İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR 17
BİRİNCİ BÖLÜM
ÇEVRE HUKUKUNUN TEMELLERİ
I. GENEL OLARAK 19
II. ÇEVRE KAVRAMI 20
III. EKOLOJİ 23
IV. ÇEVRE SORUNLARI 25
V. ÇEVRE SORUNSALI 28
VI. ÇEVREYE İLİŞKİN ETİK YAKLAŞIMLAR 30
VII. ÇEVRE HUKUKUNUN KONUSU VE AMACI 32
VIII. ÇEVRE HUKUKUNUN KAYNAKLARI 33
IX. ÇEVRE HUKUKUNUN NİTELİKLERİ 37
X. ÇEVRE HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ 40
A. İlk Çağlardan 1950’lere 40
B. 1950’lerden Günümüze 42
C. Türk Çevre Hukukunun Gelişim Çizgisi 46
İKİNCİ BÖLÜM
ÇEVRE HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ
I. GENEL AÇIKLAMALAR 51
II. ÖNLEME İLKESİ 53
A. İçerik ve İşlev 53
B. Uygulamaya Aktarım 56
C. Türk Hukukundaki Yansımalar 58
III. İHTİYAT İLKESİ 59
A. Genel Olarak 59
B. Risk Toplumu Teorisi 60
C. Uygulama Alanı 61
D. Üç Aşamalı Güvenlik Modeli 62
E. Uygulamaya Aktarım 64
F. Türk Hukukundaki Yansımalar 67
IV. KİRLETEN ÖDER İLKESİ 69
A. Genel Olarak 69
B. Tanım ve İçerik 70
C. Kirleten ve Dışsallıklar 72
D. Uygulamaya Aktarım 73
E. Eleştiriler 75
F. Kullanan Öder İlkesi ve Toplum Öder İlkesi 76
G. Türk Hukukundaki Durum 77
V. SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA İLKESİ 80
A. Genel Olarak 80
B. Ortaya Çıkış ve Gelişim 81
C. Kavramsal Çerçeve 86
D. Uygulamaya Aktarım 89
E. Türk Hukukundaki Yansımalar 90
VI. KATILIM İLKESİ 92
A. Genel Olarak 92
B. Gelişim Seyri 94
C. Çevresel Bilgiye Erişim 95
D. Türk Hukukundaki Durum 96
VI. ENTEGRASYON İLKESİ 100
A. Genel Olarak 100
B. Dış Entegrasyon 101
C. İç Entegrasyon 103
D. Uygulamaya Aktarım 104
E. Türk Hukukundaki Yansımalar 105
VII. İŞBİRLİĞİ İLKESİ 106
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ÇEVRE HUKUKUNUN ARAÇLARI
I. GENEL AÇIKLAMALAR 111
II. DÜZENLEYİCİ ARAÇLAR 113
A. Yasaklama 113
B. İzin 114
C. Bildirim 115
D. Yükümlülükler 116
E. Standartlar 118
F. Koruma Alanlarının Oluşturulması 120
G. Çevresel Etki Değerlendirmesi 122
III. PİYASAYA DAYALI ARAÇLAR 122
A. Mülkiyet Hakları 122
B. Emisyon Ticareti 123
C. Çevresel Vergiler 126
D. Kirlilik Ücretleri 127
E. Teşvikler 129
IV. KATILIMCI ARAÇLAR 131
A. Planlama 131
B. Bilgi Edinme 135
C. İdari ve Yargısal Başvurular 136
D. Gönüllü Uygulamalar 137
1. Çevre Sözleşmeleri 138
2. Örgütsel Uygulamalar 139
3. Bilgilendirmeye Dayalı Uygulamalar 140
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İNSAN HAKLARI VE ÇEVRE
I. GENEL AÇIKLAMALAR 143
II. ÇEVRENİN ANAYASAL DÜZEYDE KORUNMASI 144
III. ÇEVRE HAKKI 146
A. İnsan Haklarının Evrimi Bağlamında Dayanışma Hakları 146
B. İnsan Hakkı olarak Çevre Hakkı 150
1. Çevre Hakkının Gelişimi 150
2. Çevre Hakkının Konusu 152
3. Çevre Hakkının Sahipleri 153
4. Çevre Hakkının Yükümlüleri 156
5. Çevre Hakkının Diğer Haklarla İlişkisi 158
C. Çevre Hakkının Güvenceleri Olarak Usuli Haklar 159
D. Türk Hukukunda Çevre Hakkı 162
1. Anayasal Düzeyde 162
2. Yasal Düzeyde 166
IV. BÖLGESEL VE ULUSLARARASI İNSAN HAKLARI BELGELERİNDE ÇEVRE 167
A. Genel Olarak 167
B. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 169
1. Genel Saptamalar 169
2. Özel Hayata Saygı Hakkı 170
3. Yaşam Hakkı 172
4. Adil Yargılanma Hakkı ve Etkili Başvuru Hakkı 172
5. Bilgi Edinme Hakkı 174
6. Mülkiyet Hakkı 174
C. Diğer Sözleşmeler 175
BEŞİNCİ BÖLÜM
ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ
I. GENEL AÇIKLAMALAR 179
II. ÇED’İN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ 180
III. TARİHSEL GELİŞİM 182
IV. DÜZENLEME BİÇİMLERİ 185
V. ÇED’İN HUKUKİ NİTELİĞİ 187
VI. ÇED’İN USUL AŞAMALARI 188
A. Genel Saptamalar 188
B. Projenin Gerçekleştirilmesine İlişkin Başvurunun Yapılması 189
C. Ön İnceleme 189
D. Kapsam Belirleme 190
E. ÇED Raporunun Hazırlanması 191
F. ÇED Raporunun Yetkili Makamlarca İncelenmesi 192
G. Projeye İlişkin Nihai Kararın Verilmesi 193
H. İzleme ve Denetim 194
İ. ÇED Sürecine Katılım 195
VII. TÜRK HUKUKUNDA ÇED 196
A. Genel Olarak 196
B. ÇED’e Tabi Projeler 198
C. ÇED Sürecinin Aşamaları 200
1. Bakanlığa Başvuru 200
2. Ön İnceleme ve Değerlendirme 200
3. Kapsam Belirleme 201
4. ÇED Raporunun Hazırlanması 201
5. ÇED Raporunun İncelenmesi 202
6. Kararın Verilmesi 202
7. İzleme ve Kontrol 203
8. Halkın Katılımı 203
D. ÇED Sürecindeki İdari İşlemler 206
E. ÇED Sürecinin Etkililiği 208
VIII. STRATEJİK ÇEVRESEL DEĞERLENDİRME 210
A. Genel Olarak 210
B. Stratejik Çevresel Değerlendirme Yönetmeliği 213
ALTINCI BÖLÜM
ÇEVRE İDARE HUKUKU
I. GENEL OLARAK 217
II. İDARİ ÖRGÜTLENME 218
A. Üniter ve Federal Örgütlenme Biçimleri 218
B. Merkezi, Yerel, Sektörel ve Danışsal Yapılanmalar 221
C. Türkiye’de Çevre İdaresi 223
1. Tarihsel Gelişim 223
2. Merkezi İdare 226
a. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı 226
b. Tarım ve Orman Bakanlığı ve Diğer Bakanlıklar 229
3. Yerel Yönetimler 231
a. Belediyeler 232
b. Büyükşehir Belediyeleri 232
c. İl Özel İdareleri ve Köyler 234
4. Sektörel ve Danışsal Birimler 235
5. Türkiye Çevre Ajansı 237
III. KAMU HİZMETLERİ 238
A. Genel Açıklamalar 238
B. Çevresel Kamu Hizmetleri 241
IV. KOLLUK FAALİYETLERİ 244
A. Genel Açıklamalar 244
B. Çevre Kolluğu 246
V. YARGISAL KORUNMA 250
A. Genel Açıklamalar 250
B. Türk Hukukundaki Durum 253
YEDİNCİ BÖLÜM
ÇEVRE CEZA HUKUKU
I. GENEL AÇIKLAMALAR 259
II. ÇEVRENİN KORUNMASINDA CEZA HUKUKUNUN ROLÜ 261
III. ÇEVRE SUÇU KAVRAMI 262
IV. ÇEVRENİN CEZA HUKUKU ARACILIĞIYLA KORUNMASINA İLİŞKİN MODELLER 264
V. ÇEVRENİN CEZA HUKUKU UYGULAMASINDA KARŞILAŞILAN TEMEL
SORUNLAR 266
A. Tüzel Kişilerin Sorumluluğu 266
B. Hukuka Aykırılık Bağlamında İdari İzinler 267
C. Nedensellik Bağı 269
D. Manevi Unsur 270
VI. TÜRK HUKUKUNDA ÇEVRESEL SUÇLAR VE KABAHATLER 271
A. Genel Olarak 271
B. Türk Ceza Kanunu’nda Düzenlenen Çevre Suçları 272
1. Çevrenin Kasten Kirletilmesi Suçu 273
a. Genel Görünüm 273
b. Atık ve Artıkların Toprağa, Suya ve Havaya Kasten Verilmesi Suçu .274
aa. Kavram ve Tanımlar 274
bb. Suçun Unsurları 275
cc. Suça İlişkin Diğer Hususlar 277
dd. Suçun Nitelikli Hali 279
c. Atık ve Artıkları İzinsiz Olarak Ülkeye Sokma Suçu 279
d. Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu 281
2. Çevrenin Taksirle Kirletilmesi Suçu 283
a. Suçun Unsurları 283
b. Suça İlişkin Diğer Hususlar 285
c. Suçun Nitelikli Hali 286
3. Gürültüye Neden Olma Suçu 287
a. Suçun Unsurları 287
b. Suça İlişkin Diğer Hususlar 289
C. Çevre Kanunu’nda Düzenlenen Suçlar 291
D. Çevre İle İlgili Kabahatler 293
1. Kabahatler Kanunu 293
2. Çevre Kanunu 295
SEKİZİNCİ BÖLÜM
ÇEVRE ÖZEL HUKUKU
I. GENEL AÇIKLAMALAR 297
II. KOMŞULUK HUKUKU 298
A. Genel Olarak 298
B. Türk Hukukundaki Durum 300
1. Genel Görünüm 300
2. Taşınmaz Mülkiyetinin Çevresel Etkiler Nedeniyle Sınırlanması (TMK
md. 737) 301
a. Çevresel Etkiler Doğuran Müdahaleler 302
b. Müdahalelerin Taşkınlığı 303
c. Yerel Âdete Uygun Kaçınılmaz Taşkınlıklar 304
3. Taşınmaz Malikinin Çevresel Etkiler Doğuran Müdahalelerden
Sorumluluğu (TMK md. 730) 306
a. Sorumluluğun Koşulları 307
b. Kirletene Karşı Açılabilecek Davalar 309
III. ÇEVRESEL SORUMLULUK HUKUKU 311
A. Genel Olarak 311
B. Sorumluluğun Koşulları 312
C. Çevresel Sorumluluğun Uygulanması Bağlamında Karşılaşılan Güçlükler 314
D. Çevre Kanunu’na Göre Sorumluluk 318
1. Genel Görünüm 318
2. Sorumluluğun Hukuki Niteliği 319
3. Sorumluluğun Koşulları 320
a. Çevrenin Kirletilmesi 320
b. Hukuka Aykırılık 321
c. Zarar 323
d. Nedensellik Bağı 326
4. Çevre Kanunu’nun 28. Maddesinin Diğer Sorumluluk Halleri ile
İlişkisi 329
DOKUZUNCU BÖLÜM
ULUSLARARASI ÇEVRE HUKUKU
I. GENEL AÇIKLAMALAR 333
II. TARİHSEL GELİŞİM 335
A. İlk Dönemler 335
B. Yetmişli Yıllar 336
C. Seksenli Yıllar 337
D. Doksanlı Yıllar 337
E. İkibinli Yıllar 339
III. ULUSLARARASI ÇEVRE HUKUKUNUN KAYNAKLARI 343
A. Uluslararası Antlaşmalar 344
1. Genel Olarak 344
2. Çevrenin Korunmasına İlişkin Bazı Uluslararası Antlaşmalar 347
3. Uluslararası Çevre Antlaşmalarının Türk Hukukundaki Değeri 353
B. Uluslararası Teamül Hukuku 355
1. Genel Olarak 355
2. Çevrenin Korunmasına İlişkin Uluslararası Teamül Hukuku Kuralları 357
a. Sınıraşan Ciddi Çevresel Kirliliklere Neden Olma Yasağı 357
b. İşbirliği Yükümlülüğü 360
c. İhtiyat İlkesi 361
d. Hakça Kullanım İlkesi 362
3. Oluşum Sürecindeki Uluslararası Teamül Hukuku 362
C. Hukukun Genel İlkeleri 364
D. Yardımcı Kaynaklar 365
E. Esnek Hukuk (Soft Law) 366
IV. ULUSLARARASI ÇEVRE HUKUKUNDA TEMEL AKTÖRLER 367
A. Devletler 367
B. Uluslararası Örgütler 368
C. Sivil Toplum Örgütleri 370
V. ULUSLARARASI ÇEVRE HUKUKUNUN GELİŞİM EĞİLİMİ 371
ONUNCU BÖLÜM
AVRUPA BİRLİĞİ ÇEVRE HUKUKU
I. GENEL AÇIKLAMALAR 375
II. TARİHSEL GELİŞİM 378
III. BİRİNCİL HUKUK 381
A. Genel Çerçeve 381
B. Avrupa Birliği Çevre Politikasının Hedefleri 384
C. Avrupa Birliği Çevre Politikasının İlkeleri 386
1. Genel Olarak 386
2. Yüksek Seviyede Koruma İlkesi 387
3. İhtiyat İlkesi 388
4. Önleme İlkesi 389
5. Kaynakta Önleme İlkesi 390
6. Kirleten Öder İlkesi 390
7. Entegrasyon İlkesi 391
8. Diğer İlkeler 393
D. Temel Haklar Şartı’nda Çevre 394
IV. İKİNCİL HUKUK 395
KAYNAKÇA 401 |