İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Kısaltmalar 13
GİRİŞ 15
1. BÖLÜM
YAPAY ZEKALI İDARE VE KAMU HİZMETİ
I. YAPAY ZEKA KAVRAMI VE TÜRLERİ 17
A. Kavram 17
B. Yapay Zeka Türleri 18
II. İDARENİN FAALİYETLERİ BAKIMINDAN YAPAY ZEKA 22
A. Kamu Hizmetlerinde Dönüşüm 24
1. Yapay Zekanın Kamu Hizmeti İlkelerine Etkisi 24
2. Kamu Hizmetlerindeki Dönüşümün İtici Gücü Olarak Uyarlanma İlkesi 26
3. Dönüşümün Sonuçları 29
B. İdare İle Yapay Zeka İlişkisi 32
1. Yapay Zekanın İdarenin Yerini Alması 33
2. Yapay Zeka Sisteminin Kamu Hizmetinin Bir Unsuru Olması 35
a. Yapay Zeka Sisteminin İdarece Yaratılması 36
b. Yapay Zeka Sisteminin Özel Kişilerden Temin Edilmesi 38
c. İdarenin Özel Kişinin Mülkiyetindeki Yapay Zekadan Yararlanması 40
aa. Verilerin Özel Kişilerin Hakimiyetinde Olması 43
bb. Telif Hakları Sorunu 44
C. Milli Güvenlik 45
D. Kolluk 46
1. Yapay Zekanın İdarenin Kolluk Faaliyetinde Kullanılması 47
2. Yapay Zeka Kolluğu 50
a. Özel Kişilerin Kullandığı Yapay Zeka İşlem ve Eylemlerinin Denetimi 50
b. Özel Kişilerce Yapay Zeka Kullanımına Sınırlama Getirilmesi 53
2. BÖLÜM
YAPAY ZEKALI İDARİ İŞLEMLER
I. YAPAY ZEKALI İDARİ İŞLEMLERİN İCRAİLİĞİ 55
II. YAPAY ZEKALI İDARENİN TEK YANLI İŞLEMLERİ 57
III. YAPAY ZEKALI İDARİ İŞLEMLER AÇISINDAN HUKUKA UYGUNLUK KARİNESİ 57
IV. İDARİ YAPAY ZEKANIN KURAL KOYABİLME ÖZELLİĞİ 58
A. İdarenin Kullandığı Yapay Zeka Genel İşlemler Tesis Edebilmektedir 58
B. Yapay Zekanın İşleyişi Sırasında Sürekli Değişen Kurallar Koyması 60
C. İdari İşlem Türlerindeki Değişim 66
V. YAPAY ZEKALI İDARİ İŞLEMLERİN HUKUKA UYGUNLUK DENETİMİ 67
A. İdari İşlemin Tesisinde Yapay Zeka İle Geleneksel İdare Farkı 67
B. Yapay Zekalı İdari İşlemlerin Unsurları 67
1. Yapay Zekalı İdari İşlemlerin Yetki Unsuru 69
a. Fonksiyon Gaspı Sorunu 70
b. Yürütme Yetkisinin Devri 71
c. Yargı Yetkisinin Gaspı 71
d. Yapay Zekanın Ehil Olması 73
aa. İrade Problemi 73
bb. Prematüre Yapay Zeka 77
e. YZ'nın Yeni Bir Yetki Üretmesi Ya Da Sehven İşlev Gaspı 78
f. Yapay Zekanın Tek Başına Yetkili Olması 80
aa. Anayasal Sınır Ya Da İnsan Dışı Varlık Engeli 80
bb. Anayasa Değişikliği Yapılması Durumunda Yapay Zekanın Tek Başına İşlem Tesisi 87
cc. İdari Yapay Zeka Üzerinde Etkin İnsan Denetimi 91
dd. Yapay Zekalı İdari İşlemlerde Konu, Yer ve Zaman Yönünden Yetki 97
2. Yapay Zekalı İdari İşlemlerin Şekil Unsuru 99
a. Tek Başına Yapay Zeka İşlemine Konu Olmama Hakkı 100
b. Kullanılacak Yapay Zeka Sisteminin Seçimi 101
c. Bildirim Yükümlülüğü 101
d. Gerekçe Gösterilmesi 104
e. Genel Düzenleyici Yapay Zeka İşlemlerinin İlanı Sorunu 105
f. Yapay Zeka İşlemleri Açısından Dinlenilme Hakkı 106
g. Kişisel Verilerin Korunması 107
3. Yapay Zekalı İdari İşlemlerin Sebep Unsuru 109
a. Yapay Zekalı İdari İşlemlerin Denetiminde “Kara Kutu” Sorunu 110
b. Kara Kutu Sorununun Çözümüne İlişkin Yaklaşımlar 112
aa. Hukuki Engelin Aşılması Çabası 112
bb. Teknolojik Engelin Aşılması İçin Açıklanabilir Yapay Zeka 114
aaa. Sebep Unsurunun Hukuki Yönü 120
bbb. Sebep Unsurunun Maddi Yönü 126
ccc. Konu Unsuru İle Sebep Unsuru Arasındaki Nedensellik Bağından Hareketle İşlemin Sebebinin Tespit Edilmesi Yöntemi 129
ddd. Yapay Zeka Sisteminin Yaratılması Aşamasına İlişkin Denetim 131
eee. Yaratılış Aşamasına İlişkin Denetimin Temel Unsurları 133
fff. İdarenin Takdir Yetkisinin Denetimine İlişkin Dönüşüm 137
4. Yapay Zekalı İdari İşlemlerin Konu Unsuru 139
a. Yapay Zekanın İdari İşlemlerinin Esasa İlişkin Hukukilik Denetiminin Konu Unsurunda Yoğunlaşması Zorunluluğu 140
b. Yapay Zeka Sistemlerinin Tesis Ettiği İdari İşlemlerde Ayırımcılık Sorunu 142
c. Sebep Unsuru İle Konu Unsuru Arasındaki Nedensellik Bağı 144
5. Yapay Zekalı İdari İşlemlerin Maksat Unsuru 146
6. İptal Kararının Genel Etkisi ve Hukukilik Denetimine İlişkin Formül Önerisi 149
3. BÖLÜM
YAPAY ZEKALI İDARENİN SORUMLULUĞU
I. SORUMLULUK ESASLARINA İLİŞKİN YAKLAŞIMLAR 153
1. Kusura Dayanan Sorumluluk 155
2. Kurallara Aykırılıktan Sorumluluk 156
3. Ayıplı Maldan Doğan Sorumluluk 156
4. Kusursuz Sorumluluk 156
II. SORUMLULUĞA İLİŞKİN TEMEL ESASLAR BAKIMINDAN YAPAY ZEKALI İDARENİN SORUMLULUĞU 157
A. Nedensellik Bağı Sorunu 158
B. Yapay Zeka Kullanan İdarenin Hizmet Kusurundan Sorumluluğu 163
1. Öngörülemezlik Alanı Dışında Hizmet Kusuru 164
2. Yapay Zekanın İşlem Ya Da Eyleme Yardımcı Bir Araç Olması İhtimali 166
3. Yapay Zeka Kullanan İdarenin Kusursuz Sorumluluğu 168
SONUÇ 175
Kaynakça 177 |