|
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER 7
BİRİNCİ KISIM
KAVRAMSAL ÇERÇEVE
Arş. Gör. Rabia TEPEKAYA
I. İNSAN HAKLARI HUKUKUNDA TEMEL KAVRAMLAR 17
A. Özgürlük Kavramı 17
B. Hak ve Ödev Kavramları 20
C. İnsan Onuru Kavramı 22
II. İNSAN HAKLARININ TANIMI VE KAPSAMI 24
A. Kamu Özgürlükleri 26
B. Temel Hak ve Özgürlükler 26
III. İNSAN HAKLARININ TARİHİ VE DÜŞÜNSEL GELİŞİMİ 28
A. Eski Çağ’da İnsan Hakları 29
B. Orta Çağ’da İnsan Hakları 30
C. Yeni Çağ’da İnsan Hakları 32
IV. İNSAN HAKLARININ POZİTİF HUKUKA GEÇİŞİ 36
A. İngiliz ve Amerikan Belgeleri 37
B. Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi 39
C. Uluslararası Alana Geçişi 40
D. Türkiye’de Pozitif Hukuka Geçişi 43
V. İNSAN HAKLARININ SINIFLANDIRILMASI 46
A. Birinci, İkinci, Üçüncü Kuşak Haklar Ayrımı 47
B. Negatif, Pozitif, Aktif Statü Hakları Ayrımı 49
C. Kişisel, Siyasal, Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Ayrımı 50
VI. İNSAN HAKLARI VE DEVLET 51
A. Devletin Yükümlülükleri 51
B. Yatay Etki–Dikey Etki 53
İKİNCİ KISIM
HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN DÜZENLENMESİ VE SINIRLANMASI
Dr. Öğr. Üyesi Cansu Büşra ÖLMEZ
I. HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN DÜZENLENMESİ 61
A. Genel Olarak Düzenleme Kavramı 61
B. Hak ve Özgürlüklerin Düzenlenmesi Sistemleri 62
1. Serbestlik Sistemi 62
2. İzin Sistemi 63
3. Bildirim Sistemi 65
II. HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN SINIRLANMASI 67
A. Sınırlama Kavramı 67
B. Sınırlamanın Gerekliliği 68
C. Hak ve Özgürlüklerin Sınırlılığı 70
1. Anayasal Sınırlar 70
2. Objektif (Nesnel) Sınırlar 71
III. OLAĞAN DÖNEMLERDE HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN SINIRLANMASI SİSTEMİ 72
A. Genel İlkeler 72
1. Kanunilik İlkesi 72
a. Şekli Kanun – Maddi Kanun 73
b. Kanunun Ulaşılabilir, Açık ve Kesin Olması 75
2. Sebebe Bağlılık İlkesi 77
a. Genel Sınırlama–Özel Sınırlama Sebepleri 78
b. Amaç Saptırma Yasağı: Yetkinin Kötüye Kullanılması 81
3. Ölçülülük İlkesi 83
4. Demokratik Toplum Düzeninin Gereklerine Uygunluk İlkesi 85
5. Öze Dokunma Yasağı 89
B. Türk Anayasa Hukukunda Sınırlamanın Sınırını Oluşturan Ölçütler 90
1. 2001 Anayasa Değişikliğinden Önce 90
2. 2001 Anayasa Değişikliğinden Sonra 91
a. Sınırlama Kanunla Yapılmalı 92
b. Sınırlama Anayasada Belirtilen Sebeplere Dayanmalı 93
c. Sınırlama Anayasanın Sözüne ve Ruhuna Uygun Olmalı 95
d. Sınırlama Ölçülülük İlkesine Aykırı Olmamalı 96
e. Sınırlama Demokratik Toplum Düzeninin Gereklerine Uygun Olmalı 98
f. Sınırlama Hak ve Özgürlüklerin Özlerine Dokunmamalı 102
g. Sınırlama Laik Cumhuriyetin Gereklerine Aykırı Olmamalı 103
IV. OLAĞANÜSTÜ DÖNEMLERDE HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN SINIRLANMASI
SİSTEMİ 104
A. Genel İlkeler 104
1. Savaş veya Olağanüstü Bir Durumun Varlığı 107
2. Ölçülülük İlkesi 109
3. Uluslararası Hukuktan Doğan Yükümlülüklere Aykırı Olmama İlkesi 110
4. Dokunulmaz Haklar 111
B. Türk Hukukunda Olağanüstü Dönemlerde Hak ve Özgürlükleri
Sınırlama Rejimi 113
C. Yabancıların Hak ve Özgürlüklerinin Sınırlanması 116
V. HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI 119
A. Hakkın Kötüye Kullanılması Kavramı 119
B. Ulusal ve Uluslararası Belgelerde Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı 120
C. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Sonuçları 122
ÜÇÜNCÜ KISIM
İNSAN HAKLARININ KORUNMASI
BİRİNCİ BÖLÜM
İNSAN HAKLARININ ULUSAL HUKUK DÜZENİNDE KORUNMASI
Arş. Gör. Murat AÇIL
I. SİYASÎ KORUMA 130
II. İDARÎ KORUMA 132
III. ÖZERK KURULUŞLAR ELİYLE KORUMA 134
A. Kamu Denetçiliği Kurumu’na Başvuru 134
B. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’na Başvuru 136
C. Kişisel Verileri Koruma Kurumu 139
IV. YARGISAL KORUMA 141
A. Adli Yargıya Başvuru 141
B. İdarî Yargıya Başvuru 142
C. Anayasa Yargısına Başvuru 142
ANAYASA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURU YOLU
I. TANIMI VE İŞLEVLERİ 145
II. BİREYSEL BAŞVURU USULÜ VE BAŞVURULARIN İNCELENMESİ 146
A. Bireysel Başvuru Usulü 146
B. Bireysel Başvuruların İncelenmesi 148
1. Ön İnceleme Aşaması 148
2. Kabul Edilebilirlik İncelemesi Aşaması 149
3. Esas İncelemesi Aşaması 150
III. KABUL EDİLEBİLİRLİK KRİTERLERİ 150
A. Mahkeme’nin Yetkisine İlişkin Kabul Edilebilirlik Kriterleri 150
1. Kişi Bakımından Yetki 150
a. Bireysel Başvuru Hakkının Özneleri 150
aa. Gerçek Kişiler 151
bb. Özel Hukuk Tüzel Kişileri 153
cc. Kamu Tüzel Kişilerinin Bireysel Başvuru Ehliyeti Meselesi 155
b. Mağdurluk Statüsü 157
aa. Kişisellik Ölçütü 157
bb. Güncellik Ölçütü 158
cc. Doğrudanlık Ölçütü 158
2. Konu Bakımından Yetki 160
a. Bireysel Başvuru Hakkının Muhatapları 160
b. Bireysel Başvuruya Konu Edilebilecek Hak ve Özgürlükler 161
3. Yer Bakımından Yetki 164
4. Zaman Bakımından Yetki 165
B. Usule İlişkin Kabul Edilebilirlik Kriterleri 165
1. Olağan Kanun Yollarının Tüketilmesi 165
2. Başvurunun Süresi İçinde Yapılması 169
C. Esasa İlişkin Kabul Edilebilirlik Kriterleri 171
1. Başvurunun Açıkça Dayanaktan Yoksun Olmaması 171
a. Temellendirilmemiş Şikâyetler 171
b. Kanun Yolu Şikâyetleri 172
c. Karmaşık veya Zorlama Şikâyetler 173
d. Bir İhlalin Bulunmadığı Açık Olan Şikâyetler 173
2. Anayasal veya Kişisel Önem Taşıma 174
a. Anayasal Önem 174
b. Kişisel Önem 175
IV. BİREYSEL BAŞVURULARIN İNCELENMESİ SONUCUNDA VERİLEN KARARLAR 176
A. Başvurunun Kabul Edilebilirliğine İlişkin Kararlar 176
B. Başvurunun Esası Hakkında Verilen Kararlar 176
1. Yeniden Yargılama Yapılmasına İlişkin Karar 176
2. Tazminata İlişkin Karar 177
3. Dava Açılması Yolunu Gösterme Kararı 177
C. Bireysel Başvuru Hakkının Kötüye Kullanılması ve Disiplin Para Cezası
Kararı 178
D. Pilot Karar 180
E. Tedbir Kararı 183
F. Düşme Kararı 185
İKİNCİ BÖLÜM
İNSAN HAKLARININ ULUSLARARASI HUKUK DÜZENİNDE KORUNMASI
Dr. Öğr. Üyesi Tuğba BAYRAKTAR
I. EVRENSEL İNSAN HAKLARI HUKUKU 194
II. BÖLGESEL İNSAN HAKLARI HUKUKU 199
A. Avrupa İnsan Hakları Hukuku 200
1. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 201
2. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 211
a. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Oluşumu 212
b. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne Başvuru Çeşitleri 216
aa. Devletlerarası Başvuru 216
bb. Bireysel Başvuru 218
aaa. Mahkeme’nin Kişi Bakımından Yetkisi 219
bbb. Mahkeme’nin Konu Bakımından Yetkisi 224
ccc. Mahkeme’nin Yer Bakımından Yetkisi 224
ddd. Mahkeme’nin Zaman Bakımından Yetkisi 225
c. Bireysel Başvurunun Kabul Edilebilirlik Şartları 226
aa. İç Hukuk Yollarının Tüketilmesi 227
bb. Başvurunun Dört Aylık Süre İçinde Yapılması 230
cc. Başvurunun İsimsiz (Anonim) Olmaması 232
dd. Başvurunun Daha Önce İncelenmemiş Olması ya da
Uluslararası Diğer Bir Soruşturma veya Çözüm Merciine
Daha Önceden Sunulmuş Bir Başvuruyla Aynı Olmaması 233
ee. Başvurunun Konu Bakımından Sözleşme veya
Protokollerinin Hükümleriyle Bağdaşması, Dayanaktan
Açıkça Yoksun veya Bireysel Başvuru Hakkının Kötüye
Kullanılması Niteliğinde Olmaması 235
ff. Başvuranın Önemli Bir Zarar Görmemiş Olması 240
d. Bireysel Başvuru Usulü 242
aa. Bireysel Başvuruların İncelenmesi Usulü 245
bb. Mahkeme Kararlarının Bağlayıcılığı, Yerine Getirilmesi ve
Denetlenmesi 247
cc. Mahkeme’nin Verebileceği Diğer Kararlar 251
aaa. Geçici Tedbir Kararı 251
bbb. Pilot Karar Usulü 253
ccc. Kayıttan Düşürme Kararı 255
ddd. Mahkeme Tarafından Verilmiş Bir Hükmün
Yorumlanması Kararı 256
eee. Bir Hükmün Yeniden Görüşülmesi Talebi Üzerine
Verilen Kararlar 256
e. Mahkeme’nin Özgün Yorum Yöntemleri 257
aa. Otonom Kavramlar Doktrini (Özerk Yorum İlkesi) 257
bb. Dinamik Yorum İlkesi (Evrimsel Yorum İlkesi) 258
cc. Takdir Marjı Doktrini (Takdir alanı ya da payı) 259
dd. Ölçülülük İlkesi 260
B. Amerikan İnsan Hakları Hukuku 262
C. Afrika İnsan Hakları Hukuku 264
DÖRDÜNCÜ KISIM
AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ’NDE
YER ALAN HAKLAR VE ÖZGÜRLÜKLER
BİRİNCİ BÖLÜM
AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ’NİN 2–7. MADDELERİNDE
DÜZENLENEN HAKLAR VE ÖZGÜRLÜKLER
Arş. Gör. Aydın Furkan KAYNAK
YAŞAM HAKKI
I. HAKKIN KAPSAMI 274
II. DEVLETE GETİRİLEN YÜKÜMLÜLÜKLER 275
A. Negatif Yükümlülükler 276
B. Pozitif Yükümlülükler 277
1. Yaşam Hakkını Etkin Bir Şekilde Koruyan Yasal Rejim Oluşturmak 278
2. Koruyucu Tedbirler Almak 279
3. Yeterli ve Etkin Soruşturma Yapmak 281
III. SÖZLEŞME KAPSAMINDA İHLAL OLUŞTURMAYAN DURUMLAR 282
A. Ölüm Cezası 284
B. Yasadışı Şiddete Karşı Koruma 284
C. Yakalama ve Kişinin Kaçmasını Önleme 285
D. Ayaklanma veya İsyanın Bastırılması 285
IV. 1982 ANAYASASI’NDA YAŞAM HAKKI 286
İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE YASAĞI
I. HAKKIN KAPSAMI 290
II. DEVLETE GETİRİLEN YÜKÜMLÜLÜKLER 292
A. Negatif Yükümlülükler 292
B. Pozitif Yükümlülükler 293
1. Koruma Yükümlülükleri 294
2. Gerçekleştirme Yükümlülükleri 295
C. Usuli Yükümlülükler 296
III. 1982 ANAYASASI’NDA İŞKENCE YASAĞI 296
KÖLELİK, KULLUK VE ZORLA ÇALIŞTIRMA YASAĞI
I. HAKKIN KAPSAMI 301
A. Kölelik ve Kulluk Kavramları 301
B. Zorla Çalıştırma ve Zorunlu Çalışma Kavramları 302
II. DEVLETE GETİRİLEN YÜKÜMLÜLÜKLER 303
III. SÖZLEŞME KAPSAMINDA İHLAL OLUŞTURMAYAN DURUMLAR 304
A. Tutulma Süresince Çalışma 304
B. Askeri Hizmet veya Yerine Gördürülebilecek Sivil Hizmet 305
C. Acil Durumlarda Toplum Hizmeti 305
D. Olağan Yurttaşlık Yükümlülükleri 306
IV. 1982 ANAYASASI’NDA KÖLELİK VE ZORLA ÇALIŞTIRMA YASAĞI 306
ÖZGÜRLÜK VE GÜVENLİK HAKKI
I. HAKKIN KAPSAMI 311
II. DEVLETE GETİRİLEN YÜKÜMLÜLÜKLER 314
A. Negatif Yükümlülükler 314
B. Pozitif Yükümlülükler 316
III. SÖZLEŞME KAPSAMINDA İHLAL OLUŞTURMAYAN DURUMLAR 317
A. Yetkili Bir Mahkemenin Verdiği Mahkumiyet Kararı Sonrasında Tutulma 317
B. Mahkeme Kararına Uymama Sebebiyle veya Yükümlülüğün Yerine
Getirilmesini Sağlamak Amacıyla Yakalama veya Tutma 318
C. Yetkili Adli Merci Önüne Çıkarılmak Amacıyla Yakalama veya Tutma 319
D. Küçüklerin Tutulması 320
E. Bulaşıcı Hastalığı Olanların, Akıl Hastalarının, Alkoliklerin, Uyuşturucu
Bağımlılarının ve Serserilerin Yasal Olarak Tutulması 321
F. Ülkeye Girişin Önlenmesi veya Sınır Dışı ve Geri Verme Amacıyla
Yakalama ya da Tutma 323
IV. ÖZGÜRLÜĞÜNDEN YOKSUN BIRAKILAN KİŞİLERİN HAKLARI 323
A. Anladığı Dilde Derhal Bilgilendirilme Hakkı 323
B. Derhal Bir Yargıç Önüne Çıkarılma Hakkı 324
C. Makul Sürede Yargılanma veya Yargılama Sırasında Salıverilme Hakkı 325
D. Özgürlüğünden Yoksun Bırakılanın Mahkemeye Başvurma Hakkı 327
E. Tazminat Hakkı 327
F. Yakınlarına Haber Verme Hakkı 328
V. 1982 ANAYASASI’NDA ÖZGÜRLÜK VE GÜVENLİK HAKKI 328
A. İstisnalar 330
B. Özgürlüğünden Yoksun Bırakılan Kişilerin Hakları 333
ADİL YARGILANMA HAKKI
I. HAKKIN KAPSAMI 337
II. DEVLETE GETİRİLEN YÜKÜMLÜLÜKLER 339
A. Negatif Yükümlülükler 339
B. Pozitif Yükümlülükler 340
III. ADİL YARGILANMA HAKKININ UNSURLARI 341
A. Mahkemeye Erişim Hakkı 341
B. Yasal, Bağımsız ve Tarafsız Bir Mahkemede Yargılanma Hakkı 342
C. Makul Sürede Yargılanma Hakkı 344
D. Yargılamanın Hakkaniyete Uygun Olması 345
E. Aleni ve Duruşmalı Yargılama Hakkı 347
F. Masumiyet Karinesinden Yararlanma Hakkı 348
IV. CEZA YARGILAMASINDA SANIĞA SAĞLANAN GÜVENCELER 349
A. Suçlamadan Haberdar Edilme Hakkı 349
B. Savunmasını Hazırlamak İçin Gerekli Zaman ve Kolaylıklara Sahip Olmak 350
C. Avukat ve Adli Yardımdan Yararlanma Hakkı 350
D. Lehe Delil Öne Sürme ve Tanığı Sorguya Çekme Hakkı 351
E. Ücretsiz Tercümandan Yararlanma Hakkı 351
V. 1982 ANAYASASI’NDA ADİL YARGILANMA HAKKI 352
A. Anayasa’da Tanınan Unsurlar 353
B. Sanığa Sağlanan Güvenceler 354
C. AYM Kararlarından Örnekler 354
SUÇ VE CEZALARIN KANUNİLİĞİ İLKESİ
I. HAKKIN KAPSAMI, YÜKÜMLÜLÜKLER VE İSTİSNALAR 357
İKİNCİ BÖLÜM
AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ’NİN
8–14. MADDELERİNDE DÜZENLENEN HAKLAR VE ÖZGÜRLÜKLER
Dr. Öğr. Üyesi Ufuk Ramazan ÇAKMAK
I. ÖZEL HAYATA VE AİLE HAYATINA SAYGI HAKKI 361
A. Giriş 361
B. Özel Hayatın Korunması 363
1. Kişisel Kimlik 364
2. Fiziksel ve Ruhsal Bütünlük Hakkı 366
3. Mahremiyet Hakkı 368
C. Aile Hayatına Saygı Hakkı 369
D. Evlenme ve Aile Kurma Hakkı 372
E. Konuta Saygı Hakkı 373
F. Haberleşmeye Saygı Hakkı 375
G. Sözleşme’nin 8–11. Maddelerinin Sınırlanma Rejimi 375
1. Hukukilik 376
2. Meşru Amaç 377
3. Demokratik Toplumda Gereklilik 377
II. DÜŞÜNCE, VİCDAN VE DİN ÖZGÜRLÜĞÜ 381
A. Giriş 381
B. Düşünce, Vicdan ve Din Kavramları 382
C. Özgürlüğün Kapsamı 384
1. Kişinin İç Dünyası 384
2. Dinin veya İnancın Açığa Vurulması 385
D. Hakkın Özneleri 388
1. Gerçek Kişiler 388
2. Tüzel Kişiler 388
3. Birey Grupları 390
E. Sınırlama Rejimi 390
III. İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ 393
A. Giriş 393
B. İfade Özgürlüğünün Kapsamı 395
1. Genel Bilgiler 395
2. İfade Kategorileri 396
a. Siyasi İfadeler 396
b. Sanatsal İfadeler 398
c. Ticari İfadeler 398
d. Akademik İfadeler 399
3. Basın Özgürlüğü 399
C. 10. Madde Kapsamında Korunmayan İfadeler 402
D. İfade Özgürlüğünün Sınırlanması 404
IV. TOPLANMA VE ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ 407
A. Giriş 407
B. Toplanma Özgürlüğü 408
C. Örgütlenme Özgürlüğü 410
1. Dernek Kurma Özgürlüğü 411
2. Sendika Kurma Özgürlüğü 412
3. Siyasi Parti Özgürlüğü 413
D. Toplanma Ve Örgütlenme Özgürlüğünün Sınırlanması 413
V. ETKİLİ BAŞVURU HAKKI 416
A. Genel Olarak 416
B. Etkili Başvuru Hakkının Unsurları 417
1. Savunulabilir Bir Şikâyet 417
2. Ulusal Bir Makamın Varlığı 418
3. Etkili Başvuru Yolu 419
C. Etkili Başvuru Hakkının Diğer Usuli Haklarla İlişkisi 420
VI. AYRIMCILIK YASAĞI 423
A. Genel Olarak 423
B. Ayrımcılık Yasağının Kapsamı 426
C. Ayrımcılık Türleri 427
1. Doğrudan Ayrımcılık 428
2. Dolaylı Ayrımcılık 428
D. Ayrımcılığın İspatı 429 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
