İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar 19
GİRİŞ 23
BİRİNCİ BÖLÜM
ADLÎ YARDIMLAŞMANIN KÖKENLERİ, HÂKİM OLAN İLKELER VE
ADLÎ YARDIMLAŞMAYA İLİŞKİN BAZI ULUSLARARASI ANLAŞMALAR
I. CEZAÎ KONULARDA ULUSLARARASI ADLÎ YARDIMLAŞMA MEKANİZMASININ GELİŞİMİ 27
A. Cezaî Konularda Uluslararası Adlî Yardımlaşmaya İlişkin İlk Örnekler 27
B. Modern Anlamda Cezaî Konularda Uluslararası Adlî Yardımlaşmanın Gelişimi 30
II. BİR ÖNCÜL OLARAK CEZA KANUNLARININ YER BAKIMINDAN UYGULANMASI VE CEZA YARGILAMASINA HÂKİM OLAN İLKELER 32
A. Genel Olarak 32
B. Ceza Kanunlarının Yer Bakımından Uygulanması 33
1. Genel Olarak 33
2. Mülkilik İlkesi 34
a. Tanımı ve Ülke Kavramı 34
b. Suçun İşlendiği Yer 35
ba. Genel Olarak 35
bb. Teoriler 36
bba. Harekete Üstünlük Veren Görüş 36
bbb. Neticeye Üstünlük Veren Görüş 36
bbc. Karma Görüş 36
3. Şahsilik İlkesi 37
a. Faile Göre Şahsilik 37
b. Mağdura Göre Şahsilik 38
4. Koruma İlkesi 39
5. Evrensellik İlkesi 39
a. Tek Yanlı Evrensel Yetki 40
b. İkame Yargı Yetkisi 41
C. Ceza Yargılaması Hukuku Kurallarının Yer Bakımından Uygulanması 42
D. Ceza Yargılamasına Hâkim Olan İlkeler 42
1. Hukuk Devleti İlkesi 42
2. İnsan Onurunun Korunması İlkesi ve İşkence Yasağı 43
3. Adil Yargılanma Hakkı 45
4. Özel Hayatın Gizliliği İlkesi 46
5. Maddi Gerçekliğin Araştırılması İlkesi 47
6. Davasız Yargılama Olmaz İlkesi ve Kamu Davasının Mecburiliği 47
7. Vasıtasızlık İlkesi 48
III. CEZAÎ KONULARDA ULUSLARARASI ADLÎ YARDIMLAŞMAYA TEMEL TEŞKİL EDEN BAŞLICA ULUSLARARASI METİNLER 49
A. AK Sözleşmeleri 49
1. Ceza İşlerinde Karşılıklı Adlî Yardım Avrupa Sözleşmesi ve Ek Protokolleri 49
a. Ek I No.lu Protokol 52
b. Ek II No.lu Protokol 55
2. Terörizmin Önlenmesine Dair Avrupa Sözleşmesi 56
3. Yolsuzluğa Karşı Ceza Hukuku Sözleşmesi 58
4. Sanal Ortamda İşlenen Suçlar Sözleşmesi 60
5. Terörizmin Önlenmesi Sözleşmesi 62
6. Suç Gelirlerinin Aklanması, Araştırılması, El Konulması, Müsaderesi ve Terörizmin Finansmanına İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi 62
B. BM Sözleşmeleri 64
1. Genel Olarak 64
2. Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı BM Sözleşmesi 64
3. BM Terörizmin Finansmanının Önlenmesine Dair Uluslararası Sözleşme 65
4. BM Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi 66
C. Türkiye’nin İmzalamış Olduğu Adlî Yardımlaşma Alanındaki Bazı İkili Anlaşmalar 66
1. Genel Olarak 66
2. Türkiye – İtalya Sözleşmesi 67
3. Türkiye – ABD Sözleşmesi 68
4. Türkiye – Rusya Sözleşmesi 69
İKİNCİ BÖLÜM
ADLÎ YARDIMLAŞMA İŞLEMLERİ
I. 6706 SAYILI KANUNUN GENEL HÜKÜMLERİ VE 6706 SAYILI KANUN İLE CİKAYAS KAPSAMINDA ADLÎ YARDIMLAŞMA İŞLEMLERİ 71
A. Genel Olarak 71
B. Kanunun Amacı, Kapsamı ve Merkezî Makam 72
1. Kanunun Amacı 72
2. Kanunun Kapsamı 72
C. Merkezî Makam 73
1. Tanımı 73
2. Merkezî Makamın Görev ve Yetkileri 74
a. Uluslararası Adlî İş Birliği Aktörleri Arasında Koordinasyonu Sağlamak 75
b. Adlî İş Birliği Talepleri Hakkında Karar Vermek 76
c. Adlî İş Birliği Taleplerinin Yerine Getirilmesi Konusunda Teminat Vermek veya İstemek 77
ca. Genel Olarak 77
cb. Gelen Yardımlaşma Taleplerinin Ülkemizce Yerine Getirilmesinin Şarta veya Teminata Bağlanması 78
cc. Yabancı Devletlerce Talep Edilen Teminatları Vermek ve Şartları Kabul Etmek 79
d. Uygulanacak Adlî İş Birliği Türü ve Yönteme İlişkin veya Adlî İş Birliği Talebinin Yerine Getirilmemesine Karar Vermek 80
D. Adlî Yardımlaşma Kapsamında Elde Edilen Bilgi ve Belgelerin Kullanımı Sorunu 83
E. Adlî Yardımlaşmanın Maddi Şartları 84
1. Mütekabiliyet 84
2. Çifte Cezalandırılabilirlik 85
3. Kovuşturulabilirlik 86
4. Hususilik 87
F. Adlî Yardımlaşmanın Reddi Sebepleri 88
1. Genel Olarak 88
2. Egemenlik Haklarının İhlali 89
3. Millî Güvenliğin İhlali 91
4. Kamu Düzeni veya Diğer Temel Çıkarların İhlali 93
5. Talep Konusunun Sırf Askerî Suça İlişkin Olması 94
6. Talep Konusunun Düşünce Suçuna İlişkin Olması 95
7. Talep Konusunun Siyasi Suça İlişkin Olması 96
II. 6706 SAYILI KANUN KAPSAMINDA ADLÎ YARDIMLAŞMA İŞLEMLERİ 102
A. Genel Olarak 102
B. Geleneksel Adlî Yardımlaşma Türleri 104
1. İlâmların ve Usule İlişkin Evrakın Tebliği 104
a. Yabancı Devlette Yabancılara Yapılacak Tebligat 106
b. Yabancı Devlette Bulunan Türk Vatandaşlarına Yapılacak Tebligat 108
c. Yabancı Devletlerin Tebligata Dair Adlî Yardımlaşma Taleplerinin Yerine Getirilmesi 109
2. Şüpheli veya Sanığın Sorgulanması ve Müşteki, Tanık veya Bilirkişilerin Dinlenilmesi 109
3. Delil Niteliğindeki Belgelerin ve Fiziki Delillerin Temini ve Gönderilmesi ile Arama ve El Koyma 111
4. Tutuklunun Teşhis veya Yüzleştirme Amacıyla Başka Ülkeye Gönderilmesi (Geçici Teslim) 112
C. Yeni Adlî Yardımlaşma Türleri 114
1. Sesli ve Görüntülü İletişim Yoluyla Dinleme (Videokonferans ve Telekonferans) 114
2. Hazır Bulunma 118
3. Ortak Soruşturma Ekipleri 119
4. Sınır Ötesi Gözetleme ve Sıcak Takip 121
5. Kontrollü Teslimat 123
6. Gizli Soruşturmacılar 124
III. SORUŞTURMA, KOVUŞTURMA VE İNFAZIN DEVREDİLMESİ 124
A. Genel Olarak 124
B. Soruşturma ve Kovuşturmanın Yabancı Devlete Devredilmesi 127
1. Genel Olarak 127
2. Soruşturma ve Kovuşturmanın Yabancı Devlete Devredilmesinin Şartları 128
a. Bir “Suça” İlişkin Soruşturma veya Kovuşturmanın Bulunması 128
b. Suçun İşlendiği Yer 129
c. Cezanın Türü ve Miktarı 129
d. Şüpheli veya Sanığın Yabancı Ülke Vatandaşı Olması Sebebiyle Ülkemizde Hazır Bulundurulamaması veya Adlî Yardımlaşma Yoluyla Savunmasının Alınamaması 130
e. Şüpheli veya Sanığın Türk Vatandaşı Olmakla Birlikte Mutat Olarak Yabancı Devlette Bulunması veya Delillerin Yurtdışında Bulunması 131
3. Soruşturma ve Kovuşturma Devri Taleplerinin Usulü ve Talebin Sonuçları 132
a. Genel Olarak 132
b. Talepnamenin Hazırlanması 133
c. Talebin Sonuçları 134
ca. Soruşturmanın Devri Talebinin Yabancı Devletçe Kabul Edilmesi 135
cb. Devralan Tarafça Kovuşturmaya Başlanması 135
cc. Devralan Tarafça Kovuşturmaya Başlanmaması 137
cd. Kovuşturmanın Devri Talebinin Devralan Tarafça Kabul Edilmesi 137
ce. Devralan Tarafça Kovuşturma Sonucunda Mahkûmiyete Hükmedilmesi 138
cf. Devralan Tarafça Kovuşturma Sonucunda Mahkûmiyet Dışında Bir Karara Hükmedilmesi 139
d. Devralan Tarafın Kabulden Vazgeçmesi ve Devralan Tarafça Muhakemenin Sağlıklı Yürütülmemesi Hâlleri 139
da. Devralan Tarafın Kabulden Vazgeçmesi 139
db. Devralan Tarafça Soruşturma veya Kovuşturmanın Sağlıklı Bir Şekilde Yürütülmemesi 141
4. Soruşturma ve Kovuşturmanın Devri Kararlarına Karşı Kanun Yolları 141
C. Soruşturma ve Kovuşturmanın Yabancı Devletten Devralınması 143
1. Genel Olarak 143
2. Soruşturma ve Kovuşturmanın Yabancı Devletten Devralınmasının Şartları 143
a. Devralınacak Soruşturma ve Kovuşturmaya Konu Suçun Yurtdışında İşlenmiş Olması 143
b. Devralınacak Soruşturma ve Kovuşturmaya Konu Suçun Zamanaşımına Uğramamış Olması 144
c. Devralınacak Soruşturma ve Kovuşturmaya Konu Suçun Affa Uğramamış Olması 145
d. Devralınacak Soruşturma ve Kovuşturmaya Konu Suça Uygulanacak Cezanın Türü ve Miktarı 146
e. Devralınacak Soruşturma ve Kovuşturmaya Konu Şüpheli veya Sanığın Mutat Olarak Ülkemizde Bulunması 146
f. Devralınacak Soruşturma ve Kovuşturmaya Konu Şüpheli veya Sanığın Türk Vatandaşı Olması 146
g. Devralınacak Soruşturma ve Kovuşturmaya Konu Suça İlişkin Olarak Daha Önce Ülkemizde Yargılamanın Yapılmamış Olması 147
3. Soruşturma ve Kovuşturmanın Ülkemizce Devralınmasının Usulü 147
a. Genel Olarak 147
b. Merkezî Makam Tarafından Talebin Kabulü ve Yetkili Cumhuriyet Başsavcılığına Gönderilmesi 147
c. Cumhuriyet Başsavcılığınca Yapılacak İşlemler 148
d. Devirden Önce Devreden Devlette Yapılan İşlemlerin ve Elde Edilen Delillerin Geçerliliği 149
D. İnfazın Devri 150
1. Genel Olarak 150
2. İnfazın Devralınması 151
a. Genel Olarak 151
b. İnfazın Devralınmasının Şartları 151
ba. Devralınacak İnfaza Konu Hükümlünün Ülkemizde Bulunması 151
bb. Devralınacak İnfaza Konu Mahkûmiyet Kararının Kesinleşmiş Olması, Mahkûmiyetin Türü ve Cezanın Miktarı 152
bc. Ülkemizce Devralınacak İnfaza Konu Fiilin Türk Hukukuna Göre Suç Teşkil Etmesi (Çifte Cezalandırılabilirlik) 153
bd. Ülkemizce Devralınacak İnfaza Konu Fiilin Türk Hukukuna Göre Zamanaşımına Uğramamış Olması 153
be. Ülkemizce Devralınacak İnfaza Konu Suça İlişkin Olarak Türkiye’de Soruşturma veya Kovuşturma Yapılmamış Olması 154
c. İnfazın Devralınması Taleplerinin Değerlendirilmesi ve Uygulanması 154
ca. İnfazın Ülkemizce Devralınması Taleplerinde Yabancı Devletten İstenecek Belgeler 154
cb. İnfazın Ülkemizce Devralınması Taleplerinin Değerlendirilmesi 155
cc. İnfazın Ülkemizce Devralınmasına Yönelik Talebin Kabul Edilebilir Görülmesi Üzerine Uyarlama Yargılamasının Yapılması 156
cd. Devralınacak İnfaza İlişkin Hükmün Sanığın Yokluğunda Verilmiş Olması İhtimalinde Usul 159
ce. Ülkemizde İnfaz 160
3. İnfazın Devredilmesi 162
a. Genel Olarak 162
b. İnfazın Devredilmesinin Şartları 162
ba. Hükümlünün İnfazı Devralacak Devletin Vatandaşı Olması veya Bu Devletle Güçlü Sosyal Bağlarının Bulunması 162
bb. Devredilecek İnfaza Esas Hükmün Konusu Olan Eylemin İnfazı Devralacak Devletin Hukukuna Göre Suç Teşkil Etmesi (Çifte Cezalandırılabilirlik) 163
bc. İnfazın Devredilmesine İlişkin Olarak Merkezî Makamın Olumlu Görüşünün Bulunması 163
c. İnfazın Devredilmesinin Usulü 164
d. İnfazın Devredilmesinin ve Yabancı Devlette İnfazın Sonuçları 165
da. İnfazın Devrinin Sonuçları 165
db. Yabancı Devlette İnfazın Sonuçları 165
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ADLÎ YARDIMLAŞMA – POLİS İŞ BİRLİĞİ İLİŞKİSİ VE INTERPOL
I. ADLÎ YARDIMLAŞMA VE POLİS İŞ BİRLİĞİ İLİŞKİSİ 167
A. Genel Olarak 167
B. Polis İş Birliğinin Tanımı, Tarihçesi ve Kapsamı 168
1. Tanımı 168
2. Tarihçesi 169
3. Kapsamı 170
4. Polis İş Birliği Taleplerinin Reddi Sebepleri 172
C. Polis İş Birliği Mekanizmalarına Örnek Olarak INTERPOL 172
1. INTERPOL’ün Amacı 172
2. INTERPOL Kapsamında Polis İş Birliğine Hâkim Olan İlkeler 173
a. Millî Egemenliğe Saygı 173
b. Adi Suçlarla Mücadele 173
c. Evrensellik ve Eşit Üyelik 173
d. Bültenler 174
da. Genel Olarak 174
db. Kırmızı Bülten 174
dc. Mavi Bülten 174
dd. Yeşil Bülten 174
de. Sarı Bülten 175
df. Siyah Bülten 175
dg. Turuncu Bülten 175
dh. Mor Bülten 175
di. BM Güvenlik Konseyi Özel Bülteni 176
dj. Difüzyon Mesajı 176
II. ADLÎ YARDIMLAŞMA – POLİS İŞ BİRLİĞİ İLİŞKİSİ 176
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
SUÇLULARIN İADESİ
I. SUÇLULARIN İADESİNİN TANIMI VE GENEL AÇIKLAMALAR 179
II. SUÇLULARIN İADESİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 184
A. Antik Çağlar 184
B. Roma Dönemi 184
C. Ortaçağdan Moderniteye 186
D. Osmanlı Dönemi 188
E. Cumhuriyet Dönemi 191
III. SUÇLULARIN İADESİNİN NİTELİĞİ 192
A. Suçluların İadesinin Siyasi (Uluslararası İlişkiler) Niteliği 193
B. Suçluların İadesinin Cebri Niteliği 194
C. Suçluların İadesinin Bastırıcı Niteliği 194
D. Suçluların İadesinin Uluslararası Ceza Hukukunun ve Cezaî Konularda Uluslararası Adlî Yardımlaşmanın Bir Bileşeni Olması 196
E. Suçluların İadesinin Yargısal Niteliği 196
F. Suçluların İadesinin Uluslararası Kamu Hukuku Niteliği 196
G. Suçluların İadesinin İdari Niteliği 197
IV. SUÇLULARIN İADESİ SİSTEMLERİ 198
A. Genel Olarak 198
B. Adlî Sistem 198
C. İdari Sistem 199
D. Karma Sistem 199
V. SUÇLULARIN İADESİNE TEMEL TEŞKİL EDEN BAŞLICA ULUSLARARASI METİNLER 200
A. Genel Olarak 200
B. AK Sözleşmeleri 201
1. SİDAS 201
2. Diğer AK Sözleşmeleri 203
VII. 6706 SAYILI KANUN VE SİDAS KAPSAMINDA SUÇLULARIN İADESİ 203
A. Genel Olarak 203
B. TÜRKİYE’DEN YABANCI DEVLETE İADE 204
1. Genel Olarak 204
2. Talep Konusu Suça Dair Koşullar 204
a. Çifte Cezalandırılabilirlik 204
b. Kovuşturulabilirlik 206
c. Suçun Düşünce Suçu, Siyasi Suç, Siyasi Suçla Bağlantılı Bir Suç veya Sırf Askerî Suç Olmaması 206
d. Suçun Türk Yargı Yetkisini Gerektiren Bir Suç Olmaması 207
e. Suçun Talep Eden Devletin Kanunlarına Göre Ölüm Cezası veya İnsan Onuruyla Bağdaşmayan Bir Cezayı Gerektirmemesi 207
3. İade Talebine Konu Kişiye Dair Koşullar 208
a. İadesi Talep Edilen Kişinin Türk Vatandaşı Olmaması 208
b. İadesi Talep Edilenin Kimliği Sebebiyle Takibata Konu Ediliyor Olmaması veya İşkence veya Kötü Muameleyle Karşı Karşıya Kalacak Olmaması 209
c. İhtiyari Nitelikteki Hâller 209
4. İade Süreci 210
a. Genel Olarak 210
b. Merkezî Makamın İncelemesi 211
c. İade Yargılamasında Görev ve Yetki 212
d. İade Yargılamasının Kapsamı 212
e. İade Yargılamasında Usul 213
f. İade Yargılamasının Sonuçları 216
g. İade Yargılaması Sonrası İdari Aşama 216
4. Rızaya Dayalı İade Usulü (Hızlandırılmış veya Basitleştirilmiş İade Usulü) 217
a. Genel Olarak 217
b. Usul 218
c. Sonuçları 219
5. Yabancı Devlete İadesine Karar Verilen Kişinin Teslim Edilmesi 219
a. Genel Olarak 219
b. Usulü 220
c. Teslimin Ertelenmesi (Tehirli Teslim) ve Geçici Teslim (Şartlı Teslim) 221
d. Eşyanın Teslimi 222
e. Teslimin Sonuçları 223
ea. İadenin Şartlara veya Garantilere Bağlanmış Olması Durumu 224
eb. Hususilik Kuralı 225
eba. Hususilik Kuralının İstisnaları 227
(1) İadeye Konu Kişinin Rızası 227
(2) İadeye Konu Kişinin Belirli Bir Süre Geçmesine Rağmen İade Edildiği Ülkeyi Terk Etmemesi veya Terk Etmesine Rağmen Buraya Geri Dönmesi 228
(3) İade Eden Devletin Muvafakati 229
ebc. Üçüncü Devlete İade 230
ec. İadeden Sonra Talep Konusu Suçun Vasfının Değişmesi Sorunu 231
5. Suçluların İadesi Sürecinde Koruma Tedbirlerinin Uygulanması ve Geçici Tutuklama 232
a. Genel Olarak 232
b. Geçici Tutuklama 233
6. Birden Fazla İade Talebinin Bulunması Durumu (Taleplerin Taaddüdü) 236
C. YABANCI DEVLETTEN ÜLKEMİZE İADE 237
1. İade Talebinde Bulunulması 237
a. Genel Olarak 237
b. Şartları 238
c. Usulü 238
2. Merkezî Makamın İncelemesi 240
3. Yabancı Devlet Nezdinde İade Talebinde Bulunulmasından Sonraki İşlemler 241
a. Genel Olarak 241
b. İade Talebinden Sarfınazar Edilmesi 241
c. Talepte Bulunulan Tarafça İstenilen Teminatların Verilmesi 242
d. Talepte Bulunulan Taraftaki İade Süreci Kapsamında Söz Konusu Olabilecek Muhtelif Durumlar 242
4. Yabancı Devletçe Ülkemize İadesine Karar Verilen Kişinin Teslim Alınması 243
D. TRANSİT GEÇİŞ 244
1. Genel Olarak 244
2. Transit Geçişin Şartları 245
3. Transit Geçiş Talebinde Bulunma Usulü 246
4. Transit Geçiş Taleplerinin İncelenmesi 247
5. Transit Geçiş Kararının Uygulanması ve Transit Geçiş Kapsamında Ülkemizin Yetki ve Görevleri 248
E. SUÇLULARIN İADESİNDE MASRAFLAR 249
1. Genel Olarak 249
2. Türkiye’den Yabancı Devlete İadede Masraflar 250
3. Yabancı Devletten Türkiye’ye İadede Masraflar 250
4. Transit Geçişte Masraflar 251
BEŞİNCİ BÖLÜM
HÜKÜMLÜ NAKLİ
I. GENEL OLARAK 253
II. HÜKÜMLÜLERİN NAKLİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ VE HÜKÜMLÜ NAKLİNİN GEREKÇELERİ 253
III. HÜNDAS VE ÜLKEMİZİN İMZALADIĞI BAZI İKİLİ ANLAŞMALAR 256
A. HÜNDAS VE EK PROTOKOLÜ 256
B. Ülkemizin İmzaladığı Bazı İkili Anlaşmalar 259
1. Türkiye – KKTC Anlaşması 259
2. Türkiye – Brezilya Anlaşması 261
IV. CEZALARIN İNFAZINA HÂKİM OLAN İLKELER 262
A. İnfazın Kanuniliği İlkesi 262
B. İnfazın Kesintisizliği İlkesi 263
C. Gizlilikten Kaçınma İlkesi 263
D. İnsanca İnfaz İlkesi 263
E. İnfazın Bireyselleştirilmesi İlkesi 264
V. HÜKÜMLÜLERİN NAKLİNİN ŞARTLARI 264
A. Genel Olarak 264
B. Hükümlüye İlişkin Şartlar 265
1. Hükümlünün Vatandaşlığı ve Sosyal Bağları 265
2. Hükümlünün veya Yasal Temsilcisinin Rızasının Bulunması 266
3. Hükümlü Hakkında Ülkemizde Derdest Soruşturma veya Kovuşturma Bulunmaması 267
C. Suça ve Cezaya İlişkin Şartlar 267
1. Mahkûmiyet Kararının Kesinleşmiş Olması 267
2. Çifte Cezalandırılabilirlik 268
3. İnfazı Gereken Cezanın Türü ve Miktarı 269
VI. 6706 SAYILI KANUNUN VE HÜNDAS KAPSAMINDA HÜKÜMLÜLERİN NAKLİ 270
A. Ülkemizden Yabancı Devlete Hükümlü Nakli 270
1. Nakil Talebinin Usulü ve Merkezî Makamın İncelemesi 270
2. Kişinin İnfaz Devletine Teslimi 272
3. Sonuçları 273
B. Yabancı Devletten Ülkemize Hükümlü Nakli 274
1. Nakil Talebinin Usulü ve Merkezî Makamın İncelemesi 274
2. Kişinin Hüküm Devletinden Teslim Alınması 275
3. Sonuçları 275
C. Transit Geçiş 276
D. Hükümlülerin Naklinde Masraflar 276
Kaynakça 279 |