İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar 21
GİRİŞ 23
BİRİNCİ BÖLÜM
OTONOM ARAÇ TEKNOLOJİSİ, HAYATIMIZDAKİ YERİ,
HUKUKİ DÜZENLEMELER VE ARACIN CEZAİ SORUMLULUĞU
I. OTONOM ARAÇ 39
A. Otonomi 39
1. Giriş 39
2. Otomatikleştirilmiş Sistem 39
3. Otonom Sistem 40
4. Teknik Sistemlerde Otonominin Değerlendirilmesi 42
B. Otonom Araç 44
1. “Kara Aracı” Kavramı 44
2. “Otonom Araç” Kavramı 44
3. “Otonom Sürüş Özelliğine Sahip Kara Aracı” Kavramı ve Tercih Sebebi 49
C. Otonom Araçlarla Bağlantılı Diğer Kavramlar 52
1. Bağlantılı Kavramların Açıklanması Gerekliliği 52
2. Algoritma 53
3. Robot 54
4. Yapay Zekâ 58
a. Yapay Zekânın Tanımı ve Sınıflandırılması 58
b. Yapay Zekâlı Sistemlerin Öğrenebilmesi 66
c. Yapay Zekâ Algoritmalarının Otonom Araçlarda Kullanımı 72
d. Yapay Zekânın İnsan Zekâsı ile Karşılaştırılması 73
5. İnsan–Makine Etkileşimi 75
II. OTONOM ARAÇLARIN SINIFLANDIRILMASI 76
A. Giriş 76
B. Sınıflandırmada Önemli Kavramlar 78
C. Seviyelerin Belirlenmesinde Kullanılan Kriter 80
D. Otomasyon Seviyeleri 82
1. Seviye 0: Sürüş Otomasyonu Olmayan Araçlar (No Driving Automation) 82
2. Seviye 1: Sürücü Yardımına Sahip Araçlar (Driver Assistance) 82
3. Seviye 2: Kısmi Sürüş Otomasyonuna Sahip Araçlar (Partial Driving Automation) 83
4. Seviye 3: Şartlı Sürüş Otomasyonuna Sahip Araçlar (Conditional Driving Automation) 84
5. Seviye 4: Yüksek Sürüş Otomasyonuna Sahip Araçlar (High Driving Automation) 88
6. Seviye 5: Tam Sürüş Otomasyonuna Sahip Araçlar (Full Driving Automation) 91
E. Değerlendirme ve Kanaatimiz 94
III. OTONOM ARAÇLARIN ÇALIŞMA PRENSİBİ 95
A. Otonom Araçlarda Kullanılan Sensör, Cihaz ve Kontrol Üniteleri 95
1. Giriş 95
2. Radar (Radio Detection and Ranging) 97
3. Lidar (Light Detection and Ranging) 98
4. Ultrasonik Sensörler 99
5. Kameralar 99
6. Yer Hız Sensörleri (GVS) 102
7. GPS 102
8. GNNS 102
9. Dinamik Harita Üretimi (HD Harita) 103
10. Atalet Ölçüm Birimi (IMU) 103
11. İnsan–Makine Arayüzü (Human–Machine Interface– HMI) 103
12. Araç Yazılımı 105
13. Hareket Kontrol Sistemi/Mekatronik Birimler Sistemi (Motion Control Systems/ Actuators/Mechatronic Units) 105
B. Otonom Araçların Çalışma Şekli 106
1. Genel Olarak 106
2. Nesne Algılama, Tanıma ve Karar Verme 107
3. Bağlantı ve Bilgi Alışverişi 112
4. Haritalama 117
5. Bazı Firmaların Araçlarında Tercih Ettiği Teknolojiler 118
6. Değerlendirme 119
IV. BAZI OTONOM ARAÇ TEKNOLOJİLERİ 121
A. Kapalı Otopark Pilotu (Seviye 4) 121
B. Otomatik Vale Park Sistemi (Seviye 4) 122
C. Trafik Sıkışıklığı Şoförü (Seviye 3) 122
D. Otoyol Şoförü (Seviye 3) 123
E. Kentsel ve Banliyö Pilotu (Seviye 4) 124
F. Otoyol Otopilotu (Seviye 4) 124
G. Otoyol Konvoyu (Seviye 4) 124
V. OTONOM ARAÇLARIN AVANTAJLARI VE DEZAVANTAJLARI 125
A. Avantajları 125
B. Dezavantajları 130
VI. OTONOM ARAÇ KULLANIMINDAN KAYNAKLANAN KAZALAR 139
VII. OTONOM ARAÇLARA İLİŞKİN HUKUKİ DÜZENLEMELER 150
A. Uluslararası Alandaki Çalışmalar 150
B. Alman Hukukundaki Düzenlemeler 154
1. Genel Olarak 154
2. 2017 Yılında Yapılan Düzenlemeler 158
3. 2021 Yılında Yapılan Düzenlemeler 166
C. ABD Hukukundaki Düzenlemeler 169
D. Japon Hukukundaki Düzenlemeler 174
E. Türk Hukukundaki Düzenlemeler 176
VIII. OTONOM ARACIN KENDİSİNİN CEZAİ SORUMLULUĞUNUN İNCELENMESİ 179
A. Otonom Araçta Son Kararın Kimde Olduğu 179
B. Otonom Aracın Ceza Hukukunun Muhatabı Olup Olamayacağı 185
C. Otonom Aracın Hareket Yeteneği 190
1. İnceleme 190
2. Değerlendirme ve Kanaatimiz 195
D. Otonom Araçlarda Manevi Unsur 197
1. Kast Bakımından İnceleme 197
2. Taksir Bakımından İnceleme 198
3. Değerlendirme ve Kanaatimiz 199
E. Otonom Aracın Kusur Yeteneği 200
1. İnceleme 200
2. Değerlendirme ve Kanaatimiz 202
F. Otonom Araca Yaptırım Uygulanması 206
1. İnceleme 206
2. Değerlendirme ve Kanaatimiz 209
İKİNCİ BÖLÜM
OTONOM ARAÇLARLA GERÇEKLEŞEN SUÇLARDA
ARKADAKİ KİŞİLERİN CEZAİ SORUMLULUĞU
I. GENEL OLARAK 213
II. CEZAİ OLARAK SORUMLU TUTULABİLECEK KİŞİLER 214
A. Genel Olarak 214
B. Sürücü 218
C. Araç Sahibi 221
D. Üretici/Programcı 222
E. Teknik Denetçi 227
III. KASTİ SORUMLULUK 233
A. Sürücü 233
B. Araç Sahibi 236
C. Üretici/Programcı 236
D. Teknik Denetçi 241
IV. TAKSİRLİ SORUMLULUK 241
A. Taksir ve Otonom Araçlar 241
B. Özen Yükümlülüğünün İhlali 244
1. Özen Yükümlülüğünün Tanımı ve Taksirli Suçlardaki Rolü 244
2. Otonom Araçlarla Gerçekleşen Kazalarda Özen Yükümlülüğü 246
3. Sürücünün Özen Yükümlülüğü 248
a. Genel Olarak 248
b. Sürüşe Başlamadan Önceki Özen Yükümlülükleri 251
c. Sürüş Esnasındaki Özen Yükümlülükleri ve Yükümlülük İhlaline Sebep Olabilecek Durumlar 252
(1) Genel Olarak 252
(2) Sürücünün Kontrolün Geri Alınması Talebine Rağmen Kontrolü Geri Almaması 253
(3) Sürücünün Sistem Hatasını Fark Ettiği veya Bariz Koşullar Nedeniyle Fark Etmesi Gerektiği Halde Kontrolü Geri Almaması 255
(4) Sürücünün Kontrolü Uygunsuz Şekilde Üstlenmesi 258
(5) Sürücünün Sistemi Devre Dışı Bırakmış Olması 259
(6) Kontrol Devrinin İspatı 260
4. Araç Sahibinin Özen Yükümlülüğü 261
5. Üreticinin Özen Yükümlülüğü 264
a. Genel Olarak 264
b. Özen Yükümlülüğünün İhlaline Sebep Olabilecek Durumlar 268
(1) Tasarım Hatası Nedeniyle Özen Yükümlülüğünün ihlali 268
(2) İmalat Hatası Nedeniyle Özen Yükümlülüğünün İhlali 275
(3) Bilgilendirme Hatası Nedeniyle Özen Yükümlülüğünün İhlali 276
(4) Gelişim Hatası Nedeniyle Özen Yükümlülüğünün İhlali 280
(5) Ürün İzleme ve Arıza Giderme Yükümlülüğü Nedeniyle Özen Yükümlülüğünün İhlali 281
c. Tedarikçinin Özen Yükümlülüğü 285
d. Programcının Özen Yükümlülüğü 288
e. Teknoloji Hizmet Sağlayıcılarının Özen Yükümlülüğü 289
f. Onay Makamlarının Özen Yükümlülüğü ve Yetkili Makamlarca Verilen Onayın Üreticiyi Sorumluluktan Kurtarıp Kurtarmayacağı Sorunu 289
6. Teknik Denetçinin Özen Yükümlülüğü 291
7. Bir Olayda Özen Yükümlülüğüne Aykırı Davranan Birden Fazla Kişi Olması 294
8. “Özen Yükümlülüğü Azaltılmalı mı Artırılmalı mı?” Sorunu 295
C. Öngörülebilirlik 302
1. Öngörülebilirliğin Tanımı ve Taksirli Suçlardaki Rolü 302
2. Otonom Araçlarla Gerçekleşen Kazalarda Öngörülebilirlik 302
3. Sürücü Açısından Öngörülebilirlik 305
4. Araç Sahibi Açısından Öngörülebilirlik 309
5. Üretici/Programcı Açısından Öngörülebilirlik 309
6. Teknik Denetçi Açısından Öngörülebilirlik 313
V. NEDENSELLİK BAĞI ve OBJEKTİF İSNADİYET 314
A. Nedensellik Bağı ve Objektif İsnadiyet 314
B. Objektif İsnadiyet Kriterlerinin Otonom Araçlara Uygulanması 316
1. Yükümlülüğe Aykırılık İlişkisinin Bulunmaması ve Riskin Artırılması Teorisi 317
2. Normun Koruma Amacı 320
3. Kendi Kendini Tehlikeye Atma 320
4. Güven İlkesi 321
a. Otonom Araçların Üretiminde Yer Alan Kişiler Arasında Güven İlkesi 321
b. Sürücüler ile Sistem Arasında Güven İlkesi 323
(1) Sürücü ile Kendi Kullandığı Otonom Araç Arasında 323
(2) Sürücü ile Trafikteki Diğer Otonom Araçlar Arasında 324
c. Üretici ile Sürücüler Arasında Güven İlkesi 325
5. İzin Verilen Risk 326
a. İzin Verilen Risk Kavramı 326
b. İzin Verilen Risk Alanı 328
c. Otonom Sürüş İçin İzin Verilen Risk Alanının Belirlenmesi 331
d. Değerlendirme ve Kanaatimiz 337
VI. HUKUKA AYKIRILIK 342
VII. KUSURLULUK 343
A. Genel Olarak 343
B. Sürücü 343
C. Üretici/Programcı 350
D. Teknik Denetçi 351
VIII. VAKA BAZINDA DEĞERLENDİRME 354
IX. OTONOM ARAÇLARDA CEZAİ SORUMLULUĞA İLİŞKİN DOKTRİNDE İLERİ SÜRÜLEN ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 360
X. DEĞERLENDİRME, SONUÇ VE ÖNERİLER 364
A. Genel Değerlendirme 364
B. Sonuçlar 365
C. Öneriler 371
Teknik Terimler 383
Kaynakça 385 |