İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar 15
Giriş 17
Birinci Bölüm
KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE SORUNUN SOMUTLAŞTIRILMASI
I. SUÇ TEORİSİ 23
A. Kavram 24
B. Çalışmaya Esas Alınan Suç Teorisinin Belirlenmesi 27
1. Klasik Suç Teorisi 29
2. Neoklasik Suç Teorisi 31
3. Finalist Suç Teorisi 34
4. Değerlendirme 35
a. Genel Olarak 35
b. TCK’de Baz Alınan Suç Teorisi 39
aa. Tipiklik 39
bb. Hukuka Aykırılık 40
cc. Kusurluluk 41
c. Çalışmaya Esas Suç Teorisi 43
II. SUÇ TEORİSİNDE ORTAYA ÇIKAN GENEL İSNADİYET PROBLEMLERİ 44
A. Ceza Hukukunda İsnadiyet Kavramı: Cezalandırılabilirliğin Esası Olarak İsnadiyet 44
B. İsnadiyetin Esası Olarak Adalet Duygusu 47
C. Suç Teorisine göre İsnadiyet Türleri ve Genel İsnadiyet Problemleri 52
1. Haksızlık İsnadiyeti (Objektif ve Subjektif İsnadiyet) 52
a. Objektif İsnadiyet Koşulları ve Bu Bağlamda Ortaya Çıkan Genel İsnadiyet Problemleri 54
aa. İlk Koşul: İcrai ya da İhmali Bir Davranışın Bulunması 54
bb. İkinci Koşul: Neticeli Suçlarda Bir Neticenin Bulunması 56
cc. Üçüncü Koşul: Herhangi Bir Hukuka Uygunluk Nedeninin Bulunmaması 58
b. Subjektif İsnadiyet Koşulları ve Bu Bağlamda Ortaya Çıkan Genel İsnadiyet Problemleri 59
aa. Birinci Koşul: Manevi Unsurun Bulunması 60
bb. İkinci Koşul: Herhangi Bir Hukuka Uygunluk Nedeninin Bulunmaması (Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Subjektif Unsur Meselesi) 63
2. Kusur İsnadiyeti (Bireysel İsnadiyet) 72
a. Kusur Yeteneğinin Bulunması 73
aa. Algılama Yeteneği 74
bb. Yönlendirme (İrade) Yeteneği 76
b. Kusur Yeteneğini (Kusurluluğu) Etkileyen Hâllerin Bulunmaması 77
D. İsnadiyetin Bulunması Gereken Zaman: Çakışma (Koinzidenzprinzip) ya da Eş Zamanlılık Prensibi (Simultanitätsprinzip) 78
III. BİR ÖZEL İSNADİYET PROBLEMİ OLARAK ÖN KUSURLULUK 89
A. Özel İsnadiyet Problemleri 89
B. Kavram Olarak “Ön Kusurluluk” 89
IV. BİRİNCİ BÖLÜMÜN SONUÇLARI 92
İkinci Bölüm
SUÇ TEORİSİNDE ÖN KUSURLULUK TÜR VE HÂLLERİ
I. ÖN KUSURLULUK TÜRLERİ 96
A. Maksatlı Ön Kusurluluk 97
B. Kasıtlı Ön Kusurluluk 100
C. Taksirli Ön Kusurluluk 101
II. ÖN KUSURLULUK BENZERİ OLAYLAR 103
III. ÖN KUSURLULUK HÂLLERİ 110
A. Tipikliğin Maddi Unsurları ve Ön Kusurluluk 110
1. Faillik Sıfatının Yokluğuna Neden Olmak 111
2. Mağdurluk Sıfatının Yokluğuna Neden Olmak 116
3. Suçun Konusunun Yokluğuna Neden Olmak 119
4. Fiilin Yokluğuna Neden Olmak 121
a. İcrai Suçlarda 122
b. İhmali Suçlarda 124
5. Neticenin Yokluğuna Neden Olmak 125
6. Nedensellik Bağı ile Objektif İsnadiyetin Yokluğuna Neden Olmak 127
B. Tipikliğin Manevi Unsurları ve Ön Kusurluluk 128
1. Kastın Yokluğuna Neden Olmak 128
2. Diğer Manevi Unsurların Yokluğuna Neden Olmak 129
3. Kastı Engelleyen Hataya Neden Olmak 130
C. Hukuka Aykırılık ve Ön Kusurluluk 132
1. Meşru Savunmada Saldırıya Neden Olmak (Provokatif Meşru Savunma) 133
2. Kanun Hükmünün Yerine Getirilmesi Hukuka Uygunluk Sebebine Neden Olmak 135
3. Yükümlülüklerin Çatışmasına Neden Olmak 136
4. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Maddi Şartlarının Varlığında Hataya Neden Olmak 138
D. Kusurluluk ve Ön Kusurluluk 139
1. Kusur Yeteneğinin Yokluğuna veya Azalmasına Neden Olmak 139
2. Zorunluluk Hâlinde Tehlikeye Neden Olmak 140
3. Haksızlık Bilincinin Yokluğuna Neden Olmak (Haksızlık Yanılgısı–Yasak Hatası) 142
E. Taksirli Suçlar ve Ön Kusurluluk 143
1. Subjektif Öngörülebilirliğin Yokluğuna Neden Olmak (Üstlenilmiş Taksir/Kusur) 143
2. Taksirli Suçlarda Kusur Yeteneğinin Yokluğuna Neden Olmak 149
3. Kast için Gerekli Olan Bilginin Yokluğuna (Taksirin Kendisine) Neden Olmak 150
F. İhmali Suçlar ve Ön Kusurluluk 153
1. Yükümlülüğün Yerine Getirilebilmesi için Gerekli Olan Hareket Kabiliyetinin Yokluğuna Neden Olmak (Omissio Libera in Causa) 153
2. Yükümlülüğün Yerine Getirilebilmesi için Gerekli Olan Kusur Yeteneğinin Yokluğuna Neden Olmak (Actio Libera in Causa) 153
3. Görünüşte İhmali Suçlarda Teminat Yükümlülüğünün Varlığına Neden Olmak 154
G. Nitelikli Hâller ve Ön Kusurluluk 157
H. Şahsi Cezasızlık Sebebi ya da Cezada İndirim Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebepler ve Ön Kusurluluk 159
J. Suçun Özel Görünüş Biçimleri ve Ön Kusurluluk 161
1. Teşebbüs ve Ön Kusurluluk 161
2. İştirak ve Ön Kusurluluk 163
a. İştirakte Esas Alınacak Davranış Sorunu 163
b. Dolaylı Faillik ve Ön Kusurluluk Arasındaki İlişki 166
c. Azmettirme ve Ön Kusurluluk Arasındaki İlişki 169
3. İçtima ve Ön Kusurluluk 171
K. Ceza Hukukunun Özel Hükümleri ve Ön Kusurluluk 172
IV. İKİNCİ BÖLÜMÜN SONUÇLARI 173
Üçüncü Bölüm
ÖN KUSURLULUK HÂLLERİNDE OLUŞAN
İSNADİYET PROBLEMLERİNİN ÇÖZÜMÜ BAĞLAMINDA
ORTAYA ATILAN GÖRÜŞLER VE ELEŞTİRİSİ
I. TÜM ÖN KUSURLULUK HÂLLERİ İÇİN GELİŞTİRİLEN GÖRÜŞLER 179
II. FİİL UNSURUNUN YOKLUĞUNA NEDEN OLUNMASI SORUNUNUN ÇÖZÜMÜ BAĞLAMINDA ORTAYA ATILAN GÖRÜŞLER 181
A. Actio Libera in Causa Görüşü 181
B. Omissio Libera in Causa Görüşü 183
C. Değerlendirme 184
III. KASTIN YOKLUĞUNA NEDEN OLUNMASI SORUNUNUN ÇÖZÜMÜ BAĞLAMINDA ORTAYA ATILAN GÖRÜŞ: ACTIO DOLOSA IN CAUSA (SEBEBİNDE KASITLI HAREKET) 185
A. Görüşün Esasları 185
B. Değerlendirme 187
IV. HUKUKA AYKIRILIK UNSURUNUN YOKLUĞUNA NEDEN OLUNMASI SORUNUNUN (PROVOKATİF MEŞRU SAVUNMA) ÇÖZÜMÜ BAĞLAMINDA ORTAYA ATILAN GÖRÜŞLER 187
A. Provokatör Failin Meşru Savunma Hakkını Reddeden Görüş 188
1. Meşru Savunmanın Şartlarının Oluşmaması Teorisi 189
2. Sebebinde Hukuka Aykırı Hareket (Actio Illicita in Causa) Teorisi 190
3. Meşru Savunmanın Teorik Temeli Teorisi 192
4. Hakkın Kötüye Kullanılması Teorisi 192
5. Rıza Teorisi 193
6. Dolaylı Failliğe Dayalı Zorunluluk Hâli Teorisi 194
B. Provokatör Failin Meşru Savunma Hakkını Kabul Eden Görüş 195
1. Normatif Temelin Bulunmaması Teorisi 195
2. Hukukun Korunması Teorisi 196
3. Kendini Koruma Teorisi 196
C. Değerlendirme 197
V. ZORUNLULUK HÂLİNDE TEHLİKEYE BİLEREK NEDEN OLUNMASI SORUNUNUN ÇÖZÜMÜ BAĞLAMINDA ORTAYA ATILAN GÖRÜŞLER 204
A. Psikolojik Baskı Teorisi 206
B. Çifte Kusur Azalması Teorisi 208
C. Sebebinde Serbest Hareket (Actio Libera in Causa) Figürüne Dayanan Teori 209
D. Suç Politikası Teorileri 210
E. Değerlendirme 212
VI. KUSUR YETENEĞİNİN YOKLUĞUNA NEDEN OLUNMASI SORUNUNUN ÇÖZÜMÜ BAĞLAMINDA ORTAYA ATILAN GÖRÜŞLER 213
A. Failin Cezalandırılmasını Kabul Eden Görüşler 218
1. Tipiklik Modeli (Tatbestandsmodell) 219
a. Fiilin Öne Çekilmesi Argümanı (Vorverlagerungs– oder Vorverlegungstheorie) 219
b. Şart Teorisi Argümanı (Begründung über die Äquivalenztheorie) 220
2. Dolaylı Faillik Modeli (Begründung über mittelbare Täterschaft) 221
a. Failin Kendisini Araç Olarak Kullanması Argümanı (Werkzeugsmodell) 221
b. Dolaylı Faillik Kurumuna Esas Teşkil Eden Hukuki Düşüncenin Uygulanması Argümanı 222
c. Dolaylı Sorumluluk Argümanı 223
3. Genişletme Modeli (Ausdehnungsmodell) 224
4. İstisna Modeli (Ausnahmemodell) 225
a. Telafi Argümanı (Kompensationsmodell) 226
b. Teamül ve İçtihat Hukuku Argümanı 227
c. İkame Argümanı (Surrogationsmodell) 228
5. Diğer Münferit Modeller 229
a. Teşebbüs Modeli (Versuchsmodell) 229
b. Haksızlık Modeli (Unrechtsmodell) 230
c. Normatif İsnadiyet Modeli 231
B. Failin Cezalandırılmasını Reddeden Görüş – Bağdaşmazlık Teorisi (Unvereinbarkeitstheorie) 231
C. Değerlendirme 233
VII. TAKSİRİN YOKLUĞUNA NEDEN OLMA SORUNUNUN ÇÖZÜMÜ BAĞLAMINDA ORTAYA ATILAN GÖRÜŞ: ÜSTLENİLMİŞ TAKSİR YA DA ÜSTLENİLMİŞ KUSUR TEORİSİ 244
A. Görüşün Esasları 244
B. Değerlendirme 247
VIII. ÜÇÜNCÜ BÖLÜMÜN SONUÇLARI 250
Dördüncü Bölüm
ÖN KUSURLULUK HÂLLERİNİN
KARAKTERİSTİK ÖZELLİĞİ VE
ÇÖZÜM ÖNERİSİ OLARAK KANUNİ İSTİSNA MODELİ
I. ÖN KUSURLULUK HÂLLERİNİN KARAKTERİSTİK ÖZELLİĞİ 253
A. İsnadiyetin Belirlenmesinde Metot: Kural–İstisna İlişkisi 253
1. Genel Olarak 253
2. Kastın Kural–Taksirin İstisna Oluşu 255
3. Doğrudan Failliğin Kural–Dolaylı Faillik ve Şerikliğin İstisna Oluşu 256
4. Zorunluluk Hâlinden Yararlanmanın Kural–Tehlikeye Bilerek Neden Olmanın İstisna Oluşu 257
5. Yasak Hatasının Kural–Kaçınılabilir Yasak Hatasının İstisna Oluşu 258
6. Kusur Yeteneğinin Bulunmasının Kural–Bulunmadığı Hâlde Cezalandırılmanın Kabul Edilmesinin İstisna Oluşu 258
B. Ön Kusurluluk Hâllerinin İstisnai Özelliği 259
C. Değerlendirme ve Çözüm Önerisi 260
1. Değerlendirme 260
2. Çözüm Önerisi: Kanuni İstisnai Modeli 264
II. KANUNİ İSTİSNA MODELİNE GÖRE ÖN KUSURLULUK HÂLLERİNDE SUÇUN FAİLE İSNAT EDİLEBİLİRLİĞİ 267
A. Tipikliğin Yokluğuna Neden Olma Hâllerinde 267
1. Suçun Maddi Unsurlarının Yokluğuna Neden Olmak 267
2. Suçun Manevi Unsurunun Yokluğuna Neden Olmak 270
B. Hukuka Aykırılığın Yokluğuna Neden Olma Hâllerinde 272
C. Kusurluluğun Yokluğuna Neden Olma Hâllerinde 273
D. Taksirin Yokluğuna Neden Olma Hâllerinde 274
E. Diğer Hâllerde 275
F. Suçun Özel Görünüş Biçimlerinde Ortaya Çıkan Sorunların Kanuni İstisna Modeline göre Çözümü 275
III. DÖRDÜNCÜ BÖLÜMÜN SONUÇLARI 276
Sonuç 279
Kaynakça 283
Kavram Dizini 299 |