|
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER 3
ÜÇÜNCÜ BASIM İÇİN SUNUŞ 15
ÖNSÖZ 19 KISALTMALAR 23
GİRİŞ: SORUNUN ORTAYA KONULUŞU VE ÖNEMİ 25
BİRİNCİ BÖLÜM: İNSAN VE DEĞER TEORİSİ 37
A. İNSANIN VARLIK YAPISI 37
I. GENEL OLARAK İNSAN SORUNU 37
II. İNSANIN VARLIK YAPISINA İLİŞKİN TEORİLER 42
1. YARADILIŞ TEORİSİ 42
2. “HOMO RATİONALİS” TEORİSİ 43
a) Sokrates’te İnsan 44
b) Platon'da İnsan 44
c) Stoacılar’da İnsan 45
3. “HOMO FABER” TEORİSİ 47
4. “PANROMANTİK” VE “HOMO NATÜRALİST” TEORİ 48
a) “Panromantik” Görüş 48
b) “Homo Naturalis” Görüşü 49
5. BU GÖRÜŞLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ 49
6. “TİNSEL VARLIK – GEİST” TEORİSİ (Scheler’in Görüşü) 49
a) Genel Olarak 49
b) İnsan Kavramının İki Anlamı 51
c) Ruhsal Hayatın Kademeleri 55
aa) Duyu–Tepisi veya İçtepi (İmpulsion) 55
bb) İçgüdü (İnsiyak = İnstinct) 55
cc) “Associatif Hafıza” 56
dd) Pratik Zeka (İntelligence) 56
d) Geist’ın Temellendirilmesi 57
aa) Hayatı Yadsıyan Olarak Geist 57
bb) Tin (Geist) ve İdeation 58
cc) Tin’in Yeni Metafiziği (Felsefi Antropoloji) 58
B. TİNSEL VARLIK OLARAK İNSAN 61
I. FELSEFE VE DEĞER TEORİSİ 61
1. Felsefe ve Değer 61
2. Değer Felsefesi (Axiologie) 64
a) Değerin Ortaya Konuluşu: Kant 64
b) Değerin Temellendirilmesi 66
aa) Brentano 66
bb) Meinong 69
cc) Husserl 69
3. Değerlerin Sıra Düzeni (Hiérarchie) 72
a) Scheler’in Değerler Teorisi 72
b) Scheler’de Değer Sıradüzeni Özellikleri 73
aa) Sürekli Olma 73
bb) Bölünmezlik 73
cc) Salt Olma 74
II. İNSAN VE DEĞER İLİŞKİSİ 75
1. Genel Olarak 75
2. Değerlerin Önemi 78
a) Değerlerin Bireysel Hayatta Önemi 78
b) Değerlerin Toplumsal Hayatta Önemi 82
3. Değer Yargıları 83
a) Genel Olarak 83
b) Değer Yargıları Teorileri 84
aa) Eleştiri Teorisi 84
bb) Psikolojik Teori 85
c) Değer Yargıları ve Değişkenlik Sorunu 86
d) Değer Yargılarının Değişkenlik Nedenleri 87
aa) Obje Ayrılığı 87
bb) Değer İmajının Aynı Olmayışı 87
cc) Ortam ve Kültür Olgularında Değişme 87
dd) Değer Yetisinin Aynı Oranda Gelişmemesi 88
ee) Objenin Karmaşık Oluşu 88
ff) Değer Yargılarının Formüle Dönüştürülme Güçlüğü 88
4. Değerin Unsurları 89
a) Gerçek Veri 89
b) Aşkın Obje 89
c) Süje 90
5. Değerin Nitelikleri 91
a) Değer Yaşantısı 91
b) Değer Özelliği 91
c) Değer Yönü 92
6. Değer Türleri 93
a) İçerik Yönünden Değerler 93
aa) İçkin Değerler (Les Valeurs İmmenantes) 93
bb) Aşkın Değerler (Les Valeurs Transcendantes) 93
cc) Normatif Değerler 94
b) Sıradüzeni (Hiérearchie) Bakımından Değerler 94
c) Hazzı ve Arzu Edilmeyi Ölçü lan Değer Ayrımı 94
d) “Tanımlanamaz” Olarak Değer ve Moore’un Eleştirisi 95
aa) Moore’un Değer Anlayışı 95
bb) Moore'un Eleştrisi 96
7. Değer Türlerinin Eleştirisi ve Değer Objektifliğinin Temellendirilmesi 97
a) Değer Türlerinin Genel Eleştirisi 97
b) Katkılarına Göre Değer Ayrımının Eleştirisi 99
c) Değer Objektifliğine Karşıt İki Görüşün Eleştirisi 100
aa) Değer Rölativizminin Eleştirisi 100
bb) Pozitivizmin Eleştirisi 101
d) Değer Objektifliğinin Temellendirilmesi 101
aa) Fenomenolojik Temellendirme 101
bb) Ontolojik Temellendirme 102
cc) Kültür Felsefesiyle İlgili Temellendirme 103
8. Değerlerin Sıradüzeni (Hiérarchie) 103
a) Değerler Düzeni Kutuplu Bir Yapıya Sahiptir 104
b) Değerler Düzeni Kademeli Yapıdadır 104
III. EYLEM, ÖZGÜRLÜK VE DEĞER İLİŞKİSİ 105
1. EYLEM VE DEĞER İLİŞKİSİ 105
a) Genel Olarak Eylem 105
b) Eylem ve Değer 106
c) Eylemin Aşamaları 107
aa) Amaç Kavramı 107
bb) Tutum Alma 107
cc) Karar 108
dd) Uygulama 108
d) Eylem ve Hukukî Değerlendirme 108 2. Özgürlük ve Değer İlişkisi 108
a) Genel Olarak Özgürlük 108
aa) Epikuros’ta Özgürlük Anlayışı 109
bb) Cournot’da Özgürlük Anlayışı 110
cc) Spinoza'da Özgürlük Anlayışı 110
dd) Schelling’de Özgürlük Anlayışı 110
b) Etik Değer Olarak Özgürlük 110
c) Özgürlük Çeşitleri 111
aa) Dış Özgürlük 112
bb) İç Özgürlük 113
3. İrade Özgürlüğü 113
4. İrade Özgürlüğünün Gelişimi 114
a) İrade Özgürlüğünün Teorik Tartışılması 116
aa) Aristoteles 116
bb) Stoacılar 117
cc) Hobbes 117
dd) Kant ve Yeni–Kantçılar 118
aaa) Kant'ta İrade Özgürlüğü 118
bbb) Windelband’ta İrade Özgürlüğü 120
ccc) Hartmann’da İrade Özgürlüğü 121
b) İrade Özgürlüğünün İlke Bakımından Tartışılması 121
aa) Determinizm 121
bb) Endeterminizm 125
5. İrade Özgürlüğünün Değerlendirilmesi 126
a) Genel Felsefe Açısından 126
b) Hukuk Felsefesi Açısından 128
İKİNCİ BÖLÜM: AHLÂK VE HUKUK TEORİSİ 133
A. AHLAK TEORİSİ 133
I. AHLAK KAVRAMI 133
1. Genel Olarak Ahlâk 133
2. Genel Felsefe Alanı İçinde Ahlâk 138
3. Ahlâk Olgusu 144
4. Ahlâk Yasaları 146
5. Ahlâk ve İnsan Hareketi 148
6. Ahlâkî Değer 151
a) Genel Olarak 151
b) Ahlâki Değerin Yapısı 152
c) Ahlâkî Değerin İki Yönü 153
aa) Soyut Zaman Bakımından 153
bb) Somut Tarihi Zaman ya da Süre (durée) Bakımından 153
d) Ahlâkî Hareketlerde Değerin Özellikleri 153
II. DÜNYA GÖRÜŞÜ AÇISINDAN AHLÂK 156
1. Dilthey’ın Dünya Görüşü Ayrımı 156
a) Naturalist–Materyalist Dünya Görüşleri 157
b) Objektif–İdealist Dünya Görüşleri 157
c) Sübjektif–İdealist Dünya Görüşleri 157
2. Dilthey’in Ahlâk Sınıflaması 158
3. Ahlâk Teorileri Ayrımı 158
III. AŞKIN AHLÂK TEORİLERİ 159
1. Genel Olarak 159
2. Platonun Ahlâkı 160
3. Aristoteles Ahlâkı 163
4. Stoacı Ahlâk 165
5. Genel Eleştiri 167
IV. NATURALİST AHLÂKLAR 169
1. Genel Olarak 169
2. Epikuros Ahlâkı 172
3. Faydacı Ahlâk (Utilitarisme) 173
a) Hutcheson’un Görüşü 173
b) Bentham ve J.S. Mill’in Görüşleri 173
4. “Bilimsel Ahlâk”1ar 176
a) Biyoloji ve Psikolojiyi Temel Alanlar 176
aa) Metchnikof’un Görüşü 176
bb) Freud’un Görüşü 176
cc) Nietzsche'nin Görüşü 177
b) Sosyolojiyi Temel Alanlar 178
aa) Levy–Bruhl’ün Görüşü 178
bb) Durkheim’in Görüşü 178
c) Çeşitli Bilimleri Temel Alanlar 179
5. Genel Eleştiri 179
V. EYLEMCİ VEYA FORMEL AHLÂK TEORİSİ 180
1. Genel Olarak 180
2. Kant Ahlâkı 182
a) Genel Olarak Kant Felsefesi 182
b) Kant’ın Ahlâk'ında Temel Kavramlar 186
aa) İyi İsteme (veya İstenç) 186
bb) Ödev 189
cc) Ahlak Yasası (Kategorik Emperatif) 191
i) Otonomi İlkesi 192
ii) Evrensellik İlkesi (Üniversalite İlkesi) 194
iii) İnsan Kişiliğine Saygı İlkesi 195
dd) Özgürlük 195
c) Genel Eleştiri 198
VI. PERSONALİST DEĞER AHLÂKÎ 201
1. Genel Olarak 201
2. Max Scheler'in Değer Ahlâkı 201
a) Scheler’in Felsefesi 201
aa) Bilgi 201
aaa) Kişinin Oluşu Ereği 202
bbb) Kurtuluş ya da Erme Bilgisi 202
ccc) Pozitif Bilimlerin Bilgisi 202
bb) Kişi 202
b) Scheler’in Ahlâk Felsefesi 202
aa) Normal Olmak 204
bb) Ergin Olma 204
cc) Kendisi ve Bedeni Üzerinde Egemen Olmak 204
dd) Sorumluluk 205
3. Hartmann’da Değer Ahlâkı 205
a) Hartmann’ın Varlık Felsefesi 205
aa) Varhk Biçimleri 205
bb) Varoluş ve Öz 205
cc) Varlık Kipleri (Modus) 206
dd) Varlık Katmanları 206
b) Hartmarın’ın Değer Ahlâkı 208
VII. GENEL DEĞERLENDİRME 209
B. HUKUK TEORİSİ 213
I. HUKUK KAVRAMI 213
1. Genel Olarak Hukuk 213
a) Hukukun Ortaya Konuluşu 213
aa) Nesnel Görüş 213
bb) Öznel Görüş 214
cc) İdealist Görüş 215
b) Hukuk Kavramı ve Hukuk İdesi İlişkisi 216
aa) Hukuk Kavramı 216
bb) Hukuk Kavramının A prioriliği 217
cc) Hukuk İdesi 218
dd) Hukuk İdesinin Tartışılması 219
aaa) Bireyci Görüş 220
bbb) Çoğulcu Görüş (Pluralist) 220
ee) Hukuk İdesinin İncelenmesi Yöntemi 221
aaa) Tümevarım (İnduction) 221
bbb) Tümdengelim (Deduction) 221
2. Hukukun Tanımı 222
a) Tanım Güçlüğü 222
b) Hukukun Mahiyeti 224
c) Hukuk Normu 227
aa) Normun Unsurları 228
aaa) Maddi Unsur (İçerik) 228
bbb) Tinsel Unsur (Değer) 228
bb) Normu Açıklayan Görüşler: Hukukî ve Normativist Pozitivizm 229
aaa) Normda Form 230
bbb) Form–Öz İlişkisi ve Yanılgın Görüşler 231
ccc) Eleştirisi 233
ddd) Hukukî Realizm Akımının Yanılgısı 233
eee) Eleştirisi 236
d) Hukukun Kaynağı 237
aa) Jhering’in Mücadele Teorisinin Yetersizliği 238
bb) Duguit’nin Toplumsal Dayanışma Teorisinin Yetersizliği 240
3) Hukukun Amacı 243
a) Genel Olarak Adalet 248
b) Adaletin İçeriği 249
II. HUKUKUN NİTELİK VE FONKSİYONLARI 255
1. Genel Olarak 255
2. Hukukun Fonksiyonları 257
a) Düzen 258
aa) Toplumsal Düzen 258
bb) Hukuk Düzeni 260
cc) Hukuk Düzeni ve Zorlayıcılık 264
dd) Hukuk Düzeni ve Biçimcilik (Formalisme) 266
ee) Hukuk Düzeninin Gerçekleştirdikleri 267
aaa) Hukuk Düzeni Güvenliği Gerçekleştirir 267
bbb) Hukuk Düzeni Barışı Gerçekleştirir 269
ccc) Hukuk Düzeni Eşitliği Gerçekleştirir 269
ddd) Hukuk Düzeni Özgürlüğü Gerçekleştirir 270
b) Hukukun Karşıladığı İhtiyaçlar 271
aa) Biyolojik ve Psikolojik İhtiyaçlar 272
bb) Ekonomik İhtiyaçlar 272
cc) Toplumdaki Güç İlişkileri 273
dd) Toplumda Yaşayan Örf ve Adetler 273
c) Hukuk ve Adalet 274
aa) Genel Olarak 274
bb) Adalet Türleri 276
aaa) Denkleştirici Adalet (Justitia Commutativa) 276
bbb) Dağıtıcı Adalet (Justitia Distributiva) 277 c
cc) Hakkaniyet ve Sosyal Adalet 278
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: HUKUK VE AHLÂK İLİŞKİSİ 281
A. HUKUK VE AHLÂKIN BİRLİĞİ 281
I. HUKUK FELSEFESİNİN TARTIŞMALI BİR SORUNU OLARAK KONUNUN BİRLİĞİ 281
1. Genel Olarak 281
2. Konunun Birliği Hakkında Üç Yaklaşım 282
a) Hukuk İdesi ve Ahlâka Uygunluk Yaklaşımı 282
b) Ahlâka, İnsanlık ve Adalet İlkesine Aykırılık Yaklaşımı 282
c) “Minimum Etkinlik”e Sahip Normlar Sistemi Yaklaşımı 282
3. Hukuk ve Ahlâk Birliğinin Teorik Temeli 283
a) Boistel'in Görüşü 283
aa) Ahlâkî Ödev 283
aaa) Adalet Ödevi 284
bbb) Dar Anlamda Ahlâkî Ödev 284
bb) Objektif Hukukun Esası 284
cc) Ahlak İlkesi Olarak İnsan Kişiliğinin Dokunulmazlığı (Masuniyet) 284
b) Renard’m Görüşü 285
aa) “İlerleyici Muhtevalı” Hukuk 285
bb) Adalet ve Toplumsal Ahlâk 285
cc) Hukukun Temeli: “Ortak İyi” 286
c) Leibniz’in Görüşü 286
aa) Ahlâk Anlayışı 286
bb) Hukuk Anlayışı 287
cc) Hareket Normları Olarak Ahlâk, Hukuk ve Adalet 287
d) J. Dabin’in Görüşü 288
4) Ethik İlkesi Olarak “İyi” Düşüncesi 290
a) Sübjektif Değer Olarak “İyi” 290
b) Objektif Değer Olarak “İyi” 291
c) İki Değer Düzeni Arasındaki İlişki 292
aa) Hukuk ve Ahlâk Arasında Konu ve Muhteva Birliği Olabilir 294
bb) Ahlâkın Gerçekleşmesinde Hukukun Önemi Vardır 294
cc) Ahlâk, Hukuka Uygun Davranışı Destekleyebilir 294
5. İki Değer Düzeniyle Örf ve Adet İlişkisi 295
a) İki Değer Düzeniyle Örf ve Adet Arasındaki Birlik Olduğu Görüşü 295
aa) Yapı Birliği Bakımından 295
bb) Normların Birbirlerini Tamamlaması Bakımından 296
cc) İç Niyet Etkeni Bakımından 297
dd) Kaynakların Birliği Bakımından 298
b) İki Değer Düzeniyle Örf Ayrımı Görüşü 298
II. HUKUK VE AHLÂKIN BİRLİĞİ TARTIŞMASINDA VARILAN SONUÇLAR 300
1. Hukuk ve Ahlâk Etik Değer Düzenine Aittirler 300
2. Hukuk ve Ahlâk Süjeye İlişkindirler 300
3. Hukuk ve Ahlâk Özgür İradeye Yöneliktirler 301
4. Hukukta Zorlayıcılık, Ahlâkta Vicdanın Buyruğu Söz Konusudur 301
5. Meşruluk ve Zorunluluk Bakımından Ahlâk ve Hukuk Birliği Tartışılabilir 302
6. Hukuk ve Ahlâk Aynı Değeri İçerirler 302
7. Hukuk ve Ahlâkın Uygulanma Birliği Söz Konusu Olabilir 303
B. HUKUK VE AHLAK AYRIMI 303
I. HUKUK İLE AHLÂKIN AYRIMI ZORUNLULUĞU 303
1. Genel Olarak 303
2. Hukuk ve Ahlâk Ayrımının Teorik Temeli 305
a) Paduvalı Marsilio: Pozitif Hukuk Ayrımına Doğru 306
b) C. Thomasius: Ahlâk ve Hukuk Ayrımının Sezilişi 307
aa) İç Hareket–Dış Hareket Ayrımı 307
bb) Ahlâk – Hukuk (ve Siyaset) Ayrımı 308
aaa) Yükümlülük Bakımından 309
bbb) Kapsam Bakımından 309
ccc) Eylemin İç ve Dış Ayrımı Bakamından 309
ddd) Etik Anlamda “İyi” Bakımından 310
c) I. Kant: Ahlâk ve Hukukun Kesin Ayrımı 310
aa) Ahlâk ve Hukuk Ayrımının Ölçüsü Olarak “Ödev” Kavramı 310
bb) Hukukun Zorlayıcı!ığı ve Ahlâkın Özgürlüğü Karşılaması 311
aaa) Özgürlük ve Âhlâk 311
bbb) Özgürlük ve Hukuk 312
ccc) Kazanılmış Hak ve Pozitif Hukuk 312
ddd) Hukuk, Devlet ve Özgürlük 312
cc) Kant’ın Ahlâk ve Hukuk Ayrımı Bakımından Değerlendirilmesi 313
aaa) Özgürlüğün Gerçekleştiricisi Olarak Hukuk 313
bbb) “Olması Gereken Hukuk” ve Doğal Hukuk İlişkisi 313
ccc) Ahlâkın Otonom, Hukukun Heteronom Oluşu 313
II. AHLAK VE HUKUK AYRIMININ PRATİK GEÇERLİLİĞİ 314
1. Genel Olarak 314
2. Ayrım Ölçüleri 314
a) Hukuk Dışa, Ahlâk İçe Yöneliktir 314
b) Hukuka Uygunluk (Legalité), Ahlâka Uygunluk (Moralité) Ayrımı 319
c) Hukukun Heteronom, Ahlâkın Otonom Oluşu Ayrımı 321
aa) Yürürlük Kaynaklan Bakımından 321
aaa) Şeklî Yürürlük 321
bbb) Fiilî Yürürlük 322
ccc) Kuram Bakımından Yürürlük 323
bb) Sorumluluk Bakımından 326
d) Yaptırım Bakımından Ayrım 327
aa) Hukukun İki Taraflı, Ahlâkın Tek Taraflı Oluşu 327
bb) Hukukun Talep Hakkı Vermesi, Ahlâkın Vermemesi 328
cc) Hukukun Zorlayıcı, Ahlâkın Konvonsiyonel Oluşu 328
e) Diğer Ayrımlar 331
SONUÇ 333 KAYNAKÇA 337 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
