|
İÇİNDEKİLER
Dördüncü Baskıya Önsöz 7 Teşekkür 9 Kısaltmalar 59 GİRİŞ
TEMEL KAVRAMLAR BİRİNCİ BAŞLIK
BORÇLAR HUKUKU VE BORÇLAR KANUNU HAKKINDA
GENEL BİLGİLER § 1. BORÇLAR HUKUKUNUN KONUSU VE BORÇ KAVRAMININ ANLAMLARI 65 I. Borçlar Hukukunun Konusu 65 II. Borç Kavramının Anlamları 66 A. Manevi Yükümlülük Anlamında 66 B. En Dar Anlamda Borç: “Para Borcu” 66 C. Dar Anlamda Borç: “Borç” 66 D. Geniş Anlamda Borç: “Borç İlişkisi” 67 III. Borç ve Borç İlişkisi Kavramları Arasındaki Farklar 67 A. Kapsam Bakımından Fark 67 B. Doğum Anı Bakımından Fark 67 C. Sona Erme Bakımından Fark 68 § 2. TBK’NIN TARİHÇESİ-İSVİÇRE B. HUKUKU İLE KARŞILAŞTIRMASI 69 I. Tarihçe 69 II. T. B. Hukukunun İsv. B. Hukuku ile Karşılaştırması 70 A. Borçlar Kanunları Arasındaki Farklar 70 1. Alınmayan Maddeler Dolayısıyla 70 2. Süreler Dolayısıyla 70 B. Borçlar Hukuku Alanındaki Özel Kanunların Meydana Getirdiği Fark 71 C. Uygulamanın Meydana Getirdiği Fark 71 § 3. TÜRK BORÇLAR KANUNUNUN SİSTEMİ VE DEĞİŞİKLİKLERİ 71 I. Borçlar Kanununun Sistemi 71 II. Türk Borçlar Kanununun Değişiklikleri 72 § 4. BORÇLAR KANUNUNUN DİĞER KANUNLARLA İLGİSİ 72 I. Genellikle 72 II. Borçlar Kanununun Medeni Kanunla İlgisi 73 A. Biçimsel (Dış Görünüş) Bakımından İlgisi 73 B. Temel (Maddi=İç Görünüş) Bakımdan İlgisi 73 III. Borçlar Kanununun Ticaret Kanunu ile İlgisi 74 IV. Borçlar Kanununun Diğer Özel Kanunlarla İlgisi 75 § 5. BORÇLAR HUKUKU ALANINDA ÖRF VE ADET HUKUKU VE HAKİMİN YARATTIĞI HUKUKUN UYGULANMASI 75 I. Örf ve Adet Hukukunun Uygulanması 75 II. Hâkimin Yarattığı Hukukun Uygulanması 75 § 6. TÜRK BORÇLAR KANUNUNA EGEMEN OLAN İLKELER 76 I. Genel Olarak 76 II. İlkeler 76 A. Sözleşme Özgürlüğü (Akit Serbestisi) İlkesi 76 B. Eşitlik İlkesi 77 C. Görecelik (Nisbîlik) İlkesi 78 D. Dürüstlük (Objektif Hüsnüniyet) İlkesi 78 E. Kusurlu Sorumluluk İlkesi 79 F. Üçüncü Kişi Aleyhine Borç Kurulmaması İlkesi 79 G. Sözleşmelerde Karşılıklılık (İvazlılık) İlkesi 79 H. Borcun Borçlunun Yerleşim Yerinde Ödenmesi İlkesi 80 İKİNCİ BAŞLIK
BORÇ İLİŞKİSİ VE SORUMLULUK § 7. BORÇ İLİŞKİSİNİN UNSURLARI VE NİTELİĞİ 81 I. Borç İlişkisinin Unsurları 81 A. Zorunlu Unsurlar 81 1. Alacaklı 81 2. Borçlu 81 3. Edim 81 a. Bir Şeyin Verilmesi Biçiminde Olan Edimler 82 b. Bir Şeyin Yapılması Biçiminde Olan Edimler 82 c. Bir Şeyin Yapılmaması Biçiminde Olan Edimler 83 4. Yan Yükümler 83 B. Destekleyici Unsur: Talep Hakkı 84 II. Borç İlişkisinin Hukuksal Niteliği 84 A. Hakkın İleri Sürülmesi Bakımından 85 B. Hakkın İhlali Bakımından 86 C. Hak Konusuna Egemenlik Bakımından 87 D. Takip Hukuku Bakımından 87 E. Hakkın Sahipliğinin (Aidiyetinin) Değişmesi Bakımından 88 F. Sayılarının Sınırlı Olması Bakımından 88 G. Niteliklerinin Devamı Bakımından 88 III. Aynî Haklar ve Kişisel Haklar Arasında Bulunan Haklar 89 A. Genel Olarak 89 B. Güçlendirilmiş Kişisel Haklar (Die Persönliche Rechte Mit Verstaerker Wirkung) 89 C. Eşyaya Bağlı Borç İlişkisi 90 § 8. BORÇ İLİŞKİSİNDEN DOĞAN HAKLAR 91 I. Genel Olarak 91 II. Borç İlişkisinden Doğan Temel(Aslî) Hak Olarak Alacak Hakkı 92 A. Genellikle Borç(=Edim) 92 III. Borçların Türleri 93 A. Konuları Bakımından 93 1. Bir Şey Vermek Borcu 93 2. Bir Şey Yapmak Borcu 93 3. Bir Şey Yapmamak Borcu 93 B. Yaptırımları Bakımından 94 1. Yerine Getirilmesi Yaptırımlı, «Tam» Borçlar 94 2. Yerine Getirilmesi Yaptırımsız, «Eksik» Borçlar 94 a. Eksik Borç Kavramı 94 b. Türk Hukukunda Eksik Borç Türleri 95 aa. Doğuştan Eksik Olan Borçlar 95 aaa. Kanundan Doğan Eksik Borçlar 95 aaaa. Kumar ve Bahisten Doğan Borçlar 95 bbbb. Evlenme Simsarlığından (Tellâllığından) Doğan Borç 96 cccc. Ahlâksal Bir Vazifenin Yerine Getirilmesinden Doğan Borç 97 bbb. Sözleşmeden Doğan Eksik Borçlar 97 bb. Sonradan Eksik Olan Borçlar 97 aaa. Zamanaşımına (Müruruzamana) Uğramış Borç 98 bbb. Konkordato Neticesinde Elde Edilemeyen Borç 98 cc. Geçici Olan Eksik Borçlar 98 aaa. Eşler Arasındaki Borçlar 98 bbb. Ana-Baba/Büyükana-Büyükbaba İle Birlikte Yaşayan Ergin Çocuğun Alacağı 99 aaaa. Çocuğun Ana-Babasıyla/Büyükana-Büyükbabasıyla Birlikte Yaşamaya Son Vermesi 99 bbbb. Ana-Baba/Büyükana-Büyükbaba Hakkında Diğer Alacaklıların Takibatına Çocuğun Katılımı 100 cccc. Çocuğun Miras Taksiminde Uygun Bir Denkleştirme Talebi 100 C. Devamları Bakımından 100 1. Ani Edimli (Devamsız) Borçlar 100 2. Sürekli (Devamlı) Borçlar 100 3. Dönemli Borçlar 101 D. Bölünebilme Bakımından 101 1. Bölünebilir Borçlar 101 2. Bölünemez Borçlar 101 III. Maddi Borçların Ayırımı 102 A. Para Borcu 102 B. Parça Borcu (Ferden Belli Borç) 103 C. Cins Borcu (Nev'an Belli Borç) 103 D. Seçimlik Borçlar 103 § 9. BORÇ MÜNASEBETİNDEN DOĞAN FER'İ HAKLAR 104 § 10. BORÇ MÜNASEBETİNDEN DOĞAN TALÎ HAKLAR 105 I. Genellikle (Hakimiyeti Tazammun Eden Haklar-Tali Haklar) 105 II. İnşai Haklar (Yenilik Doğurucu Haklar) 106 A. Tarifi ve Ayırımı 106 1. Kurucu (Yaratıcı) İnşaî Haklar 106 a. Tarif 106 b. Borçlar Hukuku Alanındaki Kurucu İnşai Hakların Örneğini Teşkil Eder 106 aa. İcabın Kabulü 106 bb. Temsil Edilen Şahsın Onamı 106 cc. Önalım, Gerialım ve Alım Haklarının Kullanılması 107 c. Borçlar Hukuku Alanı Dışındaki Kurucu İnşaî Hak Örnekleri 107 aa. Kişiler Hukukunda 107 bb. Aile Hukukunda 107 cc. Eşya Hukukunda 107 dd. Ticaret Hukukunda 107 2. Değiştirici İnşai Haklar 107 a. Tarifi 107 b. Borçlar Hukuku Alanındaki Değiştirici İnşai Hak Örnekleri 108 c. Borçlar Hukuku Alanını Dışındaki Değiştirici İnşai Hak Örnekleri 108 3. Bozucu (Sona Erdirici) İnşaî Haklar 108 a. Tarifi 108 b. Borçlar Hukuku Alanında Bozucu İnşaî Hak Örnekleri 108 c. Borçlar Hukuku Alanı Dışındaki Bozucu Yenilik Doğuran Hak Örnekleri 109 aa. Kişiler Hukukunda 109 bb. Aile Hukukunda 109 cc. Miras Hukukunda 109 B. Yenilik Doğuran (İnşaî) Hakların Kullanılması ve Özellikleri 109 1. Kullanılması 109 2. İnşaî Hakların Özellikleri 110 III. Başkasının Hakkı Üzerinde Tasarruf Hakkı 110 A. Kudret (İktidar) Yetkisi 111 1. Tanımı 111 2. Kudret Yetkisinin Kaynakları 111 B. Yönetim (İdare) Yetkisi 111 1. Tanımı 111 2. İnşaî Haklar İle Başkasının Hakları Üzerinde Tasarruf Hakkının Farkları 112 IV. Def’i Hakları 112 A. Genellikle 112 B. Def'i Haklarının İnşaî Haklardan Farkı 113 C. Def'i Hakları İle İtiraz Arasındaki Farklar 113 § 11. HUKUKÎ VAZİFE, KÜLFET VE TALEP HAKKI KAVRAMLARI VE BUNLARIN BORÇ VE ALACAK KAVRAMLARI İLE MUKAYESESİ 114 I. Hukukî Vazife ve Borç 114 A. Genellikle 114 B. Hukuki Vazifenin İhlâlinin Neticeleri 114 1. Kamu Hukuku İle İlgili Hukukî Vazifelerin İhlâlinin Neticeleri 114 2. Özel Hukuk Alanındaki Bir Hukukî Vazifenin İhlâlinin Neticesi 114 a. Borçlar Hukuku İle İlgili Hukuku Vazifelerin İhlâlin Neticeleri 114 b. Ayni Haklarla (Eşya Hukuku İle) İlgili Hukuki Vazifelerin İhlalinin Neticeleri 115 aa. Nisbi Mahiyette Talep Hakkı (Persönlicher Anspruch) 115 bb. Ayni Mahiyette Talep Hakkı (Dinglicher Anspruch) 115 c. Aile Hukuku İle İlgili Hukuki Vazifelerin İhlalinde Neticeleri 115 II. Borç Kavramı ve Külfet 116 III. Alacak Hakkı - Talep Hakkı 116 A. Doğduğu Hukuki Muamele Bakımından Fark 117 B. Doğuş Anı Bakımından Fark 117 C. Talep Hakkının Bulunmaması Bakımından Fark 117 D. Alacak Hakkından (Borç Münasebetinden Doğan Diğer Haklar Bakımından Fark 117 § 12. BORCUN YAPTIRIMI (MÜEYYİDESİ) OLARAK SORUMLULUK 118 I. Genellikle 118 A. Şahıs (Kişi) İle Sorumluluk 119 B. Mal (mamelek) ile Sorumluluk 120 II. Mal (Mamelek) İle Sorumluluğun Türleri 120 A. Hudutsuz mal (mame1ek) ile Sorumluluk 121 1. Haczi Caiz Olmayan Mallar 121 2. Hacizde Tertip 122 B. Hudutlu Mal (mame1ek) ile Sorumluluk 122 1. Konu Bakımından Hudutlu Mal (Mamelek) İle Sorumluluk (Belirli Mallarla Sorumluluk) 122 2. Miktar Bakımından Hudutlu Mal (mamelek) ile Sorumluluk (Belirli Miktarda Sorumluluk) 123 III. Sorumluluk Kavramının Anlamları 124 § 13. BORÇLARIN KAYNAKLARI 125 I. Genellikle 125 II. Çeşitli Hukuk Sistemlerinde Borç Kaynakları 125 III. Türk Borçlar Kanununda Borç Kaynaklarının Tasnifi 127 IV. Hukuki Muamele Kavramının Doğması 128 § 14. HUKUKİ OLAYLARIN TASNİFİ 128 I. Geniş ve Dar Anlamda Hukuki Olay-Hukuki Fiil 128 II. Hukuki Fiiller (Die juristische Handlungen = Rechtshandlungen) 130 A. Hukuka Uygun Fiiller 130 1. İrade Açıklamaları (Beyanları) (Willenserklaerungen) 130 a. Hukuki İşlemler (Die Rechtsgeschäfte) 130 b. Hukuki İşleme Benzer Filler (Die geschäftsähnliche Handlungen) 131 c. Fiili İşlemler (Maddi Fiiller) (Realakten, Tathandlungen) 131 2. Tasavvur (Fikir) Açıklaması (Die VorstellungsäUsserungen) 132 3. His (Duygu) Açıklamaları (Die GefühlsäUssserungen) 133 B. Hukuka Aykırı Fiiller 133 1. Haksız Fiiller 133 2. Borca Aykırı Fiiller 133 III. Borç Kaynaklarının Tespiti Bakımından Hukuki Olayların Tasnifinin Önemi 134 § 15. HUKUKİ İŞLEMLER 134 I. Hukukî İşlemin Unsurları 134 A. Taraf İradesi 134 B. İrade Beyanı (izharı= açıklaması) 134 C. Lüzumlu Vakıalar 134 1. Üçüncü Şahsın Muvafakati 135 2. Maddi Fiil Veya Olaylar 135 3. Resmî Makamların Katılımı 135 D. Hukuk Düzeninin Kabulü 135 II. Hukuki İşlemlerin Türleri 136 A. Hukukî İşlemlere Katılan Tarafların Sayısı Bakımından Tasnif 136 1. Tek Taraflı Hukukî İşlemler 136 a. Yönetilmesi Gerekli Tek Taraflı Hukuki İşlemler 136 b. Yöneltilmesi Gerekli Olmayan Tek Taraflı Hukuki Muameleler 137 2. Çok Taraflı Hukukî İşlemler 137 a. Kararlar 137 b. Sözleşmeler 138 B. İvazları Bakımından Hukukî Muamelelerin Tasnifi 140 1. İvazlı Hukukî Muameleler 140 2. İvazsız Hukukî Muameleler 140 C. Hükmünü Meydana Getirdiği An Bakımından Hukukî Muamelelerin Tasnifi 140 1. Hayattakiler Arasındaki Hukukî Muameleler 140 2. Ölüme Bağlı Hukukî Muameleler (Tasarruflar) 140 D. Mamelek Üzerinde Tesirleri Bakımından Hukukî Muamelelerin Tasnifi 141 1. Mameleki Çoğaltan Hukuki Muameleler 141 2. Mameleki Azaltan Hukukî Muameleler 141 a. Tasarruf İşlemleri 141 aa. Genellikle 141 bb. Tasarruf Yetkisi 142 cc. Tasarruf Yetkisinin ve Tasarruf Muamelelerinin Bazı Özellikleri 143 b. Taahhüt (Borçlandırma) İşlemleri (İltizami muameleler) 144 aa. Genellikle 144 bb. Taahhüt İşlemlerinin Özellikleri 144 3. Kazandırıcı Muameleler 145 a. Kazandırma Yolları 145 aa. Tasarruf İşlemi Yoluyla 145 bb. Borçlandırıcı İşlem Yoluyla 145 cc. Hukuki Veya Maddi Fiil Yoluyla 145 b. Kazandırıcı Muameleye Kazandırılanın Katılması 146 E. İllete Bağlılıkları Bakımından Hukuki Muamelelerin Tasnifi 146 1. Genellikle 146 a. Sebep (İllet) Çeşitleri 146 aa. İfa Sebebi (İLLETİ) (Causa Solvendi) 147 bb. Alacak Sebebi (İlleti) (Causa Credendi) 147 cc. Bağışlama Sebebi (Causa Donandi) 147 dd. Teminat Sebebi (İlleti) 148 ee. Diğer Sebepler 148 b. Kazandırıcı Muamelenin Sebebi (İlleti) ve Saiki Ayırımı ve Bu Ayırımın Faydaları 148 aa. Sebep (İllet) ve Saik Ayırımı 148 bb. Ayırımın Faydaları 148 2. İlletsiz (Sebepsiz = Mücerret) İşlemler-İllî (İllete Bağlı = Sebepli) İşlemler 149 3. Tasarruf İşlemlerinin Sebebe Bağlılığı 150 a. Taşınmazlar Üzerindeki Ayni Hakları Devreden Veya Değiştiren Yahut Ortadan Kaldıran Tasarruf İşlemleri 151 b. Taşınır Mülkiyetinin Devrini Sağlayan Tasarruf İşlemleri 151 c. Alacağın Temliki Tasarruf İşlemi 151 d. İbra Tasarruf İşlemi 152 4. Borçlandırıcı İşlemlerin Sebebe Bağlılığı 152 III. Sözleşmelerin Tasnifi 152 A. Hükümlerinin İlgili Olduğu Hukuk Alanına Göre Tasnif 153 1. Şahsın Hukuku Alanında Hükümler Meydana Getiren Sözleşmeler 153 2. Aile Hukuku Alanında Hükümler Meydana Getiren Sözleşmeler 153 3. Miras Hukuku Alanında Hükümler Meydana Getiren Sözleşmeler 153 4. Eşya Hukuku Alanında Hükümler Meydana Getiren Sözleşmeler 153 5. Borçlar Hukuku Alanında Hükümler Meydana Getiren Sözleşmeler 154 B. İvazları Bakımdan Tasnif 154 1. İvazlı Sözleşmeler 154 2. İvazsız Sözleşmeler 154 C. Taraflara Yüklenen Borç Bakımından Tasnif 155 1. Tek Taraflı (Karşılıksız) Sözleşmeler 155 2. İki Taraflı (Karşılıklı) Sözleşmeler 155 a. Tam (Karşılıklı) İki Taraflı Sözleşmeler 155 b. Eksik İki Taraflı Sözleşmeler 155 D. Şekilleri Bakımından Tasnif 156 1. Şekilsiz Sözleşmeler 156 2. Şekle Bağlı Sözleşmeler 156 a. Adi Yazılı Şekle Bağlı Sözleşmeler 156 b. Resmi Şekle Bağlı Sözleşmeler 157 c. Törenli Şekle Bağlı Sözleşmeler 157 E. Yürürlük Anları Bakımından Tasnif 157 1. Şarta Bağlı Olmayan Sözleşmeler 157 2. Şarta Bağlı Sözleşmeler 157 a. Geciktirici (Taliki) Şarta Bağlı Sözleşmeler 157 b. Bozucu (İnfisahi) Şarta Bağlı Sözleşmeler 157 F. Teşekkülüne Etkili Olan Unsurları Bakımından Tasnif 158 1. Rızaî Sözleşmeler 158 2. Aynî Sözleşmeler 158 G. İçerikleri ve Gayeleri Bakımından Tasnif 159 1. Temlik Borcu Doğuran Sözleşmeler 159 2. Kullandırma Borcu Doğuran Sözleşmeler 159 3. İş Görme Borcu Doğuran Sözleşmeler 159 4. Saklama Borcu Doğuran Sözleşmeler 159 5. Teminat Borcu Doğuran Sözleşmeler 159 6. Talih ve Tesadüfe Bağlı Sözleşmeler 160 7. Müşterek Bir Gaye İçin Emek ve Sermayenin Birleştirilmesi Borcunu Doğuran Sözleşmeler 160 BİRİNCİ BÖLÜM
HUKUKİ İŞLEMLERDEN DOĞAN BORÇLAR 1. AYIRIM
SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLAR BİRİNCİ BAŞLIK
SÖZLEŞMENİN KURULUŞU (İN’İKADI) § 1. TARAFLAR VE SÖZLEŞME EHLİYETİ 164 I. Taraflar 164 II. Sözleşme Ehliyeti 164 A. Gerçek Kişilerin Sözleşme Ehliyeti 164 1. Tam Ehliyetliler 165 2. Sınırlı Ehliyetliler 165 a. Evli Kişiler 165 b. Kendisine Yasal Danışman Atananlar 165 3. Tam Ehliyetsizler 165 4. Sınırlı Ehliyetsizler 165 B. Tüzelkişilerin Sözleşme Ehliyeti 166 § 2. İRADE BEYANI 167 I. Genellikle 167 A. Taraf İradesi ve Beyanı 167 B. İrade ve İrade Beyanının Uygunsuzluğu 168 1. İrade Kuramı (Willenstheorie-Theorie De La Votontè) 168 2. Beyan Kuramı (Wiltensaeusserungstheorie-Theorie De La Confiance) 168 3. İtimat (Güven) Kuramı (Vertrauenstheorie-Theorie'de Ta Confiance) 169 C. İrade Beyanının Türleri 169 1. İrade Beyanlarının Anlamları Bakımından Ayrımı: Sarih (Açık) ve Zımni (Kapalı) İrade Beyanları 169 a. Açık (Sarih) İrade Beyanı 170 b. Örtülü (Zımni) İrade Beyanı 170 c. Açık ve Örtülü İrade Beyanlarını Birbirinden Ayırıcı Ölçü 170 aa. Objektif Ölçüye Göre Tespit 170 bb. Sübjektif Ölçüye Göre Tespit 170 cc. Anlam Çıkarma (İstidlâl) Sonucuna Göre Tespit 171 2. İrade Beyanlarının Vasıtalı Olup Olmaması Bakımından Ayırımı: Vasıtalı ve Vasıtasız İrade Beyanları 171 a. Vasıtasız İrade Beyanı 171 b. Vasıtalı İrade Beyanı 172 3. İrade Beyanlarının Beyan Tarzları Bakımından Ayırımı 172 a. Yazılı İrade Beyanı 172 b. Sözlü İrade Beyanı 172 c. Resmi İrade Beyanı 172 D. Akitlerdeki İrade Beyanlarının Özellikleri 172 1. İrade Beyanlarının Karşılıklı Olması 172 2. İrade Beyanlarının Birbirine Uygun Olması 173 a. Genellikle 173 b. Sözleşmenin Konusuna İlişkin Noktaların Ayırımı 173 aa. Objektif Görüşe Göre Ayırım 173 aaa. Sözleşmenin Esaslı Noktaları (Essentialia Negotii) 174 bbb. Sözleşmenin Tabiî (Olağan) Noktaları (Naturalia Negotii) 174 ccc. Sözleşmenin Arızi Noktaları (Accidentalia Negotii) 174 bb. Sübjektif Görüşe Göre Ayırım 175 aaa. Sözleşmenin Esaslı Noktaları 175 bbb. Sözleşmenin İkinci Derecedeki Noktaları 175 c. Sonuç 175 II. Öneri (İcap) ve Kabul 177 A. Öneri (İcap) 177 1. İcap Kavramı, İcabın Tarifi ve Unsurları 177 a. Kavram ve Tarif 177 b. Unsurları 178 aa. Öneri (İcap), Sözleşmenin Bütün Esaslı Noktalarını İhtiva Etmelidir 178 bb. Öneren Bağlanma İradesine Sahip Olmalıdır (Animus Contrahendi = Sözleşme Yapma Niyeti) 178 cc. Öneri (İcap), Tek Taraflı Bir İrade Beyanı Olarak Muhataba Yöneltilmelidir 180 2. Önerinin (İcabın) Hükmü 181 a. Genellikle 181 b. İcabın Bağlayıcı Olup Olmamasına Göre Ayırımı: Bağlayıcı (İltizamî) İcap - Bağlayıcı Olmayan (İltizamsız) İcap 182 aa. Bağlayıcı (İltizami) Öneri 182 bb. Bağlayıcı Olmayan (İltizamsız) İcap 183 aaa. Önerenin İrade Beyanında «Açıkça» Önerisi İle Bağlı Olmadığının Saklı Tutulduğu Haller 183 bbb. Önerenin, Önerisi İle Bağlı Olmadığının Durumun Gereğinden Anlaşılması 184 ccc. Önerenin, Önerisi İle Bağlı Olmadığının İşin Özel Niteliğinden Anlaşıldığı Haller 184 c. Önerinin (İcabın) Süreli (Müddetli) Olup Olmamasına Göre Ayırımı: Süreli (Müddetli) - Süresiz (Müddetsiz) İcap 184 aa. Süreli (Müddetli) Öneri 185 bb. Süresiz (Müddetsiz) İcap 186 aaa. Hazırlar Arasındaki Süresiz (Müddetsiz) İcap 186 bbb. Gaipler Arasındaki Süresiz (Müddetsiz) İcap 187 3. Ölümün ve Ehliyetin Kaybının İcaba Etkisi 188 4. Önerinin Sona Ermesi 189 a. Sürenin (Müddetin) Geçmesi 189 b. Önerinin Geri Alınması (Cayma) 189 c. Önerinin Reddi 189 B. Kabul 189 1. Kavram ve Tarif 189 2. Kabulün Türleri 190 a. Açık (Sarih) Kabul 190 b. Örtülü (Zımnî) Kabul 190 aa. Devralma Fiili İle Kabul 191 bb. İfa Fiiliyle Kabul 191 III. Önerinin ve Kabulün Geri Alınması (Rücu) 192 IV. Sözleşmenin Kurulma Anı ve Yeri, Sözleşmenin Hükümlerini Meydana Getirdiği An 193 A. Sözleşmenin Kurulma Anı 193 1. Hazır Olanlar Arasında Sözleşmenin Kurulma Anı 193 2. Hazır Olmayanlar (Gaipler) Arasında Sözleşmenin Kurulma Anı 193 a. İradenin Açıklanması (İzharı) Kuramı 194 aa. Kuram 194 bb. Eleştirisi 194 b. İradenin Gönderilmesi (İrsali) Kuramı 194 aa. Kuram 194 bb. Eleştirisi 194 c. İradenin Ulaşması (Vusulü) Kuramı 194 aa. Kuram 194 bb. Eleştirisi 195 d. İradeyi Öğrenme (İradeye Ittıla) Kuramı 195 aa. Kuram 195 bb. Eleştirisi 195 e. Borçlar Kanunumuzun Kabul Ettiği Sistem 195 B. Sözleşmenin Hükümlerini Meydana Getirdiği An 196 1. Hazırlar Arasında Sözleşmenin Hükümlerini Meydana Getirdiği An 196 2. Hazır Olmayanlar (Gaipler) Arasında Sözleşmenin Hükümlerini Meydana Getirdiği An 196 a. Açık Kabulde Sözleşmenin Hükümlerini Meydana Getirdiği An 196 b. Örtülü Kabulde Sözleşmenin Hükümlerini Meydana Getirdiği An 197 C. Sözleşmenin Kurulma Yeri 197 V. Sözleşmenin Hukukî Sebebi (İlleti) 198 A. İllî (Sebepli-İllete Bağlı) Sözleşmeler-İlletsiz (Mücerret-Sebepsiz) Sözleşmeler 198 B. İlletsiz (Mücerret-Sebepsiz) Borçlandırıcı İşlem (İltizami Muamele): Mücerret Borç İkrarı -Mücerret Borç Vaadi 199 C. Soyut Borç Tanımasının Hükümleri 201 1. Alacaklı Borca Esas Teşkil. Eden Hukukî Sebebi İspat Etmek Külfetinden Kurtulur 201 2. Hukukî Sebeple Alakalı Def’iler Hüsnüniyetli Yeni Alacaklılara (Müktesiplere) Karşı Dermeyan Edilemez 202 3. Mücerret Borç Tanıması (Veya Vaadi) Gizliliği Sağlar 202 4. Mücerret Borç Tanıması, Gerçekte Sebebi Olmasa Bile Borç Doğurucudur 202 a. Borçluya Sebepsiz Zenginleşme Davası Açmak Hakkının Tanınması İle 202 b. Borçluya Sebepsiz Zenginleşme Def'i İleri Sürme Hakkının Tanınması İle 203 5. Mücerret Borç Tanıması, Sebebi Ahlâka-Adaba Veya Kanuna Aykırı Olsa da Borç Doğurmaktadır 203 § 3. SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ VE SINIRLANDIRILMASI 204 I. Genellikle 204 II. Sözleşmelerde Şekil 206 A. Genellikle 206 B. Şeklin Fayda ve Sakıncaları 207 1. Şeklin Faydaları 207 a. Şekil, Tarafları Düşünmeye Sevk Eder 207 b. Şekil Akitlere (Hukuki Muamelelere) Açıklık ve Kesinlik Kazandırır 207 c. Şekil, İspat Kolaylığı Sağlar 207 d. Şekil Sözleşmenin (Hukuki İşlemin) Üçüncü Şahıslar Tarafından Öğrenilmesini Sağlar 208 2. Şeklin Sakıncaları 208 a. Şekil, Sözleşmelerin (Hukukî İşlemin) Yapılmasını Güçleştirir 208 b. Şekildeki Bir Noksan Sözleşmenin (Hukukî İşlemin) Kesin Hükümsüzlüğüne Sebep Olur 208 c. Şekil, Bazı Hususların İspatı İmkânını Ortadan Kaldırır 208 d. Şekil Para ve Zaman Kaybına Sebep Olur 208 C. Şeklin Türleri 208 1. Gayeleri Bakımından Şekil Ayırımı 209 a. Geçerlik Şekli 209 b. İspat Şekli 210 2. Kaynakları Bakımından Şekil Ayrımı 211 a. Kanunî (Mecburi) Şekil 211 b. Rızaî (İradi = İhtiyari) Şekil 211 3. Yapılış Tarzları Bakımından Şekil Ayırımı 212 a. Törenli Şekil 212 b. Yazılı Şekil 212 aa. Tescil 213 bb. İlan 213 cc. Resmi Şekil 213 aaa. Borçlar Kanunumuzda Şu Muameleler Resmî Şekilde Yapılır 214 bbb. Medenî Kanunumuzda Şu İşlemler Resmî Şekilde Yapılır 214 dd. Adi (Alelade) Yazılı Şekil 214 aaa. Genellikle 214 bbb. Unsurlar 215 aaaa. Metin 215 bbbb. İmza 216 D. Şekle Bağlı Hukuki Muamelelerin Değiştirilmesi Ortadan Kaldırılması 221 1. Şekle Bağlı Hukukî Muamelenin Değiştirilmesi 221 a. Sözleşmenin Esaslı Noktalarının Değiştirilmesi (Tadili) 221 b. Sözleşmenin İkinci Derecedeki Noktalarının Değiştirilmesi (Tadili) 221 2. Şekle Bağlı Hukukî Muamelelerin Ortadan Kaldırılması 222 E. Şekle Uymamanın (Müeyyidesi) Sonucu 223 III. Sözleşmenin Konusu 226 A. Genellikle 226 B. Sözleşmeyi Düzenleme (Kurma) Serbestisinin Sınırları 227 1. Sözleşmenin Konusu Kanunun Emredici Kurallarına Aykırı Olmamalıdır 227 2. Sözleşmenin Konusu Kamu Düzenine Aykırı Olmamalıdır 228 3. Sözleşmenin Konusu Kişilik Haklarına Aykırı Olmamalıdır 228 4. Sözleşmenin Konusu Ahlâk ve Adaba Aykırı Olmamalıdır 229 a. Sözleşmenin Konusu (Muhtevasının) Ahlâka Aykırı Olması 229 b. Bir Hareketi Yapmaya Zorlamanın Ahlaka Aykırı Olması 230 c. Kişisel ve Ekonomik Hürriyetlerin Aşın Derecede Kısıtlanmasının Ahlâka Aykırı Olması 231 5. Sözleşmenin Konusu İmkânsız Olmamalıdır 231 a. İmkansızlık Başlangıçta İmkansızlık Olmalıdır 231 b. İmkânsızlık, Objektif İmkânsızlık Olmalıdır 231 C. Sözleşmeyi Düzenleme (Kurma) Serbestisi Sınırlarının Aşılmasının Müeyyidesi 232 1. Kesin Hükümsüzlük (Mutlak Butlan) Yaptırımı 232 2. Mutlak Butlan Müeyyidesinin İstisnaları 233 a. Kısmi Hükümsüzlük (Butlan) 233 b. En yüksek Sınırdan Fazla Olan Edimin Kısmen Hükümsüzlüğü 234 c. Diğer Özel Yaptırımlar 234 aa. Nisbi Butlan Yaptırımı 234 bb. Mutlak Butlan Yaptırımı Yanında Zararın Tazmini Yaptırımı 235 cc. BK. 191. Maddesinin I. Fıkrasındaki Yaptırım 235 D. Aşırı Yararlanma 236 1. Genellikle 236 2. Tarifi ve Şartları 237 a. Objektif Şart: Edimler Arasında Açık Oransızlık 237 aa. Edimleri Değerlendirme Anı 238 bb. Edimlerin Değerlendirilmesi 238 cc. Edimler Arasındaki Oransızlığın Takdiri 239 b. Sübjektif Şart 240 aa. Zor Durumda Kalma Hali 240 bb. Düşüncesizlik (Hafiflik) 241 cc. Deneyimsizlik 242 c. Yararlanma (İstismar) Şartı 242 3. Hükümleri 243 a. Sözleşmeyi İptal Etme Yetkisi 243 aa. Edimlerin Yerine Getirilmesi İstenemez, Verilenler Geri Verilir 244 bb. Akdin Kesin Veya Kısmî Hükümsüzlükle Geçersiz Olması 245 b. Sözleşmeye Bağlı Kalarak Oransızlığın Giderilmesini İsteme Yetkisi 245 c. Tazminat Talebi 245 § 4. SÖZLEŞME YAPMA ZORUNLULUĞU 246 I. Genellikle 246 II. Kanundan Doğan Sözleşme Yapma Zorunluluğu 246 A. Türleri 246 1. Toplum İhtiyacını Giderme Veya Zorunlu Maddeleri Sağlama Yükümlülüğünden Doğan Sözleşme Yapma Zorunluluğu 246 2. Güdümlü Ekonomik Sistemin Getirdiği Akit Yapma Zorunluluğu 247 3. Ahlâka Aykırılık İlkesine Dayanan Sözleşme Yapma Zorunluluğu 247 B. Yaptırımı 248 1. Ceza Yaptırımı 248 2. Tazminat Talebi 249 3. Hâkim Kararının İrade Beyanı Yerine Geçmesi 249 4. İdari Dava Yoluyla Sözleşme Yapmaktan Kaçınmaya İlişkin İşlemin İptali 249 III. Hukukî Muamelelerden Doğan Sözleşme Yapma Zorunluluğu 249 A. Önsözleşme (Sözleşme Yapma Vaadi) 250 1. Kavram ve Tarif 250 2. Akit Yapma Vaadinin Şartları 251 a. Önsözleşmenin Tarafları Sözleşme Ehliyetine Sahip Olmalıdır 251 b. Önsözleşmenin Bir Hukuki Sebebi Olmalıdır 251 c. Asıl Sözleşme Bir Borç Sözleşmesi Olmalıdır 252 d. Önsözleşmede Asıl Sözleşmenin Konusunun Yeteri Derecede Tayin Edilmiş Olması Gerekmektedir 252 e. Akit Yapma Vaadi, Asıl Sözleşmenin Uymak Zorunda Olduğu Şekilde Yapılmalıdır 253 3. Önsözleşmenin Hükmü 254 B. Bir Taraflı İradeden Doğan Akit Yapma Zorunluğu 256 1. Genellikle 256 2. Türleri 256 a. Şuf'a (Önalım) Hakkı 256 b. Gerialım Hakkı 257 c. Alım Hakkı 257 İKİNCİ BAŞLIK
SÖZLEŞMELERİN YORUMU VE
İRADE BOZUKLUĞU İLE SAKATLANMASI § 5. İRADE BEYANININ YORUMU 259 I. Genellikle 259 A. Objektifleştirilmiş (Objektif) Yorum 260 B. Sübjektifleştirilmiş (Sübjektif) Yorum 261 C. Ferdileştirilmiş (Ferdi-Somut) Yorum 261 D. Genelleştirilmiş (Genel-Soyut) Yorum 261 II. Yorumun Konusu ve İlkeleri 261 A. Genellikle 261 B. Özel Yorum İlkeleri 263 1. Lafzi Yorum Yasağı 264 2. Sözleşmenin, Tamamının Göz Önünde Tutularak Yorumu 265 3. Sözleşmenin, Gayesine Göre Yorumu 266 4. Sözleşmenin, Kurulmasından Evvelki İlişkilere Göre Yorumu 266 5. Sözleşmenin, Kurulmasından Sonra Tarafların Uygulayacağı Hareket Tarzına Göre Yorumu 266 6. Ticari (Örf ve Âdetlere) ve Belirli Bir Sanat Veya Meslek Sahibi Arasındaki Geleneklere Göre Yorum 267 7. Beyanın Kapsamının, Beyanda Bulunan Aleyhine Yorumu 267 III. Yoruma Benzer Hususlar 268 A. Hükümlerin Açıklığa Kavuşturulması (Tavzihi) 268 B. Sözleşmelerin Hukukî Mahiyetinin Belirtilmesi (Tavsifi) 269 C. Sözleşmelerin Tamamlanması 269 D. Sözleşmenin Uyarlanması 270 § 6. İRADE İLE BEYAN ARASINDA UYGUNSUZLUK 271 I. Genellikle 271 II. Tek Tarafın İsteği İle (Kasten) Meydana Getirilen Uygunsuzluk 272 A. Zihnî (Gizli) Kayıt (Reservation Mentalis = Die Mentalreservation = Geheimer Vorbehalt) 272 B. Latife Beyanı (Schengeschaeft = Nichternstgemeinte Willenserklaerung) 273 § 7. İKİ TARAFIN İSTEĞİ İLE (KASTEN) MEYDANA GETİRİLEN UYGUNSUZLUK, MUVAZAA 274 I. Muvazaanın Tarifi ve Unsurları 274 A. Tarifi 274 B. Unsurları 275 1. Zahirî (Görünen) Muamele 275 2. Muvazaa Anlaşması 276 3. Gizli Muamele 276 II. Muvazaa Türleri 276 A. Mutlak (Adi-Basit) Muvazaa 276 B. Nispi (Mevsuf) Muvazaa 277 1. Akdin Mahiyeti İle Alakalı Nispi (Mevsuf) Muvazaa 277 2. Akdin Konusunda ve Şartlarında Nispi (Mevsuf) Muvazaa 278 3. Akdin Taraflarının Şahsında Nispi (Mevsuf) Muvazaa 278 III. Muvazaanın Hükümleri 279 A. Muvazaanın Taraflar Arasındaki Hükümleri 279 1. Muvazaanın Zahirî (Görünen) Muamele Yönünden Taraflar Arasındaki Hükümleri 279 a. Taraflar İçin Herhangi Bir Alacak ve Borç Doğmaz 280 b. Akdin Geçerli Olmaması Sebebiyle Uğranılan Zararın Tazmini Talep Edilemez 280 c. Muvazaa Sebebinin Ortadan Kalkması Zahirî (Görünen) Muameleyi Geçerli Hale Getirmez 280 d. Muvazaayı Hâkim Re'sen Nazara Alır 280 e. Muvazaa, İtiraz Olarak Her Zaman İleri Sürülebilir 281 f. Muvazaa, Olumsuz Tespit Davasına Konu Olabilir 281 g. Taraflar ve Küllî Halefleri Dışında Kimse Muvazaayı İleri Süremez 281 h. Muvazaa İddiası Zamanaşımına Uğramaz 281 2. Muvazaanın Gizli Muamele Yönünden Taraflar Arasındaki Hükümleri 281 a. Akdî Ehliyeti Haiz Kimseler Arasında Karşılıklı ve Birbirine Uygun İrade Beyanları ile Yapılmış Olmalıdır 282 b. Gizli Muamelenin Konusu, Kanunun Emredici Hukuk Kurallarına, Kamu Düzenine, Ahlâk ve Adaba, Kişilik Haklarına (MK. mad. 23) ve Hukuka Aykırı ve İmkânsız Olmamalıdır (BK. mad. 27/I) 282 c. Gizli Muamelenin Kanunun Aradığı Şekle Uygun Olması Gerekmektedir 282 3. Kısmî Muvazaanın Taraflar Arasında Hükmü 283 4. Muvazaanın İspatı 284 a. Geçerliği ve İspatı Bir Şekle Bağlı Olmayan Hukuk Muamelelerde Muvazaanın İspatı 284 b. Geçerliği Şekle Bağlı Olan Muamelelerde Muvazaanın İspatı 284 c. İspatı, Şekle Bağlı Hukukî Muamelelerde Muvazaanın İspatı 285 B. Muvazaanın Üçüncü Şahıslar Bakımından Meydana Getirdiği Hükümler 286 1. Muvazaanın Üçüncü Şahıslarca Dermeyanı ve İspatı 286 a. Muvazaanın Dermeyanı 286 b. Muvazaanın İspatı 287 2. Muvazaanın Üçüncü Şahıslara Dermeyanı 287 a. BK. 19. Mad. II. Fık. Düzenlenen İstisna 288 aa. Üçüncü Şahıs, Alacağı Geçerli Olarak Kazanmalıdır 288 bb. Temellük Yazılı Bir Borç Tanıması Şeklinde Olmalıdır 289 cc. Alacağın İyiniyetle İktisap Edilmiş Olması Lazımdır 289 b. İyiniyetli Kişilerin Korunmasından Doğan İstisna 290 c. Hakkın Kötüye Kullanılmasından Doğan İstisna 290 IV. Muvazaaya Benzer Hukukî Muameleler 291 A. İnançlı (Güvene Dayanan) Muamele 291 1. Kavram, Tarif ve Türleri 291 2. Unsurları 292 a. Hakkın Devri (Temliki) Muamelesi 292 b. İnanç Anlaşması (İtimat Muamelesi) (Pactum Fiduciae) 293 3. Hükümleri 294 4. Muvazaa İle Karşılaştırılması 295 a. Benzediği Yönleri 295 b. Ayrıldığı Yönleri 296 B. Kanuna Karşı Hile 297 1. Kavram ve Tarif 297 2. Unsurları 298 a. Olayın Değiştirilmesi 298 b. Kanunen Yasaklanan Bir Neticenin Elde Edilmesi 298 c. Hile Kastının Bulunması 299 3. Kanuna Karşı Hilenin Müeyyidesi 299 4. Muvazaa İle Karşılaştırılması 300 a. Benzediği Yönleri 300 b. Ayrıldığı Yönleri 300 § 8. GENEL İŞLEM KOŞULLARI 301 I. Genel Olarak 301 II. Genel İşlem Koşullarının Yorumlanması 302 III. Genel İşlem Koşullarının Yürürlük Denetimi 303 A. Sözleşmenin Kapsamına Girmesi 304 B. Değiştirme Yasağı 305 IV. Genel İşlem Koşullarının İçerik Denetimi 305 V. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanundaki Hükümlerle İlişkisi 307 § 9. İRADE BOZUKLUĞU 308 I. Genellikle 308 II. Yanılma (Hata) 309 A. Kavram ve Tarif 309 B. Hatanın Türleri 311 1. Genellikle 311 a. Beyanda Hata 311 b. Saikte Hata 312 2. Borçlar Kanunumuzun Kabul Ettiği Hata Türleri 312 a. Akdin Geçerliğine Tesir Eden Hatalar 313 aa. Sözleşmenin Mahiyetinde (Niteliğinde) Hata 313 bb. Sözleşmenin Konusunu Teşkil Eden Şeyde Hata 314 cc. Şahısta Hata 314 dd. Şahsın Niteliğinde Hata 315 ee. Miktarda Hata 315 ff. Sözleşmenin Lüzumlu Vasıflarında Hata (Temel Hatası) 316 aaa. Sübjektif Unsur 316 bbb. Objektif Unsur 317 ccc. Hataya İlişkin Durumun Karşı Tarafça Bilinmesi Veya Bilinebilir Olması Unsuru 317 gg. İletmede Hata 319 b. Akdin Geçerliğine Tesir Etmeyen Hatalar 320 aa. Saikte Hata 320 bb. Adi Hesap Hataları 320 C. Esaslı Hatanın Hükümleri 320 1. Hataya Düşenin Tek Taraflı Bağlanmazlığı 320 2. Hukukî Muamelenin Geçersizliğinin Sınırlandırılması 321 a. İcazet Veya Kanundaki Sürenin Geçmesi İle Hukuki Muamelenin Geçerlik Kazanması 321 b. Hataya Düşen İyiniyet Kurallarına Aykırı Olarak Sözleşmeyi Geçersiz Hale Getiremez 322 c. Karşı Taraf, Kast Ettiğini Yapmağa Hazırsa, Hataya Düşen Akdi Geçersiz Hale Getiremez 323 3. Karşı Tarafın Zararının Tazmini 323 a. Tazminatın Şartlan 323 aa. Hataya Düşenin Kusurlu Olması 323 bb. Karşı Tarafın İyiniyetli Olması 323 b. Tazminatın Kapsamı 324 aa. Menfi Zararın Tazmini 324 bb. Müspet Zararın Tazmini 324 4. Verilenlerin İadesi 324 III. Aldatma (Hile) 324 A. Kavram ve Tarif 324 B. Şartları 325 1. Hataya Düşürme 326 2. Hile Kastının Bulunması 327 3. İlliyet Bağı 328 C. Hükümleri 328 1. Hilenin Taraflardan Biri Tarafından Yapılmasının Hükmü 328 a. Hileye Uğrayanın Tek Taraflı Bağlanmazlığı 328 b. Hileye Uğrayanın Tazminat Talebi 329 aa. Sözleşmeyi Geçersiz Hale Getirerek Tazminat Talebi 329 bb. Sözleşmeye Onam Vererek Tazminat Talebi 329 2. Hilenin Üçüncü Şahıs Tarafından Yapılmış Olmasının Hükmü 329 IV. Korkutma (Tehdit) 330 A. Kavram, Tarif ve Türleri 330 B. Şartları 330 1. Tehdit Kendisine Veya Yakınlarından Birine Karşı Yapılmış Olmalıdır 330 2. Tehdit, Şahsın Veya Yakınlarının Kişilik Haklarına Ya Da Malvarlığına Karşı Yapılmalıdır 331 3. Tehdit, Ağır ve Derhal Vuku Bulacak Bir Tehlike Olmalıdır 331 4. Tehdit Haksız Olmalıdır 331 5. Tehdit, Sözleşmenin Diğer Tarafı Veya Üçüncü Şahıs Tarafından Yapılmış Olmalıdır 332 6. İlliyet Bağının Bulunması Lâzımdır 332 C. Hükümleri 332 ÜÇÜNCÜ BAŞLIK
TEMSİL § 10. TEMSİL KAVRAMI, TARİFİ, HUKUKÎ MAHİYETİ VE TEMSİLİ DÜZENLEYEN KURALLARIN UYGULAMA ALANI 333 I. Temsil Kavramı ve Tarifi 333 II. Hukukî Mahiyeti 335 III. Borçlar Kanunumuzun Temsil Hükümlerinin Uygulama Alanı 337 § 10. TEMSİLİN TÜRLERİ 339 I. Genellikle 339 II. Temsilin Kaynaklarına Göre Ayrımı 339 A. Kanunî Temsil 339 B. İradi (Rızaî) Temsil 339 III. Doğurduğu Hükümlere Göre Temsilin Ayırımı 340 A. Vasıtalı (Dolaylı) Temsil 340 b. Vasıtasız (Dolaysız) Temsil 341 1. Tarifi ve Şartları 341 a. Mümessilin Gerekli Yetkiyi Haiz Olması 342 b. Hukukî Muamelenin Temsil Olunan Adına Yapılması 342 2. Hükümleri 343 a. Vasıtasız Temsilin, Mümessil Bakımından Meydana Getirdiği Neticeler 344 b. Vasıtasız Temsilin, Temsil Olunan Bakımından Meydana Getirdiği Neticeler 344 IV. Mümessilin Kendi Kendisiyle Sözleşme Yapması - Aynı Sözleşmenin Taraflarının Bir Temsilci Tarafından Temsili (Çift Temsil) 345 A. Mümessilin Kendi Kendisiyle Akit Yapması 345 B. Aynı Sözleşmenin Taraflarının Bir Mümessil Tarafından Temsili (Çift Temsil) 346 § 11. TEMSİL YETKİSİ (YETKİLİ TEMSİL) 346 I. Temsil Yetkisi ve Şekli 346 A. Temsil Yetkisi ve Vekâlet Sözleşmesi İle Karşılaştırılması 346 B. Temsil Yetkisinin Şekli 348 II. Temsil Yetkisinin Kapsamı 349 A. Genellikle 349 B. Temsil Yetkisinin Sınırlandırılması 350 1. Zaman Bakımından 350 2. Şahıs Bakımından 350 a. Üçüncü Şahıs Adı Verilen Diğer Âkidin Temsil Yetkisinde Belirtilmesi 351 b. Münferit ve Müşterek Temsil Salahiyeti 351 3. Konu Bakımından 351 a. Aktif - Pasif Temsil Yetkisi 351 b. Özel - Genel Temsil Yetkisi 351 III. Temsilin Sona Ermesi 352 A. Temsili Sona Erdiren Sebepler 352 1. Müddet 352 2. Konunun Gerçekleşmesi 352 3. Ölüm 353 4. Gaiplik Kararı 353 5. Medenî Hakları Kullanma Ehliyetinin Sona Ermesi 353 6. İflâs 353 7. Temsil Yetkisinin Geri Alınması 354 8. Azil ve İstifa 354 B. Temsil Yetkisinin Sona Ermesinin Hükümleri 355 § 12. YETKİSİZ TEMSİL 356 I. Kavram ve Tarif 356 II. Hüküm ve Sonuçları 356 2. AYIRIM
TEK TARAFLI HUKUKİ MUAMELELERDEN
DOĞAN BORÇLAR § 1. İLÂN YOLUYLA ÖDÜL SÖZÜ VERME 360 I. İlân Yoluyla Ödül Sözü Vermenin Tarifi 360 II. İlân Yoluyla Ödül Sözü Vermenin Hukukî Mahiyeti 360 A. İcap-Akit Nazariyesi 361 1. Nazariye 361 2. Tenkidi 361 B. Tek Taraflı Hukuki Muamele Nazariyesi 362 1. Nazariye 362 2. Tenkidi 362 C. Borçlar Kanunumuzun Kabul Ettiği Nazariye 362 § 2. İLÂN YOLUYLA ÖDÜL SÖZÜ VERMENİN ŞARTLARI 364 I. Vaade İlişkin Şartlar 364 A. Bir Sözün Verilmiş Olması Lâzımdır 364 B. Sözün Kamusallığı 364 C. Sözün Herkese Açıklığı 364 D. Sözün Ciddiyeti 365 II. Ödüle İlişkin Şartlar 365 A. Ödül Belirli Veya Tayin Edilebilir Olmalıdır 365 B. Ödülün Bir Değeri Olmalıdır 365 C. Ödül Geçerli Bir Edim Olmalıdır 366 III. Edime İlişkin Şartlar 366 A. İlân Yoluyla Ödül Sözü, Bir Edimi İçermelidir 366 B. Edim, Geçerli Bir Edim Olmasıdır 366 § 3. İLÂN YOLUYLA ÖDÜL SÖZÜ VERMENİN HÜKÜMLERİ 367 I. Ödülün Muacceliyet Anı 367 II. Mükâfatın Verileceği Kimse 367 A. Talibin Tek Bir Şahıs Olması 367 B. Taliplerin Birden Çok Olması (Veya İçtiması) 368 § 4. İLÂN YOLUYLA VERİLEN ÖDÜL SÖZÜNÜN SONA ERMESİ VE SÖZDEN CAYMA 369 I. Sona Ermesi 369 II. İlân Yoluyla Ödül Sözünden Cayma 370 A. Caymanın Şartları 370 1. Caymanın Zamanı 370 2. Caymanın Şekli 370 B. Caymanın Neticeleri 370 1. Caymanın Söz Veren Bakımından Meydana Getirdiği Neticeler 370 2. Caymanın Hüsnüniyetli Kimseleri Koruması Bakımından Meydana Getirdiği Neticeler 371 a. Tazminatın Şartları 371 b. Tazminatın Miktarı ve Dağıtımı 371 İKİNCİ BÖLÜM
HAKSIZ FİİLDEN VE SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLAR I. AYIRIM
HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN BORÇLAR BİRİNCİ BAŞLIK
HUKUKİ (MEDENİ) SORUMLULUK § 1. HUKUKA AYKIRI FİİLLER VE HUKUKİ (MEDENİ) SORUMLULUK 375 I. Genellikle 375 II. Kanuni Sorumluluk-Akdi Sorumluluk ve Haksız Fiil Sorumluluğu 375 A. Bir Hukuki İlişkinin Bulunması 376 1. Kanundan Doğan Bir Hukuki İlişkinin İhlali: Kanuni Sorumluluk 376 2. Hukuki İlişkiden Doğan İlişkinin İhlâli: Akdi Sorumluluk 376 B. Bir Hukuki İlişkinin Bulunmaması: Haksız Fiil Sorumluluğu 376 §2. HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞUNUN DAYANDIĞI ESASLAR VE TÜRK HUKUKUNUN DÜZENLEME TARZI 377 I. Haksız Fiil Sorumluluğunun Dayandığı İlkeler: Kusur Sorumluluğu-Kusursuz Sorumluluk 377 A. Kusur ilkesi: Kusur Sorumluluğu 377 B. Sebebiyet İlkesi: Kusursuz Sorumluluk 377 II. Türk Hukukunun Düzenleme Tarzı 378 İKİNCİ BAŞLIK
KUSURA DAYALI HUKUKÎ SORUMLULUK
(Dar Anlamda Haksız Fiil) § 3. HAKSIZ FİİL KAVRAMI, TARİFİ VE GENEL OLARAK UNSURLARI: 381 I. Haksız Fiil Kavramı ve Tarifi 381 A. Fiil 381 B. Hukuka Aykırılık 381 C. Kusur 382 D. Zarar 382 E. Fiil İle Zarar Arasında İlliyet Bağı 382 § 4. FİİL VE HUKUKA AYKIRILIK UNSURU 382 I. Fiil Unsuru 382 II. Hukuka Aykırılık Unsuru 383 A. Hukuka Aykırı Fiiller 383 1. Sübjektif Nazariye 383 2. Objektif Nazariye (Norm Nazariyesi) 384 B. Ahlâka Aykırı Fiiller 384 1. Zarar Kasten Verilmiş Olmalıdır 385 2. Fiil Ahlâka Aykırı Olmalıdır 385 III. Hukuka Aykırılığı Ortadan Kaldıran Haller 385 A. Kanunun Verdiği Yetkinin Kullanılması 385 B. Daha Üstün Nitelikte Özel Veya Kamusal Yarar 385 C. Mağdurun Zarara Razı Olması 386 D. Gerçek (Faydalı) Vekâletsiz İş Görme 386 E. Haklı Savunma 387 1. Kavram ve Tarif 387 2. Şartları 387 a. Kişi Varlığına Veya Malvarlığına Bir Saldırı Olmalıdır 387 b. Saldırı Halen Mevcut Olmalıdır 388 c. Tecavüz Hakiki Olmalıdır 388 d. Savunma, Saldırıya Denk Olmalıdır 388 e. Zarar Bizzat Saldıranın Kişi Varlığına Veya Malvarlığına Yapılmış Olmalıdır 389 3. Hükümleri 389 E. Zorunluluk Hali 389 1. Kavram ve Tarif 389 2. Şartlar 389 a. Kendisine Karşı Korunmayı Gerektiren Zarar Veya Tehlike, Şahısvarlığı Veya Malvarlığının Kaybedilmesi Veya Eksilmesi Şeklinde Olmalıdır 390 b. Zarar veya Tehlike Derhal Gerçekleşecek Şekilde Olmalıdır 390 c. Kendisinden Korunan Zarar ve Tehlike Malına Zarar Verilen Kimse Tarafından Yapılmış Olmamalıdır 390 d. Zorunluluk Halinde Bulunan, Başkasının Malına Bir Zarar Vermiş Olmalıdır 390 e. Korunmak İstenilen Zararın Veya Tehlikenin, Verilen Zarardan Büyük Olması Gerekmektedir 390 f. Üçüncü Şahsın Malına Yapılan Tecavüz Tehlikenin Ortadan Kaldırılması İçin Zorunlu ve Bunu Ortadan Kaldırıcı Olmalıdır 390 g. Üçüncü Şahsa Verilen Zarar İradi Olmalıdır 390 3. Hükümleri 390 G. Hakkını Kendi Gücüyle Korumak 391 1. Kavram 391 2. Şartları 391 a. Kuvvet Kullananın Bir Hakkı Mevcut Olmalı ve Kuvvet Kullanma Bu Hakkın Korunması İçin Olmalıdır 391 b. Resmi Makamın Hakkı Korumak İçin Zamanında Müdahalesinin Mümkün Olmaması Gerekir 392 c. Hakkın Korunmaması Halinde, Hakkın Kayba Uğraması Veya Sonradan Kullanılmasının Önemli Ölçüde Zorlaşması Gerekir 392 d. Başka Bir Vasıtaya Başvurmanın Mümkün Olmaması Gereklidir 392 3. Hükümleri 392 § 5. KUSUR UNSURU 393 I. Kavramı, Tarifi, Hukuka Aykırılıktan Farkı 393 A. Kavram ve Tarif 393 B. Kusurla Hukuka Aykırılığın Farkı 393 II. Kusurun Türleri 394 A. Kast 394 1. Genellikle 394 2. Kastın Türleri 394 a. Doğrudan Kast (Dolus Directus) 394 b. Olası Kast (Dolus Eventualis) 394 B. İhmal 395 1. Kavram ve Tarif 395 2. İhmalin Türleri 395 a. Hukuka Aykırı Neticenin Önceden Görülebilir Olup Olmamasına (Tasavvur Edilip Edilmemesine) Göre Ayırımı. «Şuurlu (Bilinçli) İhmal» «Şuurlu Olmayan (Bilinçsiz) İhmal» 396 aa. Şuurlu (Bilinçli) İhmal 396 bb. Şuurlu Olmayan (Bilinçsiz) İhmal 396 b. Derecelerine Göre Ayırım: Ağır İhmal – Hafif İhmal 396 aa. Ağır İhmal 396 bb. Hafif İhmal 396 3. İhmalin Takdiri 397 III. Kusur (Haksız Fiil) Ehliyeti 398 IV. Kusurun İspatı 399 § 6. ZARAR UNSURU 399 I. Zarar Kavramı ve Zararın Anlamları 399 A. Dar Anlamda Zarar 399 B. Geniş Anlamda Zarar 399 II. Zararın Türleri 400 A. Eksilmenin İlişkin Olduğu Varlıklar Bakımından: Maddi Zarar-Manevi Zarar 400 1. Maddi Zarar 400 a. Fiili Zarar (Kıymet Noksanı) 400 b. Yoksun Kalınan Kâr 400 2. Manevî Zarar 401 B. Zararı Tayini Hususundaki Kuralların Farklı Oluşu Bakımından 401 1. Şahsa İlişkin Zarar 401 2. Şeye İlişkin Zarar 401 3. Diğer Zararlar 402 C. Zararın Haksız Fiilin İlk ve En Yakın Sonucu Olarak Çıkması Bakımından 402 1. Doğrudan Doğruya Zarar 402 2. Dolaylı (Takip Eden) Zarar 402 D. Şeye Müteallik Zararın Tespitindeki Usuller Bakımından: 403 1. Soyut (=Mücerret) Zarar 403 2. Somut (=Müşahhas) Zarar 403 E. Sözleşmeden Doğan Borçların Yerine Getirilmemesi ve Sözleşmenin Hükümsüzlüğü Bakımından 403 1. Müspet Zarar 404 2. Menfi Zarar 404 § 7. İLLİYET BAĞI 404 I. Mantıkî İlliyet-Hukukî İlliyet 404 II. Hukuki İlliyet Kavramı Hakkında Nazariyeler 405 A. Şart Nazariyesi 405 B. Uygun İlliyet Nazariyesi 406 III. Birden Çok Sebeplerin Toplanmasında İlliyet Bağı 407 A. Birden Çok Sebeplerden, Yalnız Birinin Zararı Doğurması 407 1. İlliyet Bağının Kesilmesi 407 2. Kendisinden Önce Gelen İlliyet 407 B. Birden Çok Sebeplerin Müştereken Zararı Doğurması 408 1. Müşterek İlliyet 408 2. Müterafık İlliyet 409 3. Alternatif İlliyet 409 ÜÇÜNCÜ BAŞLIK
KUSURSUZ HUKUKÎ SORUMLULUK § 8. KUSURSUZ MESULİYETİN DAYANDIĞI ESASLAR VE BAŞLICA KUSURSUZ HUKUKÎ SORUMLULUK HALLERİ 411 I. Kusursuz Sorumluluk 411 II. Türk Özel Hukukunda Başlıca Kusursuz Hukuki Sorumluluk Halleri 411 A. Borçlar Kanununda Düzenlenmiş Olan Kusursuz Sorumluluk Halleri 412 1. Hakkaniyet Sorumluluğu 412 2. Özen Sorumluluğu 412 3. Tehlike Sorumluluğu 412 B. Diğer Kanunlarda Düzenlenmiş Olan Kusursuz Sorumluluk Halleri 412 § 9. AYIRT ETME GÜCÜ OLMAYANIN HAKKANİYET SORUMLULUĞU 413 I. Ayırt Etme Gücünden Devamlı Yoksun Olanların Hakkaniyet İcabı Sorumluluğu 413 A. Kavram 413 B. Şartları 414 1. Zarar Devamlı Surette Ayırt Etme Gücünden Yoksun Olan Bir Kimse Tarafından Verilmiş Olmalıdır 414 2. Gayrimümeyyizin Fiili, Haksız Fiilin Diğer Tüm Unsurlarını İçermelidir 414 3. Hakkaniyet Zararın Tazminini Gerektirmelidir 414 II. Ayırt Etme Gücünden Geçici Olarak Yoksun Olan Kimselerin Sorumluluğu 414 § 10. ADAM ÇALIŞTIRANIN SORUMLULUĞU 415 I. Sorumluluğun Mahiyeti ve Dayandığı Esaslar 415 II. Şartları 415 A. Pozitif Şartlar 415 1. Adam Çalıştıranla Çalışan Arasında «Hizmet (İstihdam) İlişkisi» Olmalıdır 415 2. Çalışan Hizmetini İfa Ederken Hukuka Aykırı Fiiliyle Zarar Vermiş Olmalıdır 416 B. Negatif Şart: Kurtuluş Kanıtının Getirilmemesi 417 III. Adam Çalıştıranın Sorumluluğuna Bağlanan Hükümler 418 A. Adam Çalıştıranın Zararı Tazmini 418 B. İstihdam Edenin Müstahdeme Rücu Hakkı 418 C. Çalışanın Da İstihdam Eden Yanında Sorumluluğu 419 IV. Adam Çalıştıranın Organizasyon Sorumluluğu 419 A. Sorumluluğun Niteliği ve Dayandığı Esaslar 419 B. Sorumluluğun Koşulları 420 1. Bir İşletmenin ve Buna Bağlı Faaliyetlerin Varlığı Gereklidir 420 2. Zarar Meydana Gelmelidir 420 3. Zarar İle İşletme Faaliyetleri Arasında Nedensellik Bağı Bulunmalıdır 420 4. Organizasyon (Çalışma Düzeni) Zararı Önlemeye Elverişsiz Olmalıdır 420 5. İşletme Faaliyetini Yürüten (Adam Çalıştıran) Kurtuluş Kanıtı Getirememelidir 420 § 11. HAYVAN BULUNDURANIN (İDARE EDENİN) SORUMLULUĞU 421 I. Sorumluluğun Mahiyeti ve Dayandığı Esaslar 421 II. Şartları 421 A. Pozitif Şartlar 421 1. Bir Hayvan Bulunduranın Bulunması Gerekir 421 2. Zarar Bir Hayvan Tarafından Yol Açılmış Olmalıdır 422 3. Zararla Hayvanın Hareketi Arasında Uygun İlliyet Bağının Bulunması Lâzımdır 423 B. Negatif Şart 423 III. Hayvan Bulunduranın (İdare Edenin) Sorumluluğuna Bağlanan Hükümler 423 A. Hayvan Bulunduranın Zararı Tazmini 423 B. Hayvan Bulunduranın Rücu Hakkı 424 1. Sözleşmeden Doğan Rücu Hakkı 424 2. Hayvanı Ürkütene Rücu 424 3. Hayvanı Ürküten Hayvanı Bulundurana Rücu 424 C. Zarar Gören Taşınmaz Malikinin, Hayvanı Yakalama, Alıkoyma ve Etkisiz Hale Getirme Hakkı ve Buna Bağlı Yükümlülüğü 424 1. Hakları 424 2. Yükümlülüğü 425 § 12. YAPI MALİKİNİN SORUMLULUĞU 425 I. Sorumluluğun Mahiyeti ve Dayandığı Esaslar 425 II. Sorumluluğun Şartları 425 A. Pozitif Şartlar 425 1. Bir Yapı Maliki Bulunmalıdır 425 2. Bir Yapının Varlığı Gereklidir 426 a. Bina Kavramı 426 b. Diğer İnşa Eseri Kavramı 427 aa. Diğer İnşa Eserleri «Sabit ve Toprağa Bağlıdırlar» 427 bb. Diğer İnşa Eserleri «İnsan Eliyle» Yani «Sun’i Olarak» Yapılmış İnşa Edilmiş Veya Düzenlenmiştir 427 B. Negatif Şart: İlliyet Bağının Kesilmemiş Olması Lâzımdır 428 III. Yapı Malikinin Sorumluluğuna Bağlanan Hükümler 428 A. Bina Veya Diğer İnşa Eseri Malikinin Zararı Tazmini 428 B. Bina Veya Diğer İnşa Eseri Malikinin Rücu Hakkı 428 C. Bina Veya Diğer İnşa Eseri Malikinin Zarar Tehlikesini Ortadan Kaldırma Yükümlülüğü 429 § 13. GENEL TEHLİKE SORUMLULUĞU 430 I. Sorumluluğun Mahiyeti ve Dayandığı Esaslar 430 II. Genel Tehlike Sorumluluğunun Koşulları 432 A. Bir İşletme Faaliyetinin Varlığı Gereklidir 432 B. İşletme Faaliyeti Önemli Ölçüde Tehlikeli Olmalıdır 433 C. Karakteristik Riziko Gerçekleşmelidir 434 D. Zarar Meydana Gelmelidir 435 E. Karakteristik Rizikonun Gerçekleşmesi İle Zarar Arasında Nedensellik Bağı Bulunmalıdır 435 F. Negatif Şart: Kusur 436 III. Genel Tehlike Sorumluluğuna Bağlanan Hükümler 436 § 14. MOTORLU TAŞIT İŞLETENİN SORUMLULUĞU 437 I. Sorumluluğun Mahiyeti ve Dayandığı Esaslar 437 II. Motorlu Taşıt İşletenin ve Bağlı Olduğu Teşebbüs Sahibinin Sorumluluğun Şartları 438 A. Pozitif Şartlar 438 1. Karayolunda Hareket Edebilen Motorlu Bir Taşıt İşletmek 438 a. Motorlu Taşıt Kavramı 438 b. Motorlu Taşıtın İşletilme Halinde Olması 438 c. İşleten Kavramı 439 2. Motorlu Taşıtın İşletilmesinden Dolayı Bir Zarar Meydana Gelmelidir 441 3. Zararla, Aracın İşletilmesi Arasında Uygun İlliyet Bağı Bulunmalıdır 442 B. Negatif Şart: Kurtuluş Kanıtının Getirilmemesi 442 III. Motorlu Taşıt İşletenin ve Teşebbüs Sahibinin Sorumluluğuna Bağlanan Hükümler 442 A. Motorlu Taşıt İşleteninin ve Bağlı Olduğu Teşebbüs Sahibinin Zararı Tazmini 442 B. Mağdurun Hafif Kusuru Halinde Tazminatın İndirilmesi 443 C. Hukukî Sorumluluğu Kaldıran ve Daraltan Anlaşmaların Hükümsüzlüğü 443 D. Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası 443 E. Aracı İşletenlerin Araç Malikine Karşı Sorumluluğu ve Aracın Uğradığı Zararlar İle Birden Çok Aracın İşletenleri Arasındaki İlişki 444 DÖRDÜNCÜ BAŞLIK
BİRDEN ÇOK SORUMLULUK SEBEBİ VE
BİRDEN ÇOK KİŞİNİN SORUMLULUĞU § 13. BİR KİŞİ İÇİN BİRDEN ÇOK SORUMLULUK SEBEBİNİN OLMASI 445 § 14. GENELLİKLE BİRDEN ÇOK KİŞİNİN SORUMLULUĞU 447 I. Dış İlişki 447 II. İç İlişki 447 § 15. BİRDEN ZİYADE ŞAHSIN MÜŞTEREK KUSURLARI İLE BİR ZARARA SEBEBİYET VERMELERİ 447 I. Dış İlişki 448 A. Genellikle 448 B. Şartları 448 1. İlliyet Bağı, Birden Çok Sebeplerin Zararı Doğurması Şeklinde Kendini Göstermelidir 448 2. Birden Ziyade Şahıslar, Zarara Birlikte Sebebiyet Vermiş Olmalıdırlar 448 3. Aynı Zararın Verilmiş Olması Gerekir 449 4. Birden Çok Kişinin Müteselsil Sorumluluğuna Gidebilmek İçin, Her Birinin Ortak Kusurla Aynı Zarara Ne Tarzda Katıldığının Önemi Yoktur 449 II. İç İlişki 450 § 16. BİRDEN ÇOK KİŞİNİN ÇEŞİTLİ SEBEPLERDEN DOLAYI SORUMLULUĞU 450 I. Kavram 450 II. Dış İlişki 451 III. İç İlişki 452 BEŞİNCİ BAŞLIK
SÖZLEŞME DIŞI (KUSURLU VE KUSURSUZ)
SORUMLULUĞA BAĞLANAN TALEP HAKLARI 453 § 17. ÇEŞİTLİ TALEP HAKLARI 453 I. Saldırıya Yönelik Davalar (Savunma Davaları) 453 A. Tehlikenin Kaldırılması (İzalesi) ve Saldırının Önlenmesi Davası 453 1. Tehlikenin Kaldırılması (İzalesi) Davası 453 2. Tecavüzün Önlenmesi Davası 453 B. Saldırıya Son Verilmesi (Tecavüzün Men’i) Davası 454 C. Tespit Davası 455 II. Sonuca Yönelik Davalar (Zararın Giderilmesi Davaları) 455 A. Zararın Giderilmesine Yönelik Davalar 455 1. Müsadere ve İmhaya İlişkin Davalar 455 2. Eski Hale İade Davası 456 3. Haksız Olarak Elde Edilen Kazancın İadesi Davası 456 4. Sebepsiz Zenginleşme Davası 457 5. Diğer Davalar 457 a. Kararın Üçüncü Kişilere Bildirilmesi veya Yayımlanması 457 b. Düzeltme ve Cevap Hakkı 457 B. Maddi ve Manevi Tazminat Davaları 458 § 18. MADDİ TAZMİNAT TALEBİ 459 I. Maddi Tazminatın Tanımı, Türleri, Tazminatı Talebe Hakkı Olanlar 459 A. Tarif 459 B. Tazminatın Türleri 459 1. Aynen Tazmin 459 2. Nakden Tazmin 459 C. Maddi Tazminatı Talebe Hakkı Olanlar 460 II. Zarar Miktarının Tespitinde Genel Esaslar 461 A. Zararın Varlığının ve Miktarının İspatı 461 B. Zararın Tayininde Esas Alınacak An 461 C. Zarar Miktarından Elde Edilen Yararın Düşülmesi 462 III. Şeye İlişkin Zararın Tayini 463 A. Şeye İlişkin Zararın Tayininde Başvurulacak Usuller 463 1. Objektif (Soyut = Mücerret) Hesaplama Usulü 463 2. Sübjektif (Somut = Müşahhas) Hesaplama Usulü 463 B. Şeye İlişkin Zararın Tayininde Nazara Alınacak Hususlar 464 IV. Şahsa İlişkin Zararın Tayini 465 A. Bedensel Zararın Tayini 465 1. Genellikle 465 a. Tedavi Giderleri 465 b. Kazanç Kaybı 465 c. Çalışma Gücünün Kaybolmasından Doğan Zararlar 466 d. Ekonomik Geleceğinin Sarsılmasından Doğan Zararlar 466 2. Bedensel Zararın Tazmini Şekli 467 B. Ölüm Halinde Zararın Belirlenmesi 467 1. Genellikle 467 a. Derhal Ölüm Halinde Tazmini İstenebilecek Giderler 467 b. Ölümün Derhal Gerçekleşmemesi Halinde, Tazmini İstenebilen Zararlar 467 c. Ölenin Desteğinden Yoksun Kalanın Zararı 468 2. Ölenin Desteğinden Yoksun Kalanların Tazminat Talebi 468 a. Tazminat Talebinin Niteliği 468 b. Tazminat Talebinin Koşulları 468 aa. Bir Desteğin Varlığı Gereklidir 468 aaa. Destek Kavramı 468 bbb. Desteğin Türleri 468 bb. Tazminat Talebinde Bulunanın Halen Veya İleride Yardıma Muhtaç Olması Lazımdır 469 C. Destekten Yoksun Kalma Dolayısıyla Uğranılan Zararın Tayini 470 V. Haksız Rekabet Zararının Tazmini 471 A. Haksız Rekabet Kavramı ve Haksız Rekabeti Düzenleyen Kurallar 471 B. Borçlar Kanununun 57. Maddesinde Düzenlenen Haksız Rekabetin Şartları 471 1. Dürüstlük Kurallarına Aykırı Hareketler Bulunmalıdır 472 2. Müşteriler Azalmalıdır Veya Kaybetme Tehlikesi Bulunmalıdır 472 3. Müşterilerin Azalması Veya Kaybedilme Tehlikesi İle Haksız Rekabet Fiili (Dürüstlük Kurallarına Aykırı Hareket) Arasında Uygun İlliyet Bağı Olmalıdır 472 C. Borçlar Kanunumuzun 57. Maddesinde Düzenlenen Haksız Rekabetin Hükümleri 472 VI. Maddi Tazminatın Belirlenmesinde Rol Oynayan Unsurlar ve İndirim Sebepleri 473 A. Tazminatın, Sorumlu Kişinin Kusurunun Ağırlığına Göre Derecelendirilmesi 473 B. Tazminatın İndirilmesi 473 1. Zarar Görenin Müterafık Kusuru 473 a. Zarar Görenin Zarara Razı Olması 474 b. Zarar Görenin Zararı Doğmasında Ya Da Artmasında Etkili Olması 474 c. Zarar Görenin Tazminat Yükümlüsünün Durumunu Ağırlaştırması 474 2. Sorumlu Kişinin Zor Durumda Kalması 474 3. Somut Durumun Koşullarının Gerektirdiği İndirim Sebepleri 475 § 19. MANEVİ TAZMİNAT TALEBİ 475 I. Genellikle 475 II. Manevi Tazminatı Düzenleyen Hükümler 476 III. Manevî Tazminatın Koşulları 476 IV. Manevi Tazminatın Hükümleri 477 A. Manevî Tazminat Davasının Tarafları 477 1. Davacılar 477 2. Davalılar 477 B. Manevi Tazminat Talebinin Devri ve Mirasçılara İntikali 478 1. Temliki 478 2. İntikali 478 C. Manevi Tazminatın Miktarının Tayini ve Şekilleri 478 1. Tazminatın Miktarının Tayini 478 2. Manevî Tazminatın Şekilleri 479 a. Para Ödeme Şeklinde Manevi Tazminat 479 b. Parasal Olmayan Manevî Tazminat Şekilleri 479 aa. Mahkeme Kararının Yayımı ve İlânı 479 bb. Manevi Zararı Meydana Getiren Fiilin Mahkemece Kınanması 479 cc. Cevap Hakkının Kullanılması 479 § 20. MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT TALEPLERİNİN DAVA YOLU İLE TAKİBİ 480 I. Yetkili ve Görevli Mahkeme 480 A. Yetkili Mahkeme 480 B. Görevli Mahkeme 480 II. Tazminat Davalarının Ceza Davasıyla İlgisi 481 A. Bağımsızlık İlkesi 481 B. Bağımsızlık İlkesinin İstisnaları 482 III. Maddi ve Manevi Tazminat Taleplerinde Zamanaşımı 483 A. Kısa Zamanaşımı 483 B. Uzun Zamanaşımı 483 C. Rücu Alacağında Zamanaşımı 483 D. Ceza Davasının Zamanaşımı 484 IV. Mağdurun Defi Hakkı 484 V. Geçici Ödemeler 485 2. AYIRIM
SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLAR BİRİNCİ BAŞLI
SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME HAKKINDA GENEL BİLGİLER § 1. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME KAVRAMI 487 § 2. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMENİN UNSURLARI 488 I. Sebepsiz Zenginleşmenin Genel Olarak Unsurları 488 A. Başkasının Malvarlığından Veya Emeğinden Zenginleşme Unsuru: 488 1. Zenginleşme 489 a. Malvarlığındaki Çoğalma 489 b. Malvarlığındaki Bir Azalmanın Önlenmesi 490 2. Başkasının Malvarlığından Veya Emeğinden Gerçekleşmesi 490 3. İlliyet Bağı 490 B. Haklı Bir Sebep Olmaması Unsuru 491 II. Borçlar Kanunumuzda Sebepsiz Zenginleşmeye Verilen Örnekler 492 A. Geçerli Olmayan Bir Sebebe Dayanan Kazanma 492 1. Tarafların Sebep Üzerinde Anlaşmamış Olmalarına Rağmen Zenginleşme 492 2. Geçersiz Bir Sebebe Dayanarak Kazanma 492 3. Hiçbir Sebep Olmaksızın Kazanma 493 B. Gerçekleşmemiş Bir Sebebe Dayanan Kazanma 493 C. Varlığı Sona Ermiş Bir Sebebe Dayanarak Kazanma 494 D. Borçlanılmamış Edimin İfası 494 1. Borcun Yerine Getirilmesi Sebebiyle (Causa Solvendi) Bir Edimde Bulunulmuş Olmalıdır 494 2. İfa Edilen Edimin Dayanağını Teşkil Eden Bir Borcun Bulunmaması Gerekir 495 3. Edimi İfa Eden Kimsenin Kendisini Borçlu Sanarak İfa Etmesi Gerekir 495 4. Borçlanılmamış Edimin İfası, Borçlunun Kendi İsteğiyle Yapılmış Olmalıdır 495 § 3. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMENİN VE DOLAYISIYLA İADE BORCUNUN KABUL EDİLMEDİĞİ HALLER 495 I. Eksik Borçlarda 495 II. Hukuka veya Ahlâka Aykırı Bir Sonucun Gerçekleşmesi Amacıyla Verilen Şeylerde 496 İKİNCİ BAŞLIK
SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMEDE GERİ VERME BORCU § 4. GERİ VERME TARZI VE KONUSU 497 § 5. GERİ VERME BORCUNUN KAPSAMI 498 I. İyi Niyetli Zenginleşenin Geri Verme Borcunun Kapsamı 498 A. İyi Niyetli Zenginleşenin Geri Verme Borcu, Geri Verme Anındaki Zenginleşme Miktarıyla Sınırlıdır 499 B. İyi Niyetli Zenginleşenin Geri Verme Borcu, Elde Edilen Yararları ve Bilhassa Ürünleri De Kapsamına Alır 499 C. İyi Niyetli Zenginleşenin Geri Verme Borcu, «Aynî İkame»yi de Kapsamına Alır 499 D. İyi Niyetli Kazananın İade Borcu, İlk Zenginleşmede Meydana Gelen Eksilmeleri de Kapsamına Alır 500 1. İyi Niyetli Zenginleşenin Yaptığı Giderler 500 a. Zorunlu Giderler 500 b. Yararlı Giderler 500 c. Lüks (Tezyini= Süse İlişkin) Giderler 501 2. İyi Niyetli Zenginleşenin Zararları 501 II. Kötü Niyetli Zenginleşenin İade Borcunun Kapsamı 501 § 6. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME TALEBİ 502 I. Mahiyeti 502 A. Sebepsiz Zenginleşme Davasının Kişisel Niteliği 502 B. Sebepsiz Zenginleşme Davasının İkincil Niteliği 503 1. Sebepsiz Zenginleşme Davasının Yarışamayacağı Davalar 503 a. Sebepsiz Zenginleşme Davası, Aynî İstihkak Davası İle Yarışmaz 503 b. Sebepsiz Zenginleşme Davası, Sözleşmeden Doğan Bir Borcun İfası İçin Açılacak Sözleşmeye Dayanan Bir Dava İle Yarışmaz 504 2. Sebepsiz Zenginleşme Davasının Yarıştığı Davalar 504 a. Sebepsiz Zenginleşme Davası, Haksız Fiil Davası ile Yarışabilir 504 b. Sebepsiz Zenginleşme Davası İle Gerçek Olmayan Vekâletsiz İş Görme Davası Yarışabilir 504 II. Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan İstem Hakkının Zamanaşımı ve Hak Sahibinin Sürekli Defi Hakkı 505 A. Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan İstem Hakkının Zamanaşımı 505 1. İki Yıllık Zamanaşımı 505 2. On Yıllık Zamanaşımı 505 B. Sürekli Def'i Hakkı 505 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
BORÇ İLİŞKİLERİNİN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE ETKİSİ,
BORÇ İLİŞKİLERİNDE TARAF
DEĞİŞİKLİKLERİ VE ÖZEL DURUMLAR 1. AYIRIM
ÜÇLÜ BORÇ İLİŞKİLERİ § 1. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN FİİLİNİ ÜSTLENME 509 I. Kavram, Tarif ve Benzer Kurumlardan Farkı 509 A. Kavram ve Tarifi 509 B. Benzer Kurumlardan Farkı 511 1. Üçüncü Kişinin Fiilini Üstlenme İle Garanti Sözleşmesinin Farkı 511 a. Garanti Sözleşmesi, Özel Bir Sözleşme Tipidir 512 b. Konusu, Üçüncü Bir Kişinin Fiilini Teminden Başka Olan Garanti Sözleşmeleri de Vardır 512 c. Başkasının Fiilini Üstlenme, Garanti Sözleşmesi Olmayan Diğer Sözleşmeler İçinde Bulunabilir 512 2. Üçüncü Kişinin Fiilini Üstlenme İle Kefalet Sözleşmesinin Farkı 512 3. Üçüncü Kişinin Fiilini Üstlenme İle Başkasının Borcunu İfa Sözü Arasındaki Fark 513 4. Üçüncü Kişinin Fiilini Üstlenme İle Başkasının Belirli Bir Fiilini Temine Gayret Gösterme Sözü Arasındaki Fark 513 II. Şartları 513 A. Bir Üstlenme Mevcut Olmalıdır 513 B. Üstlenmenin Konusunu Üçüncü Kişinin Bir Edimi Oluşturmalıdır 514 III. Hükmü 514 A. Üstlenme Borcunun Mahiyeti 514 B. Muacceliyet Anı 515 C. Üstlenenin Borçtan Kurtulması 515 § 2. ÜÇÜNCÜ KİŞİ YARARINA SÖZLEŞME 515 I. Kavram ve Benzer Kurumlardan Farkı 515 A. Kavram 515 B. Benzer Kurumlardan Farkı 516 1. Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme ve Temsil 516 2. Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme ve Alacağın Devri 516 II. Türleri 517 A. Eksik Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme 517 B. Tam Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme 517 III. Hükümleri 519 A. Üçüncü Kişi Bakımından 519 B. Taraflar Bakımından 519 § 3. ALACAĞIN DEVRİ 520 I. Kavram 520 II. Türleri 521 A. İradi Devir 521 B. Yasal Devir 522 C. Yargısal Devir 523 III. Şartları 523 A. Bir Alacak Olmalıdır 523 1. Yasal Olarak Devri Mümkün Olmayan Alacaklar 524 2. Sözleşme Hükmü İle Devri Mümkün Olmayan Alacaklar 524 3. Hukuki İlişkinin Niteliğinin Devrine Olanak Vermediği Alacaklar 524 B. Bir Sözleşme Bulunmalıdır 525 C. Alacağın Devri Yazılı Şekilde Yapılmış Olmalıdır 525 D. Devredenin, Devredilecek Alacak Üzerinde Tasarruf Yetkisine Sahip Olması Gerekir 526 IV. Hükümleri 526 A. Alacağın Devrinin Kapsamı 527 1. Alacağın Devrinin Kapsamını Tespitte Taraflar Serbesttir 527 2. Alacağın Devrinin Kapsamına Bağlı (Fer'i) Haklar da Dahildir 527 3. Alacağın Devrinin Kapsamına Öncelik Hakları da Dahildir 527 4. Alacağa Bağlı Kurucu Haklar da Alacağın Devrinin Kapsamına Dahildir 527 B. Devrin, Devredenle Borçlu Arasındaki Hükümleri 527 1. Kural 527 2. Borçlunun İyi Niyetle Yaptığı İfa 528 3. Borçlunun Çekişmeli Alacağı Tevdi Etmesi 528 C. Devrin Devredilen İle Borçlu Arasındaki Hükümleri 529 1. Devredilenin Alacaklı Sıfatını Borçluya Kanıtlaması Gerekir 529 2. Borç Ödenince Temlik Senedinin İade Edilmesi Gerekir 529 3. Borçlu, Devredilene Karşı, Devredene Karşı Sahip Olduğu Def'ileri İleri Sürebilir 529 4. Borçlu, Devredilene Takas İleri Sürebilir 529 D. Devrin Devredenle Devredilen Arasındaki Hükümleri 529 1. Devredenin, Alacak Senedini ve Diğer Belgeleri Teslim Borcu 530 2. Devredenin Garanti Borcu 530 a. Edim Karşılığı Yapılan Devirlerde Garanti Borcu 530 aa. Devredenin Alacağın Varlığından Sorumlu Olması 530 bb. Devredenin Borçlunun Ödeme Gücünden Sorumlu Olması 530 b. Edim Karşılığı Olmadan Yapılan ve Yasal Devirlerde Garanti Borcu 531 V. Alacağın Devrinde Saklı Tutulan Hükümler 531 § 4. BORCUN ÜSTLENİLMESİ 531 I. Genellikle 531 II. İç Üstlenme 532 A. Üstlenenin Borcu İfa Ederek, Borçluyu Borçtan Kurtarması 533 B. Dış Üstlenme Sözleşmesi Yaparak Borçluyu Borçtan Kurtarması 533 III. Dış Üstlenme 534 A. Genellikle 534 B. Şartları 534 1. Tarafların Ehliyeti Şartı 534 2. Borcu Yüklenecek Olan Kimsenin Alacaklıya Bir Öneride Bulunması Gerekir 534 3. Borcun Üstlenilmesi Sözleşmesinin Geçerliliği İçin Yapılan Önerinin Alacaklı Tarafından Kabul Edilmesi Gerekir 535 4. Üstlenmeye Elverişli Bir Borcun Varlığı Gereklidir 535 C. Hükümleri 535 1. Genellikle 535 2. Alacaklı İle Borçlu Arasındaki Hükümler 536 3. Borç Üstlenenle Alacaklı Arasındaki Hükümler 536 a. İlk Borçlunun Yerini Borcu Üstlenen Alır 536 b. Borcu Üstlenenin İleri Sürebileceği Savunmalar 537 aa. Alacaklı İle Borç Yüklenen Arasındaki İlişkiden Doğan Savunmalar 537 bb. Alacaklı İle İlk Borçlu Arasındaki İlişkiden Doğan Savunmalar 537 cc. İlk Borçlunun Şahsına Ait Def'iler 537 dd. İlk Borçlu İle Borç Yüklenen Arasındaki Hukuki İlişkiden Doğan Savunmalar 537 4. İlk Borçlu İle Borcu Üstlenen Arasındaki Hükümler 537 5. Borcun Dış Üstlenilmesinin Geçersizliği ve Ona Bağlanan Hükümler 537 III. Borca Katılma 538 IV. Bir Malvarlığının veya İşletmenin Devredilmesi 539 A. Genellikle 539 B. Şartları 539 1. Bir Malvarlığı Veya İşletme Aktif ve Pasifi İle Devredilmelidir 539 2. Devralanla Eski Borçlu (Devreden) Arasında Bir Sözleşme Yapılmalıdır 539 3. Devrin Alacaklılara Bildirilmesi Gerekir 539 C. Hükümleri 539 V. Bir İşletmenin Diğeri İle Birleşmesi veya Şekil Değiştirmesi 539 VI. Mirasın Paylaşımı ve Rehinli Taşınmazın Devri 540 VII. Sözleşmenin Devri ve Sözleşmeye Katılma 540 A. Sözleşmenin Devri 541 B. Sözleşmeye Katılma 542 2. AYIRIM
BORÇ İLİŞKİLERİNDE ÖZEL DURUMLAR § 1. MÜTESELSİL BORÇ İLİŞKİLERİ 543 I. Borç İlişkisinde Borçlu ve Alacaklıların Birden Fazla Olması 543 A. Kısmî Alacak-Kısmî Borç İlişkisi 543 B. İştirak Halinde Alacak-İştirak Halinde Borç İlişkisi 544 C. Bölünmez Alacaklılık-Bölünmez Borçluluk İlişkisi 544 D. Müteselsil Alacaklılık-Müteselsil Borçluluk İlişkisi 544 II. Müteselsil Borç 544 A. Kavram 544 B. Kaynakları 545 1. Hukuki İşlemden Doğan Müteselsil Borçluluk 545 2. Kanundan Doğan Müteselsil Borçluluk 546 C. Hükümleri 546 1. Alacaklı Bakımından Hükümleri 546 2. Borçlular Bakımından Hükümleri 547 a. Dış İlişki Bakımından 547 aa. Borçlulardan Her Biri Alacaklıya Karşı Borcun Tamamından Sorumludur 547 bb. Borçlulardan Her Biri Alacaklıya Karşı Birtakım Savunmaları (Def'ileri) Kullanabilir 547 cc. Aksine Sözleşme Olmadıkça, Borçlulardan Biri Kendi Fiili İle Diğer Borçluların Durumunu Ağırlaştıramaz 548 dd. Müteselsil Borçlulardan Birinin İfası Farklı Sonuçlar Doğurur 548 b. İç İlişki Bakımından 549 aa. Kural 549 bb. İstisnalar 550 cc. Borçlunun Alacaklıya Halef (Ardıl) Olması 550 III. Müteselsil Alacak 551 A. Kavram 551 B. Kaynaklar 551 C. Hükümleri 551 § 2. ŞARTA BAĞLI BORÇ MÜNASEBETLERİ 552 I. Kavram ve Uygulama Alanı 552 II. Türleri 553 A. Olayın Mahiyeti Bakımından Şartların Türleri 553 1. Olumlu (= müspet) ve Olumsuz (= menfi) Şart Ayırımı 553 a. Olumsuz (= müspet) Şart 553 b. Olumsuz ( = menfi) Şart 553 2. Tesadüfi-İradi-Karma Koşul Ayırımı 553 a. Tesadüfi Koşul 553 b. İradi Koşul 553 c. Karma Koşul 553 B. Hukukî İşlemin Hükümlerine Etkisi Bakımından Koşulun Türleri 554 1. Geciktirici Koşul 554 2. Bozucu Koşul 554 C. Hukuka Uygun Olup Olmamaları Bakımından Koşul Ayırımı 554 1. Gerçek Olmayan Koşullar 554 a. Olanaksız Koşul 554 b. Kesin Koşul 555 2. Yasal Koşullar 555 3. Hukuka Uygun Olmayan Şartlar 555 a. Koşul Kabul Etmeyen Hukuki İşlemler 555 b. Yasak Koşullar 555 c. Yararsız ve Rahatsız Edici Koşullar 555 II. Koşullu İşlemin Geçerlik Unsurları 556 A. Bir Hukuki İşlemin Sonucu Taraf İradesiyle Bir Olaya Bağlanmış Olmalıdır 556 1. Koşul Kabul Eden Bir Hukuki İşlem Olmalıdır 556 2. Koşul Tarafların Serbest İradesi İle Belirlenmelidir 556 3. Koşul, Hukuki İşlemin Kaderini Belirlemelidir 556 B. Koşul, Meydana Gelmesi Kuşkulu Bir Olay Olmalıdır 557 C. Koşul, Geleceğe Ait Bir Olay Olmalıdır 557 IV. Hükümleri 557 A. Askıda Bulunduğu Aşamadaki Hükümler 557 1. Geciktirici Koşula Bağlı Hukuki İşlemin Hükümleri 557 a. Geciktirici Koşullu Borçlandırıcı İşlemlerin Hükümleri 557 aa. Alacaklı Bakımından 558 bb. Borçlu Bakımından 558 b. Geciktirici Koşula Bağlı Tasarruf İşlemlerinin Hükümleri 558 2. Bozucu Koşula Bağlı Hukuki İşlemlerin Hükümleri 559 a. Bozucu Koşullu Borçlandırıcı İşlemlerin Hükümleri 559 b. Bozucu Koşullu Tasarruf İşlemlerinin Hükümleri 559 B. Şartın Gerçekleşmesi Aşamasındaki Hükümleri 559 1. Şartın Gerçekleşmesi 559 a. Gerçek Gerçekleşme 559 b. Varsayımsal Gerçekleşme 560 2. Koşulun Gerçekleşmesinden Sonraki Aşamanın Hükümleri 560 a. Geciktirici Şartta 560 b. Bozucu Şartta 560 3. Şartın Gerçekleşmemesi 560 § 3. TEMİNAT GAYELİ BORÇ İLİŞKİLERİ 560 I. Genellikle Teminat 560 A. Ayni Güvence 560 B. Kişisel Güvence 561 C. Kaydi Güvence 561 II. Bağlanma Parası 561 A. Kavramı ve Tanımı 561 B. Hükümleri 561 1. Verilenin Bağlanma Parası Olarak Tespiti 561 2. Sözleşmenin Kurulduğunu İspat Hükmü 562 3. Bağlanma Parasının Esas Alacaktan Düşülmesi 562 4. Asıl Borç İlişkisinden Doğan Borçların İfa Edilmemesi 562 a. Bağlanma Parası Alan Bakımından 562 b. Bağlanma Parası Veren Bakımından 563 III. Cayma Parası 563 A. Kavramı ve Tanımı 563 B. Hükümleri 563 IV. Ceza Koşulu 564 A. Kavramı, Tanımı ve Unsurları 564 1. Kavramı ve Tanımı 564 2. Unsurları 564 a. Asıl borç Mevcut Olmalıdır 564 b. Ceza Koşulu, Sağlararası Hüküm Doğuran Bağımsız Bir Sözleşmedir 564 c. Asıl Borç İle Ceza Koşulu Arasında Asıl Borç - Yan Borç İlişkisi Bulunmalıdır 565 B. Ceza Koşulunun Gayesi (Fonksiyonu) 565 1. Güvence Veya Ceza Gayesi 565 2. Tazminat Gayesi 566 3. Dönme Veya Fesih Gayesi 566 C. Ceza Koşulunun Yararları ve Uygulama Alanı 566 1. Yararları 566 2. Uygulama Alanı 567 D. Ceza Koşulunun Bağlanma Parasından ve Cayma Parasından Farkı 567 E. Ceza Koşulunun Türleri ve Muacceliyet Anı 567 1. Türleri 567 a. Seçimlik Ceza Koşulu (BK. mad. 179 fık. I) 568 b. İfa ile Birlikte İstenebilen Ceza Koşulu (BK.mad.179 fık.II) 568 c. Dönme Veya Fesih Ceza Koşulu (BK.mad.179 fık. III) 568 2. Muacceliyet Anı 568 F. Hükümleri 569 1. Ceza Koşulunun Talep Edilememesi 569 2. Ceza Koşulunun Talep Edilmesi 569 a. Borcun Hiç İfa Edilmemesinde Veya Eksik İfa Edilmesinde Cezai Şartın Talebi 569 b. Borcun Belirli Zaman ve Kararlaştırılan Yerde İfa Edilmemesi 569 c. Dönme Yetkisini Kazanmak İçin Ceza Koşulu 569 3. Ceza Koşulunun Kapsamını Belirleme Özgürlüğü ve İstisnaları 569 a. Alacaklı Lehine Tanınan Ek Tazminat 570 b. Ceza Koşulunun İndirilmesi (Tenkisi) 570 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
BORÇLARIN HÜKÜMLERİ VE SONA ERMELERİ 1. AYIRIM
BORÇLARIN HÜKÜMLERİ BİRİNCİ BAŞLIK
BORÇLARIN İFASI §1. İFA 573 I. Genellikle 573 A. İfanın Sözleşmeye Uygun Olarak Yapılmış Olması Gerekir 573 1. Genel Olarak 573 2. İfa İkameleri 574 a. Seçimlik Yetki 574 b. İfa Yerine Geçen Edim 574 c. İfa Amacıyla Yapılan Edim 575 B. İfa Kastının Bulunması 575 C. Alacaklının Katılımı 576 D. Borcun İfası Bir Tasarruf İşlemine İlişkinse Tarafların Fiil Ehliyetine ve Ayrıca Tasarruf Yetkisine Sahip Olmaları Gerekir 576 E. Borcun Bizzat Borçlu Tarafından İfası 576 II. İfanın Konusu 577 A. Kısmi İfa 577 B. Bölünmez Borcun İfası 578 1. Alacaklı ve Borçlunun Birer Kişi Olması 578 2. Alacaklının Birden Fazla Olması 578 3. Borçluların Birden Fazla Olması 578 C. Cins Borcunun İfası 578 D. Seçimlik Borcun İfası 579 E. Para Borcunun İfası 579 1. Genellikle 579 2. Para Borçlarında Değer Koruma Kayıtları 580 3. Para Borçlarının İfasında Faiz 581 a. Kavram ve Türleri 581 aa. Kaynakları Bakımından 581 bb. Miktar Bakımından 581 b. Hukuk Sistemimizde Faizin ve Faiz Oranının Tespiti 581 aa. Adi İşlemlerde 581 bb. Ticari İşlemlerde 582 cc. Bankalar K., Tasarruf Sandıkları K., Tarım Kooperatifleri K. Gibi Diğer Kanunlar 582 c. Faiz Oranının Sınırlandırılması 582 d. Bileşik Faiz (Faize Faiz Yürütmek) 583 aa. Adi İşlemlerde Bileşik Faiz 583 bb. Ticari İşlemlerde Bileşik Faiz 584 4. Para Borcunun Düşülmesi 584 a. Tek Bir Borç İlişkisinin Varlığı Halinde 584 aa. Kısmi Ödeme Masraf ve Faizlerden Düşülür 584 bb. Mahsup Güvencesiz Borçlardan Başlar 584 b. Birden Çok Borç İlişkisinin Varlığı Halinde 584 aa. Borçlunun Beyanı 584 bb. Alacaklının Beyanı 585 cc. Kanunun Hükmüne Göre 585 III. İfanın İspatı 585 A. Makbuzla İspat 585 1. Kavram ve Makbuz İsteme Hakkı 585 2. Hükmü 586 a. Belirli Dönemlerde Ödenen Borçlarla İlgili Karine 586 b. Anapara Hakkında Makbuz Verilmiş Olmasından Doğan Karine 586 B. Senedin İadesi İle İptali 586 1. Kavram 586 2. Senedin İadesinden Doğan Karine 586 3. Senedin İadesinin Mümkün Olmaması 586 IV. İki Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmelerden Doğan Borcun İfası 587 A. Ödemezlik Def'i İleri Sürülmesi 587 B. Taraflardan Birinin İfa Güçsüzlüğü Halinde İfadan Kaçınma ve Dönme Hakkı 587 § 2. BORCUN ÜÇÜNCÜ ŞAHIS TARAFINDAN İFASI (HALEFİYET) 588 I. Genellikle 588 II. Halefiyet Halleri 588 A. Bölünmeyen Borcun İfası Dolayısıyla Halefiyet 588 B. Müteselsil Borçluluktan Dolayı Halefiyet 588 C. Kefaletten Dolayı Halefiyet 589 D. Rehinle Temin Edilmiş Borcun Üçüncü Kişi Tarafından İfası Dolayısıyla Halefiyet 589 D. Borçlunun Beyanı Dolayısıyla Halefiyet 589 III. Hükümleri 589 A. Alacak Hakkının Geçişi 589 B. Def'ilerin ve Yan Hakların Geçişi 589 § 3. İFA YERİ 590 I. Genellikle 590 II. İfa Yerinin Tespitinde Takip Edilecek Sıra 590 A. Borcun Niteliğine Göre İfa Yerinin Tayini 590 B. Tarafların Anlaşması İle İfa Yerinin Tayini 590 C. Kanunun Özel Bir Hükmü İle İfa Yerinin Tayini 590 D. BK. 89.Mad. Göre İfa Yerinin Tayini 591 1. Para Borçlarının İfa Yeri 591 2. Parça Borcunun İfa Yeri 591 3. Diğer Borçların İfa Yeri 591 § 4. İFA ZAMANI 591 I. Genellikle 591 II. Muaccel (ecelsiz=vadesiz veya müddetsiz) Borcun İfası 592 III. Müeccel (ecelli=vadeli veya müddetli) Borcun İfası 592 A. Genellikle 592 B. Ecelin Tanımı ve Türleri 592 IV. İfa Zamanının Tayini ve Hükümleri 593 A. Tarafların Borcun İfa Zamanını Tayini 593 B. Bildirim İle Borcun İfa Zamanını Tayin 594 C. Kanun Hükmü İle İfa Zamanının Tayini 594 D. Hukuki İlişkinin Mahiyetinin İfa Zamanının Tayini 594 E. BK. 91-93. Mad. Göre Sürelerin Hesaplanması 594 V. Erken İfa 595 İKİNCİ BAŞLIK
İFA ENGELLERİ § 5. ALACAKLININ TEMERRÜDÜ 597 I. Kavram 597 II. Şartları 597 A. Borçlanılmış Edimin Gereği Gibi Önerilmesi 597 B. Alacaklının Edimi (İfayı) Kabulden Haklı Bir Sebep Olmaksızın Kaçınması 598 III. Hükümleri 598 A. Alacaklı Mütemerrit Olunca, Artık Borçlunun Temerrüdü Sona Erer 598 B. Alacaklının Temerrüdü İle Ceza Koşulu da Son Bulur 598 C. İş Borçlu İçin Yarar Sağlamıyorsa Sorumluluk Daha Hafif Takdir Edilir 598 D. Hasar Mütemerrit Alacaklıya Aittir 599 E. Saklama ve Diğer Giderler Alacaklıya Aittir 599 F. Borçlu Tevdi İle Borcundan Kurtulur 599 G. Bazı Hallerde Borçlu Borcun Konusu Yerine Satış Bedelini Tevdi Eder 599 1. Zorunlu Satışa Tabi Edimler 599 2. Zorunlu Satışın Şartları 600 a. İhtar 600 b. Hâkimin İzni 600 c. Açık Artırma 600 d. Bedelin Tevdi Edilmesi 600 H. Sözleşmeden Dönme ve Menfi Zararı Talep 600 § 6. DİĞER İFA ENGELLERİ 600 I. İfaya Engel Diğer Sebepler 600 A. Alacaklının Şahsı İle İlgili Engeller 600 B. Alacaklının Şahsında Duraksanması İle İlgili Engel 601 II. Hükümleri 601 ÜÇÜNCÜ BAŞLIK
BORÇLARIN İFA EDİLMEMESİNİN SONUÇLARI § 7. BORÇLARIN İFA EDİLMEMESİ VE BUNUN SONUÇLARI 603 I. Borçların İfa Edilmemesi Kavramı ve Türleri 603 A. Borcun Hiç İfa Edilmemesi 603 B. Borcun Geçici Olarak İfa Edilmemesi (Gecikme İle İfa) 603 C. Borcun Gereği Gibi İfa Edilmemesi 604 D. Sözleşmenin Müspet İhlali 604 II. Borcun İfa Edilmemesinin Sonuçları 605 A. Aynen İfa Davası 605 B. Tazminat Davası 605 C. Sözleşmeden Dönme ve Sözleşmeyi Fesih Yetkisi 605 § 8. AYNEN İFA DAVASI 606 I. Aynen İfa Talebi ve Aynen İfaya Engel Haller 606 A. Sözleşme Veya Kanun Hükmü Nedeniyle 606 B. Borcun Niteliği Gereği 607 C. Dürüstlük Kuralları Nedeniyle 607 D. Bazı İkincil (Tali) Yükümlülükler Nedeniyle 607 II. Aynen İfa İçin İcraya Başvuru 607 A. Bir Malın Teslimi Borcu 607 B. Bir Şeyin Yapılması Borcu 607 C. Bir Şeyin Yapılmaması Borcu 608 § 9. TAZMİNAT TALEBİ (SÖZLEŞME SORUMLULUĞU) 608 I. Sözleşmesel Tazminat Talebi-Sözleşme Sorumluluğu 608 II. Sözleşme Sorumluluğunun Şartları ve Tazminatın Kapsamı 609 A. Koşulları 609 1. Önceden Mevcut Bir Borç Olmalıdır 609 2. Borç Hiç Veya Gereği Gibi İfa Edilmemiş Olmalıdır 609 3. Borcun Hiç Veya Gereği Gibi İfa Edilmemiş Olması Borçlunun Kusurundan İleri Gelmelidir 609 4. Borçlunun Borcunu Hiç Veya Gereği Gibi İfa Etmemesinden Dolayı Alacaklı Bir Zarara Uğramalıdır 610 a. Müspet Zarar 610 b. Menfi Zarar 610 5. İlliyet Bağı 610 B. Tazminatın Kapsamı 610 III. Sözleşme Sorumluluğundan Kurtulma 611 A. Borcun Beklenmeyen Haller Dolayısıyla İfa Edilememesi 611 1. Kavram ve Tarifi 611 2. Şartları 611 a. Beklenmeyen Hali Doğuran Bir Olayın Mevcut Olması Gerekir 611 b. Borç Hiç Veya Gereği Gibi İfa Edilmemiş Olmalıdır 612 c. İlliyet Bağı 612 d. Borcun Yerine Getirilmemesi Borçlu İçin Kaçınılmaz Olmalıdır 612 3. Hükümleri 612 B. Borcun Mücbir Sebep Dolayısıyla İfa Edilememesi 612 1. Kavram ve Tanım 612 2. Şartları 612 a. Bir Olayın Varlığı 612 b. Dış Bir Olay Olmalıdır 612 c. Borç Hiç Veya Gereği Gibi İfa Edilmemelidir 612 d. İlliyet Bağı 613 e. Olay Sonucunda Borcun İfa Edilmemesinden Mutlak Olarak Kaçınılamamalıdır 613 3. Hükümleri 613 C. Sorumluluktan Kurtulma Şartları 613 1. Kavram 613 2. Sorumluluktan Kurtulma (Beraat) Şartının Geçerliğinin Hudutları 614 a. Borçluyu Kastından Veya Ağır Kusurundan Kaynaklanan Sorumluluktan Kurtaran Anlaşmalar Kesin Hükümsüzdür (BK. mad. 115 fık. I) 614 b. Borçluyu Hafif Kusurundan Kaynaklanan Sorumluluktan Kurtaran Anlaşmalar Belirli Durumlarda Kesin Hükümsüzdür 614 aa. Alacaklı, Borçlunun Hizmetinde İse 614 bb. Kanun Veya Yetkili Makamlarca Verilen İzinlerde 614 c. BK. 116.mad. II. Fıkrasına Göre, Yardımcıdan Dolayı Sorumluluktan Kurtulma Anlaşması Esas İtibariyle Geçerlidir 614 IV. Yardımcı Kişilerin Fiillerinden Dolayı Sorumluluk 614 A. Şartları 615 1. Borçlu İle Zarara Uğrayan Arasında Bir Borç İlişkisi Mevcut Olmalıdır 615 2. Borç İlişkisinden Doğan Bir Borcun İfası Veya Bir Hakkın Kullanılması Yardımcı Kişiye Bırakılmış Olmalıdır 615 3. Borcun İfasının Veya Hakkın Kullanılmasının Yardımcı Kişiye Bırakılması Caiz Olmalıdır 615 4. Yardımcı Kişi, Borcu İfa Ederken Veya Hakkı Kullanırken Alacaklıya Bir Zarar Vermiş Olmalıdır 616 5. Yardımcı Kişi Kusurlu Olmalıdır 616 6. Yardımcı Şahsın Fiili İle Zarar Arasında Bir İlliyet Rabıtası Bulunmalıdır 616 B. Hükümleri 616 1. Borçlunun Sorumluluğu 616 2. Borçlunun, Yardımcı Kişiye Rücu Etmesi 616 C. Adam Çalıştıranın Sorumluluğu (Bk. Mad. 66) İle Yardımcının Fiilinden Sorumluluk (Bk. Mad. 116) Arasındaki Farklar 617 § 10. BORÇLUNUN TEMERRÜDÜ 617 I. Kavram ve Tanımı 617 II. Borçlunun Temerrüdünün Koşulları 618 A. Borcun Muaccel Olması 618 B. İhtar 618 1. İhtar 618 2. İhtarın Yapılması Gerekmeyen Haller 619 a. Taraflar İfa Gününü Sözleşme İle Kararlaştırmışlarsa 619 b. İfa Gününün Belirlenmesi Sözleşme İle Taraflardan Birine Bırakılmışsa 619 c. Borçlu Kasten İhtarın Kendisine Ulaşmasına Engel Olmuşsa 619 d. İfanın Ne Zaman Yapılacağını Borçlu Bilecek Durumda İse 619 e. Borçlu Borcu İfa Etmeyeceğini Bildirirse Veya İhtarın Yarar Sağlamayacağı Anlaşılırsa 620 f. Borçlu Haksız Fiilden Dolayı Tazminat Veya Sebepsiz Zenginleşmeden Dolayı Geri Verme Borçlusu İse 620 C. Borçlunun Mütemerrit Olması İçin Kusurlu Bulunması Şart Değildir 620 III. Borçlunun Temerrüdünün Sona Ermesi 620 A. Edimin Veya Edimin İfası Fiilinin Teklifi İle 620 B. Borcu Sona Erdiren Diğer Sebepler İle 620 C. Borcun Ertelenmesi İle: 620 IV. Borçlunun Temerrüdünün Hükümleri 620 A. Borçlunun Temerrüdünün Genel Hükümleri 621 1. Borcun Genişlemesi: Gecikme Tazminatı 621 2. Sorumluluğun Ağırlaşması: Beklenmeyen Hallerden Dolayı Sorumluluk 621 B. Borçlunun Temerrüdünün Para Borçlarındaki Hükümleri 621 1. Gecikme (Temerrüt) Faizi 622 a. Genellikle 622 b. Faiz Oranı 622 aa. Adi İşlemlerde 622 bb. Ticari İşlemlerde 622 c. Faizin Başlangıcı 622 aa. Kural 622 bb. İstisnalar 622 d. Gecikme (Temerrüt) Faizinde Temerrüt 623 2. Aşkın (Munzam) Zarar 623 C. Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşmelerde Borçlunun Temerrüdünün Hükümleri 624 1. Genellikle 624 2. Uygun Süre Tayini 624 a. Genellikle 624 b. Süre Tayinine Gerek Bulunmayan Haller 625 3. Süre Tayininin Sonucu 625 a. Tayin Edilen Süre İçinde Borçlu Borcunu İfa Etmişse 625 b. Tayin Edilen Süre İçinde Borçlu Borcu İfa Etmemişse 625 aa. İfa ve Gecikme Tazminatı Talebi 625 bb. Müspet Zararın Tazmini Talebi 625 cc. Sözleşmeden Dönme Veya Sözleşmenin Feshi ve Menfi Zararın Tazmini Talebi 625 § 11. SÖZLEŞME ÖNCESİ SORUMLULUK (CULPA IN CONTRAHENDO) 626 I. Kavram ve Tanım 626 II. Sözleşme Öncesi Sorumluluğun (C.İ.C) Hukuki Niteliği 627 2. AYIRIM
BORÇLARIN VE BORÇ İLİŞKİLERİNİN SONA ERMESİ § 1. ASLİ BORCUN VE BUNA BAĞLI BORÇLARIN SONA ERMESİ 629 I. Genellikle 629 II. Asli Borcun Sona Ermesi- Fer'i Borcun Sona Ermesi 629 A. Asli Borcun Sona Ermesi 629 B. Fer'i Borcun Sona Ermesi 630 § 2. İBRA 631 I. Kavram 631 II. Şartları 631 A. İbra Sözleşmesinin Meydana Gelmesi İçin Öneri ve Kabulün Bulunması Gerekir 631 B. İbra, Herhangi Bir Şekle Bağlı Olmadan Yapılabilir 632 C. Alacaklının Alacağı Üzerinde Tasarruf Yetkisine Sahip Olması Gerekir 632 III. Hükümleri 632 § 3. YENİLEME 632 I. Kavram ve Tanım 632 II. Şartları 633 A. Hukuken Geçerli Eski Bir Borç Mevcut Olmalıdır 633 B. Yeni Farklı Bir Borç Doğmuş Olmalıdır 633 1. Borç İlişkisinin Konusu Farklı Olabilir 633 2. Borç İlişkisinin Tarafları Farklı Olabilir 634 C. Yenileme İçin Taraflar Açıkça Anlaşmış Olmalıdırlar 634 III. Yenileme Sayılmayacak Hususlar 634 IV. Hükümleri 635 A. Asıl Borç 635 B. Fer'i Borçlar 635 § 4. TAKAS 635 I. Kavram ve Tanımı 635 II. Şartları 636 A. Karşılıklı İki Borcun (Alacağın) Mevcudiyeti (Mütekabiliyet) 636 B. Borçların Mahiyetlerinin Aynı Olması 637 C. Borçların Aynı Zamanda Muaccel Olmaları 637 D. Borçlunun Takas Açıklaması 638 1. Genellikle 638 2. Bir Taraflı Beyanla Takası Mümkün Olmayan Alacaklar 638 3. Takası Mümkün Olmayan Alacaklar 639 III. Hükümleri 639 A. Borcun, En Az Borç Miktarında Sona Ermesi 639 B. Takasın Geçmişe Etkisi 639 § 5. İFANIN KUSURSUZ İMKÂNSIZLIĞI 639 I. Kavram 639 II. Şartları 640 A. İmkânsızlık Sözleşmenin Kurulmasından Sonra Meydana Çıkmış Olmalıdır 640 B. İmkânsızlık Objektif Bir İmkânsızlık Olmalıdır 640 C. İmkânsızlık Borçluya Yüklenemeyen Bir Senetten İleri Gelmiş Olmalıdır 640 III. Hükümleri 640 A. Genel Hükümler 640 B. Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşmelerdeki Hükümleri 641 1. Kural 641 2. İstisna 641 § 6. AŞIRI İFA GÜÇLÜĞÜ 641 I. Kavram 641 II. Koşulları 643 A. Öngörülemeyen Olağanüstü Bir Durum Ortaya Çıkmalıdır 643 B. Bu Durum Borçludan Kaynaklanmamalıdır 643 C. Bu Durum Sözleşme Yapıldığı Sırada Mevcut Olguları Değiştirmelidir 644 D. Değişiklik Borçlu Aleyhine Olmalıdır 644 E. Borçludan İfanın İstenmesi Dürüstlük Kurallarına Aykırı Düşmelidir 644 F. Borçlu Borcunu Henüz İfa Etmemiş Ya Da Hakkını Saklı Tutarak İfa Etmiş Olmalıdır 644 III. Sonuçları 645 A. Sözleşmenin Uyarlanmasını İsteme Hakkı 645 B. Dönme Veya Fesih Hakkı 645 § 7. ZAMANAŞIMI 646 I. Kavram, Tanım ve Türleri 646 II. Zamanaşımının Tabi Olduğu İlkeler 646 A. Kamu Düzeni Düşüncesine Dayanan İlkeler 647 1. Zamanaşımından Önceden (Peşinen) Feragat Edilemez. (BK.160.Mad. I.Fık) 647 2. Zamanaşımı Süreleri Kesin Olup Sözleşme İle Değiştirilemez (BK. Mad. 148) 647 3. Zamanaşımının Şartları ve Hükümleri, Alacaklı Lehine ve Borçlu Aleyhine Olarak Değiştirilemez 647 B. Kamu Düzeni Düşüncesinin Sınırlandırılmasına Dayanan İlkeler 647 1. Zamanaşımı Borcu Sona Erdirmez 647 2. Zamanaşımı Def'i Olarak İleri Sürülebilir 647 3. Zamanaşımından Süresi Dolduktan Sonra Feragat Edilebilir 647 III. Şartları 648 A. Zamanaşımına Elverişli Bir Borcun Varlığı 648 B. Borç Muaccel Olmalıdır 648 C. Kanunda Belirli Olan Sürenin Geçmesi 648 1. Sürenin Başlangıcı 648 2. Süreler 649 a. On Yıllık Zamanaşımı Süresi 649 b. Beş Yıllık Zamanaşımı Süresi 649 c. Diğer Zamanaşımı Süreleri 650 3. Zamanaşımı Durmamış Olmamalıdır 650 a. Durma Sebepleri 650 b. Durmanın Hükümleri 650 D. Zamanaşımının Kesilmemiş Olması 651 1. Sebepleri 651 2. Zamanaşımının Kesilmesinin Hükümleri 651 a. Süre Bakımından 651 b. Kişiler Bakımından 652 c. Ek zamanaşımı 652 IV. Zamanaşımının Hükümleri 652 A. Dava Hakkının Sona Ermesi 652 B. Fer'i Haklar 653 § 8. ALACAKLI VE BORÇLU SIFATININ BİRLEŞMESİ 653 I. Kavram 653 II. Şartları 653 A. Alacak ve Borcun Aynı Şahısta Birleşmesi Gerekir 653 B. Alacağın Tamamı, Borçluya İntikal Etmiş Olmalıdır 653 C. Birleşme Kesin Olmalıdır 654 III. Hükümleri 654 § 9. BORÇ İLİŞKİLERİNİN SONA ERME SEBEPLERİ 654 I. Bozma (İkale) Sözleşmesi 654 II. Fesih 655 III. Dönme 655 IV. İptal 655 Bibliyografya 657 Kavram Dizini 673 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
