İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Yazar Hakkında 9
Kısaltmalar 19
Giriş
I. AVRUPA KONSEYİ 21
II. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ 22
III. KAPSAM 27
Birinci Bölüm
AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ VE
DİĞER SÖZLEŞME ORGANLARI
I. GENEL OLARAK 29
II. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ 30
A. Genel Kurul 32
B. İdari Birimler 33
1. Mahkeme Başkanı 34
2. Bölümler 35
3. Yazı İşleri Müdürlüğü 37
C. Yargısal Birimler 39
1. Büyük Daire 39
a. Genel Olarak 39
b. Büyük Daire Paneli 41
2. Daireler 42
3. Komiteler 43
4. Tek Hâkim 46
D. AİHM Hâkimleri, Davadan Çekilmesive Reddi 47
1. AİHM Hakimleri 47
a. Genel Olarak 47
b. Ad Hoc Hâkimler 50
c. Ortak Menfaat Hâkimi 52
2. Davadan Çekilmesi ve Reddi 53
a. Hâkimin Davaya Bakamayacağı Haller ve Davadan Çekilmesi 53
b. Hâkimin Reddi 55
c. Karar Verildikten Sonra Davaya Bakılamayacak Hallerin Öğrenilmesi 57
III. DİĞER SÖZLEŞME ORGANLARI 58
A. Bakanlar Komitesi 59
1. Genel Olarak 59
2. AİHM Kararlarının İcrasının Denetimi 60
3. AİHM Kararlarının İcrası Dairesi 64
B. Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi 64
1. Genel Olarak 64
2. AİHM Hâkimlerinin Seçimi 65
C. İnsan Hakları Komiseri 68
1. Genel Olarak 68
2. Başvurulara Müdahil Olma Yetkisi 69
D. Genel Sekreter 70
1. Genel Olarak 70
2. Soruşturma Yetkisi 70
3. Sözleşme’nin Tevdi Makamı 71
İkinci Bölüm
BİREYSEL BAŞVURU USULÜNÜN KAYNAKLARI,
TEMEL İLKELER İLE SÖZLEŞMEYE ÇEKİNCE VE
DEROGASYON BEYANLARI
I. BİREYSEL BAŞVURU USULÜNÜN KAYNAKLARI 73
A. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 73
B. AİHM İçtüzüğü 73
C. Uygulama Talimatları 74
D. Mahkeme Kararları (Case–Law) 75
II. TEMEL İLKELER 76
III. ÇEKİNCE BEYANI VE DEROGASYONLAR 78
A. Genel Olarak 78
B. Çekince Beyanı 78
C. Derogasyon Beyanı 81
1. Şekli Şartları – Genel Sekretere Beyan Yükümlülüğü 83
2. Maddi Şartları 84
a. Savaş veya Ulusun Varlığını Tehdit Eden Bir Genel Tehlike Hali 84
b. Durumun Aciliyeti Kapsamında Tedbir Alma Zorunluluğu 86
c. Tedbirlerin Uluslararası Hukuktan Kaynaklanan Yükümlülüklerle Tutarlılığı 87
3. Derogasyon Kapsamına Girmeyen Haklar 88
Üçüncü Bölüm
BİREYSEL BAŞVURULARIN YAPILMASI VE YAZI İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜ TARAFINDAN YAPILACAK İŞLEMLER
I. BAŞVURULARIN YAPILMASI 90
A. Başvuru Formu ve Başvurunun Yapılacağı Dil 91
B. Bireysel Başvuruların İçeriği 93
C. Başvuranın Temsili 95
D. Belgelerin Gizliliği veya Anonimlik Talepleri 97
E. Toplu Başvurular 99
1. Gruplandırılmış Başvurular 99
2. Benzer Nitelikte Başvuru Akını Olması Halinde Alınabilecek Tedbirler 99
3. Başvuruların Birleştirilmesi 100
F. Devletlerin Temsili 100
G. Yazı İşleri Müdürlüğü ile Yazışmalar 102
II. BAŞVURUNUN KAYDI VE İŞLEME KONULMAMASI 104
A. Başvurunun Kaydı 104
B. Başvurunun İşleme Konulmaması – İdari Ret Kararları 104
III. MAHKEMEYE ERİŞİM 105
A. Mahkeme Harcı Olmaması 105
B. Adli Yardım 106
IV. GEÇİCİ TEDBİRLER 108
A. Genel Olarak 108
B. Kapsam 111
C. Geçici Tedbir Talepleri 116
D. Geçici Tedbir Taleplerine İlişkin Kararlar 117
1. Karar Vermeye Yetkili Birimler 117
2. Tedbir Taleplerinin İncelenmesi 117
Dördüncü Bölüm
KABUL EDİLEBİLİRLİK KRİTERLERİ
I. USULE İLİŞKİN KABUL EDİLEBİLİRLİK KRİTERLERİ 122
A. İç Hukuk Yollarının Tüketilmesi 122
1. Amacı 124
2. Uygulanması 125
3. Usuli Hükümler 130
B. Dört Aylık Başvuru Süresi 132
1. Süre Sınırının Amacı 132
2. Süre Sınırının Başlaması 133
3. Sürenin Sona Ermesi 135
4. Başvurunun Yapıldığı Tarih 136
C. İsimsiz Başvuru Yapılamaması 138
D. Aynı Konuda Yeni Bir Başvuru Yapılamaması 139
1. Mahkeme Tarafından İncelenmiş Bir Konuyla Esasen Aynı Nitelikte Yeni Bir Başvuru 139
2. Başka Bir Uluslararası Soruşturma veya Çözüm Usulüne Sunulan Bir Konuyla Esasen Aynı Nitelikte Yeni Bir Başvuru 140
a. Esasen Aynı Nitelikte Olma 141
b. Başka Bir Uluslararası Soruşturma veya Çözüm Usulü 142
E. Başvuru Hakkının Kötüye Kullanılması 143
1. Saldırgan İfadeler Kullanılması 145
2. Mahkemenin Yanıltılması 146
3. Dostane Çözüm Sürecinin Gizliliğini İhlal 147
4. Açıkça Karşı Tarafa Zarar Vermek Amacıyla Yapılan veya Gerçek Bir Amaçtan Yoksun Başvuru 148
II. MAHKEME'NİN YARGI YETKİSİNE İLİŞKİN KABUL EDİLEBİLİRLİK KRİTERLERİ 149
A. Konu Bakımından Yargı Yetkisi (ratione materiae) 149
B. Kişi Bakımından Yargı Yetkisi (ratione personae) 151
1. Başvuranın şahsıyla ilgili yargı yetkisi 152
a. Başvuran 152
aa. Gerçek Kişiler 152
bb. Sivil Toplum Kuruluşları 152
b. Mağdur Statüsü 154
aa. Doğrudan Mağdur 155
bb. Dolaylı Mağdur 156
cc. Potansiyel Mağdur 159
dd. Mağdur Sıfatının Kaybedilmesi 159
ee. Başvuranın Ölümü 160
2. Davalı Hükümet ile İlgili Yargı Yetkisi 161
C. Yer Bakımından Yargı Yetkisi (Ratione Loci) 161
D. Zaman Bakımından Yargı Yetkisi (Ratione Temporis) 164
1. Anlık Olaylar 165
2. Devam Eden Durumlar 166
III. ESASA İLİŞKİN KABUL EDİLEBİLİRLİK KRİTERLERİ 168
A. Başvurunun Açıkça Dayanaktan Yoksun Olması 169
1. Genel Olarak 169
2. Dördüncü Derece Temyiz Niteliğindeki Şikayetler 170
3. Görünür veya Açık Bir İhlal Bulunmayan Şikâyetler 171
4. Asılsız Şikâyetler 173
5. Anlaşılmaz veya Uydurma Şikâyetler 174
B. Önemli Bir Dezavantaj Olmaması 174
1. Önemli Bir Zararın Bulunmadığının Tespiti 176
2. İnsan Haklarına Saygı İlkesinin Başvurunun Esastan İncelenmesini Gerektirmemesi 179
Beşinci Bölüm
BAŞVURULARIN MAHKEME TARAFINDAN İNCELENMESİ
I. DAVALARIN İNCELENME SIRASI 181
A. Genel Olarak 181
B. Impact Dava Stratejisi 184
II. DAVALI HÜKÜMETE BİLDİRİLMEDEN ÖNCEKİ AŞAMADA BAŞVURULARIN İNCELENMESİ 186
A. Tek Hâkim Tarafından İnceleme 188
B. Komite Tarafından İnceleme 190
C. Daire Tarafından İnceleme 191
III. HÜKÜMETE BİLDİRİLEN BAŞVURULARIN İNCELENMESİ 192
A. Başvurunun Hükümete Bildirilmesi 192
1. Başvurunun Bildirilme Kararı 192
2. Başvuruların Bildirim Usulleri 193
a. Klasik Bildirim 193
b. Basitleştirilmiş Bildirim (IMSI) 194
c. Çekişmesiz Bildirim (NCP) 194
d. Yerleşik İçtihada Konu Başvuruların Bildirimi (WECL) 195
3. Hükümetlerle Elektronik Yazışma (websecure) 197
4. Başvuranlar ile Elektronik Yazışma (eComms) 198
B. Başvuruların Daire Tarafından İncelenmesi 198
1. Yazılı Prosedür 199
2. Duruşma Yapılması 200
3. Pilot Karar Usulü 202
4. Daire Kararlarında Tutarlılığın Sağlanması 206
C. Başvuruların Komite Tarafından İncelenmesi 207
1. Genel Olarak 207
2. Başvurunun Yerleşik İçtihada Konu Olması 210
D. Başvuruların Büyük Daire Tarafından İncelenmesi 211
1. Büyük Daire Lehine Yargı Yetkisinden Feragat Edilmesi (Relinguishment) 212
2. Büyük Daireye Havale Talebi (Referral) 213
3. Yargı Yetkisinden Feragat ile Havale Arasındaki Farklar 217
4. Büyük Daire Yargılamaları 218
IV. ÜÇÜNCÜ TARAFLARIN MÜDAHALESİ 219
A. Devletlerin Müdahalesi 219
B. İnsan Hakları Komiseri'nin Müdahalesi 221
C. Diğer Kişilerin Müdahalesi 223
1. Müdahil Olabilecek Diğer Kişiler 223
a. Taraf Devletlerin Müdahale Talepleri 224
b. Uyuşmazlığa Dâhil Üçüncü Kişilerin Müdahalesi 224
c. Mahkeme’ye Yardım Amacıyla Müdahale (amicus curiae) 225
2. Müdahale Usulü 226
D. Ek 16. No.lu Protokol’ün 3. Maddesi Kapsamında Müdahale 228
V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ 229
A. Dostane Çözüm 229
1. Genel Olarak 229
2. Dostane Çözüm Usulü 230
3. Sürecin Gizliliği 232
4. Dostane Çözüm Nedeniyle Düşme Kararı 233
B. Tek Taraflı Deklarasyon 234
1. Genel Olarak 234
2. Mahkeme Tarafından Yapılacak Değerlendirme ve Takibi 237
VI. SORUŞTURMA VE KEŞİF 239
Altıncı Bölüm
KARARLAR, ADLİ TAZMİN VE İSTİŞARİ GÖRÜŞLER
I. KARAR TÜRLERİ 241
A. Esas Hakkında Verilen Kararlar (Judgment) 241
1. Genel Olarak 241
2. Esas Hakkında Verilen Kararların İçeriği 242
a. Genel Olarak 242
b. İhlalin Ne Şekilde Yerine Getirileceğinin Belirtildiği Haller 243
3. Esas Hakkında Verilen Kararların Yorumu, Revizyonu ve Hataların Düzeltilmesi 245
a. Kararların Yorumu 245
b. Kararların Revizyonu 245
c. Kararlardaki Hataların Düzeltilmesi 247
B. Kabul Edilebilirlik ve Düşme Kararları (Decision) 247
II. KARARLARIN KESİNLEŞMESİ 250
III. ADİL TAZMİN 251
A. Genel Olarak 251
B. Adil Tazmin Türleri 254
1. Maddi Zarar 254
2. Manevi Zarar 255
3. Masraf ve Giderler 257
C. Adil Tazmin Taleplerinin Sunulması 258
D. Adil Tazmin Kararı 260
IV. İSTİŞARİ GÖRÜŞLER 262
A. Bakanlar Komitesinin İstişari Görüş Talebi 262
B. 16 No.lu Ek Protokol Kapsamında İstişari Görüşler 263
C. Oveida Sözleşmesi Kapsamında İstişari Görüş Talebi 265
Kaynakça 267
Kavram Dizini 299 |