|
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR 19
GİRİŞ 21
BİRİNCİ BÖLÜM
YAPAY ZEKÂYA DAİR GENEL BİLGİLER
I. YAPAY ZEKÂNIN TARİHİ GELİŞİMİ 31
A. Yapay Zekânın Doğuşu 31
B. Yapay Zekânın Altın Çağı 38
1. Yapay Zekâda Mantık’ın Gelişimi ve Akıl Yürütme Yeteneğinin
Kullanılması Önerisi 39
2. Algılayıcıların Gelişimi 40
3. Joseph Weizenbaum’un Etkisi 40
4. Altın Çağın Son Gelişmesi: Marvin Minsky’ın Makalesi ve
Kavramları 41
C. Yapay Zekânın Birinci Kışı 42
1. Genel Olarak 42
2. Roger Penrose’un Eleştirileri 43
3. Hubert Dreyfus’un Eleştirileri 43
4. John Searle’nin Eleştirileri 44
D. Yapay Zekânın Hızlanışı 44
E. Yapay Zekânın İkinci Kışı 45
F. Teknolojik Devrim ve Yapay Zekâ Çağı 45
II. YAPAY ZEKÂ KAVRAMI, ÖZELLİKLERİ VE UNSURLARI 49
A. Yapay Zekâ Kavramı 49
B. Yapay Zekânın Özellikleri 50
C. Yapay Zekânın Unsurları 53
1. Yazılım ve Programlama 54
a. Genel Olarak Yazılım ve Programlama 54
b. Programlamada Çerçeveler ve Senaryolar 55
2. Algoritma, Yapay Evrim ve Genetik Algoritma 56
3. Makine Öğrenimi 56
4. Yapay Sinir Ağı ve Algılayıcılar 60
5. Bulanık Mantık ve Sinirsel Bulanık (Nöro–Bulanık) Mantık 61
6. Sensörler 62
7. Veriler 63
III. YAPAY ZEKÂ TÜRLERİ 64
A. Geleneksel (Sembolik) Yapay Zekâ – Yeni (Gelişmiş) Yapay Zekâ 64
B. Tepki Veren–Sınırlı Hafıza Kapasitesine Sahip Olan–Zihin Teorisi– Kendi
Varlığının Farkında Olan Yapay Zekâ 64
C. Dar (Basit)–Genel–Süper Yapay Zekâ 65
D. Analitik–Fonksiyonel–Etkileşimli–Metinsel–Görsel Yapay Zekâ 66
E. Yapay Zekânın Katman Esasına Göre Türleri 67
IV. YAPAY ZEKÂNIN ÇAĞIMIZ ÖRNEKLERİ (YAPAY ZEKÂLI VARLIKLAR) 68
A. Genel Olarak 68
B. Otonom Araçlar 70
C. Robotlar 71
D. Botlar 73
E. Nesnelerin İnterneti 74
V. YAPAY ZEKÂ İLE İNSAN MUKAYESESİ 74
A. Zekâ Açısından Mukayesesi 75
1. Felsefe Açısından Varlık, İnsan ve Beyni 75
2. İnsan Zekâsı (Beyni) ve Yapay Zekâ 79
B. İnsan Bilinci ve Yapay Bilinç 84
VI. YAPAY ZEKÂNIN ORTAYA ÇIKIŞ AMACI VE İNSANLIĞIN GELECEĞİ 90
İKİNCİ BÖLÜM
YAPAY ZEKÂNIN HUKUK AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
I. YAPAY ZEKÂNIN MUHTEMEL ETKİLERİ, ORTAYA ÇIKARDIĞI HUKUKİ
SORUNLAR VE TARTIŞMALAR 99
A. Yapay Zekânın Gündelik Hayata Etkileri 99
B. Yapay Zekânın Hukuka Muhtemel Etkileri 106
C. Yapay Zekânın Ceza Hukukuna Muhtemel Etkileri ve Örnekleri 114
1. Genel Olarak 114
2. Yapay Zekânın Ceza Hukukuna Etkilerine Örnekler 117
a. Suç Önleme Faaliyetlerinde ve Kollukta Yapay Zekânın Yeri 117
(1) Yapay Zekânın Suç Riski Değerlendirme Aracı Olması
(Öngörücü Polislik) 117
(2) Yapay Zekânın Kollukta Kullanılması, Suçla Mücadele ve
Suçun Tespiti 119
b. Yapay Zekâ ile Doğrulama ve Belirleme 120
c. Yapay Zekâ ile Hukuk Argümantasyonu, Hukuksal Analitik 122
d. Avukatlıkta Yapay Zekânın Kullanılması 122
e. Yapay Zekânın Ceza Muhakemesinde Yargıç Olması 122
(1) İnsan Zekâsına Sahip Olan Hâkimin Karar Vermesi 122
(2) Yapay Zekânın Hâkim Olması ve Karar Vermesi 123
f. Yapay Zekâ ve Suç İşlenmesi 125
II. YAPAY ZEKÂNIN HUKUKİ STATÜSÜ SORUNSALI VE BUNA İLİŞKİN
TARTIŞMALAR 127
A. Genel Olarak Kişilik ve Yapay Zekâ 127
B. Yapay Zekânın Kişiliğe Sahip Olup Olamayacağı Sorunu 131
1. Yapay Zekânın Kişiliğe Sahip Olamayacağını Savunan Görüşler 132
a. Eşya Statüsü Görüşü (Tam Ehliyetsizlik Görüşü) 132
b. Köle Statüsü Görüşü (Sınırlı Ehliyet/Kısıtlılık Görüşü) 132
2. Yapay Zekânın Kişiliğe Sahip Olabileceğini Savunan Görüşler 135
a. Tüzel Kişilik Görüşü 135
b. Yapay İnsan (Elektronik Kişilik) Görüşü 137
3. Değerlendirme 139
III. YAPAY ZEKÂ HUKUKU (META HUKUK) SORUNSALI 143
IV. HUKUK DÜZENİNDE YAPAY ZEKÂNIN ETİĞİ VE İLKELERİ SORUNSALI 148
V. YAPAY ZEKÂYA İLİŞKİN BAŞLICA HUKUKİ BELGELER VE DÜZENLEMELER 158
A. Birleşmiş Milletler Sisteminde Yapay Zekâya İlişkin Belgeleri ve Hukuki
Düzenlemeleri 158
B. Avrupa Birliği’nin Yapay Zekâya İlişkin Belgeleri ve Hukuki
Düzenlemeleri 159
1. Avrupa Birliği Hukuk İşleri Komitesi Raporu 160
2. Avrupa Komisyonu Yapay Zekâya İlişkin Beyaz Kitap 160
3. Avrupa Birliği Yapay Zekâ Yasası (AI ACT) 160
4. Yargı Sistemlerinde Yapay Zekânın Kullanımına İlişkin Avrupa Etik Şartı 162
5. Ceza Hukukunda Yapay Zekâ ile Cezai Konularda Polis ve Adli
Makamlar Tarafından Yapay Zekânın Kullanımına İlişkin Avrupa
Parlamentosu Kararı 163
6. Avrupa Komisyonu Yapay Zekâ ve Gelişmekte Olan Diğer Dijital
Teknolojiler için Sorumluluk Raporu 163
7. Robotiğe İlişkin Medeni Hukuk Kuralları 164
C. Diğer Ülkelerdeki Yapay Zekâya İlişkin Önemli Belgeler ve Hukuki
Metinler 165
1. ABD’ nin Yapay Zekâya İlişkin Belgeleri ve Hukuki Düzenlemeleri 165
a. ABD’nin Yapay Zekâ Alanında Liderliğinin Sürdürülmesine
İlişkin Başkanlık Kararnamesi 165
b. ABD’nin Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi 166
c. Algoritmik Sorumluluk Yasası 166
d. Yapay Zekâya Yönelik Diğer Hukuki Düzenleme Örnekleri 167
2. Çin’ in Yapay Zekâya İlişkin Belgeleri ve Hukuki Düzenlemeleri 168
3. Japonya’nın Yapay Zekâya İlişkin Belgeleri ve Hukuki
Düzenlemeleri 169
4. Güney Kore’nin Yapay Zekâya İlişkin Belgeler ve Hukuki
Düzenlemeleri 170
5. Türkiye’nin Yapay Zekâya İlişkin Belgeleri ve Hukuki Düzenlemeleri 171
D. Diğer Kurumların Yapay Zekâya İlişkin Belgeleri veya Hukuki Metinleri 173
1. Montreal Deklarasyonu 173
2. Toronto Deklarasyonu 174
3. Stanford Raporu 174
4. OECD Yapay Zekâ İlkeleri 175
5. Birleşik Krallık Mühendislik ve Fiziksel Bilimler Araştırma Konseyi
(Engineering and Physical Sciences Research Council) Robotik
İlkeleri 175
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
CEZA HUKUKU AÇISINDAN YAPAY ZEKÂ
I. CEZA HUKUKUNUN GELİŞİMİ VE CEZAİ SORUMLULUK 177
A. Ceza Hukukunun Tarihi ve Cezai Sorumluluğun Gelişimi 177
1. Ceza Hukukunun Tarihi Gelişimi 177
2. Cezai Sorumluluğun Gelişimi 181
a. Başkasının Hareketinden (Kolektif) Sorumluluk 182
b. Objektif Sorumluluk 185
c. Subjektif Cezai Sorumluluk 187
d. Kusurlu Cezai Sorumluluk 187
B. Cezai Sorumluluğun Esası ve Ceza Hukukunun Amacı 189
1. Cezai Sorumluluğunun Esası 189
a. Genel Olarak Suç ve Sorumluluk 189
b Başlıca Cezai Sorumluluk Teorileri 192
(1) Klasik Ceza Okulu ve Teorisi 192
(2) Pozitivist Okul ve Teorisi 193
(3) Neo (Yeni) Klasik Okul ve Karma Teorisi 195
2. Ceza Hukukunun Amacı 196
C. Cezai Sorumluluğun İlkeleri 198
1. Kusur (Kusursuz Cezai Sorumluluk Olmaz) İlkesi 198
2. Cezai Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi 199
3. Hukuk Devleti ve Kanunilik İlkesi 199
D. Cezai Sorumluluğun Unsurları 200
1. Genel Olarak 200
2. Bilinç, İrade Özgürlüğü ve Serbest İradi Hareket 201
3. İnsan Özelinde Kişilik 205
4. Bir Suçun İşlenmiş Olması (Suç) 206
a. Suç Genel Teorisi 206
b. Suçun Unsurları 211
(1) Tipiklik Unsuru 211
(a) Tipikliğin Maddi (Objektif) Unsuru 211
aa. Hareket 211
bb. Netice 212
cc. Nedensellik Bağı 213
dd. Fail 213
aaa. Genel Olarak 213
bbb. Tüzel Kişilerin Suç Faili Olup Olamayacağı
ve Cezai Sorumluluğunun Gündeme Gelip
Gelmeyeceği Sorunu 216
ccc. Akıl Hastaları ve Küçüklerin Suç Faili Olup
Olamayacağı ve Cezai Sorumluluğunun
Gündeme Gelip Gelmeyeceği Sorunu 224
dd. Suçun Konusu 226
aaa. Maddi Konu 226
bbb. Hukuki Konu (Hukuki Değer) 226
ccc. Mağdur 227
(b) Tipikliğin Manevi (Subjektif) Unsuru 227
aa. Genel Olarak 227
bb. Kast 228
cc. Taksir 228
(2) Hukuka Aykırılık Unsuru 229
5. Kusurluluk 230
II. YAPAY ZEKÂ İLE BİRLİKTE GÜNDEME GELEN CEZAİ SORUMLULUK
MODELLERİ 232
A. Genel Olarak 232
B. Gerçek Kişilerin Yapay Zekâdan Kaynaklı Cezai Sorumluluk Modelleri 237
1. Yapay Zekânın Suçta Araç Olarak Kullanılması Sorumluluk Modeli
(Kasten Suç İşlemek Üzere Üretilen Yapay Zekâdan Ortaya Çıkan
Sorumluluk / Doğrudan Cezai Sorumluluk Modeli) 238
2. Taksirli Cezai Sorumluluk veya Tehlike Suçu Sorumluluk Modeli
(Doğal Olası Cezai Sorumluluk Modeli) 238
C. İnsan Suçlularla Eşdeğer Olan Yapay Zekânın Doğrudan Cezai
Sorumluluk Modeli (Yapay Failler / Robo–Suçlular) 240
D. Yapay Zekâ ve Gerçek Kişilerin İştirak Hali ve Dolaylı Faillik Sorumluluk
Modeli 241
III. GERÇEK KİŞİLERİN YAPAY ZEKÂ KAYNAKLI CEZAİ SORUMLULUĞU 242
A. Özellikli Alanlarda Yapay Zekâ Kaynaklı Cezai Sorumluluk 242
1. Ulaşım Alanında Kullanılan Otonom Araçlar 242
2. Savunma ve Güvenlik Alanında Kullanılan Yapay Zekâlar 244
3. Kişisel Veri ve Fikri Mülkiyet Alanında Yapay Zekâ 246
4. Sağlık Alanında Kullanılan Yapay Zekâlar 248
5. Üretim (Endüstri) Alanında Kullanılan Yapay Zekâlar 249
B. Yapay Zekânın Suçta Araç Olarak Kullanılması Halinde Sorumluluk
(Gerçek Kişilerin Kasıtlı Sorumluluğu) 249
1. Genel Olarak 249
2. Neticesi Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Cezai Sorumluluk 254
3. Suçun İhmali Hareketle İşlenmesi Halinde Cezai Sorumluluk 255
C. Gerçek Kişilerin Taksirli Sorumluluğu ve Tehlike Suçu (Doğal Olası Cezai
Sorumluluk) 256
1. Genel Olarak 256
2. Taksir Sorumluluğunun Şartları 258
a. Öngörülebilirlik İhlali 258
b. Dikkat ve Özen Yükümlülüğünün İhlali 261
3. Gerçek Kişiler Açısından Taksirli Sorumluluk Örnekleri 265
a. Programcı Açısından Taksirli Sorumluluk 265
b. Üretici Açısından Taksirli Sorumluluk 266
c. Kullanıcı Açısından Taksirli Sorumluluk 268
4. Taksir Sorumluluğunu Ortadan Kaldıran Durumlar (Taksir
Sorumluluğunu Daraltıcı Görüşler) 269
a. Genel Yaşam Riski (İzin Verilen Risk) 269
b. Nedensellik Bağının Kesilmesi (Objektif İsnadiyetin
Sağlanamaması) 275
5. Taksir Sorumluluğunun Genişletilmesi ve Sorumluluğu Ortadan
Kaldıran Hallerin Bertaraf Edilmesi: Objektif Sorumluluk ve Tehlike
Suçu (Taksir Sorumluluğunu Genişletici Görüşler) 278
a. İnsanlığı Koruma, Özgürlük, Kontrol ve Güvenlik 278
b. Yapay Zekâ ve Objektif Sorumluluk 279
c. Yapay Zekâ Tehlike Suçları 282
IV. YAPAY ZEKÂNIN DOĞRUDAN FAİLLİĞİ VE CEZAİ SORUMLULUĞU 286
A. Genel Olarak Yapay Zekâ, Cezai Sorumluluk ve Faillik 286
1. Suçun Failliği ve Sorumluluğu 286
2. Yapay Zekânın Failliğini ve Cezai Sorumluluğunu Kabul Etmeyen
Görüşler 290
3. Yapay Zekânın Failliğini ve Cezai Sorumluluğunu Kabul Eden
Görüşler 296
4. Değerlendirmemiz 298
B. Yapay Zekânın Cezalandırılabilirliğinin Temel Kaideleri ve Genel Esasları 305
C. Suçu Oluşturan Haksızlık Açısından Yapay Zekânın Değerlendirilmesi 308
1. Tipiklik Unsuru Açısından Yapay Zekânın Değerlendirilmesi 308
a. Tipikliğin Maddi Unsuru Açısından Değerlendirilmesi 308
b. Tipikliğin Manevi Unsuru Açısından Değerlendirilmesi 319
(1) Yapay Zekânın Manevi Unsurunun Bulunabileceğini
Savunan Görüşler 321
(2) Yapay Zekânın Manevi Unsurunun Bulunamayacağını
Savunan Görüş 324
2. Hukuka Aykırılık Unsuru Açısından Yapay Zekânın
Değerlendirilmesi 325
D. Kusurluluk Açısından Yapay Zekânın Değerlendirilmesi 326
1. Kusur Yeteneğinin Olamayacağını Savunan Görüşler 327
2. Kusur Yeteneğinin Olabileceğini Savunan Görüşler 330
3. Kusurluluğa İlişkin Değerlendirme 332
4. Kusurluluğu Etkileyen Nedenler 333
E. Özellikli Alanlarda Genel Yapay Zekânın Cezai Sorumluluğu ve Yapay
Zekâ Özel Suçları (AI Crime / AIC) 335
1. Genel Olarak 335
2. Siber Suçlar (Cybercrime) 335
3. Veri Suçları (Data Crimes) 337
4. Kişiye Karşı Suçlar 337
5. Malvarlığına Karşı Suçlar ve Ticari (Finansal) Suçlar 338
6. Zararlı ve Tehlikeli İlaçlar ile Uyuşturucu 339
V. YAPAY ZEKÂ İLE GERÇEK KİŞİLERİN İŞTİRAK HALİ VE DOLAYLI FAİLLİK
SORUMLULUĞU 340
A. Yapay Zekâ ile Diğer Kişilerin İştirak Halinde Sorumluluğu (Müşterek
Faillik) 340
B. İştirak Hali ve Dolaylı Faillik Sorumluluğu 341
VI. YAPAY ZEKÂNIN MAĞDUR VEYA SUÇTAN ZARAR GÖREN OLMASI (YAPAY
ZEKÂYA KARŞI SUÇLAR) 342
VII. YAPAY ZEKÂ İÇİN ÖNGÖRÜLEBİLECEK YAPTIRIMLAR VE BU YAPTIRIMLARIN İNFAZI 343
A. Genel Olarak 343
B. Ceza Hukukunda Yaptırımının Amacı (Teorileri) 344
1. Mutlak (Kefaret/Adalet/İntikamcı) Ceza Teorisi 345
2. Nispi (Caydırıcı/Önleyici/Yararcı/Islah edici) Ceza Teorisi 346
3. Karma Ceza Teorisi 347
C. Yaptırım Türleri ve Bunların Yapay Zekâya Uygulanabilirliği 348
1. Genel Olarak 348
a. Yapay Zekânın Cezalandırılamayacağını Savunan Görüş 348
b. Yapay Zekânın Cezalandırılabileceğini Savunan Görüşler 349
c. Cezalandırılabilirliğe İlişkin Değerlendirme 351
2. Yapay Zekâya Geleneksel Yaptırımların Uygulanması 353
a. Varlığını Sona Erdirici Ceza 354
b. Özgürlüğünü Kısıtlayıcı Ceza 354
c. Para cezası 355
d. Toplum Hizmeti 355
e. Güvenlik Tedbiri 356
3. Yapay Zekâya İlişkin Alternatif (Kendisine Özgü) Yaptırımlar 356
D. Kabahatler Hukuku Açısından Yapay Zekâ (Yapay Zekâya Dair İdari
Cezalar) 357
DEĞERLENDİRME VE SONUÇ 359
KAYNAKÇA 371 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
