|
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER 7
KISALTMALAR 17
GİRİŞ 19
BIRINCI BÖLÜM
CEZAYİR AİLE KANUNU İLE OSMANLI HUKUK–İ AİLE KARARNAMESİ’NE GENEL BAKIŞ
I. CEZAYİR AİLE KANUNU İLE OSMANLI HUKUK–I AİLE KARARNAMESİ’Nİ DOĞURAN SEBEPLERİN AÇISINDAN MUKAYESESİ 29
A. Cezayir Aile Kanunu Doğuran Sebepler 29
1. Cezayir Siyasi Tarihi 29
a. İslam Fethinden Önceki Aşama MÖ 4 – MS 667 29
b. İslam Fetih Aşaması MS 667'den 1518'e Kadar 30
c. Osmanlı Hâkimiyetinin Aşaması MS 1518'den 1830'a Kadar 31
d. Fransız Sömürgeciliğinin Aşaması 1830'dan 1962'ye Kadar 32
e. Ulusal Bağımsızlık Sonrası Aşama 34
2. Cezayir Devlet Yapısı 37
a. Yürütme Organı 37
c. Yasama Organı 39
(1) Kanun Teklifi/Tasarısı 40
(2) Tasarı Veya Teklif Üzerindeki Görüşmeler Aşaması 41
(3) Görüşme ve Oylama Aşaması 41
(4) Kanun Çıkarılması 42
(5) Kanun Yayınlanması 42
(6) Yasa Denetimi 43
d. Yargı Organı 45
(1) Cezayir'de Yargı Organının Yapısal Organizasyonu 45
(2) Cezayir'de Adli Personeli 47
3. Hukuki Dayanaklar 48
4. Siyasi ve Sosyal Sebepler 53
B. Osmanlı Hukuk–ı Aile Kararnamesi’ni Doğuran Sebepler 55
1. Hukuki Sebepler 55
2. Siyasi, Sosyal ve İktisadi Sebepler 56
3. Kadının Sosyal Statüsünde Ortaya Çıkan Değişiklikler ve Kadın
Hareketleri 57
4. Fikir Hareketleri 58
II. CEZAYİR AİLE KANUNU İLE OSMANLI HUKUK–I AİLE KARARNAMESİ’NİN HAZIRLANIŞ VE SİSTEMATİK AÇISINDAN MUKAYESESİ 59
A. Cezayir Aile Kanunu’nun Hazırlanışı ve Sistematiği 59
B. Osmanlı Hukuk–ı Aile Kararnamesi’nin Hazırlanışı ve Sistematiği 61
III. CEZAYİR AİLE KANUNU İLE OSMANLI HUKUK–I AİLE KARARNAMESİ’NİN ÖZELLİKLERİ AÇISINDAN MUKAYESESİ 62
A. Cezayir Aile Kanunu’nun Özellikleri 62
1. Bağımsızlık Sonrası Aile Hükümlerini Elde Alan İlk Kanun 63
2. Şer’i otorite 63
3. Cezayir Toplumunun Geleneklerine Uygunluğu 64
4. Aile ile ilgili tüm hükümleri içermektir 65
B. Osmanlı Hukuk–ı Aile Kararnamesi’nin Özellikleri 65
1. İlk kanun Oluşu 66
2. Üçlü karakteri 66
3. Dört Sünni Mezhepten İstifade Etmesi 67
4. Yargı Birliğini Temin Etmesi 68
5. Evlenme ve boşanmada devletin kontrolünü Genişletilmesi 69
6. Kazaî Boşanma (Tefrik) 69
7. Çok Evliliğin Sınırlanması 70
IV. CEZAYİR AİLE KANUNU’NUN TADİLİ İLE OSMANLI HUKUK–I AİLE
KARARNAMESİ’NİN İLGASI 71
A. Cezayir Aile Kanunu’nun Tadili 71
B. Osmanlı Hukuk–ı Aile Kararnamesi’nin İlgası ve Arap Ülkelerindeki Aile
Kanunlarına Tesiri 84
İKINCI BÖLÜM
CEZAYİR AİLE KANUNU VE OSMANLI HUKUK–İ AİLE KARARNAMESİ'NDE NİKAH VE HÜKÜMLERİ
I. CEZAYİR AİLE KANUNU İLE OSMANLI HUKUK–İ AİLE KARARNAMESİ’NDE UMUMİ OLARAK NİKÂH VE NİŞANLANMA 89
A. İslam Hukuku, CAK ve Osmanlı Hukuk–ı Aile kararnamesi'nde Nikâh
Kavramı ve Mahiyeti 89
1. Nikâh (İzdivaç) Tarifi 90
2. Hukuki Tanım 92
3. Evliliğin Mahiyeti 94
4. Değerlendirme 96
B. İslam Hukuku, CAK ve Osmanlı Hukuk–ı Aile kararnamesi'nde
Nişanlanmanın Mahiyeti 96
1. Nişanlanma Fıkhi ve Hukuki Niteliği 96
a. Nişanlanmanın Tanımı 96
b. Nişanlanma Fıkhi Niteliği 97
c. Nişanlanma Hukuki Niteliği 97
2. Nişanın Bozulması ve Hukuki Sonuçları 98
a. İslam Hukukunda Nişanın Bozulması ve Hukuki Sonuçları 98
b. Cezayir Aile Kanunu ve Osmanlı Hukuk–ı Aile kararnamesi'nde
Nişanın Bozulması ve Hukuki Sonuçları 100
(1) Mehrin Hükmü 100
(2) Hediyelerin Hükmü 101
3. Nişanı Bozulmasından Kaynaklanan Maddi ve Manevi Zararın
Tazmini 102
a. İslam Hukukunda 102
(1) Nişanın Bozulmasından Doğabilecek Maddi Ve Manevi
Zarar Çeşitleri 103
(2) Klasik Fıkıhta Nişanın Bozulmasından Kaynaklanan Maddi
ve Manevi Zararın Tazminine İlişkin Hükümler 104
(3) Modern Fıkıhta Nişanın Bozulmasından Kaynaklanan
Maddi ve Manevi Zararın Tazminatına İlişkin Hükümler 104
b. Cezayir Aile Kanunu ve Osmanlı Hukuk–ı Aile kararnamesi'nde 106
4. Fatiha ile Nişanlanma 108
5. Değerlendirme 108
C. Nikâh Akdinin Rükünleri 109
1. İslam Hukuku, Cezayir Aile Kanunu ve Osmanlı Hukuk–i Aile
kararnamesinde Nikâh Akdinin Rükünlerinin Belirlenmesi 109
a. İslam Hukukunda Nikâh Akdinin Rükünleri 110
b. Cezayir Aile Kanunu ve Osmanlı Hukuk–i Aile Kararnamesi'nde 112
2. Nikâh Akdinde Rıza Rüknü ve Bulunmamasının Etkisi 113
a. Nikâh Akdinde Rıza Rüknünün Anlamı 114
(1) İcap ve Kabul 114
i. İcap ve Kabulün Şartları 115
ii. Nikâha Delalet Eden Lafızlar 115
(a) Üzerinde İttifak Edilen Lafızlar 116
(b) Üzerinde İhtilaf Edilen Lafızlar 116
(c) İcap ve Kabulü Açıklamak Üzere Kullanılacak Dil 117
(ç) İcap ve Kabulü Açıklamak Üzere Kelimelerin Kipi
ve Zamanı 118
(d) Rıza Açıklama Yolları 119
aa. Dilsizler Tarafından Yapılan İcap ve Kabul 119
bb. İcap ve kabulün Mektup (Yazışma) ve Elçi
yoluyla Açıklaması 120
cc. İcap ve Kabulün Modern İletişim Araçlarıyla
Açıklaması 121
b. Nikâh Akdinde İcap ve Kabulün Bulunmamasının Hükümleri 122
(1) İslam Hukukunda 122
(2) Cezayir Aile Kanunu ve Osmanlı Hukuk–ı Aile
kararnamesinde 122
3. Değerlendirme 123
D. Nikâh Akdinin Şartları ve Bulunmamasının Hükümleri 123
1. Nikâh Akdinin Şartları 123
a. Nikâhın Esasa Ait (Objektif) Şartları 125
(1) Evlenme Ehliyeti 125
i. İslam Hukukunda 126
ii. Cezayir Aile Kanunu ve Osmanlı Hukuk–ı Aile
kararnamesi'nde 131
(a) Evlenme Yaşını Doldurmamış Kişi İçin Adli İzin
Kriterleri 132
iii. Değerlendirme 134
(2) Nikâh Akdinde Mehir 135
i. Mehrin tarifi ve hukuki dayanağı 135
ii. Mehrin Hükmü 137
iii. Mehir Çeşitleri 139
(a) Ödeme Zamanı Yönünden Mehrin Çeşitleri 140
(b) Miktarına Göre Mehrin Çeşitleri 142
iiii. Mehrin Edasını Gerektiren Sebepler 143
(a) Mehrin Tamamının Edasını Gerektiren Sebepler 143
aa. Gerçek cinsî birleşme (hakiki duhul) 143
bb. Taraflardan Birinin Öümü 143
cc. Halveti sahiha 144
(b) Yarısının Edasını Gerektiren Sebepler 148
(c) Mehr–i Misil Verilmesi Gereken Sebep 148
(ç) Mut’a Verilmesi Gereken Sebep 153
iv. Mehrin Düşmesi 153
v. Mehre İlişkin İhtilaflar 153
(a) Mehrin Türü Konusunda ihtilaf 153
(b) Mehri müsemmanın miktarında ihtilaf 154
(c) Mehr–i muaccelin tesliminde ihtilaf 154
v. Değerlendirme 156
(3) Nikâh Akdinde Velayet 157
i. Nikâh Akdinde Velayet Mefhumu ve Şartları 157
(a) Velayetin Sözlük Anlamı ve Tarifi 157
(b) Evlilikte Velayetin Amacı 158
ii. Tam Ehliyetli Kadınların Evlendirme Velayeti 160
iii. Tam Ehliyetli ve Bakire Kadının Zorla Evlendirmesi 160
iv. Tam Ehliyetli Kadının Kendini Evlendirme Meselesi
(velisiz evlenme) 162
v. Velayetin Yakından Uzağa Geçmesi 167
(a) İslam Hukukunda 167
aa. Velayetin Yakından Uzağa Geçmesinin
Sebepleri 167
bb. Velayette Öncelik Hakkı 168
cc. Küçükleri Evlendirme Velayeti 170
(b) Cezayir Aile Kanunu ve Hukuk–ı Aile
Kararnamesi’nde 171
vi. Nikâh Akdinde Velî Şartının Bulunmamasının
Hükümleri 171
(a) İslam Hukukunda 171
(b) Cezayir Aile Kanunu ve Osmanlı Hukuk–ı Aile
kararnamesinde 172
vii. Değerlendirme 172
(4) Nikâh Akdinde Şahitik Şartı 173
i. İslam Hukukunda 173
ii. Cezayir Aile Kanunu ve Hukuk–ı Aile Kararnamesi’nde 176
iii. Nikahu’s–Sir (Gizli Nikâh) 177
(a) İslam Hukukunda 177
(b) Cezayir Aile Kanunu ve Osmanlı Hukuk–ı Aile
kararnamesinde 178
iv. Değerlendirme 179
(5) Evlenme Engelinin Olmayışı 179
i. İslam Hukukunda 179
(a) Sürekli Evlenme Engelleri 180
(b) Geçici Evlenme Engelleri 182
ii. Cezayir Aile Kanun ve Hukuk–ı Aile Kararnamesi’nde 183
iii. Değerlendirme 187
(5) Daha Önce Yapılan Bir Evliliği Olmaması Şartı 187
i. İslam Hukukunda 187
(a) Çok Evliliğin Delilleri 188
(b) Çok Evliliğin Şartları 188
ii. Cezayir Aile Kanunu’nda 189
iii. Değerlendirme 192
(6) Nikâh Akdinde Denklik (Kefaet) Şartı 193
i. İslam Hukukunda 193
ii. Hukuk–ı Aile Kararnamesi’nde 194
iii. Değerlendirme 195
(7) Tıbbi Muayene Şartı 196
i. İslam Hukukunda 196
ii. Cezayir Aile Kanunu ve Hukuk–ı Aile Kararnamesi’nde 198
iii. Değerlendirme 199
b. Şekli Şartlar 200
(1) Evlilik Akdinin Tescil ve İspat İşlemleri 200
i. Değerlendirme 202
E. Şarta Bağlı Nikâh Akdinin Hükümleri 202
1. İslam Hukukunda 203
a. Fakihlerin ittifakıyla Sahih Şartlar 203
(1) Evlilik Akdinin Gereği Olan Şartlar 204
(2) Evlilik Akdinin Amacına Uygun Olan Şartlar 204
(3) Kanun Koyucunun İzin Verdiği Şartlar 205
(4) Örf Halini Almış Olan Şartlar 205
b. Fakihlerin ittifakıyla Fasit Şartlar 206
(1) Evlilik Akdinin Gereği Olmayan Şartlar 206
(2) Hukuken (Şer'an) Yasaklanan Şartlardır 206
(3) Üzerinde İhtilaf Bulunan Şartlar 206
2. Cezayir Aile Kanunu ve Hukuk–ı Aile Kararnamesi’nde 208
a. Çok Eşli Olmama Şartı 210
b. Kadının Çalışması Şartı 210
3. Değerlendirme 211
F. Muteberlik Açısından Nikâhın Türleri 212
1. İslam Hukuknda 213
a. Sahih Olmayan Evlilik 213
(1) Batıl Evlilik 213
(2) Fasit Evlilik 214
b. Sahih Evlilik 214
(1) Lazım Evlilik (Nafiz) 215
(2) Sahih Gayri Lazım Evlilik 215
(3) Mevkuf Evlilik 215
2. Cezayir Aile Kanunu ve Hukuk–ı Aile Kararnamesi’nde 215
3. Değerlendirme 218
II. CEZAYİR AİLE KANUNU İLE OSMANLI HUKUK–I AİLE KARARNAMESİ’NDE NİKÂH AKDİNİN HÜKÜMLERİ (ETKİLERİ) 219
A. Eşlerin Hakları ve Görevleri 219
1. İslam Hukukunda 219
a. Müşterek Evlilik Hakları 219
b. Kadının Kocası Üzerindeki Hakları 220
c. Kocanın Karısı Üzerindeki Hakları 221
2. Cezayir Aile Kanunu ve Hukuk–ı Aile Kararnamesi’nde 222
3. Değerlendirme 224
B. Eşler Mal Rejimi 225
1. İslam Hukukunda 225
2. Cezayir Aile Kanunu ve Hukuk–ı Aile Kararnamesi’nde 226
3. Değerlendirme 228
C. Nesep 229
1. Nesebi Kuran Sebepler 230
a. Evlilik İlişkisi İçinde Doğmak (Firaş) 230
b. Tüp Bebek İle Nesebin Sübutu 231
(1) Tüp Bebek Çeşitleri 232
c. Sahih Bir Evlilikten Ayrıldıktan Sonra Nesebin Sübutu 233
2. Nesebi Ortaya Çıkaran Sebepler 235
a. İkrar 235
(1) Evlatlık ikrarı 236
(2) Babalık veya analık ikrarı 236
(3) Kardeşlik ve amcalık ikrarı 236
b. Delil 237
c. Nesebin İspatı İçin Bilimsel Yöntemlere Başvurulması 237
(1) DNA Profili Yoluyla Nesebin Sübutu ve Reddi 237
3. Nesebin li'an yoluyla reddi 241
4. Değerlendirme 243
D. Nafaka 244
1. İslam Hukukunda 245
a. Evlilik Nafakasına Hak Kazanma Şartları 245
b. Evlilik Nafakasının Düşme Sebepleri 245
2. Cezayir Aile Kanunu ve Hukuk–ı Aile Kararnamesi’nde 246
3. Değerlendirme 251
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
CEZAYİR AİLE KANUNU VE OSMANLI HUKUK–İ AİLE
KARARNAMESİ'NDE EVLİLİGİN SONA ERMESİ VE HÜKÜMLERİ
II. EVLİLİĞİN SONA ERMESİ 254
A. Boşanma ile Evliliğin Sona Ermesi 254
1. Tek Taraflı İrade İle Boşanma 256
a. İslam Hukukunda 257
(1) Boşanmanın Tanımı 257
(2) Boşanmanın Meşruiyeti (Kanuniliği) 258
(3) Boşanmanın Hikmeti 258
(4) Boşanmanın Hükmü 259
(5) Boşanma yetkisine sahip olan kişide aranan şartlar 259
(6) Boşanılacak Kadında Aranan Şartlar 261
(7) Boşanma Siğası 262
(8) Boşanma çeşitleri 263
i. Ric’i Boşanma 263
ii. Ric'i Boşanma Hükümleri 265
iii. Bain Boşanma 265
(a) Küçük Ayrılık (el–beynûnetü’s–suğrâ) 265
(b) Büyük Ayrılık (el–beynûnetü’l–kübrâ) 266
(9) Ric'atın (Dönüş) Hüküm ve Şartları 267
b. Cezayir Aile Kanunu ve Osmanlı Hukuk–ı Aile kararnamesi'nde 268
(1) Cezayir Aile Kanunu'nda Tek Taraflı İrade ile Boşanma 269
(2) Hukuk–ı Aile Kararnamesi’nde Tek Taraflı İrade ile
Boşanma 273
2. Boşanma Hakkı Kötüye Kullanılması 275
a. İslam Hukukunda 275
(1) Boşanma Hakkının Kötüye Kullanılması Hükmü 276
(2) Boşanma Hakkının Kötüye Kullanılması Durumları 276
b. Cezayir Aile Kanunu ve Osmanlı Hukuk–ı Aile kararnamesi'nde 281
(1) Boşanma Hakkının Kötüye Kullanılması Nedeniyle
Tazminat 284
i. Boşanan Kadının Tazminat Hak Ettiği Durumlar 284
ii. Boşanan Kadının Tazminat Hak Etmediği Durumlar 285
3. Karşılıklı Rıza İle Boşanma Anlayışı 286
4. Değerlendirme 287
B. Tefrik 288
1. İslam Hukukunda 288
a. Tefrikte Hâkimin Rolü 289
b. Tefrik Hükmü 289
c. Tefrik Sebepleri 290
(1) Kocanın Gaipliği Nedeniyle Tefrik 290
(2) Nafakanın Temin Edilememesi Nedeniyle Tefrik 291
i. Nafakanın Temin Edilememesi Nedeniyle Tefrik
Şartları 293
(3) Muteber Olan Zarar Nedeniyle Tefrik 294
(4) Eşler Arasındaki Geçimsizliktir Nedeniyle Tefrik 295
i. Geçimsizliğin Kaldırılması 296
ii. İki Hakemde Bulunması Gereken Şartları 296
iii. İki Hakemin Görevleri 297
2. Cezayir Aile Kanunu ve Osmanlı Hukuk–ı Aile kararnamesi'nde 298
a. Nafaka Verilmemesi Nedeniyle Tefrik 299
b. Evliliğin Amacına Ulaşmasını Engelleyen Kusurlar Nedeniyle
Tefrik 301
c . Uzaklaşma Nedeniyle Tefrik 303
(1) Yatakta Terk Edilme 303
(2) Gaiplik Nedeniyle Tefrik 305
d. Ahlaki Nedenlerle Tefrik 309
(1) Kocanın Aile Şerefine Karşı İşlemiş Olduğu Suçtan Dolayı
Yargılanması Nedeniyle Tefrik 309
(2) Fuhuş Suçu İşlemesi Nedeniyle Tefrik 310
e. Cezayir Aile Kanunu’nun 8. maddesi Hükümlerinin ve Evlilik
Akdinde Üzerinde Anlaşılan Şartların İhlali Nedeniyle Tefrik 310
(1) Aile Kanununun 8. maddesi Hükümlerinin İhlali Nedeniyle
Tefrik 311
(2) Evlilik Akdinde Üzerinde Anlaşılan Şartların İhlali Nedeniyle
Tefrik 311
f. Eşler Arasındaki Geçimsizliğin Devam Etmesi ve Zarar
Nedeniyle Tefrik 312
(1) Eşler Arasındaki Geçimsizliğin Devam Etmesi 312
(2) Zarar Nedeniyle Tefrik 313
3. Değerlendirme 315
C. Hul’ 316
1. İslam Hukukunda 317
a. Hul’un Hikmeti 318
b. Hul’un Hükmü 318
c. Hul'a Başvurma Hakkı Üzerindeki Kısıtlamalar 320
d. Hul'un Şer'i Çerçevesi 321
e. Hul'un Hükmü 322
f. Hâkimin Kocayı Hul'e Zorlama Yetkisi 323
2. Cezayir Aile Kanunu ve Osmanlı Hukuk–ı Aile kararnamesi'nde 324
a. Hule'de Rızanın Rolü 325
b. Hul'da Eşlerde Aranan Şartlar 329
c. Çocukların Bazı Hakları Karşılığında Hul' 329
d. Zifaftan Önce Hul' 330
e. Hul’ün Hükümleri 331
3. Değerlendirme 332
II. EVLİLİK BAĞININ SONA ERMESİNİN HÜKÜMLERİ 332
A. Bekleme Süresi (iddet) 333
1. İslam Hukukunda 333
a. Bekleme Süresinin Hikmeti 334
b. Bekleme Süresi Çeşitleri 334
(1) Adet ve Temizlik Haline Bağlı Bekleme Süresi 334
i. Adet ve Temizlik Haline Bağlı Bekleme Süresinin
Nedenleri 336
(2) Zamana Bağlı Bekleme Süresi 336
(3) Doğuma Bağlı Bekleme Süresi 338
c. Bekleme Süresi Değişimi 338
d. Bekleme Süresi (İddet) Nafakası 339
2. Cezayir Aile Kanunu ve Osmanlı Hukuk–ı Aile kararnamesi'nde 339
a. Bekleme Süresi Nafakası 344
3. Değerlendirme 345
B. Hidane 346
1. Hidane Hakkı 347
2. Hidane Süresi 348
3. Hidane Yeri 350
4. Hidanenin Düşüşü ve Geri Kazanımı 351
5. Hidane Hakkına Sahip Olanların Sıralaması 353
6. Hidane Sahibi Kadının Çalışması Nedeniyle Hidane Düşmesi 355
7. Hidane Sahibinin Konutu Veya Kira Bedeli 357
8. Değerlendirme 358
SONUÇ 361
KAYNAKÇA 369
EKLER
1917 Tarihli Osmanlı Hukuk–I Aile Kararnamesi 381 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
