|
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER 7
KISALTMALAR 15
GİRİŞ 17
BİRİNCİ BÖLÜM
TARİHÎ BİLGİLER
I. TÜRKLERDEKIYAFETE DAİR TARİHÎ BİLGİLER 21
A. ESKİ TÜRKLERDE KIYAFET 21
1. İslâmiyet’in Kabulünden Önce Türklerde Kıyafet 21
a. Eski Türklerde Erkek Kılık–Kıyafeti 21
b. Eski Türklerde Kadın Kıyafeti 22
2. İslam’ın Kılık–Kıyafet Ahkâmı 24
a. İslâm’da Erkek Kılık–Kıyafeti 25
b. İslam’da Kadın Kıyafeti 26
3. Selçuklularda Kılık–Kıyafet 27
a. Selçuklularda Erkek Kılık–Kıyafeti 27
b. Selçuklularda Kadın Kıyafeti 30
B. OSMALI DEVLETİ DÖNEMİNDE KIYAFET 31
1. Osmanlı Devleti Döneminde Kıyafete İlişkin Genel Bilgiler 31
a. Osmanlı’da Erkek Kılık–Kıyafeti 32
b. Osmanlı’da Kadın Kıyafeti 36
2. Meşrutiyet Döneminde Kıyafet Tartışmaları 43
a. Şapka–Fes Tartışmaları 43
c. Çarşaf–Peçe Tartışmaları 45
3. Osmanlı Devleti’nde Kıyafet Düzenlemeleri 59
a. Kıyafet Düzenlemelerine Dair Genel Bilgiler 59
b. Osmanlı Döneminde Kıyafet Yasakları 68
4. Başın Kapatılması Âdab–ı Muaşeret Kuralıdır 80
C. CUMHURİYET DÖNEMİNDE KIYAFET 81
1. Cumhuriyet Döneminde Erkek Kıyafeti 81
a. Mecliste Fes–Kalpak Tartışması 81
b. Yazarlar Arasında Şapka Tartışması 82
c. Devlet Memurlarının Kıyafetleri Hakkında Kararnâme 87
d. Mustafa Kemalin İnebolu ve Kastamonu Nutukları 88
e. 1925 Tarihli Şapka İktisası Hakkında Kanun 92
2. Cumhuriyet Döneminde Kadın Kıyafeti 102
a. Mustafa Kemal’in Kadın Kıyafetine Yaklaşımı 102
b. Yerel İdarelerde Kıyafet Yasağı Uygulamaları 105
c. Çarşafı Yasaklamaya Yönelik Kanun Teklifi 107
ç. Çarşafla Mücadele Haftaları 108
3. Millî Birlik Komitesi Dönemi Kıyafet Uygulamaları 109
4. 1963 Sonrası Kıyafet Uygulamaları 110
5. 12 Mart Muhtırası Sonrası Kıyafet Uygulamaları 113
6. 12 Eylül Darbesi Sonrası Kıyafet Uygulamaları 116
a. İrtica ile Mücadele Hedefi 118
b. Memurlar İçin Kıyafet Düzenlemeleri 119
c. Orta Öğretimde Başörtüsü Yasağı 120
ç. Üniversitelerde Başörtüsü Yasağı 122
d. Kanunî Düzenlemeler ve Anayasa Mahkemesi 127
7. 28 Şubat Süreci ve Kıyafet Uygulamaları 131
8. 2002 Sonrası Kıyafet Uygulamaları 146
a. Yasaklamalar Devam Ediyor 146
b. Anayasa Değişikliği ve Anayasa Mahkemesi 154
9. 2010 Sonrası Kıyafet Meselesi Çözülüyor 162
10. 2020 Sonrası Kıyafet Tartışmaları 166
İKİNCİ BÖLÜM
MEVZUAT VE UYGULAMA
II. CUMHURİYET DÖNEMİNDEKIYAFET MEVZUATI VE UYGULAMA 169
A. KIYAFET UYGULAMALARININ İLK İZLERİ 169
B. EYLÜL 1925 TARİHLİ VE 2413 SAYILI KARARNÂME 172
C. 1925 TARİHLİ ŞAPKA İKTİSASI HAKKINDA KANUN VE UYGULAMA 177
1. Kanunun Yapılması Öncesi Gelişmeler 178
2. Kanunun Mecliste Kabulü 182
3. Kanunun Uygulanışı 188
a. Kolluk Yetkisine Dayanılarak Uygulama 188
b. Mahkeme Elliyle Uygulama 189
D. RESMÎ MERASİMDE GİYİLECEK KIYAFET DÜZENLEMLERİ 196
1. 1925 Tarihli Resmî Merasimde Giyilecek Elbise Talimatnâmesi 196
2. 1964 Tarihli Okulların Merasim Geçişi Yönetmeliği 199
3. 1967 Tarihli Gençlik ve Spor Bayramı Yönetmeliği 200
4. 1973 Tarihli Çelenk Sunulma Yönetmeliği 201
5. 1982 Tarihli Memur Yemin Merasimi Yönetmeliği 202
6. 2012 Tarihli Resmî Bayramlar Tören ve Kutlama Yönetmeliği 202
E. İLMİYE SINIFI KIYAFETLERİNE İLİŞKİN DÜZENLEMELER 203
1. Dinî Kurumlarla İlgili Gelişmeler 204
2. Kıyafete İlişkin 1925 Tarihli Kararnâme ve Kanun 207
3. Şapka İktisası Hakkında Kanun ve İlmiye Kıyafeti 211
4. Bazı Kisvelerin Giyilemeyeceğine Dair Kanun ve İlmiye Kıyafeti 212
5. İlmiye Kıyafetinin İlmiye Sınıfı Dışındakilerce Giyilmesi 216
6. Diyanet İşleri Başkanlığına İlişkin Kanunlar ve Kıyafet 217
F. HÂKİM VE SAVCILARA İLİŞKİN KIYAFET DÜZENLEMELERİ 218
1. Hükkâm ve Mensubin–i Adliyenin Resmî Kisveleri Hakkında
Kanun 219
2. Kisve–i Hükkâm Hakkında Talimatnâme 220
3. 1926 ve 1934 Tarihli Hâkimler Kânunu 227
4. 1983 Tarihli Hâkim ve Savcılar Kanunu 228
a. Genel Olarak Hâkim ve Savcılarda Kıyafet 228
b. Yüksek Yargı Mensuplarında Kıyafet 231
G. AVUKATLARA İLİŞKİN KIYAFET DÜZENLEMELERİ 234
1. Kisve–i Hükkâm Hakkında Talimatnâme’de Avukat Kıyafeti 234
2. 1938 Tarihli Avukatlık Kanunu ve Kıyafet 236
3. 1969 Tarihli Avukatlık Kanunu ve Kıyafet 236
H. DEVLET MEMURLARI KIYAFET MEVZUATI VE UYGULAMA 240
1. Bilumum Devlet Memurlarının Kıyafetleri Hakkında Kararnâme 241
2. 1926 Tarih ve 788 sayılı Memurin Kanunu 244
3. 1965 Tarih ve 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu 247
4. 1982 Tarihli Kılık–Kıyafet Yönetmeliği 249
5. Sağlık Hizmeti Görevlilerinin Kıyafetine İlişkin Düzenlemeler 256
6. Kıyafet Mevzuatının Uygulanışı 261
I. YÜKSEKÖĞRETİMDE KIYAFET DÜZENLEMELERİ VE UYGULAMA 263
1. 1924 Tarihli Dârülfünûn Talimatnâmesi Dönemi 263
2. 1934 Tarihli İstanbul Üniversitesi Talimatnâmesi Dönemi 264
3. 1946 Tarih ve 4936 Sayılı Üniversiteler Kanunu Dönemi 265
4. 1973 Tarih ve 1750 Sayılı Üniversiteler Kanunu Dönemi 267
5. 1982 tarih ve 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu Dönemi 271
a. Öğretim Elemanları Bakımından 272
aa. Mevzuattaki Durum 272
bb. Mevzuatın Uygulanışı 275
b. Yükseköğretim Öğrencileri Bakımından 277
aa. Mevzuattaki Durumu 278
bb. Mevzuatın Uygulanışı 287
K. BAKANLIĞA BAĞLI OKULLARDA KIYAFET DÜZENLEMELERİ 294
1. 1915 Tarihli Mekatib–i İbtidaiye–i Umumiye Talimatnamesi 294
3. 1930 Tarihli Lise ve Orta Mektepler Talimatnâmesi 300
4. 1931 Tarihli Muallim Mektebi Talimatnâmesi 301
5. 1939 Tarihli Disiplin Talimatnâmesi 302
6. Mektep Kasketlerinin Talebe Olmayanlarca Giyilmesini
Yasaklayan Kanun 303
7. Bazı Kisvelerin Giyilemeyeceğine Dair Kanun ve Nizamnâme 304
8. 1962 Tarihli Otelcilik Okulları Yönetmeliği 306
9. 1964 Lise ve Ortaokullar Yönetmeliği 306
10. 1965 Tarihli İlköğretmen Okulları İdare Yönetmeliği 307
11. 1967 Tarihli İlköğretmen Okulları Disiplin Yönetmeliği 308
12. 1966 ve 1972 Tarihli İlkokul Yönetmelikleri 308
13. 1971 Tarihli Disiplin Yönetmeliği 309
14. 1975 Tarihli Ortaokullar ve Ortaöğretim Kurumları Disiplin
Yönetmeliği 310
15. 1976 Temel Eğitim Birinci Kademe (İlkokul) Yönetmeliği 310
16. 1978 Tarihli Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Temel Eğitim II.
Kademe (Ortaokul) İle Ortaöğretim Kurumları Disiplin
Yönetmeliği 311
17. 1979 Tarihli Meslekî ve Teknik Ortaöğretim Kurumları
Yönetmeliği 312
18. 1978 Tarihli Yönetmelikte 1981 Tarihinde Yapılan Değişiklik 313
19. 1981 Tarihli Millî Eğitim Bakanlığı ile Diğer Bakanlıklara Bağlı
Okullardaki Görevlilerle Öğrencilerin Kılık–Kıyafetlerine İlişkin
Yönetmelik 314
20. 2003 Tarihli Millî Eğitim Bakanlığı İlköğretim Kurumları
Yönetmeliği 318
21. 2007 Tarihli Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Ödül
ve Disiplin Yönetmeliği 319
22. 2012 Tarihli Millî Eğitim Bakanlığına Bağlı Okul Öğrencilerinin
Kılık ve Kıyafetlerine Dair Yönetmelik 320
23. Millî Eğitim Bakanlığına Bağlı Okul Öğrencilerinin Kılık ve
Kıyafetlerine Dair Yönetmelik’te 2014 Değişikliği 323
24. İmam–Hatip Mekteplerinde Kıyafet Düzenlemeleri 324
L. ELÇİLERİN KABÜLÜNE İLİŞKİN MEVZUATTA KIYAFET 330
M. DEVLETİN SİVİL MEMURA KIYAFET YARDIMI 332
1. Genel Olarak Kıyafet Yardımına İlişkin Kanunlar 332
2. Başörtüsü, Sarık ve Cübbe Yardımına İlişkin Yönetmelikler 333
N. KIYAFETE İLİŞKİN HÜKÜM İÇEREN DİĞER MEVZUAT 335
1. 1920 Tarihli Düğünlerde Men’i İsrafat Kanunu 335
2. Evlendirme Düzenlemelerinde Kıyafet 337
3. Meclis İçtüzüklerinde Kıyafet Düzenlemeleri 338
4. Seçim ve Partiler Mevzuatında Kıyafet Düzenlemeleri 341
5. Toplantı ve Gösteri Mevzuatında Kıyafet 343
6. PTT Mevzuatında Kılık–Kıyafet Düzenlemeleri 343
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YARGI İÇTİHATLARI
III. YARGIİÇTİHATLARINDA KIYAFET ÖZGÜRLÜĞÜ 345
A. DANIŞTAY İÇTİHATLARINDA KIYAFET ÖZGÜRLÜĞÜ 345
1. Danıştay’ın 25.2. 1974 Tarihli Kararı 345
2. Danıştay’ın 1983 –1985 Arası Kararları 348
a. Danıştay’ın 20.12.1983 Tarihli Kararı 348
b. Danıştay’ın 23.2.1984 Tarihli Kararı 349
c. Danıştay’ın 13.12.1984 Tarihli Kararı 350
3. Danıştay’ın 12.2.1987 Tarihli Kararı 354
4. Danıştay’ın 16.11.1987 Tarihli Kararı 356
5. Danıştay’ın 27.6.1988 Tarihli Kararı 358
6. Danıştay’ın 7.7.1989 Tarihli Kararı 360
7. Danıştay’ın 13.11.1992 Tarihli Kararı 362
8. Danıştay’ın 17.6.1994 Tarihli Kararı 365
9. Elazığ İdare Mahkemesi’nin 2010 Tarihli Kararı 369
10. Danıştay’ın 12.11.2014 Tarihli Kararı 371
11. Danıştay’ın 18.11.2020 Tarihli Kararı 375
12. Danıştay’ın 19.11.2020 Tarihli Kararı 382
13. Danıştay’ın 2021 ve 2022 Tarihli Kararları 388
a. Danıştay’ın 29.3.2021 Tarihli Kararı 389
b. Danıştay’ın 20.4.2022 Tarihli Kararı 394
B. ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARINDA KIYAFET ÖZGÜRLÜĞÜ 399
1. Anayasa Mahkemesi’nin 1989 ve 1991 Tarihli Kararları 399
a. Anayasa Mahkemesi’nin 7.3.1989 Tarihli Kararı 399
b. Anayasa Mahkemesi’nin 9.4.1991 Tarihli Kararı 410
2. Anayasa Mahkemesi’nin 5.6.2008 Tarihli Kararı 427
3. Anayasa Mahkemesi’nin 2014 Tarihli Bireysel Başvuru Kararı 441
4. Anayasa Mahkemesi’nin 2018 Tarihli Bireysel Başvuru Kararı 474
5. Anayasa Mahkemesi’nin 2022 Tarihli Bireysel Başvuru Kararı 502
C. STRASBOURG YARGISI KARARLARINDA KIYAFET ÖZGÜRLÜĞÜ 516
1. Avrupa İnsan Hakları Komisyonu Kararları 517
a. AİHK’ın 1993 Tarihli Şenay Karaduman/Türkiye Kararı 517
b. AİHK’ın 1993 Tarihli Lamiye Bulut/Türkiye Kararı 521
2. AİHM’in 2004 Tarihli Leyla Şahin/Türkiye Kararı 527
3. AİHM’in 2006 Tarihli Sevgi Kurtulmuş/Türkiye Kararı 548
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
KILIK–KIYAFET ÖZGÜRLÜĞÜ
IV. KIYAFET ÖZGÜRLÜĞÜ VE YANSIMALARI 559
A. KILIK–KIYAFET ÖZGÜRLÜĞÜ 559
1. Genel Olarak Kılık–Kıyafet Özgürlüğü 559
2. Kıyafet Özgürlüğünün Tabiî Haklardan Oluşu 560
B. KIYAFET ÖZGÜRLÜĞÜ– EŞİTLİK İLKESİ 563
1. Kıyafet Özgürlüğü–Eşitlik İlkesi İlişkisi 563
2. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu 570
a. Ayrımcılık Kavramı İçine Giren Hususlar 571
b. Ayrımcılıkla Mücadele ve Ayrımcılık Yasağının Kapsamı 572
c. Ayrımcılık Yasağının İstisnaları 573
d. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’nun Görevleri ve
Yetkileri 574
e. Kurum Kararlarından Örnekler 576
C. KIYAFET ÖZGÜRLÜĞÜ–İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ 585
1. Genel Olarak İfade Özgürlüğü 585
2. Kıyafet Özgürlüğü– İfade Özgürlüğü İlişkisi 591
a. Anayasa Mahkemesi’nin Yaklaşımı 591
b. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’nun Yaklaşımı 600
D. KIYAFET ÖZGÜRLÜĞÜ–DİN VE İNANÇ ÖZGÜRLÜĞÜ 605
1. Genel Olarak Din ve Vicdan Özgürlüğü 605
2. Kıyafet Özgürlüğü–Din Özgürlüğü İlişkisi 616
a. Din Özgürlüğünün Dış Tezahürü Olarak Kıyafet 616
b. Anayasa Mahkemesi’nin Yaklaşımı 620
c. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’nun Yaklaşımı 624
E. KIYAFET ÖZGÜRLÜĞÜ–ÖZEL HAYATA SAYGI İLKESİ 637
1. Genel Olarak Özel Hayata Saygı İlkesi 637
2. Kıyafet Özgürlüğü– Özel Hayata Saygı İlkesi İlişkisi 641
a. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları 642
b. Anayasa Mahkemesi Kararı 657
c. Danıştay Kararları 661
F. KIYAFET ÖZGÜRLÜĞÜ–MADDÎ VE MANEVÎ VARLIĞI GELİŞTİRME 664
1. Genel Olarak Maddî ve Manevî Varlığın Korunması Hakkı 664
a. Mevzuattaki Durum 666
b. Sınırlandırılması 668
c. Anayasa Mahkemesinin Yaklaşımı 670
2. Kıyafet Özgürlüğü–Maddî ve Manevî Varlığı Koruma Hakkı 671
G. SÖZLEŞME HÜRRİYETİ VE KIYAFET ÖZGÜRLÜĞÜ 672
1. Genel Olarak Sözleşme Hürriyeti ve Sınırları 672
a. Sözleşme Hürriyetinin İçeriği 674
b. Sözleşme Hürriyetinin Sınırları 677
c. İşverenin Yönetim Hakkı ve Sınırları 681
2. Sözleşme Hürriyeti– Kıyafet Özgürlüğü İlişkisi 683
GENEL DEĞERLENDİRMELER 691
KAYNAKÇA 699 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
