İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Kısaltmalar 13
Giriş 15
Birinci Bölüm
YAŞAM HAKKI VE TIBBİ MÜDAHALE
I. YAŞAM HAKKI 21
A. Yaşam Hakkının Tanımı ve Koruma Alanı 21
B. Yaşam Hakkının Özellikleri 24
1. Temel ve Üstün Bir Hak Olması 24
a. Temel Hak Olması 24
b. Üstün Bir Hak Olması 28
2. Dokunulmaz, Devredilmez ve Vazgeçilmez Bir Hak Olması 29
a. Dokunulmaz Bir Hak Olması 31
b. Devredilmez ve Vazgeçilmez Bir Hak Olması 32
C. Yaşam Hakkının Başlangıcı 37
D. Yaşam Hakkının Sonu 42
1. Beyin Ölümü ve Beyin Sapı Ölümü 43
a. Beyin Ölümü 43
b. Beyin Sapı Ölümü 45
2. Üst Beyin Ölümü 48
a. Bitkisel Hayattaki Hastaların Yaşam Hakkı 50
b. Anensefalik Bebeklerin Yaşam Hakkı 53
II. TIBBİ MÜDAHALE 56
A. Tıbbi Müdahale Kavramı ve Tıbbi Müdahalenin Hukuka Uygunluk Koşulları 56
1. Tıbbi Müdahale Kavramı 56
2. Tıbbi Müdahalenin Hukuka Uygunluk Koşulları 59
a. Tıbbi Müdahalenin Yetkili Kişiler Tarafından Yapılması 60
b. Genel Kabul Görmüş Tıp Biliminin İlke ve Kurallarına Uygun Olarak Yapılması 63
c. Teşhis, Tedavi veya Koruma Amacına Yönelmesi ya da Hukuka ve Ahlâka Uygun Olması 64
d. Aydınlatılmış Rızanın Bulunması 68
aa. Aydınlatmanın Gerekliliği 69
bb. Rıza Ehliyeti 70
cc. Rızanın Zamanı 77
dd. Rızanın Şekli 77
B. Varsayılan Rıza ve Tıbbi Müdahalede Rızanın Aranmadığı Durumlar 78
1. Varsayılan Rıza 78
2. Tıbbi Müdahalede Rızanın Aranmadığı Durumlar 82
a. Kamu Sağlığının Korunmasına Yönelik Tıbbi Müdahaleler 84
b. Ceza Hukukundan Kaynaklanan Tıbbi Müdahaleler 86
c. Türk Medeni Kanunu’ndan Kaynaklanan Tıbbi Müdahaleler 90
C. Hastanın Tedaviyi Ret Hakkı 92
İkinci Bölüm
EMBRİYO VE FETÜSÜN VARLIĞINA ETKİ EDEN TIBBI MÜDAHALELERİN YAŞAM HAKKI ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ
I. KÜRTAJ 99
A. Genel Olarak 99
B. Kürtajın Etik Açıdan Değerlendirilmesi 100
1. Fetüsün Ahlâki Statüsü Çerçevesinde 101
a. Döllenme 101
b. İmplantasyon 104
c. Teklik 105
d. İnsanın Harici Formu 106
e. Hareket 107
f. Yaşayabilirlik 108
g. Beyin Aktivitesi 109
h. Doğum Anı 111
ı. Doğum Sonrası 112
2. Feminist Argümanlar Çerçevesinde 113
C. Türk Hukukunda ve Uluslararası İnsan Hakları Hukuku Belgelerinde Fetüsün Hukuki Statüsü 119
1. Türk Hukukunda Fetüsün Hukuki Statüsü 119
2. Uluslararası İnsan Hakları Hukuku Belgelerinde Fetüsün Hukuki Statüsü 123
a. Birleşmiş Milletler Belgelerinde Fetüsün Hukuki Statüsü 124
aa. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi 124
bb. Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi 125
cc. Çocuk Hakları Sözleşmesi 127
b. Bölgesel İnsan Hakları Belgelerinde Fetüsün Hukuki Statüsü 131
aa. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 131
bb. Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi 131
D. Avrupa İnsan Hakları Komisyonu ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Kürtaj Kararlarında Fetüsün Hukuki Statüsü 133
1. Avrupa İnsan Hakları Komisyonu’nun Kürtaj Kararlarında Fetüsün Hukuki Statüsü 134
a. Bruggemann and Scheuten v. Federal Republic of Germany Kararı 134
b. Paton v. United Kingdom Kararı 134
c. H v. Norway Kararı 136
2. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Kürtaj Kararlarında Fetüsün Hukuki Statüsü 137
a. Boso v. Italy Kararı 137
b. Open Door and Dublin Well Woman v. Irland Kararı 138
c. Vo v. France Kararı 139
d. A, B ve C v. Irland Kararı 142
E. Fetüsün Yaşam Hakkı ve Hukuken Korunabilirliği 143
F. Türk Hukukunda, Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkeme Kararları Çerçevesinde ve Çeşitli Ülke Hukuklarında Kürtaj Uygulaması ve Sınırları 146
1. Türk Hukukunda Kürtaj Uygulaması ve Sınırları 146
a. İlgili Mevzuat Hükümleri Çerçevesinde Kürtaj Uygulaması ve Sınırları 146
b. Tıbbi Zorunluluk Hâlinde Gebe Kadının Rızası Hilafına Kürtajın Yapılabilirliği Meselesi ve Yaşam Hakkı Sorunu 150
c. Kürtaj’da Eş Rızası Şartı 156
aa. Eş Rızası Şartının Kadının Kendi Geleceğini Belirleme Hakkı Kapsamında Değerlendirilmesi 158
bb. Eş Rızası Şartını Kabul Eden Diğer Ülkeler 164
2. Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkeme Kararları Çerçevesinde Kürtaj Uygulaması ve Sınırları 169
a. Yüksek Mahkeme Kararları Çerçevesinde Kürtaj Uygulaması ve Sınırları 169
aa. Roe v. Wade Kararı 169
bb. Webster v. Repductive Health Services Kararı 171
cc. Planned Parenthood of Southeastem Pennsylvania v. Casey Kararı 173
dd. Dobbs v. Jackson Women's Health Organization Kararı 174
b. Dobbs v. Jackson Women's Health Organization Kararından Önce Eyaletlerdeki Yüksek Mahkeme Kararlarına Aykırı Hukuki Düzenlemeler 179
c. Dobbs v. Jackson Women's Health Organization Kararından Sonra Eyalerdeki Güncel Hukuki Düzenlemeler 182
3. Çeşitli Ülke Hukuklarında Kürtaj Uygulaması ve Sınırları 189
II. KLONLAMA 205
A. Genel Olarak 205
B. Klonlamanın Tanımı ve Türleri 207
1. Tanımı 207
2. Türleri 208
a. Terapötik Klonlama 208
aa. Kök Hücre Kavramı ve Türleri 209
bb. Embriyonik Kök Hücre Kaynakları 212
b. Üreme Amaçlı Klonlama 214
C. Terapötik Klonlamanın Yaşam Hakkı Açısından Değerlendirilmesi 214
1. Terapötik Klonlamada Embriyonun Ahlâki ve Hukuki Statüsü 214
a. Terapötik Klonlamada Embriyonun Ahlâki Statüsü 214
b. Embriyonun Hukuki Statüsü 221
2. Embriyonun Yaşam Hakkı 225
D. Üreme Amaçlı Klonlamanın Yaşam Hakkı Açısından Değerlendirilmesi 226
1. Üreme Amaçlı Klonlamada İnsan Onuru, Kimlik ve Bireysellik 226
2. Üreme Amaçlı Klonlamada Zarar Tezi ve Yaşam Hakkı ile İlişkisi 232
E. Türk Hukuku ve Çeşitli Ülke Hukuklarında Klonlama 238
1. Türk Hukukunda Klonlama 238
2. Çeşitli Ülke Hukuklarında Klonlama 243
Üçüncü Bölüm
YAŞAMI SONLANDIRMAYA YÖNELİK TIBBİ MÜDAHALELERİN YAŞAM HAKKI ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ
I. ÖTANAZİ 259
A. Ötanazi Kavramı ve Benzer Kavramlarla İlişkisi 259
1. Ötanazi Kavramı 259
2. Ötanazinin Benzer Kavramlarla İlişkisi 261
a. Ötanazi ve Talep Üzerine Öldürme 261
b. Ötanazi, İntihar ve Hekim Yardımlı İntihar 262
B. Ötanaziye İlişkin Argümanlar 266
1. Ötanazi Karşıtı Argümanlar 266
2. Ötanazi Lehine Argümanlar 267
C. Ötanazi Türleri 271
1. Aktif Ötanazi– Pasif Ötanazi 271
2. Hekim Yardımlı İntihar 274
3. Dolaylı Ötanazi 275
4. İstemli Ötanazi– İstem Dışı Ötanazi 275
a. İstemli Ötanazi 275
b. İstem Dışı Ötanazi 277
D. Yaşam Hakkı Karşısında Ötanazi Meselesi ve Ötanazinin Türk Hukuku Çerçevesinde Değerlendirilmesi 280
1. Yaşam Hakkı Karşısında Ötanazi Meselesi 280
2. Ötanazinin Türk Hukuku Çerçevesinde Değerlendirilmesi 284
a. Ötanazinin Anayasal Çerçevede Kabul Edilebilirliği Meselesi 284
b. Diğer Mevzuat Hükümleri Çerçevesinde Ötanazi Düzenlemeleri 287
E. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Ötanaziye İlişkin Vermiş Olduğu Kararlar 296
1. Sanles Sanles v. Spain Kararı 296
2. Pretty v. The United Kingdom Kararı 296
3. Haas v. Switzerland Kararı 300
4. Koch v. Germany Kararı 303
5. Gross v. Switzerland Kararı 305
6. Lambert and Others v. France Kararı 308
7. Gard and Others v. The United Kingdom Kararı 316
8. Afiri and Biddarri v. France Kararı 321
9. Değerlendirilme 323
F. Ötanaziyi Kabul Eden Ülkeler 326
Sonuç 349
Kaynakça 363
Kavram Dizini 419
Yazar Hakkında 427 |