İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
ÖZET 7
ABSTRACT 8
İÇİNDEKİLER 9
SİMGELER VE KISALTMALAR LİSTESİ 17
GİRİŞ 19
BİRİNCİ BÖLÜM
ÇIKARMA VE SATMA HAKLARINA İLİŞKİN GENEL ÇERÇEVE
1.1. Ortaklıktan Ayrılma ve Çıkarma Kavramları 23
1.1.1. Ayrılma Hakkı 24
1.1.2. Çıkarma, Satın Alma ve Satma Hakkı 26
1.2. Çıkarma ve Satma Hakkının Benzer Kurumlarla Karşılaştırılması 29
1.2.1. SerPK’ da Düzenlenen Kurumlar 31
1.2.1.1. Halka Açık Anonim Ortaklıklarda Ayrılma Hakkı 31
1.2.1.1.1. Ayrılma Hakkı ve Çıkarma Hakkı 35
1.2.1.1.2. Ayrılma Hakkı ve Satma Hakkı 36
1.2.1.2. Halka Açık Anonim Ortaklıklarda Pay Alım Teklifi 36
1.2.1.2.1. Genel Olarak Zorunlu Pay Alım Teklifi 38
1.2.1.2.2. Zorunlu Pay Alım Teklifi ve Çıkarma Hakkı 43
1.2.2. TTK Bakımından Çıkarma Hakkına Benzer Kurumlar 46
1.2.2.1. Şirketler Topluluğunda Hâkim Şirketin Satın Alma Hakkı 46
1.2.2.1.1. Kavram ve Hukuki Nitelik 47
1.2.2.1.2. Amaç ve Uygulama Alanı 50
1.2.2.1.3. Hakkın Kullanımına İlişkin Esaslar 52
1.2.2.2. Ortaklık Birleşmelerinde Ayrılma ve Ortaklıktan Çıkarma Hakkı 53
1.2.2.2.1. Birleşme Kararına Onay Vermeyen Pay Sahiplerinin
Ayrılma Akçesi İle Ayrılma Hakkı 54
1.2.2.2.2. Birleşme Kararına Onay Veren Pay Sahiplerinin
Ayrılma Akçesi ile Ortaklıktan Çıkarma Hakkı 57
1.2.2.3. Iskat 58
1.2.2.4. Haklı Sebeple Fesih Davasında Çıkarılma 62
1.3. Yabancı Hukuk Sistemlerinde Çıkarma ve Satma Hakkı 67
1.3.1. AB Hukuku 67
1.3.1.1. Tarihsel Gelişim 67
1.3.1.2. AB Direktifi Uyarınca Hakkın Doğumu ve Kullanımına İlişkin Esaslar 69
1.3.2. ABD Hukuku 71
1.3.2.1. Tarihsel Gelişim 71
1.3.2.2. Hakkın Doğumu ve Kullanımı 73
1.3.3. Alman Hukuku 75
1.3.3.1. Tarihsel Gelişim 75
1.3.3.2. Düzenlemeler Bağlamında Hakkın Doğumu ve Kullanımına İlişkin
Esaslar 76
1.3.3.2.1. Genel Anlamda Ortaklıktan Çıkarılma Usulü (Kurumsal
Ortaklıktan Çıkarılma/ Corporate Squeeze–Out) 77
1.3.3.2.2. Devralmaya Bağlı Ortaklıktan Çıkarılma Usulü 78
1.3.3.2.3. Birleşme Kararına Bağlı Ortaklıktan Çıkarılma Usulü 79
1.3.4. İngiliz Hukuku 80
1.3.4.1. Tarihsel Gelişim 80
1.3.4.2. Hakkın Doğumu ve Kullanımına İlişkin Esaslar 81
1.3.4.3. Scheme of Arrangement Düzenlemesi 82
1.3.5. İsviçre Hukuku 82
1.3.6. Fransız Hukuku 83
1.4. Türk Hukukundaki Tarihsel ve Yasal Gelişim 85
1.5. Çıkarma ve Satma Hakkının Öngörülme Nedenleri 87
1.5.1. Halka Açık Anonim Ortaklık Statüsü ve Onun Gerektirdiği
Külfetlerden Kurtulmak (Going Private) 87
1.5.2. Çoğunluk ve Azınlık Pay Sahipleri Arasındaki Menfaat Çatışmalarına
Son Vermek 94
1.6. Çıkarma Hakkının Mülkiyet Hakkının İhlali Yönüyle İncelenmesi 98
1.6.1. Kanun Hükmü 101
1.6.2. Kamu Yararı 101
1.6.3. Hakkın Özü 102
1.6.4. Ölçülülük İlkesi 103
1.7. Çıkarma ve Satma Hakkının Hukuki Niteliği 106
1.7.1. Çıkarma Hakkı 106
1.7.2. Satma Hakkı 109
İKİNCİ BÖLÜM
ÇIKARMA VE SATMA HAKLARININ KULLANIM ŞARTLARI
2.1. Genel Olarak 111
2.2. Kullanım Şartları 113
2.2.1. Halka Açık Anonim Ortaklıklarda Pay Sahibi Olunması 113
2.2.2. Hâkim Ortak Sıfatının Kazanılması 115
2.2.2.1. Hâkimiyet Eşiği 116
2.2.2.2. Hâkimiyet Eşiğinin Tespiti 120
2.2.3. Hâkim Ortak Sıfatının Kazanılmasına İmkân Veren Hukuki
İşlemlerin Yapılması 122
2.2.3.1. Hâkim Ortak Sıfatının Pay Alım Teklifine Dayalı Olarak Kazanılması 123
2.2.3.1.1. Pay Alım Teklifinin Tanımı 124
2.2.3.1.2. Pay Alım Teklifinin Tarihsel Gelişimi 127
2.2.3.1.3. Pay Alım Teklifine Hâkim Olan Genel İlkeler 130
2.2.3.1.3.1. Pay Sahiplerinin Korunması İlkesi 131
2.2.3.1.3.2. Ortaklık Menfaatinin Korunması 134
2.1.3.1.4. Gönüllü (İsteğe Bağlı)– Zorunlu Pay Alım Teklifi Ayrımı 136
2.2.3.1.4.1. Genel Olarak 136
2.2.3.1.4.2. Gönüllü (İsteğe Bağlı) Pay Alım Teklifi 137
2.2.3.1.4.3. Zorunlu Pay Alım Teklifi 141
2.2.3.1.4.3.1. Kavram 142
2.2.3.1.4.3.2. Amaç 145
2.2.3.1.4.3.3. Sözleşme Özgürlüğü ve Tek Borç İlkesi Bakımından 148
2.2.3.1.4.3.4. Önemli Nitelikte İşlemlerden Doğan Zorunlu Pay
Alım Teklifi (SerPK m. 25) 152
2.2.3.1.4.3.4.1. Borsa Kotundan Çıkma Hali 155
2.2.3.1.4.3.4.2. Ayrılma Hakkı Hususu 161
2.2.3.1.4.3.5. Yönetim Kontrolünün Elde Edilmesinden Doğan
Zorunlu Pay Alım Teklifi 163
2.1.3.1.4.3.5.1. Genel Olarak 163
2.2.3.1.4.3.5.2. Yönetim Kontrolünü Sağlayan Pay veya
Oy Haklarının Elde Edilmesi 165
2.2.3.1.4.3.5.3. Pay veya Oy Haklarının Elde Edilmesinin
Yöntemleri 168
2.2.3.1.4.3.5.3.1. Doğrudan ve Dolaylı Elde Edilmesi 168
2.2.3.1.4.3.5.3.2. İntifa Hakkı Tesisi ile Elde Edilmesi 169
2.2.3.1.4.3.5.3.3. Birlikte Hareket Etme Suretiyle Elde Edilmesi 170
2.2.3.1.4.3.5.3.4. Oyda İmtiyaz ile Elde Edilmesi 174
2.2.3.1.4.3.5.4. Yönetim Kontrolünün Elde Edilmesi Halleri 174
2.2.3.1.4.3.5.5. Yönetim Kontrolünün Özel (Yazılı)
Anlaşmalarla Elde Edilmesi 178
2.2.3.1.4.3.5.5.1. Anlaşmaların Şekil Şartı 178
2.3.1.4.3.5.5.2. SerPK m. 23 ve m. 29’da Yer Alan Esaslar
Dışında Yapılması Şartı 179
2.2.3.1.4.3.5.5.3. Hâkim Ortak Konumunun Kazanılması Şartı 180
2.2.3.1.4.3.6. Sermaye Piyasası Kurulu’nun Öngörebileceği
Hallerde Zorunlu Pay Alım Teklifi 182
2.2.3.1.4.3.6.1. Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları Bakımından 183
2.2.3.1.4.3.6.2. Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları
Bakımından 183
2.2.3.1.4.3.6.3. Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları
Bakımından 184
2.2.3.1.4.3.7. Halka Açık Ortaklık Statüsünden Çıkarılan
Ortaklıkta Oluşan Zorunlu Pay Alım Teklifi 185
2.2.3.1.5. Pay Alım Teklifinde Bulunma Yükümlülüğünün Doğmaması Halleri . 188
3.2.3.1.5.1. Gönüllü Pay Alım Teklifini Takiben Yönetim Kontrolü 188
2.2.3.1.5.2. Ayrılma Hakkı Veren Yönetim Kontrolü 190
2.2.3.1.5.3. Yeni Pay Alımları ile Yönetim Kontrolü 190
2.2.3.1.5.4. Birlikte Hareket Edenlerin Devir İşlemleri ile Yönetim
Kontrolü 191
2.2.3.1.5.5. Yönetim Kontrolünün Paylaşılması 193
2.2.3.1.5.6. Yönetim Kontrolü ile Birlikte Çıkarma ve Satma Hakkının
Doğumu 194
2.2.3.1.5.7. Sermaye Artırımı ile Yönetim Kontrolünün Elde Edilmesi 194
2.2.3.1.5.8. İrade Dışı Sebeplerle Yönetim Kontrolünün Elde Edilmesi 195
2.2.3.1.6. Pay Alım Teklifinde Bulunma Yükümlülüğünden Muafiyet 195
2.2.3.1.6.1. Muafiyet Halleri 197
2.2.3.1.6.1.1. Sermaye Yapısı Değişikliği Gereği Pay veya Oy
İktisabı 197
2.2.3.1.6.1.2. Pay Alım Teklifi Yapma Zorunluluğu Gerektiren
Pay Kısmının Elden Çıkarılması 198
2.2.3.1.6.1.3. Ana Ortaklıktaki Yönetim Kontrolü Değişikliğinin
Amacı 199
2.2.3.1.6.1.4. Kamu Paylarının Satışı 200
2.2.3.1.6.1.5. Birleşme İşlemi Sonrası Yönetim Kontrolünün Elde
Edilmesi 201
2.2.3.1.6.1.6. Bankanın Mülkiyetine Geçen Payların Üçüncü
Kişilerce Satın Alınması 202
2.2.3.1.6.1.7. Payların Bir Mevzuat Hükmü Gereği Devredilmesi 202
2.2.3.1.6.1.8. Yönetim Kontrolünün Yasal Zorunluluklar
Nedeniyle Ele Geçirilmesi 202
2.2.3.1.6.2. Muafiyete İlişkin Usul ve Esaslar 203
2.2.3.2. Hâkim Ortak Sıfatının Diğer Kazanım Şekilleri 205
2.2.3.2.1. Birlikte Hareket Etmek Suretiyle Kazanılması 205
2.2.3.2.1.1. Birlikte Hareket Eden Kişiler 206
2.2.3.2.1.2. Birlikte Hareket Etmenin Unsurları 207
2.2.3.2.1.2.1. Çıkarma ve Satma Hakkına Sebebiyet Verecek Pay
Alımları 207
2.1.3.2.1.2.2. Anlaşmaya Dayalı İşbirliği 209
2.2.3.2.2. Hâkim Ortak Sınırına Ulaştıktan Sonra Ek Pay Alımında
Bulunulması 210
2.3. Hâkim Ortak Sıfatı İçin Gerekli Olan Oy Hakkının Hesaplanması 211
2.3.1. Dolaylı Olarak Sahip Olunan Payların Etkisi 212
2.3.2. İmtiyazlı Payların Etkisi 213
2.3.3. Pay Üzerindeki İntifa ve Alım Hakkının Etkisi 214
2.3.4. Oy Hakkının Donması ve Oydan Yoksunluk Hususlarının Etkisi 216
2.4. Hakların Kullanımına İlişkin Sınırlamalar 219
2.4.1. II–27.3 Sayılı Tebliğ 4. Maddesinde Sayılan Sınırlamalar 219
2.4.1.1. Sermaye Artırımı Yoluyla Payların Elde Edilmesi 219
2.4.1.2. Miras Yoluyla Payların Elde Edilmesi 220
2.4.1.3. Geri Alınan Payların Varlığı 221
2.4.1.4. Oy Haklarının Donması 221
2.4.2. Satma Hakkının Kullanılmasına İlişkin Sürenin Dolması 221
2.4.3. Payların İki Yıl Süreyle Borsada İşlem Görmesi 222
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ÇIKARMA VE SATMA HAKLARININ KULLANILMASI USULÜ
3.1. Genel Olarak 225
3.2. Çıkarma Hakkının Kullanılması Usulü 227
3.2.1. Hâkim Ortak Tarafından Kamunun Aydınlatılması 227
3.2.2. Satma Hakkının Kullanılması Usulü 229
3.2.2.1. Başvuru Üzerine Ortaklığın Yapması Gereken İşlemler 230
3.2.2.2. Pay Bedellerinin Ödenmesi 231
3.2.3. Hâkim Ortağın Ortaklığa Başvurusu 232
3.2.4. Başvuru Üzerine Ortaklık Tarafından Yapılması Gereken İşlemler 233
3.2.4.1. Başvuru Evrakının İncelenmesi 233
3.2.4.2. Paylarının İptali ve Yeni Payların İhracı 234
3.2.4.2.1. Payların İptali 234
3.2.4.2.2. Yeni Payların İhracı 238
3.2.4.3. SPK’ya Başvurulması ve İhraç Kararının Onayı 241
3.2.4.4. Satım Bedelinin Ortaklık Hesabına Yatırılması 244
3.2.4.5. Satım Bedelinin Çıkarılan Pay Sahiplerine Ödenmesi 245
3.2.4.6. Çıkarma Hakkının Kullanılmasının Sonuçları 249
3.2.4.6.1. Payın İptali ve Pay Sahipliğinin Sona Ermesi 249
3.2.4.6.2. Borsada İşlem Gören Payların Borsa Kotundan Çıkarılması 251
3.3. Kullanım Bedelinin Belirlenmesi 253
3.3.1. Değişiklik Öncesi Kullanım Bedelinin Belirlenmesi 254
3.3.2. Değişiklikten Sonra Kullanım Bedelinin Belirlenmesi 257
3.3.3. Payları Borsada İşlem Gören Ortaklıklarda Çıkarma ve Satma Hakkı
Kullanım Bedelinin Belirlenmesi 260
3.3.3.1. Pay Piyasalarının Dikkate Alındığı Yöntem 261
3.3.3.2. Değerleme Raporunun Dikkate Alındığı Yöntem 262
3.3.3.3. Zorunlu Pay Alım Teklifi Fiyatının Dikkate Alındığı Yöntem 264
3.3.4. Payları Borsada İşlem Görmeyen Ortaklıklarda Çıkarma ve Satma
Hakkı Kullanım Bedelinin Belirlenmesi 267
3.3.5. Bedelin Belirlenmesinde Adil Bedel Kavramı 268
3.3.5.1. Değerleme Esasları 270
3.3.5.2. Değerleme Yöntemleri 273
3.3.5.2.1. Aktif Bazlı Değerleme Yöntemi 273
3.3.5.2.2. Piyasa Bazlı Değerleme Yöntemi 273
3.3.5.2.3. Gelir Bazlı Değerleme Yöntemi 274
3.3.5.2.4. Düzeltilmiş Defter Değeri Yöntemi 274
3.3.5.2.5. Karma Yöntem 274
3.3.5.3. Karşılaştırmalı Hukukta Adil Bedelin Belirlenmesi Hususu 275
3.3.5.3.1. AB Hukuku 276
3.3.5.3.2. ABD Hukuku 279
3.3.5.3.3. Alman Hukuku 281
3.3.5.3.4. İngiliz Hukuku 283
3.3.5.3.5. İsviçre Hukuku 283
3.3.5.3.6. Fransız Hukuku 284
3.3.5.4. Türk Hukukunda Adil Bedelin Belirlenmesi Hususu 285
3.3.5.4.1. Çıkarma Hakkı Bakımından Adil Bedel 285
3.3.5.4.2. Satma Hakkı Bakımından Adil Bedel 288
3.4. Çıkarma ve Satma Hakkına Dayalı Yargısal Denetim 289
3.4.1. Bedele İtiraz 292
3.4.1.1. Tebliğ Değişikliği Öncesinde Durum 292
3.4.1.2. Tebliğ Değişikliği Sonrası Durum 294
3.4.1.3. Bedele İtiraz Davasında Usul ve Esaslar 295
3.4.2. Kesin Hükümsüzlük 299
3.4.3. Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğu 301
3.4.4. İdari Davalar 303
SONUÇ 305
KAYNAKÇA 315 |