltilen Eleştiriler 51
II. KUVVETLER AYRILIĞI SİSTEMLERİ 53
A. Başkanlık Sistemi: Kuvvetlerin Sert Ayrılığı 55
1. Başkanlık Sisteminin Ortaya Çıkışı–Başkanlık Sisteminin Prototipi:
Amerika Birleşik Devletleri 55
2. Başkanlık Sisteminin Özellikleri 57
a. Asli Özellikler 58
b. Tali Özellikler 59
3. Yasama ve Yürütme Kuvvetleri Arasındaki Etkileşim Araçları 60
4. Başkanlık Sisteminde Yasama Kuvveti 61
5. Başkanlık Sisteminde Yürütme Kuvveti 63
6. Başkanlık Sisteminde Yargı Kuvveti 65
7. Başkanlık Sisteminin Güçlü ve Zayıf Tarafları 66
8. Başkanlık Sistemi ve Parlamenter Sistem Arasındaki Asli Farklar 68
a. Yürütme Organının Yapısı 68
b. Yürütme Organının Kaynağı (Göreve Gelişi) 68
c. Yürütme Organının Yasama Organına Karşı Sorumluluğu 69
B. Parlamenter Sistem: Kuvvetlerin Yumuşak Ayrılığı 69
1. Parlamenter Sistemin Ortaya Çıkışı: İngiltere 70
2. Parlamenter Sistemin Özellikleri 71
a. Aslî Özellikler 72
b. Tali Özellikler 75
3. Kuvvetler Arasındaki Etkileşim Araçları 77
4. Parlamenter Sistemde Yasama Kuvveti 78
5. Parlamenter Sistemde Yürütme Kuvveti 78
a. Taç 79
b. Kabine 80
6. Parlamenter Sistemde Yargı Kuvveti 82
7. Parlamenter Sistemin Güçlü ve Zayıf Tarafları 82
C. Yarı Başkanlık ya da Yarı Parlamenter Sistem: Karma Sistem 84
1. Yarı Başkanlık Sisteminin Özellikleri 86
a. Devlet Başkanı Halk Tarafından Seçilir ve Yürütme Yetkilerini
Hükümet ile Ortak Kullanır 86
b. Hükümet Parlamentoya Karşı Sorumludur 86
c. Cumhurbaşkanının Meclisi Fesih Yetkisi Bulunmaktadır 87
d. Yasama ve Yürütmenin Karşılıklı Uzlaşmasına Dayanır 87
aa. Teorik Çerçeve 87
bb. Siyasi Arka Plan ve Tarihsel Gelişim 89
cc. Yarı Başkanlık Sistemine Yönelik Görüşler 90
dd. Türkiye ve Yarı Başkanlık Sistemi 92
D. Konkordanz Yönetim Sistemi: İsviçre 92
ÜÇÜNCÜ KISIM
OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDAN TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NE HÜKÜMET SİSTEMLERİ
I. 1876 KANUN–İ ESASİ’DEN 1982 ANAYASASI’NA TÜRKİYE’DE UYGULANAN
HÜKÜMET SİSTEMLERİ 95
A. 1876 Kanun–i Esasi Dönemi Hükümet Sistemi 96
B. 1921 Teşkilatı Esasiye Kanunu Dönemi 98
C. 1921 Anayasası ile 1924 Anayasası Arası Dönem Hükümet Sistemi 100
D. 1924 Teşkilatı Esasiye (1924 Anayasası) Dönem Hükümet Sistemi 101
E. 1961 Anayasası Dönemi Hükümet Sistemi 103
F. 1982 Anayasası Dönemi Hükümet Sistemi 105
1. 1982 Anayasası Değişiklikler Öncesi İlk Dönemi Hükümet Sistemi 106
2. 21 Ekim 2007 Değişikliği Dönemi (28 Ağustos 2014–9 Temmuz
2018 Arası) 107
3. 16 Nisan 2017 Anayasa Değişikliği Dönemi Hükümet Sistemi
(9 Temmuz 2018 Sonrası) 109
DÖRDÜNCÜ KISIM
TÜRKİYE’DE UYGULANAN HÜKÜMET SİSTEMİ
I. 2017 ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ İLE TÜRKİYE’DE UYGULANAN HÜKÜMET
SİSTEMİ İLE ABD BAŞKANLIK SİSTEMİNİN KARŞILAŞTIRILMASI 111
A. 2017 Hükümet Sistemi Değişikliği Süreci 112
B. Yeni Getirilen Hükümet Sisteminin İsmi 113
C. Yeni Hükümet Sisteminin Genel Özellikleri ve ABD Başkanlık Sistemi 114
D. Türkiye’de Yeni Getirilen Hükümet Sistemi ile ABD Başkanlık
Sisteminin Karşılaştırılması 123
1. Türkiye’ de Yeni Getirilen Hükümet Sistemi ile ABD Başkanlık
Sisteminin Benzeyen Yönleri 134
a. Yürütme Organının Tek Kişiden ve Seçimle Oluşması
Yönünden Karşılaştırma 134
b. Yasama ve Yürütmenin Sert Ayrımının Belirlenmiş Olması
Yönünden Karşılaştırma 135
c. Bakanların, Başkan Yardımcısının, Bakanlar Kurulu Yahut
Kabinenin Mevcudiyeti ve Bakanların, Başkan Yardımcısının
Başkanca Atanması Seçilmesi, Azledilmesi Yönünden
Karşılaştırma 136
d. Kararname Çıkarma Yetkisi Yönünden Karşılaştırma 137
e. Başkanın ve Cumhurbaşkanının VETO Yetkisi Yönünden
Karşılaştırma 138
2. Türkiye’ de Yeni Getirilen Hükümet Sistemi ile ABD Başkanlık
Sisteminin Farklı Yönleri 138
a. Yasama Organının, Yürütme Organının Görevine Son
Verebilmesi/ Verememesi Yönünden Karşılaştırma 139
b. Yürütme Organının, Yasama Organını Feshedebilmesi /
Feshedememesi Yönünden Karşılaştırma 141
c. Başkan Yardımcısının/CB Yardımcısının Seçimi ve Atanma
Şekli Yönünden Karşılaştırma 142
d. Bakanların (Sekreterlerin) Atama Şekli Yönünden
Karşılaştırma 143
e. Yargıç Atama Yetkisi ve Yargı Erki Yönünden Karşılaştırma 145
f. Milletlerarası Antlaşmaların Onayı Yönünden Karşılaştırma 148
g. Devlet Bütçesinin Belirlenmesi Açısından Karşılaştırma 150
h. Yürütmenin Başı Olan Başkanın ve Cumhurbaşkanının Siyasi
Partisi ile Bağı Açısından Karşılaştırma 153
i. Yasama ve Yürütme Erkinin Seçimlerinin Yapılış Zamanın
Farklı Olması Yönünden Karşılaştırma 154
j. İki Seçim Dönemi Arası Seçim Yapılabilmesi / Yapılamaması
Yönünden Karşılaştırma 154
k. Bakanlar ve Başkan Yardımcısının, Cumhurbaşkanı
Yardımcısının Meclis Araştırması, Meclis Soruşturması, Genel
Görüşme ve Yazılı Soru Yoluyla Denetlenmesi Yönünden
Karşılaştırma 155
l. Karşılıklı Etkileşim Araçları ve Fren/Denge Sisteminin Varlığı
Yönünden Karşılaştırma 155
SONUÇ 157
KAYNAKÇA 165 |