|
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Özgeçmiş 7
Kısaltmalar 15
Giriş 17
Birinci Bölüm
ULUSLARARASI HUKUKTA GİDERİM YÖNTEMLERİ VE
AİHM KARARLARININ UYGULAMASININ DENETİMİ
I. ULUSLARARASI HUKUKTA GİDERİM YÖNTEMLERİ 19
A. Durdurma 32
1. Devam Eden İhlal Kavramı 33
2. Durdurmanın Eski Hale İade ile İlişkisi 34
3. Durdurma Uygulanmasına Başvurulması Gereken Bazı Örnekler 35
a. Haksız Gözaltı ve Tutukluluk 35
b. Haksız El Konulan Taşınır ve Taşınmazlar 37
c. Makul Olmayan Uzun Yargılama Süreleri 38
d. Zorla Kaybedilen Kişilerin Akıbetinin Açığa Çıkarılması 39
B. Onarım 41
1. Eski Hale İade 45
a. Eski Hale İadenin Koşulları 47
i. Mağdurun Talebi 47
ii. Orantılı Olması 48
iii. İmkânsızlık 48
b. Eski Hale İadenin Çeşitleri 49
i. Mevzuatın Ortadan Kaldırılması 49
ii. Yargılanmanın Yenilenmesi 49
iii. İdari Kararların Geri Alınması ve Gözden Geçirilmesi 51
2. Tatmin 52
a. Af Uygulaması 53
i. Suç, Ceza ve Yargılama ile İlgili Temel İlkelerin İhlali Durumunda Af Uygulaması 53
ii. Faillerin Durumu Açısından Af Uygulaması 54
b. Faillerin Cezalandırılması (Ceza Verilmesi, İdari Yaptırımlar ve Tazminat Ödettirilmesi) 55
c. Gerçeklerin Ortaya Çıkartılması 58
i. Hakikati Bilme Hakkı 58
ii. Hakikat Komisyonları 59
d. Özür Dileme ve Kamuoyuna Duyurma 61
e. Rehabilitasyon 62
3. Tazminat 64
a. Maddi ve Manevi Zarar Ayrımı 66
b. Fiili Zarar – Mahrum Kalınan Kar 66
c. Doğrudan Zarar – Yansıma Zarar Ayrımı 67
d. Gerçek Zarar – Cezalandırıcı Tazminat 67
e. Lütuf Ödemesi (Ex gratia) 68
f. Ödenecek Para Cinsi Ödeme Süresi ve Gecikme Faizi 68
g. Mahkeme Masrafları 69
C. Tekrarlanmama Garantisi 70
1. Yasama ile İlgili Tedbirler (Mevzuat Değişikliği) 73
2. Yargı ile İlgili Tedbirler (İçtihat Değişikliği) 73
3. İdari Uygulamaların Değiştirilmesi 74
II. AİHM KARARLARININ UYGULANMASININ DENETİMİ 74
A. Kararların Uygulanmasını Denetleyecek Makamlar 81
B. Hukuki Denetim: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Denetim Yetkileri 88
1. Pilot Dava Usulü 90
a. Tanımı ve Gelişim Süreci 92
i. Tanımı 92
ii. Pilot Davaların Belirlenmesi Sorunu 98
b. Pilot Dava Uygulamasına Başvurulmasının Sebepleri 101
i. AİHM’in İş Yükü Sorunu 101
ii. Kararların Etkin Şekilde Uygulanmaması 106
c. Pilot Davanın Hukuki Dayanakları 106
i. Sözleşme ve Ek Protokoller Dışındaki Dayanaklar 107
ii. Sözleşme ve Ek Protokollerde Düzenlenen Dayanaklar 108
d. Pilot Davanın Unsurları 111
i. Sistematik ve Yapısal Sorun Tespiti 111
(1) Spesifik İhlalden Kaynaklanan Davalar 113
(i) Geçiş Dönemi Mülkiyet Hakkı İhlalleri 113
(ii) Hüküm Giymiş Tutukluların Oy Kullanma Haklarının Bulunmaması 121
(iii) Slovenya’da Vatandaş Olarak Kaydedilmeyenlerin Durumu 122
(2) Usuli Hakları Etkileyen Sistemik veya Yapısal Sorundan Kaynaklanan Davalar 123
(i) Makul Olmayan Uzun Yargılama Süreleri 124
(ii) Yargı Kararlarının Uygulanmaması 138
(3) Esasa İlişkin Hakların Yaygın ve Sistematik İhlalinden Kaynaklanan Davalar 142
(i) İnsanlık Dışı ve Aşağılayıcı Tutukluluk Koşulları 144
(ii) Akıl ve Ruh Hastası Mahkûm ve Tutuklular İçin Uygun Tedavinin Sağlanmaması 149
(iii) Kötü Muamele ve İşkence 150
ii. Giderimlerin Belirlenmesi 150
(1) AİHM Uygun Giderimler Belirleme Yetkisi 150
(2) Taraf Devletlerin Kararlara Uyma Yükümlülüğü 152
iii. Tekrarlanan davaların Durdurulması 156
iv. Dostane Çözüm ve Tek Taraflı Deklarasyon ile Düşürme Uygulaması 159
(1) Mağdurluk sıfatı 162
(2) İnsan Haklarına Saygı İlkesi 163
e. Pilot Davanın AİHM’in Misyonuna Uygunluğu Konusundaki Tartışmalar 169
i. Anayasal Adalet Görüşü 169
ii. Bireysel Adalet Görüşü 171
iii. Uzlaştırıcı Görüş 172
f. AİHM Anayasal Bir Mahkeme Olma Yolunda İlerlemekte midir? 173
g. AİHM’in Yargısal Aktivizminin Yol Açabileceği Sorunlar 175
i. Dikey sorun 175
ii. Yatay sorun 175
iii. AİHM’in Yaklaşımı 176
2. Kararların Uygulanmadığının Tespiti için AİHM’e Gönderme 178
C. Siyasi Denetim 182
1. Bakanlar Komitesinin Denetimi 182
a. Bakanlar Komitesi Yapısı 184
b. Bakanlar Komitesinin Yetkileri 185
c. Kararların İcrasında Bakanlar Komitesine Yardım Eden Bölümler 187
i. Bakanlar Komitesi Sekretaryası 187
ii. Kararların İcrası Dairesi 187
d. Bakanlar Komitesinin İzlemesinde Karşılaştığı Sorunlar 188
i. Ağır İş Yükü Sorunu 188
ii. Sorunun Tespitindeki Zorluklar 189
iii. Uygun Giderimlerin Alındığının Tespitinde Karşılaşılan Sorunlar 190
iv. Doğru ve Yeterli Bilgi Edinme Sorunu 190
e. Bakanlar Komitesinin Kararların Uygulanmasını İzleme Usulü 191
i. İki Aşamalı İzleme Usulü 193
ii. Eylem Planı – Eylem Raporu 195
iii. Tazminat Kararlarının İzlenmesi 195
iv. Kararların İcrası Toplantıları 196
f. Bakanlar Komitesinin Kararların Uygulanması İçin Aldığı Kararların Sınıflandırılması 197
i. İlke Kararları 198
ii. Tavsiye Kararları 199
iii. Ara Kararlar 207
iv. Memorandum Kararları 208
v. Son Kararlar 209
2. Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nin Denetimi 210
3. İnsan Hakları Komiserinin Denetimi 214
İkinci Bölüm
TÜRKİYE’DE AİHM KARARLARININ UYGULANMASI
I. YÖNTEM 222
II. KARARLARIN UYGULANMASINI TAKİP ETMEKLE GÖREVLİ BİRİMLER 224
III. TÜRKİYE ALEYHİNE VERİLEN KARARLARDA ALINAN GİDERİM TEDBİRLERİ 226
A. Durdurma 226
1. Özgürlüğünden Haksız Mahrum Bırakılan Kişilerin Serbest Bırakılması 226
2. Kötü Muamele ve Ölüm Riski Altında Kişilerin Sınır Dışı Kararının Durdurulması 245
3. Zorla Kaybedilenlerin Akıbetinin Ortaya Çıkarılması 251
a. Cezasızlık 260
b. Zamanaşımı 260
c. Delillerin Toplanmaması ve Soruşturmanın Etkisizliği 261
4. Makul Olmayan Uzun Yargılamaların Sonuçlandırılması 263
a. Mevzuatta Yapılan Değişiklikler 264
b. Personel İstihdamı 268
c. Altyapı Geliştirmeleri 269
d. Ortalama Yargılama Süreleri 270
B. Onarım 271
1. Yargılamanın Yenilenmesi 271
2. Tatmin 275
a. Faillerin Cezalandırılması ve Sorumlulara Rücu Edilmesi 276
i. Soruşturmayı Yapan Görevlilerin, Hâkimlerin ve Savcıların Tarafsızlığı ve Bağımsızlığı 279
ii. Faillerin İdari ve Siyasi Makamlar Tarafından Himaye Edilmesi Sorunu 285
iii. Soruşturma ve Yargılamanın Etkinliği 286
iv. Mağdurların ve Tanıkların Korunmasındaki Sorunlar 288
v. Zamanaşımı 289
vi. Özel Soruşturma Usulleri 296
b. Hakikat Komisyonları 298
c. Özür ve Kamuoyuna Duyurma 303
d. Rehabilitasyon 307
3. Tazminat Ödenmesi 313
a. Kıbrıs’taki Mülkiyet Sorunlarından Kaynaklanan Tazminat 314
b. Zorunlu Göçten Kaynaklı Tazminat 315
C. Tekrarlanmama Garantisi 317
1. Avrupa Birliği Uyum Süreci 320
2. 2001 Anayasa Değişikliği 320
3. Uyum Paketleri 322
4. Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkındaki Kanun 328
5. Bireysel Başvuru Düzenlemeleri 328
6. Yargı Reformları 329
7. Örnek İhlal Grubu İncelemesi: İfade Özgürlüğü İle İlgili Kararların Uygulanması 334
Sonuç 355
Kaynakça 367
Kavram Dizini 421 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
