İÇİNDEKİLER
İçindekiler
7. Baskıya Önsöz 7
6. Baskıya Önsöz 9
5. Baskıya Önsöz 11
4. Baskıya Önsöz 13
3. Baskıya Önsöz 15
Önsöz 17
Kısaltmalar 29
Giriş 33
BİRİNCİ KISIM
SORUŞTURMA EVRESİ, ŞÜPHELİ VE İFADE ALMA KAVRAMLARI İLE İFADE ALMANIN TARİHİ GELİŞİMİ – ŞÜPHELİNİN
DELİL FONKSİYONU VE ŞÜPHELİNİN İFADESİNİN ALINMASINDAKİ ESASLAR
1. Bölüm
SORUŞTURMA EVRESİ, ŞÜPHELİ VE İFADE ALMA KAVRAMLARI İLE
İFADE ALMANIN TARİHİ GELİŞİMİ
I. SORUŞTURMA EVRESİ KAVRAMI 37
A. Genel Olarak 37
B. Soruşturma Evresinin Önemi 39
C. Soruşturma Evresinin Yürütülmesi 39
1. Genel Olarak 39
2. Soruşturma Evresinin Görevi 41
3. Soruşturma Evresinin Özellikleri 41
a. Yazılılık 41
b. Gizlilik 42
c. Dağınıklılık 43
II. ŞÜPHELİ KAVRAMI 43
A. Genel Olarak 43
B. Zanlı 46
C. Şüpheli 48
D. Şüpheliliğin Şartları 49
1. Şüphe 49
2. Ceza Soruşturması 51
E. Şüphelilik Sıfatının Kazanıldığı ve Sona Erdiği An 54
1. Şüpheliliğin Gerçekleştiği An 54
a. Subjektif Teori 54
b. Objektif Teori 55
c. Karma Teori 55
d. Değerlendirme 56
2. Şüpheliliğin Sona Erdiği An 57
III. İFADE ALMA KAVRAMI VE ÇEŞİTLERİ 58
A. İfade Alma Kavramı 58
B. İfade Alma Kapsamına Girmeyen Durumlar 59
1. Tanık Açıklamaları 59
2. Kendiliğinden Yapılan (İradî) Açıklamalar 61
3. Bilgi Toplama Aşamasında Alınan Açıklamalar (Önsorgu) 62
C. İfade Almanın Çeşitleri 65
1. Kişisel Bakımdan 65
a. Kollukta İfade Alma 65
b. Savcılıkta İfade Alma 68
c. Hâkimin Sorguya Çekmesi 69
d. Soruşturmacının İfade Alması 70
2. Fonksiyonel Bakımdan 72
a. Araştırma İfadesi 72
b. Doğrulatma İfadesi 72
IV. İFADE ALMANIN TARİHİ GELİŞİMİ 73
A. Genel Olarak 73
B. Batı’da 74
1. Eski Yunan ve Roma’da 74
2. Cermenlerde 76
3. Müşterek Hukukta 76
4. Yeni Zamanlar Hukukunda 79
C. Türk Hukuk Tarihinde 83
2. Bölüm
ŞÜPHELİNİN HUKUKÎ DURUMU, DELİL FONKSİYONU VE
ŞÜPHELİNİN İFADESİNİN ALINMASINDA UYULMASI GEREKLİ ESASLAR
I. ŞÜPHELİNİN HUKUKÎ DURUMU 87
A. Genel Olarak 87
B. Şüphelinin “Soruşturma Konusu” ve “Muhakeme Sujesi” Şeklinde İkili Konumu 89
II. ŞÜPHELİNİN DELİL FONKSİYONU 91
A. Genel Olarak 91
B. Şüpheli–Sanık Beyanı 93
C. Şüphelinin–Sanığın Delil Fonksiyonunun Sınırlanması 95
III. ŞÜPHELİNİN İFADESİNİN ALINMASINDA UYULMASI GEREKLİ ESASLAR 96
A. Genel Olarak 96
B. İlkeler 97
1. Hukuk Devleti İlkesi 97
2. Adil Yargılanma Hakkı İlkesi 100
3. Susma Hakkı 100
4. İnsan Onurunun Dokunulmazlığı İlkesi 102
5. İşkence Yasağı İlkesi 103
6. Dürüst İşlem İlkesi 106
7. Meramını Anlatabilme İlkesi 106
8. Suçsuzluk Karinesi İlkesi 109
9. Özel Hayatın Gizliliği İlkesi 112
İKİNCİ KISIM
ŞÜPHELİNİN İFADESİNİN ALINMASI – İFADE PSİKOLOJİSİ – İFADE ALMA TEKNİK VE TAKTİĞİ – İFADENİN DEĞERLENDİRİLMESİ
1. Bölüm
ŞÜPHELİNİN İFADESİNİN ALINMASI
I. İFADE ALMANIN AMACI VE FONKSİYONU 117
A. İfade Almanın Amacı 117
B. İfade Almanın Fonksiyonu 118
II. İFADE ALMANIN ŞEKLİ 119
A. Sözlü İfade Alma 119
B. Yazılı İfade Alma 119
III. İFADE ALMANIN ŞARTLARI 121
A. İfade Alanın Yetkili Olması 121
B. Şüphelinin Cezalandırılabilir ve Koğuşturulabilir Olması 122
C. Şühelinin İfade Verebilme Yeteneğine Sahip Olması 124
IV. İFADE ALMADA HAZIR BULUNMA HAKKI OLANLAR 128
V. İFADE ALMANIN HAZIRLANMASI 129
A. Dosyanın Hazırlanması 129
B. Şüphelinin Daveti 130
1. Genel Olarak 130
2. Zorla Getirme 131
C. İfade Almanın Yeri ve Zamanı 132
VI. İFADE ALMANIN YÜRÜYÜŞÜ 134
A. Genel Olarak 134
B. Kişiliğe İlişkin İfade Alma 134
1. Kimliğe İlişkin İfade Alma 135
2. Kişisel İlişkilere İlişkin İfade Alma 140
C. Şüpheliye Haklarının Öğretilmesi 143
1. Genel Olarak 143
2. Öğretme Görevi Olanlar 146
3. Öğretme Görevinin Kapsamı 147
a. İsnad Edilen Fiilin Bildirilmesi 147
b. Susma Hakkı 151
aa. Genel Olarak 151
bb. Şekli ve Zamanı 159
c. Müdafiden Yararlanma Hakkı 161
aa. Genel Olarak 161
bb. Müdafiin Tayini 172
aaa. Şüphelinin Müdafi Tayini 172
bbb. Baronun Müdafi Tayini 172
ccc. Müdafiin Tayininde Usul 185
ddd. Müdafi Sayısı 187
cc. Müdafiin Yetkileri 188
aaa. Şüpheli ile Görüşme ve Hukukî Yardımda Bulunma Yetkisi 189
bbb. Şüphelinin İfadesi Alınırken Hazır Bulunma Yetkisi 197
ccc. Dosyayı İnceleme Yetkisi 200
aaaa. Genel Olarak 200
bbbb. Dosyayı İnceleme Yetkisinin Sınırlanması 202
cccc. AİHM Kararları Işığında Dosyayı İnceleme Yetkisinin Sınırlanması 212
1. 30.3.1989 tarihli Lamy/Belçika Kararı 213
2. 18.03.1997 tarihli Foucher/Fransa Kararı 213
3. 16.02.2000 tarihli Rowe ve Davis/Birleşik Krallık Kararı 214
4. 13.2.2001 tarihli Garcia Alva/Almanya Kararı 214
5. 13.2.2001 tarihli Lietzow/Almanya Kararı 215
6. 13.2.2001 tarihli Schöps/Almanya Kararı 215
7. 12.5.2005 tarihli Öcalan/Türkiye Kararı 216
8. 9.7.2009 tarihli Mooren/Almanya Kararı 217
dddd. CMK n.153/2’nin AİHM Kararları Işığında Değerlendirilmesi 218
eeee. Bizzat Sanığa Dosya İnceleme Hakkının Tanınması 219
dd. Müdafiin Ücreti 220
d. Yakınlarından İstediğine Yakalandığının Haber Verilmesi Hakkı 224
e. Delillerin Ortaya Konulmasını Talep Hakkı 224
D. Esasa İlişkin İfade Alma 226
E. Teşhis, Yüzleştirme ve Yer Gösterme 227
1. Teşhis (Tanıma) 227
a. Sıraya Dizme Usulü ile Teşhis 228
b. Resimden Teşhis 231
2. Yüzleştirme 232
3. Yer Gösterme 233
F. Şüphelinin İfadesinin Sabitleştirilmesi 235
1. Genel Olarak 235
2. Sabitleştirmenin Çeşitleri 236
a. Tutanağa Geçirme 236
b. Banda Almalar ve Benzeri Kayıtlar 240
aa. Bant Kaydı, İfadenin Sabitleştirilmesi Yönünden Elverişli Bir Araç mıdır? 241
bb. Bant, Delil Olarak Kullanılabilir mi? 242
cc. Kanuna Aykırı Olarak Oluşturulan Bant Kayıtları 244
3. Eksik Kaynaklar ve Onlarla Mücadele 246
4. İyi Bir Tutanak Nasıl Olmalıdır 247
5. Tutanakların Yetersizliğinin Nedenleri 247
2. Bölüm
İFADE PSİKOLOJİSİ
I. GENEL OLARAK 251
II. İFADE ALMANIN PSİKOLOJİSİ 252
A. İfade Alanın Kişiliği ve Durumu 253
1. İş Durumu 253
2. Eğitim Durumu 254
3. İfade Alanın Kişiliği 254
B. Şüphelinin Kişiliği ve Durumu 257
C. Başarılı Bir İfade Almanın Esasları 259
III. İFADE ALMANIN ŞARTLARI VE YANLIŞ KAYNAKLARI 260
A. Algılama 260
B. Hafıza ve Hatırlama 263
C. Tekrar Verme 264
IV. YALAN VE İTİRAF PSİKOLOJİSİ 266
A. Yalan 266
1. Şüpheli Yalanı 267
2. Tanığın Yalanı 268
3. Yalanın Nedenleri 269
B. İtiraf 269
1. İtiraf Şekilleri 271
a. Mantıklı İtiraf 271
b. Duygulu İtiraf 272
c. Psikopatolojik Şartlı İtiraf 272
2. İtiraf Saikleri ve İtirafa Hazır Olmanın Belirtileri 272
a. İtiraf Saikleri 272
b. İtirafa Hazır Olmanın Belirtileri 273
3. Gerçek Dışı İtiraf 274
4. İtirafın Geri Alınması 275
3. Bölüm
İFADE ALMA TEKNİK VE TAKTİĞİ
I. GENEL OLARAK 277
II. GENEL İFADE ALMA KURALLARI 279
A. Hazırlık Çalışmaları 279
1. Dosyanın Çalışılması 279
2. Hukuk Bilgisi 280
3. Şüphelinin Kişiliğinin Öğrenilmesi 280
B. İfade Alma Zamanının Seçimi 282
C. İfade Alma Yerinin Seçimi 282
D. İfade Alanın Davranışı ve Rahatsız Edici Hususların Bulunmaması 285
E. Şüphelinin İfade Vermedeki Davranışı ve İfade Alanın Tepkileri 288
F. Soru Sorma Teknik ve Taktiği 290
1. Soru Sorma Tekniği 290
2. Soru Sorma Taktiği 294
G. İfadenin Kontrolü 298
H. Dinlenme Aralarının Düzenlenmesi 301
III. ÖZEL İFADE ALMA KURALLARI 304
A. İtiraf Eden Şüphelinin İfadesinin Alınması 304
1. Genel Olarak 304
2. İkrarın İnkâra Karşı Güvenceye Alınması 308
B. İtiraf Etmeyen Şüphelinin İfadesinin Alınması 309
C. Susan Şüphelinin İfadesinin Alınması 311
1. Tamamen Susan Şüpheli 311
2. Kısmen Susan Şüpheli 312
D. İnkâr Eden Şüphelinin İfadesinin Alınması 312
1. Genel Olarak İnkâr Eden Şüpheli 312
2. Kısmen İnkâr Eden Şüpheli 315
IV. ÇOCUKLARIN, GENÇLERİN, KADINLARIN VE YAŞLILARIN İFADESİNİN ALINMASI 315
A. Çocukların İfadesinin Alınması 315
1. Şüpheli Çocukların 315
2. Mağdur Çocukların 320
3. Adli Görüşme Odaları 322
B. Gençlerin İfadesinin Alınması 325
C. Kadınların İfadesinin Alınması 326
D. Yaşlıların İfadesinin Alınması 327
E. Yabancıların İfadesinin Alınması 327
4. Bölüm
İFADENİN DEĞERLENDİRİLMESİ
I. GENEL OLARAK 331
II. DEĞERLENDİRME 336
III. DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ 337
A. Genel Olarak 337
B. Gerçek ve Yalan İfade Belirtileri 339
1. Gerçek İfade Belirtileri 339
2. Yalan İfade Belirtileri 340
C. İfade Davranışı 341
ÜÇÜNCÜ KISIM
DELİL YASAKLARI (İFADE ALMA KURALLARINA AYKIRILIK HALİNDE ALINAN İFADELERİN HUKUKİ DEĞERİ)
I. DELİL YASAKLARI KAVRAMI, GÖREVİ VE SONUCU 343
A. Delil Yasakları Kavramı 343
B. Delil Yasaklarının Görevi 346
C. Delil Yasaklarının Sonucu 347
II. DELİL YASAKLARI DURUMLARI 350
A. Genel Olarak 350
B. Şüpheli ve Sanığa Haklarının Öğretilmemesi (Aydınlatma Yükümlülüğünün İhlâli) 350
1. Genel Olarak 350
2. Bizdeki Durum 355
C. Yasak İfade Alma Yöntemlerinin Kullanılması 358
1. Genel Olarak 358
2. Yasak İfade Alma Uygulamaları 361
a. Şüpheli ve Sanığı Açık Olmayan Şeyler İçerisinde Suçlamada Bırakma Yasağı 361
b. Şüpheli ve Sanığın İfadelerini Görmemezlikten Gelme Yasağı 362
c. Şüpheli ve Sanığın Bedeni Üzerindeki Şiddet veya Acı Doğuran Etkilerde Bulunma Yasağı 362
d. Bazı Maddelerin Verilmesi Yasağı 362
e. Şüpheli ve Sanığın Ruhu Üzerinde Kuvvetli Etkilerde Bulunma Yasağı 363
f. Telkinde Bulunma Yasağı 364
g. Hipnoz Yasağı 364
h. Karanlık, Şüpheli veya Yanıltıcı Soruların Sorulması Yasağı 365
ı. Aldatma Yasağı 365
i. Tehdit Yasağı 365
k. Vaatte Bulunma Yasağı 366
l. Şüpheli ve Sanığın Bedenî veya Ruhî Mevcut İstisnaî Durumlarından Faydalanma Yasağı 366
m. İfade Almayı Doğrudan Doğruya Takip Eden Yasaklar 367
n. İfade Alma Hükümlerini Dolanma Yasakları 367
o. Bazı Araçların Uygulanması Yasağı 367
3. CMK 148’de Belirtilen Yasak İfade Alma ve Sorgu Usulleri 368
a. Uygulama Alanı 368
aa. Yöneldiği Kişiler 368
aaa. Genel Olarak 368
bbb. Özel Kişiler Tarafından Elde Edilen Hukuka Aykırı Deliller 370
bb. İlli Bağlantı 374
b. İfade Almada Geçerlilik 375
c. Yasak İfade Alma Yöntemleri 376
aa. Kötü Davranma 377
bb. İşkence 378
cc. İlaç Verme 380
dd. Yorma 382
ee. Aldatma 384
ff. Cebir 387
gg. Tehditte Bulunma 388
hh. Bazı Araçlar Uygulama 388
ıı. Kanuna Aykırı Bir Yarar Vaat Etme 390
ii. Diğer Yasak Yöntemler 391
kk. Kollukta Alınan İfadede Müdafiin Hazır Bulunmaması 392
ll. Şüphelinin Aynı Olayla İlgili Olarak Kolluk Tarafından Yeniden İfadesinin Alınması 393
d. Şüpheli ve Sanığın Rızasının Dikkate Alınmaması 394
D. Değerlendirme Yasakları 396
1. Genel Olarak 396
2. CMK m. 217/2’de Düzenlenen Mutlak Değerlendirme Yasağı 396
3. Delil Yasaklarının Uzak Etkisi 399
a. Genel Olarak 399
b. Bizdeki Durum 405
aa. CMUK’da 405
bb. CMK’da 407
Yararlanılan Kaynaklar 413
Kavramlar Dizini 429 |