İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ VII
İÇİNDEKİLER IX
KISALTMALAR XIII
GİRİŞ 1
BİRİNCİ BÖLÜM
SOSYAL HAKLARIN NİTELİĞİ
I. SOSYAL HAKLARIN ANLAMI VE GELİŞİMİ 5
A. Kavramsal Çerçeve 5
1. Sosyal Hakların Tanımı 5
2. Sosyal Hakların Kapsamı 12
B. Tarihsel Gelişim 18
II. HAKLARIN SINIFLANDIRILMASI, BÜTÜNSELLİK İLKESİ VE SOSYAL HAKLAR 23
A. İnsan Haklarına Dair Temel Sınıflandırma Biçimleri 23
B. Sınıflandırmaların İşlevi ve Sorunları 30
C. Sosyal Haklar ve İnsan Haklarının Bütünselliği İlkesi 33
1. Hakların Bütünselliği İlkesi ve İnsan Haysiyeti 33
2. Hakların Karşılıklı Bağımlılığı 39
III. DEVLETİN İNSAN HAKLARIYLA İLGİLİ YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE SOSYAL
HAKLAR 46
A. Hak ve Özgürlüklere ilişkin Yükümlülük Tipolojileri 47
B. Sosyal Hakların Doğurduğu Yükümlülükler 51
IV. SOSYAL HAKLARIN YARGILANABİLİRLİĞİNE DAİR SORUNLAR VE ÇÖZÜM
ÖNERİLERİ 59
A. Sosyal Hakların Yargılanabilirliğine Karşı Kuramsal İtirazlar 60
B. Sosyal Haklara İlişkin Maddi Düzenlemelerin Niteliği 65
C. Sosyal Hakların Denetim Mekanizmaları 70
D. Sosyal Hakların Yargılanabilirliği Yolundaki Öneri ve Gelişmeler 75
1. Asgari Öz Yükümlülükler Yaklaşımı 76
2. Dolaylı Koruma Metodu 81
3. Ek Protokol Önerileri 87
V. ARA DEĞERLENDİRME 89
İKİNCİ BÖLÜM
İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİ VE ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURUDA SOSYAL HAKLAR
I. İNSAN HAKLARI AVRUPA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU VE DOLAYLI
KORUMA 92
A. İHAS’ın Hazırlanması ve Sosyal Haklar 92
1. Sözleşme’nin Tarihsel Amacı: Baskı ve Tiranlığın Önlenmesi 92
2. Hazırlık Çalışmalarında (Travaux Préparatoires) Sosyal Haklar 95
B. İHAM İçtihatlarının Sosyal Haklar Lehine Dönüşümü 101
1. Arka Plan 101
2. Sosyoekonomik Çıkarların Sözleşme’ye dâhil Edilmesi ve Dolaylı
Koruma Metodu 107
C. Sosyal Hakların Korunmasını Sağlayan Yorum Araçları 113
1. Etkililik Prensibi 115
2. Teleolojik Yorum 117
3. Dinamik (Evrimsel) Yorum 119
4. Otonom (Özerk) Yorum 124
5. Entegre (Karşılaştırmalı) Yorum 127
D. Sosyal Hakların Korunmasını Sağlayan Sözleşme Hükümleri 133
1. Yaşam Hakkı ve İşkence ve Kötü Muamele Yasağı 134
2. Adil Yargılanma Hakkı 144
3. Mülkiyet Hakkı 151
4. Ayrımcılık Yasağı 158
5. Diğer Haklar 165
II. ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU VE SOSYAL HAKLAR 168
A. Bireysel Başvuru Hakkının Kapsamı: Ortak Alan 169
B. İHAS’a Kıyasla Özgün Yönleri 171
1. Ulusal Bir Anayasa’nın Yetkilendirmesi 172
2. Anayasa’daki “Sosyal” Hükümler 173
3. İHAS’ta Yer Alan Asgari Eşik İlkesinin “Ortak Alan” Bakımından
Anlamı 176
4. Anayasa’nın 65. Maddesi 180
C. AYM’nin Dolaylı Koruma Yaklaşımı 187
1. Teorik Arka Plan 188
2. Sosyal Hakların Korunmasını Sağlayan Klasik Haklar 190
a. Yaşam Hakkı ve İşkence ve Kötü Muamele Yasağı 190
b. Adil Yargılanma Hakkı 194
c. Mülkiyet Hakkı 197
d. Ayrımcılık Yasağı 202
e. Diğer Haklar 206
III. ARA DEĞERLENDİRME 210
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ÖZEL YAŞAMA VE AİLE YAŞAMINA SAYGI HAKKI VE SOSYAL HAKLAR
I. İNSAN HAKLARI AVRUPA MAHKEMESİ KARARLARINDA ÖZEL YAŞAMA VE
AİLE YAŞAMINA SAYGI HAKKI VE SOSYAL HAKLAR 213
A. Özel Yaşama ve Aile Yaşamına Saygı Hakkının Kapsamı 213
1. Kapsam Tespiti ve İki Aşamalı İnceleme Metodu 214
2. Hakkın Koruma Alanı 215
a. Özel Yaşama Saygı Hakkı 216
b. Aile Yaşamına Saygı Hakkı 220
c. Konuta Saygı Hakkı 222
d. Haberleşmeye Saygı Hakkı 224
3. Koruma Alanının Kapsamına Dair Tereddütler 225
B. Sosyal Haklar–Özel Yaşama ve Aile Yaşamına Saygı Hakkı İlişkisi 229
1. Genel Olarak 229
2. İlişkinin Dinamikleri 233
a. Pozitif Yükümlülükler Öğretisi 234
b. Yatay Etki Öğretisi 238
c. Takdir Marjı Öğretisi 244
3. İHAM’ın Özel Yaşama ve Aile Yaşamına Saygı Hakkı İçtihadında
Korunan Sosyal Haklar 252
a. Sağlık Hakkı 253
i. Sağlık Hakkının Negatif Yönü: Rıza Dışı Tıbbi Müdahale ve
Tıbbi İhmaller 255
ii. Tedavi Metodunu Seçme 258
iii. Sağlık Bakımı ve Hizmeti 261
iv. Engelliler ve Kamusal Hizmet ve Binaların Erişilebilirliği 264
v. Çevresel Sağlık 268
b. Sosyal Güvenlik Hakkı 273
c. Çalışma Hakkı 284
i. İşe/Mesleğe Giriş 290
ii. Çalışma Yaşamı 293
iii. İşten Çıkarılma 297
d. Barınma (Konut) Hakkı 301
e. Yeterli Yaşam Standartlarına Sahip Olma Hakkı 318
C. İHAM Yaklaşımının Değerlendirilmesi 322
1. ESKHK’nin Yaklaşımıyla Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme 322
2. Dolaylı Korumanın Belirginleştiği Durumlar 326
a. Hakların Negatif Boyutu 326
b. Usuli Güvenceler 328
c. Ayrımcılık Yasağı 329
d. Dezavantajlı gruplar 333
e. Mevzuatta Tanınan Sosyal Haklar 335
f. Taraf Devletlerin Etki Alanındaki Hak Özneleri 336
3. Dolaylı Koruma Yaklaşımının Yol Açtığı Tereddütler 338
a. Egemenlik 339
b. Hak Enflasyonu ve Mahkemenin Kapasitesi 344
c. Belirsizlik 345
II. ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARINDA ÖZEL YAŞAMA VE AİLE YAŞAMINA
SAYGI HAKKI VE SOSYAL HAKLAR 357
A. Anayasa’da Özel Yaşama ve Aile Yaşamına Saygı Hakkı 357
B. AYM’nin Özel Yaşama ve Aile Yaşamına Saygı Hakkı İçtihadında
Korunan Sosyal Haklar 358
1. Çalışma Hakkı 358
2. Sağlık Hakkı 372
3. Sosyal Güvenlik Hakkı 382
4. Barınma (Konut) Hakkı 385
C. Takdir Marjıyla Bağlantılı Bir Değerlendirme 387
SONUÇ 393
EXTENDED SUMMARY IN ENGLISH: SOCIAL RIGHTS IN INDIVIDUAL
APPLICATIONS TO THE EUROPEAN COURT OF HUMAN RIGHTS AND THE
(TURKISH) CONSTITUTIONAL COURT: AN ANALYSIS IN THE CONTEXT OF THE
RIGHT TO RESPECT FOR PRIVATE AND FAMILY LIFE 403
KAYNAKÇA
KİTAPLAR 419
MAKALELER 425
ULUSLARARASI BELGELER, TUTANAKLAR, REHBERLER VE RAPORLAR 444
KARARLAR 447
İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararları: 447
Anayasa Mahkemesi Kararları: 459
Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Komitesi: 466
Diğer Koruma Organları: 467
DİZİN 469 |