İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Takdim 7
Takdim 9
Önsöz 11
Kısaltmalar Listesi 21
Giriş 22
Birinci Bölüm
CEZA MUHAKEMESİNDE İSPAT, TANIKLIK VE GİZLİ TANIKLIK
I. CEZA MUHAKEMESİNDE İSPAT 25
A. İspat ve Delil Kavramları 25
B. Ceza Muhakemesinde İspat Faaliyeti ve Delillerin Değerlendirilmesi 28
1. Genel Olarak 28
2. İspata İlişkin Temel İlkeler 29
3. Ceza Muhakemesi Kanunu’nda Delil Yasakları 33
C. Ceza Muhakemesinde Deliller 37
1. Delillerin Özellikleri 37
2. Delillerin Çeşitleri 39
a. Genel Olarak 39
b. Beyan Delilleri 40
aa. Tanık Beyanı 40
aaa. Genel Olarak 40
bbb. Tanık Beyanının Delil Değeri 42
bb. Tarafların Açıklamaları 43
aaa. Genel Olarak 43
bbb. Sanık Beyanı 43
ccc. Suç Ortağının Beyanı 44
ddd. Sanıktan Başka Tarafın Açıklamaları 45
c. Belge Delilleri 46
aa. Genel Olarak 46
bb. Belge Delillerinin Sınıflandırılması 47
d. Belirti Delilleri 48
aa. Genel Olarak 48
bb. Belirti Delillerinin Sınıflandırılması 49
II. CEZA MUHAKEMESİNDE TANIKLIK 50
A. Tanık ve Tanıklık Kavramları 50
1. Tanık 50
2. Tanıklık 52
3. Tanık Olarak Dinlenebilecek Kişiler 53
4. Tanığın Güvenilirliği 54
a. Genel Olarak 54
b. Tanığın Güvenilirliğinin Denetimi 55
c. Tanığın Kimliğinin Beyanının Güvenilirliğinin Denetimindeki Önemi 57
5. Tanık Ehliyeti 58
B. Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre Tanıkların Çağrılması, Dinlenmesi ve Tanığa Soru Yöneltme ile Tanıkların Yüzleştirilmesi 58
1. Tanıkların Çağrılması 58
2. Tanıkların Dinlenmesi 59
3. Tanıklara Soru Yöneltme ile Tanıkların Yüzleştirilmesi 60
C. Tanıklık Yapma Mecburiyeti ve Tanıklıktan Çekinme Hakkı 62
1. Akrabalık İlişkisi Nedeniyle Tanıklıktan Çekinme Hakkına Sahip Olanlar 62
a. Şüpheli veya Sanığın Nişanlısı 62
b. Şüpheli veya Sanığın Eşi 63
c. Şüpheli veya Sanığın Kan veya Kayın Hısımlığından Üstsoyu veya Altsoyu 64
d. Şüpheli veya Sanığın Üçüncü Derece Dahil Kan ve İkinci Derece Dahil Kayın Hısımları 64
2. Yaş Küçüklüğü veya Akıl Hastalığı Sebebiyle Tanıklıktan Çekinme 64
3. Mesleki veya Sürekli Uğraşları Sebebiyle Tanıklıktan Çekinme 65
4. Devlet Sırrı Niteliğindeki Bilgiler Hakkında Tanıklıktan Çekinme 65
D. Tanığın Ceza Muhakemesindeki Önemi 66
III. CEZA MUHAKEMESİNDE GİZLİ TANIKLIK 68
A. Gizli Tanık Kavramı 68
B. Tanığa Yönelik Tehlikeler ve Gizli Tanığın Gerekliliği 69
C. Şüpheli / Sanık Hakları ve Ceza Muhakemesi İlkeleri Karşısında Gizli Tanıklık 72
1. Şüpheli / Sanık Hakları Karşısında Gizli Tanıklık 72
a. Genel Olarak 72
b. Adil Yargılanma Hakkı ve Gizli Tanıklık 72
c. Savunma Hakkı ve Gizli Tanıklık 75
d. Silahların Eşitliği İlkesi ve Gizli Tanıklık 76
e. Doğrudan Soru Sorma ve Gizli Tanıklık 77
f. Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi ve Gizli Tanıklık 79
2. Duruşmaya Hâkim Olan İlkeler Karşısında Gizli Tanıklık 80
a. Genel Olarak 80
b. Duruşmanın Doğrudan Doğruyalığı ile Sözlülüğü İlkesi ve Gizli Tanıklık 80
c. Aleniyet İlkesi ve Gizli Tanıklık 82
D. Gizli Tanık Beyanının Delil Değeri ve Gizli Tanığın Güvenilirliğinin Denetimi 83
1. Gizli Tanık Beyanının Delil Değeri 83
2. Gizli Tanığın Güvenilirliğinin Denetimi 85
E. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Gizli Tanık Beyanının Hükümde Kullanılmasıyla İlgili Koyduğu Kriterler 88
1. Genel Olarak 88
2. Gizli Tanığın Dinlenebilmesini Gerektiren Geçerli ve Yeterli Sebeplerin Bulunması 89
3. Gizli Tanık Dinlenilmesi Sebebiyle Savunmanın İçine Düşmüş Olduğu Zor Durumu Telafi Edecek Önlemlerin Alınması 91
4. Gizli Tanığın Beyanlarının Mahkûmiyet Hükmünde Tek ve Belirleyici Delil Olmaması 93
F. Anayasa Mahkemesinin Gizli Tanıklıkla İlgili Kararları 96
İkinci Bölüm
ULUSLARARASI HUKUKTA VE KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA
GİZLİ TANIKLIĞA İLİŞKİN DÜZENLEMELER
I. ULUSLARARASI HUKUKTA GİZLİ TANIKLIĞA İLİŞKİN DÜZENLEMELER 105
A. Birleşmiş Milletler Çerçevesindeki Çalışmalar 105
1. Birleşmiş Milletler Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi 105
2. İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı, Aşağılayıcı Muamele veya Cezaların Etkili Biçimde Soruşturulması ve Belgelendirilmesi için El Kılavuzu 106
3. Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi 107
4. Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesine Ek Protokoller 108
a. İnsan Ticaretinin, Özellikle Kadın ve Çocuk Ticaretinin Önlenmesine, Durdurulmasına ve Cezalandırılmasına İlişkin Protokol 108
b. Kara, Deniz ve Hava Yoluyla Göçmen Kaçakçılığına Karşı Protokol 109
c. Ateşli Silahlar, Parçaları ve Aksamları ile Mühimmatının Yasadışı Üretimine ve Kaçakçılığına Dair Protokol 110
d. Çocuk Haklarına Dair Sözleşmeye Ek Çocuk Satışı, Çocuk Fahişeliği ve Çocuk Pornografisi ile İlgili İhtiyari Protokol 111
B. Avrupa Hukukundaki Düzenlemeler 112
1. Anlaşmalar 112
a. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 112
b. Yolsuzluğa Karşı Ceza Hukuku Sözleşmesi 112
c. Cezai İşlerde Karşılıklı Adli Yardım Avrupa Sözleşmesine Ek 2. Protokol 113
2. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 113
a. Genel Olarak 113
b. Temel Kuralın Sınırlandırılması 114
aa. Mevcut Olmayan Tanıklar 114
bb. Değerli Tanıklar 114
cc. Savunmasız Tanıklar 114
dd. Tehdit Altındaki Tanıklar 114
3. Avrupa Konseyi Kararları 115
a. Genel Olarak 115
b. Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Çerçevesinde Mağdurun Konumuna İlişkin Tavsiye Kararı (85) 11 115
c. Aile İçi Şiddete İlişkin Tavsiye Kararı (85) 4 116
d. Mağdurlara Destek Verilmesi ve Haksızlığa Uğramanın Önlenmesine İlişkin Tavsiye Kararı (87) 21 116
e. Tanıkların Korkutulması ve Savunma Haklarına İlişkin Tavsiye Kararı (97) 13 116
f. Örgütlü Suçla Mücadele İçin Rehber İlkelere İlişkin Tavsiye Kararı (2001) 11 117
g. Tanıkların ve Adalet İşbirlikçilerinin Korunmasına İlişkin Tavsiye Kararı (2005) 9 117
4. Avrupa Birliği 118
a. Uluslararası Örgütlü Suçlarla Mücadelede Tanık Korumaya İlişkin İlke Kararı 118
b. Uluslararası Örgütlü Suç Mücadelesinde Adaletle İşbirliği Yapanlara İlişkin Konsey İlke Kararı 119
c. Örgütlü Suçun Kontrolü ve Engellenmesi Yeni Milenyum Başlangıcı Strateji Belgesi 119
d. Suç Mağdurunun Hakları, Desteklenmesi ve Korunmasına İlişkin Asgari Standartları Belirleyen ve Cezai Kovuşturmalarda Mağdurun Durumuna İlişkin Konsey Çerçeve Kararının Yerini Alan Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Yönergesi 120
C. Uluslararası Ceza Mahkemeleri 120
1. Eski Yugoslavya Cumhuriyeti Uluslararası Ceza Mahkemesi 120
2. Ruanda Uluslararası Ceza Mahkemesi 121
3. Uluslararası Ceza Mahkemesi 122
II. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA GİZLİ TANIKLIĞA İLİŞKİN DÜZENLEMELER 123
A. Genel Olarak 123
B. Anglo – Amerikan Hukukunda Gizli Tanıklık 123
1. Genel Olarak 123
2. Amerika Birleşik Devletleri 124
3. Birleşik Krallık (İngiltere, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda) 128
4. İrlanda 133
5. Kanada 134
6. Yeni Zelanda 135
C. Kıta Avrupası Hukukunda Gizli Tanıklık 137
1. Genel Olarak 137
2. Almanya 137
3. Fransa 143
4. İtalya 144
5. İspanya 145
6. Portekiz 146
7. Hollanda 149
8. Belçika 153
Üçüncü Bölüm
TÜRK HUKUKUNDA GİZLİ TANIKLIĞA İLİŞKİN DÜZENLEMELER
I. GENEL OLARAK 155
II. TÜRK HUKUKUNDA GİZLİ TANIKLIĞA (TANIKLARIN KORUNMASINA) İLİŞKİN HÜKÜMLERİN TARİHSEL GELİŞİMİ 156
A. Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu 156
B. Milli Korunma Kanunu 156
C. Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu 157
D. Terörle Mücadele Kanunu 157
E. Çıkar Amaçlı Suç Örgütleriyle Mücadele Kanunu 159
F. Polis Vazife ve Salâhiyet Kanunu 161
G. Asayişe Müessir Bazı Fillerin Önlenmesi Hakkında Kanun 161
H. Ceza Muhakemesi Kanunu 161
İ. Tanık Koruma Kanunu ve Yönetmeliği 162
III. GİZLİ TANIK DELİLİNE BAŞVURULABİLECEK SUÇLAR 163
A. Belli Suç Tipleri 163
1. Örgütlü Suçlar 163
2. Terör Örgütü Faaliyeti Çerçevesinde İşlenen Suçlar 165
B. Belli Bir Sınırın Üzerinde Cezayı Gerektiren Suçlar 166
IV. GİZLİ TANIK OLARAK DİNLENEBİLECEK KİŞİLER VE BENZERİ KURUMLAR 169
A. Genel Olarak 169
B. Dolaylı Tanık 172
C. Gizli Soruşturmacı 173
D. Muhbir 176
E. Bilgi Veren, Güvenilir Kişi 178
F. Kışkırtıcı Ajan 179
G. Kilit Tanık 181
V. GİZLİ TANIK DİNLENEBİLMESİNİN KOŞULLARI, KARARI VERECEK MAKAMLAR ve KARARA İTİRAZ 183
A. Genel Olarak 183
B. Tehlikeye Yönelik Koşullar 183
1. Genel Olarak 183
2. Tehlikenin Niteliği 184
3. Korunmanın Zorunlu Olması 187
4. Tehlikenin Yöneleceği Hukuki Değer 187
C. Dikkate Alınacak Diğer Durumlar 189
1. Değerlendirme Raporu 189
2. Tanığın Yapacağı Açıklamaların Önemi 189
3. Hakkında Tanıklık Yapılacak Suçun Önemi 190
D. Kararı Verecek Makamlar 190
1. Soruşturma Evresinde 190
2. Kovuşturma Evresinde 192
E. Karara İtiraz 192
V. CEZA MUHAKEMESİNE İLİŞKİN TANIK KORUMA TEDBİRLERİ 193
A. Genel Nitelikteki Tedbirler 193
1. Tanık Dinlenirken Sanığın Dışarı Çıkartılması 193
2. Tanığın Duruşmada Dinlenilmesinden Vazgeçilmesi 195
3. Duruşmanın Kapalı Yapılması 195
4. Tanığın Birden Fazla Kez Dinlenmemesi 197
5. Müdafinin Dosyayı İnceleme Yetkisinin Belirli Suçlarda Kısıtlanması 197
6. Duruşma veya Davanın Güvenli Bir Yere Nakledilmesi 199
7. Tutuklama 199
B. Gizli Tanıklık Tedbirleri 200
1. Tanığın Kimlik ve Adres Bilgilerinin Gizli Tutulması 201
a. Tedbirin Genel Özellikleri 201
b. Tedbirin Uygulanma Yöntemi 203
c. Tedbirin Etkinliği 204
2. Tanığın Güvenlik Sebebiyle Uzaktan Dinlenmesi 205
a. Tedbirin Genel Özellikleri 205
b. Tedbirin Uygulanma Yöntemi 206
3. Tanığın Ses veya Görüntüsünün Değiştirilerek ve Kimlik Bilgileri Gizlenerek Dinlenmesi 207
a. Tedbirin Genel Özellikleri 207
b. Tedbirin Uygulanma Yöntemleri 209
aa. Soruşturma Evresinde 209
bb. Kovuşturma Evresinde 210
aaa. Tanığın Fiziksel Görünümü Değiştirilerek veya Engellenerek Dinlenmesi 210
bbb. Tanığın Hazır Bulunma Hakkına Sahip Bulunanlar Olmadan Dinlenmesi 211
ccc. Tanığın Özel Ortamda Dinlenmesi 213
VII. GİZLİ TANIK BEYANLARININ ALINMA USULÜ 215
A. Genel Olarak 215
B. Gizli Tanığın Dinlenmesi– Doğrudan Aktarma 215
C. Dolaylı Aktarma 216
1. Genel Olarak 216
2. Gizli Tanık Açıklamalarının Bulunduğu Tutanakların Okunması 216
3. Gizli Tanığın İfadesini Alan Görevlinin Dinlenmesi 217
4. Gizli Tanığın Soruşturma Evresinde Kayıt Altına Alınan Ses ve Görüntüsünün Duruşmada Dinlenmesi 218
D. Gizli Tanığa Savunmanın Soru Sorma Hakkı 219
VIII. CEZA MUHAKEMESİ KANUNU’NUN TANIKLIĞA İLİŞKİN DÜZENLEMELERİ KARŞISINDA GİZLİ TANIKLIK 221
A. Genel Olarak 221
B. Tanıkların Çağrılması 221
C. Yüzleştirme 222
D. Tanıklıktan Çekinme Hakkı 223
E. Yemin 224
F. Tanığa Sorulacak Sorular 224
G. Disiplin Hapsi 225
H. Hâkimin Vicdani Kanaatinin Oluşmasında Gizli Tanık Beyanı 225
İ. Gizli Tanık Beyanlarının Şüphe Derecelerine Etkisi 226
IX. BÖLGE ADLİYE MAHKEMELERİ, YARGITAY ve ANAYASA MAHKEMESİNDE GİZLİ TANIKLIK 228
Sonuç 231
Kaynakça 239
Kavramlar Dizini 257
Yazar Hakkında 261 |