İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
GİRİŞ 17
BİRİNCİ BÖLÜM
İNSAN HAKLARI HUKUKU KURAMINDA KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI HAKKI
I. İNSAN HAKLARI HUKUKU 21
A. İnsan Hakları Hukuku Kavramı 21
B. İnsan Haklarının Tarihsel Süreci 23
1. Modern İnsan Hakları 24
2. 20. Yüzyılda İnsan Hakları 24
II. İNSAN HAKLARININSINIFLANDIRILMASI 24
A. Tarihsel Sınıflandırma 25
1. Birinci Kuşak Haklar 26
2. İkinci Kuşak Haklar 27
3. Üçüncü Kuşak Haklar 28
4. Dördüncü Kuşak Haklar 29
B. Niteliklerine Göre Sınıflandırma 30
1. Negatif Statü Hakları 31
2. Pozitif Statü Hakları 32
3. Aktif Statü Hakları 33
C. Diğer Sınıflandırmalar 34
III. İNSAN HAKLARININKORUNMASI 35
A. Uluslararası İnsan Hakları Koruma Mekanizmaları 35
1. Yargısal Koruma 36
2. Yargısal Olmayan Koruma 37
B. Ulusal Düzeyde Koruma 38
IV. İNSAN HAKLARI AÇISINDAN KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI 39
V. İNSAN HAKLARI KUŞAK TARTIŞMASI İÇERİSİNDE KİŞİSEL VERİLERİN YERİ 42
VI. İNSAN HAKLARININ SINIRLANDIRILMASI 46
İKİNCİ BÖLÜM
KİŞİSEL VERİLERİN TARİHÇESİ TERMİNOLOJİSİ VE TEMEL İLKELER İLE KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI HUKUKU
I. KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASINA İLİŞKİN TARİHSEL SÜREÇ 49
II. KİŞİSEL VERİLERE İLİŞKİN TERMİNOLOJİ VE VERİLERİN
KORUNMASINDA TEMEL İLKELER 54
A. Veri ve Veri Türleri 54
1. Kişisel Veri Kavramı 54
2. Anonim Veri 58
B. Kişisel Verilerin İşlenmesi 58
C. Açık Rıza 60
D. Veri Kayıt Sistemi 60
E. Veri Sorumlusu ve Veri İşleyen 61
F. Kişisel Verilerin Korunması İhtiyacı 61
III. ÖZEL NİTELİKLİ KİŞİSEL VERİLER VE İŞLENME ŞARTLARI 63
A. Özel Nitelikli (Hassas) Veri ve İşlenme Şartları 63
B. Özel Nitelikli Verileri İşleme Yasağının İstisnaları 65
IV. VERİ SORUMLUSUNUN YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE İLGİLİ KİŞİNİN
HAKLARI 68
A. Veri Sorumlusunun Yükümlülükleri 68
1. Genel olarak 68
2. Bilgi Verme/Aydınlatma Yükümlülükleri 71
3. Denetleme Yükümlülüğü 72
4. Kurula Bildirim Yükümlülüğü 73
B. İlgili Kişinin Hakları 74
V. KİŞİSEL VERİLERİN HUKUKİ NİTELİĞİ 78
A. Genel Olarak 78
B. Ekonomik Hak Görüşü 82
C. Mülkiyet Hakkı Görüşü 83
D. Fikri Mülkiyet Hakkı Görüşü 86
E. İnsan Hakkı Yaklaşımı/Kişilik Hakkı Görüşü 88
F. Kişisel Verilerin Hukuki Niteliğine İlişkin Görüşlerin
Değerlendirilmesi 92
VI. TÜRK HUKUKUNDA KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI 93
A. Kişisel Verilerin Korunması Hukukuna Anayasal Bakış 93
1. 2010 Anayasa Değişikliği Öncesi 93
2. Kişisel Verilerin Korunması Hakkı 94
3. 2010 Anayasa Değişikliği ve Gerekçesi 96
4. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Etkisi 96
5. Kısa Bir Değerlendirme 97
B. Türk Ceza Kanunu Kapsamında Koruma 99
1. Genel Olarak 99
2. Türk Ceza Kanunu’nda Yer Alan Düzenlemeler 100
a. Kişisel Verilerin Kaydedilmesi Suçu 101
aa. Hukuka Aykırılık Unsuru 101
bb. Özel Nitelikli Kişisel Verilerin Kaydedilmesi 102
b. Verileri Hukuka Aykırı Olarak Verme veya Ele Geçirme Suçu 103
aa. Hukuka Aykırılık Unsuru 104
bb. Suçun CMK Madde 236/5 ve 236/6 da Geçen Kayıtlara
Yönelik İşlenmesi 105
c. Verileri Yok Etmeme Suçu 106
aa. Kanunların Belirlediği Süreler 106
bb. Ceza Muhakemesi Kanunu’na Göre Yok Edilmesi
Gereken Veriler 107
3. Diğer Hükümler 108
a. Özel Hükümler 108
aa. Şikâyet 108
bb. Nitelikli Haller 108
b. Genel Hükümler 110
aa. İçtima Durumu 110
c. İştirak Hükümleri 111
4. Kısa Bir Değerlendirme 112
VII. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ İLE ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARINDA KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI 113
A. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Kişisel Verilerin
Korunması 113
B. Anayasa Mahkemesi Kararlarında Kişisel Verilerin Korunması 120
a. Kişisel Verilerin Korunması Hakkına Yönelik Değerlendirmeler 120
b. Anayasal Güvenceye İlişkin Değerlendirmeler 120
C. Mahkeme Kararları Hakkında Kısa Bir Değerlendirme 133
VIII. KİŞİSEL VERİLERİ KORUMA KURUMU 134
A. Genel Olarak 134
B. Kurum’un İdari Özerkliği 136
C. Kurum’un Mali Özerkliği 137
D. Kurum’un İdari Teşkilat İçindeki Yeri 138
E. Kurum’un Görevleri 140
F. Kişisel Verilerin Korunması Kurulu, Görev ve Yetkileri 141
1. Kişisel Verilerin Korunması Kurulu 141
2. Kurul’un Görev ve Yetkileri 144
IX. KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI KANUNU 146
A. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’na Genel Bir Bakış 146
B. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun Tarihsel Çerçevesi 149
C. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’ndaki Düzenlemeler 152
1. Tanım 152
2. Kanun’un Amacı 155
3. Kanun’un Kapsamı 157
4. Genel Nitelikteki Verilerin İşlenmesiyle İlgili İlkeler 159
5. Özel Nitelikli Kişisel Verilerin İşlenme Şartları 160
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ULUSLARARASI HUKUKTA KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASINA İLİŞKİN TEMEL METİNLER
I. AVRUPA BİRLİĞİ’NDE KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASININ TEMEL
BİR HAK OLARAK ORTAYA ÇIKIŞI 161
A. Avrupa Birliği ve Temel Haklar 161
1. Temel Hakların Sınırlarının Belirlenmesi 162
2. AB’de Temel Hakların Keşfi 165
3. AB’de Temel Hakların Tanımlanması 169
a. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) 169
b. Ortak Ulusal Anayasal Gelenekler 172
4. Verilerin Korunması ve Anayasal Gelenekler 172
5. Ayrı Bir Şekilde Koruma Altına Alınması 173
6. Diğer Yaklaşımlar 183
II. KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASINA YÖNELİK ULUSLARARASI
DÜZENLEMELER 186
A. Genel Olarak 186
B. OECD’de Kişisel Verilerin Korunması ve Ekonomik İş birliği ve
Kalkınma Örgütü Rehber İlkeleri 192
C. Birleşmiş Milletler Nezdinde Kişisel Verilerin Korunması 193
D. Avrupa Konseyi’nde Kişisel Verilerin Korunması 194
1. Genel Olarak 194
2. Avrupa Konseyi’nin 1981 Tarihli Kişisel Verilerin Otomatik
İşleme Tabi Tutulması Karşısında Bireylerin Korunmasına Dair
(108 sayılı) Sözleşmesi 196
3. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde (AİHS) Kişisel Verilerin
Korunması 199
III. KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI İLE İLGİLİ BAZI HAKLAR 206
A. Mahremiyet Hakkı 206
2. Avrupa’da Mahremiyet ve Verilerin Korunması 208
3. ABD’de Mahremiyet Hakkı ve Verilerin Korunması 210
4. Mahremiyet Hakkında AB ile ABD Arasındaki Farklılıklar 212
5. Mahremiyet Hakkına ABD’deki Devlet Müdahalesi Doktrini ile
AB’deki Kamusal Alan Özel Alan Düzenlemesi Arasındaki Fark 215
6. Mahremiyet Hakkının ABD İkili Egemenlik Sistemi ile AB Yapısal
Sistemi Açısından Kıyaslaması 216
7. Mahremiyet Hakkının ABD’deki Sözleşme/Mülkiyet Paradigması
ile AB Haklar Paradigması Açısından Kıyaslaması 217
B. Unutulma Hakkı 219
1. Genel Olarak 219
2. Unutulma Hakkının Tarihsel Süreci 220
3. Unutulma Hakkının Amacı Koruduğu Değer ve Menfaatler 223
4. Unutulma Hakkının Amacı 224
a. Kişisel Veriler Üzerindeki Hakimiyetin Yeniden Kazanılması 224
b. Geçmişin İzlerinden Kurtulup Temiz Bir Sayfa Açma İhtiyacı 225
5. Unutulma Hakkının Koruduğu Değer ve Menfaatler 226
a. Unutulma Hakkının Temel Felsefesi Bağlamında İnsan Onuru 226
b. Bireysel Özerklik 227
c. Bilgilerin Geleceğini Belirleyebilme Hakkı 228
C. Lekelenmeme Hakkı 230
D. Veri Taşınabilirliği Hakkı 234
E. Kişisel Verilerin Korunmasında Veri Minimizasyonu 236
F. Dijital Görünmezlik Hakkı 237
G. Bilgilerin Geleceğini Belirleme Hakkı 242
H. Bilgi Güvenliği Hakkı 245
İ. Özel Hayatın Gizliliği ve Korunması Bağlamında Kişisel Verilerin
Korunması 246
J. İnsan Onuru, Bireysel Özerklik Kavramı ve Verilerin Geleceğini
Belirleme Hakkı Görüşü 251
IV. AB HUKUKU İLE DİĞER ÜLKE HUKUKLARINDA KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI 254
A. Avrupa’da ve Diğer Ülkelerde Kişisel Verilerin İşlenmesi Hakkında
İlk Ulusal Normların Ortaya Çıkışı 254
1. Almanya 255
2. İsveç 259
3. İsviçre 261
4. Fransa 264
5. Birleşik Krallık 266
6. Danimarka 271
7. Norveç 271
8. Lüksemburg 272
9. Kanada 273
B. Avrupa’da Kişisel Verilerin Anayasal Olarak Tanınması 274
1. Portekiz 274
2. Avusturya 276
3. İspanya 276
4. Belçika 279
5. Macaristan 281
V. KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI HAKKININ SINIRLANDIRILMASI 282
A. Genel Olarak 282
B. Kamu Otoritesince Getirilen Sınırlama: Dikey Sınırlama 283
C. Temel Hak ve Hürriyetlerden Yararlanılması Bakımından Kişisel
Veriler Alanına Müdahale: Yatay Sınırlama 286
SONUÇ 291
KAYNAKÇA 297 |