İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Kısaltmalar 13
Giriş 15
Birinci Bölüm
NEMO TENETUR İLKESİ
I. NEMO TENETUR İLKESİ TANIMI VE TERMİNOLOJİSİ 19
II. NEMO TENETUR İLKESİNİN KAPSAMI 22
III. NEMO TENETUR İLKESİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 24
A. Roma Hukuku’nda Nemo Tenetur İlkesinin Tarihsel Gelişimi 24
B. Kıta Avrupası Hukuku’nda Nemo Tenetur İlkesinin Tarihsel Gelişimi 27
C. Anglo Sakson Hukuku’nda Nemo Tenetur İlkesinin Tarihsel Gelişimi 30
1. İngiliz Hukuku’nda Nemo Tenetur İlkesinin Tarihsel Gelişimi 30
2. ABD Hukuku’nda Nemo Tenetur İlkesinin Tarihsel Gelişimi 33
D. Türk Hukuku’nda Nemo Tenetur İlkesinin Tarihsel Gelişimi 36
1. Osmanlı Döneminde Nemo Tenetur İlkesinin Tarihsel Gelişimi 36
2. Türkiye Cumhuriyeti Döneminde Nemo Tenetur İlkesinin Tarihsel Gelişimi 41
IV. NEMO TENETUR İLKESİNİN MEŞRULUĞUNA İLİŞKİN GÖRÜŞLER 42
A. Nemo Tenetur İlkesini Meşru Kabul Eden Görüşler 42
B. Nemo Tenetur İlkesini Meşru Kabul Etmeyen Görüşler 45
V. NEMO TENETUR İLKESİNİN DİĞER HAK VE İLKELERLE İLİŞKİSİ 48
A. Hukuk Devleti ile İlişkisi 48
B. İşkence Yasağı ile İlişkisi 49
C. Özel Hayatın Gizliliği ile İlişkisi 50
D. İfade Özgürlüğü ile İlişkisi 52
E. Adil Yargılanma Hakkı ile İlişkisi 53
F. Masumiyet Karinesi ile İlişkisi 55
G. Ceza Muhakemesinde Gerçeği Ortaya Çıkarma İlkesi ve Sanığın Ceza Muhakemesi İşlemlerine Katlanma Yükümlülüğü ile İlişkisi 55
VI. NEMO TENETUR İLKESİNİN KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTAKİ YERİ 56
A. ABD’de Nemo Tenetur İlkesi 56
1. Genel Olarak 56
2. Kendini Suçlama (Self–Incrimination) 59
3. Zorlama (Compell) 61
4. Tanıklık (Testimony) 63
a. Üretim Eylemi Doktrini (Act Production Doctrin) 64
b. Kaçınılmaz Sonuç Doktrini (Foregone Conclusion Doctrin) 65
5. Nemo Tenetur İlkesine Aykırı Deliller Vasıtasıyla Elde Edilen Deliller 67
6. Nemo Tenetur İlkesinin Sınırları 67
B. Almanya’da Nemo Tenetur İlkesi 70
C. Fransa’da Nemo Tenetur İlkesi 74
D. Kanada’da Nemo Tenetur İlkesi 78
E. Türkiye’de Nemo Tenetur İlkesi 80
F. Uluslararası Sözleşmelerde ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Uygulamasında Nemo Tenetur İlkesi 84
İkinci Bölüm
VERGİ HUKUKUNDA DEFTER, KAYIT VE
BELGE İBRAZ YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE İBRAZDAN KAÇINMANIN
CEZA HUKUKU YÖNÜNDEN SONUÇLARI
I. İBRAZ YÜKÜMLÜĞÜ KAVRAMI, NEDENLERİ VE TARİHİ 92
A. İbraz Yükümlülüğü Kavramı 92
B. İbraz Yükümlülüğü Öngörülmesinin Nedenleri 92
C. İbraz Yükümlülüğünün Tarihsel Gelişimi 95
1. Genel Olarak İbraz Yükümlülüğünün Tarihsel Gelişimi 96
2. Türk Hukukunda İbraz Yükümlülüğünün Tarihsel Gelişimi 99
II. KARŞILAŞTIRMALI VERGİ HUKUKUNDA İBRAZ YÜKÜMLÜLÜĞÜ VE İBRAZ YÜKÜMLÜLÜĞÜNE UYMAMANIN CEZA HUKUKU YÖNÜNDEN SONUÇLARI 100
A. Amerika Birleşik Devletleri’nde 101
B. Almanya’da 111
C. Fransa’da 117
D. Kanada’da 121
E. Türkiye’de 125
III. TÜRK VERGİ HUKUKUNDA MUHAFAZA VE İBRAZ ÖDEVİ BULUNAN DEFTER, KAYIT VE BELGELER 128
A. Tutulması Gereken Defterler 129
B. Düzenlenmesi Gereken Fatura ve Benzeri Belgeler 131
C. Tutulması Zorunlu Kayıtlar 132
D. VUK’un Defter Tutma ve Belge Düzenleme Hükmünde Yer Verilen “Diğer Vesikalar” 132
E. Yeminli Mali Müşavire Tasdik Ettirilmesi ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavire İmzalattırılması Gereken Belgeler 133
F. Elektronik Ortamda Tutulması Öngörülen Defter, Kayıt ve Belgeler 136
1. Elektronik Defter 139
2. Elektronik Fatura ve Elektronik Arşiv Fatura 141
3. Elektronik Beyanname 143
4. Defter–Beyan Sistemi 144
5. E–Düzenlemeler Karşısında İbraz Yükümlülükleri ve VUK’un 359. Maddesinde Yer Alan Gizleme Suçunun Durumu 145
IV. DEFTER, KAYIT VE BELGE İBRAZ ETMEMENİN CEZA HUKUKU YÖNÜNDEN SONUÇLARI 146
A. Genel Olarak 146
B. Ceza Muhakemesi Öncesinde 148
1. VUK’un Vergi Kaçakçılığına İlişkin 359. Maddesinde Düzenlenen Gizleme Suçu 149
a. Kanunilik (Tipiklik) 153
aa. Kanuniliğin (Tipikliğin) Maddi Unsurları 155
aaa. Fail 155
aaaa. Gerçek Kişilerde Cezai Sorumluluk 156
bbbb. Tüzel Kişilerde ve Tüzel Kişiliği Olmayan Topluluklarda Cezai Sorumluluk 159
bbb. Mağdur 168
ccc. Konu 168
ddd. Fiil 176
aaaa. Genel Olarak 176
bbbb. Gizleme İhmali Davranışının Vergi İncelemesi Sırasında Gerçekleşmesi Gerekliliği 177
eee. Netice 180
bb. Kanuniliğin (Tipikliğin) Manevi Unsuru 181
b. Hukuka Aykırılık 183
c. Kusurluluk 184
d. Mücbir Sebeplerin Suçun Oluşumuna ve Kusurluluğa Etkisi 185
2. Türk Ceza Kanunu’nda Düzenlenen Defter, Kayıt ve Belgeleri Gizlemeye İlişkin Suçlar 191
a. Resmi Belgeyi Gizleme Suçu 192
b. Özel Belgeyi Gizleme Suçu 194
c. Suç Delillerini Yok Etme, Gizleme veya Değiştirme Suçu 197
C. Ceza Muhakemesi Aşamasında Defter, Kayıt ve Belge İbraz Etmemenin Ceza Hukuku Yönünden Sonuçları 201
1. Vergi Kaçakçılığı Suçlarında Ceza Muhakemesi Sürecine İlişkin Genel Bilgiler 201
2. İnceleme Sırasında İbraz Edilmeyen Defter, Kayıt ve Belgelerin Soruşturma ve Kovuşturma Evresinde İbraz Edilmesi 206
3. İnceleme Sırasında İbraz Edilmeyen Defter, Kayıt ve Belgelerin Soruşturma ve Kovuşturma Evresinde İbraz Edilmemesi 209
a. Soruşturma ve Kovuşturma Evresinde Nemo Tenetur İlkesine Dayanarak İbrazdan Kaçınma 209
b. Kovuşturma Evresinde Nemo Tenetur İlkesine Dayanarak Defter, Kayıt ve Belgeleri İbraz Etmemeye Olumsuz Sonuç Bağlanması 215
D. VUK’un ve CMK’nın Arama ve El Koymaya İlişkin Hükümleri Açısından 217
Üçüncü Bölüm
VERGİ KAÇAKÇILIĞI SUÇU VE
İBRAZ YÜKÜMLÜLÜKLERİ BAĞLAMINDA
NEMO TENETUR İLKESİNİN
ÇEŞİTLİ AÇILARDAN İNCELENMESİ
I. VERGİ İNCELEMELERİNDE NEMO TENETUR İLKESİ 228
A. Nemo Tenetur İlkesi ve Vergi İncelemesinin Bağlantısı 228
B. Vergi İncelemelerinde Nemo Tenetur İlkesinin Geçerli Olduğuna İlişkin Görüş 230
C. Nemo Tenetur İlkesini Vergi Denetimlerinin Baskın Amacına göre Belirleyen Görüş 231
1. Baskın Amaç Testi 232
2. AİHM’nin Nemo Tenetur İlkesine Başvurmanın Geçerli Olduğu Ana İlişkin Değerlendirmesi 237
a. AİHM’nin Vergi Hukukuna İlişkin Uyuşmazlıkların Adil Yargılama Hükmü Kapsamında Değerlendirilmesine ve Suç İsnadına Dair Görüşü 237
b. Baskın Amacı Vergilerin Tespiti Olan İdari Denetimlerde Nemo Tenetur İlkesine Başvurulabilirliğe İlişkin AİHM’nin Görüşü 240
c. Baskın Amacı Suç Araştırması Olan İdari Denetimlerde Nemo Tenetur İlkesine Başvurulabilirliğe İlişkin AİHM’nin Görüşü 245
3. Almanya Uygulaması 248
D. Nemo Tenetur İlkesinin Ceza Muhakemesi İşlemlerinin Başlamasından İtibaren Geçerli Olduğunu Kabul Eden Görüş 249
E. Mükellefe Nemo Tenetur İlkesinin Hatırlatılması Anı 256
F. Vergi İncelemelerinde Nemo Tenetur İlkesine Başvurulabilirliğe İlişkin Görüşümüz 258
1. Suç Şüphesi Öncesi Gerçekleştirilen Vergi İncelemelerinde Nemo Tenetur İlkesi 258
2. Suç İşlendiğine Dair Şüpheden Sonra Gerçekleştirilen İncelemelerde Nemo Tenetur İlkesi 269
3. Suç Şüphesi Öncesi Yapılan Vergi İncelemeleri Sırasında Suç İşlendiği İzlenimi Oluşması Durumunda 273
4. Suç Şüphesinin Zamansal Olarak Belirlenmesi 276
5. Vergi Hukukunda Nemo Tenetur İlkesine Aykırılık Teşkil Eden Kanun Hükümleri 281
6. Nemo Tenetur İlkesinin Korunmasına İlişkin VUK’a Yeni Düzenlenme Yapılması Gerekliliği 282
II. VERGİ KAÇAKÇILIĞI FİİLLERİNİN SUÇ OLARAK DÜZENLENMESİNİN NEMO TENETUR İLKESİNE AYKIRILIĞI SORUNU 283
A. Defter ve Belgeleri Gizleme Fiilinin Suç Olarak Öngörülmesinin Nemo Tenetur İlkesi Karşısındaki Durumu 285
1. Defter ve Belgeleri Gizleme Fiilinin Suç Olarak Öngörülmesinin Anayasa’ya Uygun Olduğuna Dair Görüş 286
2. Defter ve Belgeleri Gizleme Fiilinin Suç Olarak Öngörülmesinin Anayasa’ya Aykırı Olduğuna Dair Görüş 288
3. Defter ve Belgeleri Gizleme Suçuna Delillerin Kullanımıyla Alakalı Koruyucu Hüküm Öngörülmesine İlişkin Tartışması 291
4. Defter ve Belgeleri Gizlemek Suçuna Konu Olması Nemo Tenetur İlkesine Aykırı Olan İbraz Yükümlülükleri 292
a. Kamu Yararına İlişkin Bir Amaca Matuf Olmayan Defter, Kayıt ve Belge İbraz Yükümlülüğünün Nemo Tenetur İlkesine Aykırılığı 293
b. Bireyin Özel Hayat Hakkını İhlal Eden Defter, Kayıt ve Belge İbraz Yükümlülüğünün Nemo Tenetur İlkesine Aykırılığı 296
c. Doğrudan Suç Teşkil Eden Bir Faaliyete İlişkin Öngörülen Defter, Kayıt ve Belge İbraz Yükümlülüğünün Nemo Tenetur İlkesine Aykırılığı 300
B. Diğer Vergi Kaçakçılığı Suçunu Oluşturan Fiillerin Suç Olarak Düzenlenmesinin Nemo Tenetur İlkesi Karşısındaki Durumu 301
III. VERGİ KAÇAKÇILIĞI SUÇU BAĞLAMINDA NEMO TENETUR İLKESİNİN YAPTIRIMIN TÜRÜ AÇISINDAN İNCELENMESİ 302
A. Adli Bir Yaptırım Öngörülmesi Durumunda 303
1. Hürriyeti Bağlayıcı Ceza Öngörülmesi Durumunda 304
2. Adli Para Cezası Öngörülmesi Halinde Durumunda 306
B. İdari Yaptırım Öngörülmesi Durumunda 306
1. İdari Para Cezası Öngörülmesi Durumunda 307
2. Para Cezası Dışında İdari Yaptırım Öngörülmesi Durumunda 312
C. Vergi Kaçakçılığı Suçu Bağlamında Nemo Tenetur İlkesi Açısından Yaptırım Türüne İlişkin Görüşümüz 316
IV. VERGİ KAÇAKÇILIĞI SUÇU BAKIMINDAN NEMO TENETUR İLKESİNİN KİŞİ AÇISINDAN İNCELENMESİ 318
A. Mükellef Açısından 319
1. Gerçek Kişi Mükellef Açısından 319
2. Tüzel Kişilik Açısından 322
B. Mali Müşavir Açısından 327
1. Mali Müşavirin İbraz Yükümlülüğü Bakımından 327
2. Mali Müşavirin Sözlü Beyan Vermesi Bakımından 329
C. Nemo Tenetur İlkesine Dayanan Susma Hakkının Kısmi Kullanımı 333
D. Nemo Tenetur İlkesinden Kaynaklanan Haklardan Feragat 334
V. VERGİ KAÇAKÇILIĞI SUÇU BAĞLAMINDA NEMO TENETUR İLKESİNİN İSTİSNASI OLARAK KAMU YARARINA HİZMET EDEN DEFTER, KAYIT VE BELGELER 335
A. ABD Örneği 335
B. Almanya Örneği 346
C. AİHM’nin Görüşü 348
Sonuç 349
Kaynaklar 357
Kavram Dizini 383 |