|
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar Listesi 19
Giriş 23
Birinci Bölüm
GENEL OLARAK GEÇİCİ ÖDEME KAVRAMI
I. GEÇİCİ ÖDEME KAVRAMI, TANIMI, AMACI VE TARİHSEL GELİŞİMİ 37
A. Kavram ve Terminoloji 37
1. Geçicilik Kavramı 37
2. Ödeme Kavramı 42
3. Geçici Ödeme Kavramı 43
B. Tanım 46
1. Yasa Hükmünden Çıkan Tanım 46
2. Doktrinde Yer Alan Tanım Denemeleri 49
C. Geçici Ödeme Müessesesine Duyulan İhtiyaç ve Maddenin Amacı 51
1. Yasanın Oluşum Aşamasındaki Amacın Değerlendirilmesi 51
a. Madde Gerekçesinde Yer Alan Amacın Değerlendirilmesi 51
b. Adalet Komisyonu Çalışmalarındaki Görüş ve Eleştirilerin Değerlendirilmesi 53
aa. Hükmün Tazminat ve Yargılama Hukuku İlkeleriyle Bağdaşmadığına Yönelik Eleştirinin Değerlendirilmesi 56
bb. Hakimin İhsas–ı Reye Zorlandığına İlişkin Eleştirinin Değerlendirilmesi 57
cc. Geçici Ödemenin Miktarı Bakımından Somut Bir Ölçüt Bulunmadığına İlişkin Eleştirinin Değerlendirilmesi 58
dd. İhtiyati Tedbir Hükümlerinin Tazminatın Tahsil Edilememesi Riskini Kaldırdığına İlişkin Görüşün Değerlendirilmesi 61
ee. Subjektif İmkansızlık Halinde Geçici Ödemenin İade Edilmemesi İhtimaline İlişkin Görüşün Değerlendirilmesi 63
ff. Mukayeseli Hukukta Benzer Bir Düzenlemenin Bulunmadığına Yönelik Görüşün Değerlendirilmesi 65
2. Yargı Uygulamasının Düzenlemeye Duyduğu Gereksinim 65
3. Düzenlemenin Amacına Yönelik Doktrinde Yer Alan Görüşler 69
4. Değerlendirme ve Görüşümüz 72
a. Yargılamaların Uzun Sürmesinin Konuya Etkisi 72
b. Toplumun Refah Seviyesi ve Sosyal – Ekonomik Durumun Konuya Etkisi 76
c. Geçici Hukuki Koruma Önlemlerinin İşlevsizliği 82
D. Kavramın Tarihsel Gelişimi 88
1. Mukayeseli Hukukta Durum 88
a. İsviçre Hukukunda Durum 88
aa. İsviçre Sorumluluk Hukukunun Revizyonu ve Birleştirilmesine İlişkin Kanun Tasarısı 88
bb. İsviçre Hukukunda Güncel Durum 90
b. Alman Hukukunda Durum 93
2. Uluslararası Hukukta Durum 98
a. Hava Yoluyla Uluslararası Taşımacılığa İlişkin Uluslararası Sözleşme 99
b. Hava Araçlarının Üçüncü Kişilere Verdikleri Zarara İlişkin Sözleşme 102
c. Benzer İhtiyaçlarla Geliştirilen Sigorta Sistemleri 104
3. Türk Borçlar Hukukunda Durum 105
a. 818 Sayılı Kanun Dönemi 105
b. 6098 Sayılı Kanunla Getirilen Düzenleme 106
II. KAVRAMIN HUKUKİ NİTELİĞİ, BENZER MÜESSESELER KARŞISINDAKİ DURUMU 108
A. Hukuki Niteliği 108
1. Genel Olarak 108
2. Geçici Hukuki Koruma Görüşü 110
a. Geçici Ödemeler Müessesesinin Bir Geçici Hukuki Koruma Türü Olduğuna İlişkin Görüşün Dayanakları 112
aa. HMK’da Diğer Geçici Hukuki Korumalarla İlgili Düzenleme Bulunması 112
bb. Aile Hukukunda Yer Alanlar Gibi Özel Hukuki Korumaların Mevcudiyeti 114
cc. Geçicilik Unsuru 114
b. Görüşün Değerlendirilmesi 115
aa. Geçici Hukuki Korumanın Amacı ve Özelliklerinin Geçici Ödemeler Müessesesiyle Kıyaslanması 115
bb. Geçici Hukuki Koruma Vasıtasıyla Asıl Dava Sonucunun Öne Çekilip Çekilemeyeceği 129
3. İhtiyati Tedbir Niteliği Görüşü 133
a. Geçici Ödemeler Müessesesini Genel Anlamda İhtiyati Tedbir Olarak Nitelendiren Görüş 134
aa. Genel Olarak 134
bb. Görüşün Değerlendirilmesi 145
aaa. Amaç Yönünden Kıyaslama 145
bbb. Davadan Önce Talep Edilebilme Durumu ve Tamamlayıcı Merasim Konusu 148
ccc. Geçici Ödemelerde Teminat Müessesesinin Mevcut Olmaması 151
ddd. İhtiyati Tedbir Kararlarına Uyulmaması Halinde Disiplin Cezası Öngörülmüş Olması 155
eee. Karara Karşı İtiraz Usulü ve Kanun Yolu 160
fff. Şartların Değişmesi Halinde Kararın Kaldırılabilmesi 163
ggg. İspat Ölçütünün Her İki Müessesede Farklı Olması 165
hhh. İhtiyati Tedbir Sebepleriyle Geçici Ödemelerde Aranan Sebeplerin Farklı Olması 173
iii. Para Alacaklarında İhtiyati Tedbire Başvurulamaması 177
b. Geçici Ödemeler Müessesesini Eda Tedbiri Olarak Nitelendiren Görüş 179
aa. Görüşün Dayanakları 179
bb. Eda Tedbirlerine İlişkin Genel Bilgiler 182
cc. Görüşün Değerlendirilmesi 192
aaa. Madde Gerekçesinin Açıkça Müessesenin Eda Tedbiri Şeklinde Nitelendirilemeyeceğini Belirtmesi 192
bbb. Türk Hukukunda Davanın Esasını Çözen veya Öne Çeken Tedbir Müessesesinin Bulunup Bulunmadığı 193
ccc. Geçici Ödemeler ile Eda Tedbirlerinin Amaç ve Sebep Yönünden Kıyaslanması 202
ddd. İhtiyati Tedbir Müessesesi Mevcut İken Aynı Nitelikte Olduğu İddia Edilen Geçici Ödemeler Müessesesinin Tekrar Düzenlenmesinin Gereksizliği 206
eee. Kesinleşmeden İcra Edilebilen Kararlar Bakımından Hukuki Durum 209
4. Ön Tazminat Görüşü 211
a. Kavram 211
b. Geçici Ödemeler Kavramıyla İlişkisi 212
c. Eleştiriler 214
aa. Dava Sonucunun Öne Çekilmesi 214
bb. Tazminat Niteliğinin Geçici Ödemeyle Bağdaşmaması 215
cc. Zarar Belirlenmeden Tazminata İlişkin Hüküm Kurulmasının Mümkün Olmaması 219
dd. Tazminat Hukukunun Temel İlkeleriyle Bağdaşmaması 220
ee. İhsası Rey Riski 221
d. Görüşün Değerlendirmesi 223
5. Ön Ödeme (Avans) Görüşü 224
a. Kavram 224
b. Görüşün Değerlendirmesi 226
6. Kısmi İfa Görüşü 229
a. Kavram 229
b. Görüşün Değerlendirmesi 231
7. Kısmi Hüküm Görüşü 233
a. Kavram 233
b. Görüşün Değerlendirmesi 234
8. Yeni Bir Borç Kaynağı Görüşü 236
9. Geçici Ödemeler Düzenlemesinin Hukuki Niteliği Hakkında Genel Değerlendirme 236
a. Yargıtay’ın Görüşü 236
b. Değerlendirme ve Görüşümüz 238
aa. Geçici Ödemelerin Maddi Hukuk Müessesesi Olması 238
bb. Geçici Ödemelerin Ön Ödeme Niteliği 247
cc. Geçici Ödemelerin Zararı Azaltma Külfeti Kapsamında Değerlendirilmesi 249
B. Benzer Müesseseler Karşısındaki Durumu 251
1. Aile Hukukuna Özgü Düzenlemeler 251
a. Tedbir Nafakası Düzenlemeleri 253
aa. Genel Olarak 253
bb. Geçici Ödemeler Müessesesiyle Benzerliğinin Değerlendirilmesi 256
b. Soybağı Hukukundan Kaynaklanan Geçici Önlemler 262
c. TMK’da Yer Alan Diğer Düzenlemeler 263
2. Adli Yardım 264
a. Genel Olarak 264
b. Geçici Ödemeler Düzenlemesiyle İlişkisi 269
3. İhtiyati Haciz 272
a. Genel Olarak 272
b. Geçici Ödemeler Düzenlemesiyle Kıyaslanması 277
4. Trafik Kazalarındaki Sağlık Hizmeti Bedelleri ve Güvence Hesabı 280
a. Genel Olarak 280
b. Geçici Ödemeler Düzenlemesiyle İlişkisi 284
5. 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nda Düzenlenen Ücret Garanti Fonu 286
a. Genel Olarak 286
b. Geçici Ödemeler Düzenlemesiyle İlişkisi 289
6. Geçici İş Göremezlik Ödeneği 291
a. Genel Olarak 291
b. Geçici Ödemeler Düzenlemesiyle İlişkisi 293
7. Ön Ödeme Kavramını İçeren Sözleşme Tipleri 295
a. Ön Ödemeli Taksitle Satış Sözleşmesi 295
b. Ön Ödemeli Konut Satış Sözleşmesi 296
c. Geçici Ödemeler Düzenlemesiyle Kıyaslanması 297
İkinci Bölüm
GEÇİCİ ÖDEMELERİN ŞARTLARI
I. GENEL ŞARTLARIN SAĞLANMASI 300
A. Genel Şartlar Bakımından İspat Ölçütü 302
B. Geçici Ödemelerin Aradığı Genel Şartlar 303
1. Zararın Varlığı ve Miktarı 303
a. Genel Olarak Zarar Kavramı 304
b. Zarara Uğrayan Bir Taraf Bulunması 306
aa. Zararın Gerçekleşmesi 307
bb. Taraflardan Birinin Zarara Uğramış Olması 310
c. Zarar Türlerine göre Geçici Ödemelerin Uygulanması 310
aa. Maddi – Manevi Zararlarda Durum 310
bb. Fiili Zarar – Yoksun Kalınan Kardan İbaret Zararlarda Durum 319
cc. Mevcut Zarar – Müstakbel Zarar – Muhtemel Zararlarda Durum 323
dd. Doğrudan Zarar – Dolaylı Zarar – Yansıma Zararlarda Durum 327
ee. Müspet – Menfi Zararlarda Durum 329
d. Zararın Miktarı 334
2. Zarar Görenin Ekonomik Durumunun Geçici Ödemeyi Gerektirmesi 336
a. Ekonomik Durumun Gerektirmesi Kavramı 336
b. Ekonomik Durumun Geçici Ödemeyi Gerektirmesine İlişkin Kriterler 342
aa. Zarar Görene İlişkin Subjektif Kriter 342
bb. Ekonomik Duruma Yönelik Objektif Kriter 343
cc. Görüşümüz 344
3. İnandırıcı Kanıtlar Sunulması 345
a. İnandırıcı Kanıtların Konusu 346
b. İspat Ölçütü Olarak İnandırıcı Kanıt 349
aa. Aksi İspat Edilemez Nitelikte Delil Görüşü 349
bb. Yaklaşık İspat Görüşü 351
aaa. Geçici Ödemeler Müessesesinin Hukuki Niteliğinin Etkisi 352
bbb. Yaklaşık İspat Ölçütünün Ağırlığı 355
cc. Yaklaşık İspat ile Tam İspat Arasındaki Ölçüt Görüşü 357
aaa. Düzenlemenin Lafzı 357
bbb. Kamu Düzenini Konu Alan Başka Müesseselerde de Ağırlaştırılmış İspat Ölçütünün Bulunması 358
ccc. Menfaat Dengesinin Sağlanmasının Gerekliliği 362
ddd. Görece İspat Kavramı 365
c. İspat Aracı Olarak İnandırıcı Kanıtlar 367
4. İstem 369
a. Taraflardan Birinin İstemi 369
b. İstemin Bir Dava Kapsamında İleri Sürülmesi 372
II. ÖZEL ŞARTLARIN SAĞLANMASI 375
A. Genel Olarak 375
B. Geçici Ödeme Talebi Üzerine Hukuki Nitelendirmenin Yapılması Sorunu 377
1. Hakimin Hukuku Kendiliğinden Uygulaması İlkesi 378
2. Geçici Ödeme Talebi Konusunda Karar Verilirken Durum 383
C. Hukuki Müesseseye Özel İnandırıcı Kanıtlar Sunulması 387
1. Kusura Dayanan Haksız Fiil Sorumluluğu Halinde 390
a. Genel Olarak Haksız Fiil Kavramı 391
b. Müessesenin Unsurlarının Somut Olayda Mevcut Olduğuna İlişkin İnandırıcı Kanıtlar Sunulması 392
aa. Kusur Unsuruna İlişkin İddianın Haklılığının Gösterilmesi 392
aaa. Genel Olarak Kusur Kavramı 392
bbb. Kusur Derecesinin Geçici Ödeme Talebine Etkisi 394
ccc. Kusur Ehliyetinin Geçici Ödeme Talebine Etkisi 399
bb. Hukuka Aykırı Fiil Unsuruna İlişkin İddianın Haklılığının Gösterilmesi 404
aaa. Genel Olarak Hukuka Aykırı Fiil Kavramı 404
bbb. Hukuka Aykırı Fiile İlişkin İnandırıcı Kanıtlar Sunulması 409
ccc. Hukuka Aykırılığı Önleyen Sebepler ve Geçici Ödeme Talebi Bakımından Önemi 411
cc. İlliyet Bağının Mevcut Olduğunun Gösterilmesi 420
2. Kusursuz Sorumluluk Hallerinde 424
a. Genel Olarak 424
b. Kusursuz Sorumluluk Türlerine göre Geçici Ödemelerin Uygulanma Şekli 429
aa. Türk Borçlar Kanunu’nda Düzenlenen Kusursuz Sorumluluk Hallerinde 430
aaa. Hakkaniyet Sorumluluğu Halinde Geçici Ödemeler 430
bbb. Adam Çalıştıranın Sorumluluğu Halinde Geçici Ödemeler 431
ccc. Hayvan Bulunduranın Sorumluluğu Halinde Geçici Ödemeler 437
ddd. Yapı Malikinin Sorumluluğu Halinde Geçici Ödemeler 440
eee. Iztırar Durumunda Verilen Zarardan Sorumluluk Halinde Geçici Ödemeler 445
fff. Tehlike Sorumluluğu Halinde Geçici Ödemeler 448
bb. Karayolları Trafik Kanunu’nda Düzenlenen Kusursuz Sorumluluk Hallerinin Mevcut Olması Durumunda Geçici Ödemeler 451
aaa. Genel Olarak 451
bbb. İşletilen Motorlu Araç Sebebiyle Doğan Zarardan Sorumluluk Halinde Geçici Ödemeler 454
ccc. İşletilme Halinde Olmayan Aracın Sebep Olduğu Trafik Kazası Halinde Geçici Ödemeler 461
ddd. Trafik Kazasında Yardım Edenlerin Zararlarından Sorumluluk Halinde Geçici Ödemeler 463
cc. Diğer Bazı Kusursuz Sorumluluk Hallerinde 466
aaa. Çevreyi Kirletenlerin Sorumluluğu Halinde Geçici Ödemeler 466
bbb. Türk Sivil Havacılık Kanununa göre Kusursuz Sorumluluk Halinde Geçici Ödemeler 469
ccc. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Uyarınca Üretici, İthalatçı ve Bağlı Kredi Verenin Sorumluluğu Halinde Geçici Ödemeler 471
ddd. Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu’na göre Sorumluluk Halinde Geçici Ödemeler 474
eee. Biyogüvenlik Kanunu’na göre Sorumluluk Halinde Geçici Ödemeler 478
fff. İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Zararlardan İşverenin Sorumluluğu Halinde Geçici Ödemeler 482
3. Sözleşmeden Kaynaklanan Borç İlişkilerinde 484
a. Geçici Ödemeler Düzenlemesinin Kıyas Yoluyla Uygulanması 485
b. Sözleşmeye Aykırılık Halinde Geçici Ödemelerin Uygulanması 488
aa. Genel Anlamda Sözleşmeden Kaynaklanan Yükümlülüklerin İhlali Halinde Geçici Ödemeler 488
bb. Geçici Ödemeye İlişkin Sözleşmede Hüküm Bulunması 498
cc. Kusurlu Sonraki İfa İmkansızlığı Halinde Geçici Ödemeler 502
dd. Borcun Gereği Gibi İfa Edilmemesi Halinde Geçici Ödemeler 504
ee. Borçlunun Temerrüdü Halinde Geçici Ödemeler 507
4. Borcun Diğer Kaynaklardan Doğması Halinde 511
a. Sebepsiz Zenginleşmeden Kaynaklanan Borç İlişkilerinde Geçici Ödemeler 512
aa. Sebepsiz Zenginleşme Halinde Geçici Ödemelerin Uygulanıp Uygulanamayacağına İlişkin Görüşler 512
bb. Sebepsiz Zenginleşme Halinde Geçici Ödemelerin Uygulanması 513
aaa. Sebepsiz Zenginleşme Kavramı ve Şartları 513
bbb. Sebepsiz Zenginleşmede Geri Verme Borcunun Kapsamı ve Geçici Ödeme Talebine Etkisi 524
ccc. Kötüniyetli Sebepsiz Zenginleşme Ayrımının Geçici Ödeme Talebine Etkisi 527
b. Diğer Borç İlişkilerinde 529
aa. Genel Olarak 529
bb. Sebeplerin Yarışması İlkesinin Konuya Etkisi 530
Üçüncü Bölüm
GEÇİCİ ÖDEME KARARI VE UYGULAMA
I. GEÇİCİ ÖDEME TALEBİNDE BULUNULMASI 533
A. Geçici Ödeme Talebinin Asıl Davayla Bağlantısı 533
1. Borcun Kaynağına Uygun Düşen Bir Eda Davasının Açılması 536
a. İnşai Davalarda Durum 536
b. Tespit Davalarında Durum 538
c. Belirsiz Alacak Davalarında Durum 541
d. Kısmi Davalarda Durum 543
e. Terditli Davalarda Durum 545
f. Davaların Yığılması Halinde Durum 546
g. Seçimlik Davalarda Durum 547
2. Nihai Kararla Birlikte Zararın Giderilmesinin Talep Edilebilmesi 548
3. Geçici Ödeme Talebinin de Dava Kapsamında İleri Sürülmesi 549
B. Geçici Ödeme Talebine İlişkin Esaslar 554
1. Geçici Ödeme Talebinde Bulunabilecek Kişiler 555
a. Zarar Görenin Talebi 555
b. Zarar Verenin Talebi 556
2. Geçici Ödeme Talebinin İleri Sürülebileceği Zaman 559
3. Geçici Ödeme Talebinin Şekli 560
a. Geçici Ödeme Talebinin Açıkça Belirtilmesi 561
b. Geçici Ödeme Miktarının Açıkça Belirtilmesi 562
II. GEÇİCİ ÖDEME TALEBİNE İLİŞKİN KARAR VERİLMESİ 563
A. Geçici Ödemeye İlişkin Karar Verilmeden Önce Değerlendirilmesi Gereken Hususlar 564
1. Geçici Ödemeler Müessesesinin Aradığı Genel Şartların Mevcut Olup Olmadığının İncelenmesi 565
2. Davanın Dayandığı Hukuki Sebebin Geçici Olarak Belirlenmesi 567
3. Davanın Dayandığı Hukuki Sebebin Aradığı Özel Unsurların Varlığına İlişkin İnandırıcı Kanıtların Değerlendirilmesi 569
4. Ekonomik Gereksinimi Ortadan Kaldıran Bir Ödeme Alınıp Alınmadığının Tespiti 570
5. Davalının Cevabının Beklenmesinin Gerekip Gerekmediğinin Tespiti 573
a. İddianın Niteliği Gereği Davalının Cevabının Beklenilmesinin Gerekmesi 574
b. Kurtuluş Kanıtı Öngörülen Hukuki Sebeplerin Varlığı Halinde Davalının Cevabının Beklenilmesinin Gerekmesi 577
B. Geçici Ödeme Miktarının Belirlenmesi 579
1. Nihai Talebe göre Değerlendirme 581
2. Zararın Ağırlığı ve Etkilerine göre Değerlendirme 584
3. Tarafların Ekonomik Durumlarına göre Değerlendirme 585
4. Kusurun Ağırlığına göre Değerlendirme 587
5. Tüm Ölçütlerin Bir Arada Değerlendirilmesi 588
C. Geçici Ödemenin Şekli 589
1. İrat Şeklinde Ödeme 589
2. Toptan Şekilde Ödeme 590
D. Geçici Ödeme Kararının Hukuki Niteliği 591
E. Karara Karşı Başvurulabilecek Yollar 593
F. Kararın İcra Edilebilirliği 594
1. Ara Kararların İcrasına Yönelik Yargıtay Görüşü 595
2. Görüşümüz 596
III. NİHAİ KARARIN GEÇİCİ ÖDEMEYLE İLİŞKİSİ 597
A. Nihai Karar Verilmeden Evvel Geçici Ödemenin Gerçekleşip Gerçekleşmediğinin Tespiti 598
B. Davanın Kabulü Halinde 601
1. Geçici Ödemenin Nihai Kararla Belirlenen Bedelden Düşük Olması 602
a. Geçici Ödemenin Mahsubu 602
b. Faiz Hesabı 603
2. Geçici Ödemenin Nihai Kararla Belirlenen Bedelden Yüksek Olması 604
C. Davanın Reddi Halinde 605
1. Geçici Ödemenin İadesi 605
2. Faiz Hesabı 607
3. Devletin Sorumluluğunun Doğması Gerektiğine Yönelik Görüşler 608
Sonuç 611
Kaynakça 621
Kavram Dizini 689 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
