İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Ön Söz 5
Kısaltmalar Cetveli 15
1. Bölüm
ÇEVRE KAVRAMI VE ÇEVRE HAKKI
I. ÇEVRE KAVRAMI 17
A. Çevre Kavramının Tanımı ve Tarihsel Gelişimi 17
B. Ekosistem Kavramı ve Çevre 20
C. Ekoloji ve Çevre 20
II. ÇEVRE HAKKI 21
A. Tanım 21
B. Hakkın Varlığı Sorunu 21
C. Çevre Hakkının İnsan Hakları Kategorisindeki Yeri 23
D. Çevre Hakkının Gelişimi 24
1. Türk Hukukunda Çevre Hakkı 25
a. Osmanlı Döneminde Çevre Hakkı 25
b. Türk Hukukunda Anayasal Bağlamda Çevre Hakkı 26
c. Türk Hukukunda Çevre Hakkının Yasal Dayanağı 29
2. Karşılaştırmalı Hukukta Çevre Hakkı 30
a. Genel Olarak 30
b. Bazı Ülke Anayasalarında Çevre Hakkı 33
c. Uluslararası Hukukta Çevre Hakkı 35
aa. Stockholm Bildirgesi 36
bb. Dünya Doğa Şartı 38
cc. Brundlant Raporu 38
dd. Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı Belgeleri 39
2. Bölüm
ÇEVRE HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ
I. ÇEVRE HUKUKUNUN GELİŞİMİ 43
II. ÇEVRE HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ 44
A. Kirleten Öder İlkesi ve Uygulanması 44
1. Müdahaleci Yöntemler 46
a. Emir–Kontrol Yöntemi 46
b. Kirlilik Ücretleri 46
c. Fon ve Kirlilik Sigortaları 46
2. Piyasa Yöntemleri 47
a. Mülkiyet Hakları 47
b. Emisyon Ticareti 48
B. İhtiyat İlkesi ve Uygulanması 49
1. Hareketsiz Kalma (Yasaklama) 50
2. Liste Usulünde Değişiklik 50
3. Bazı Üretim Metotlarının Kullanılmasının Zorunlu Kılınması 50
4. İspat Yükün Tersine Çevrilmesi 50
5. Karar Alma Usullerinde Değişiklik 50
C. Önleme İlkesi 50
D. Çevresel Etki Değerlendirmesine Tabi Olma İlkesi 52
E. Katılım İlkesi 54
F. Teknoloji İlkesi 56
3. Bölüm
ÇEVRE SORUNLARI
I. ÇEVRE SORUNU 59
A. Genel Olarak 59
B. Çevrenin Sosyal Bilimler Alanında Yer Bulması 61
II. ÇEVRE SORUNLARININ ÇEŞİTLERİ 64
A. Kirlilik 65
1. Tanım 65
2. Kirliliğin Unsurları 67
3. Kirlilik Türleri 68
a. Hava Kirliliği 68
b. Su Kirliliği 71
c. Toprak Kirliliği 73
d. Gürültü Kirliliği 75
B. Ormansızlaşma 77
C. İklim Değişikliği 79
D. Ozon Tabakasının Tahrip Olması 82
4. Bölüm
İDARENİN ÇEVRENİN ZARARA UĞRAMASINI ÖNLEYİCİ FAALİYETLERİ VE HUKUKİ ARAÇLAR
I. İDARENİN ÇEVRENİN ZARAR GÖRMESİNİ ÖNLEME GÖREVİ 85
II. ÖNLEYİCİ İDARİ KOLLUK FAALİYETİ 86
A. Genel Olarak Çevrenin Denetimi ve Gözetimi Faaliyetleri 86
B. Önleyici Kolluk Faaliyetlerinin Ana Sebebi Olarak Çevresel Kamu Düzeni 90
III. RUHSATA (İZİN–LİSANS) USULÜ 94
A. Ruhsatın İkili Yapısı 95
B. Çevre İzin ve Lisanslarının Hukuki Niteliği 96
C. İzin ve Lisanslar Hakkında Uygulanacak Mevzuatın Belirlenmesi 97
D. Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliğine Tabi Olan Faaliyetler 98
1. Genel Olarak 98
2. Çevre İzin veya Çevre İzin ve Lisansı Prosedürü 99
a. Geçici Faaliyet Belgesi Alınması 100
b. Çevre İzni veya Çevre İzin ve Lisansı Alınması 101
3. Çevre İzni veya Çevre İzin ve Lisansı ile İlgili Özel Durumlar 104
4. Çevre İzni veya Çevre İzin ve Lisansının İptali 105
IV. MALİ MEKANİZMALAR İLE ÖNLEME 106
A. Genel Olarak 106
B. Önleyici Nitelikte Mali Araçlar 108
1. Bir Mali Yükümlülük Olarak Karbon Vergisi 109
a. Genel Olarak 109
b. Karbon Vergisinin Etkinliği Sorunu 112
2. Türkiye’de Karbon Vergisi 115
5. Bölüm
ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ
I. ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ KAVRAMI, ULUSLARARASI VE ULUSAL GELİŞİM SÜRECİ 119
A. Kavramın Anlamı ve Uluslararası Alanda Gelişimi 119
B. Çevresel Etki Değerlendirmesinin Türk Hukukunda Ortaya Çıkması 121
II. ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ 125
III. ÇED SÜRECİNİN VE SÜREÇ SONUCU ORTAYA ÇIKAN İDARİ İŞLEMİN İRDELENMESİ 127
A. ÇED Süreci Yöntemleri İçin Ortak Hükümler 128
1. Yetki 128
2. Yükümlülükler 129
3. Karar Zorunluluğu 130
B. Ön İnceleme ve Değerlendirme Yöntemine Tabi Projeler 131
1. Formata Uygunluk İncelemesi Süreci 131
2. ÇED İnceleme ve Değerlendirme Süreci 132
3. Karar Süreci 133
C. ÇED Yöntemine Tabi Projeler 134
1. ÇED Yönteminin Başlaması ve Genel Formata Uygunluk İncelemesi 135
2. Ön İncelemenin Bitmesi, Komisyonun Oluşumu ve Halka Duyuru 136
3. Halkın Bilgilendirilmesi ve Sürece Katılımı Toplantısı 137
4. ÇED Raporu Özel Formatının Belirlenmesi 138
5. ÇED Raporunun Hazırlanması 140
a. ÇED Raporunun Hazırlanması ve Ön İnceleme 140
b. Komisyon İnceleme ve Değerlendirme Toplantısı 141
c. Nihai Karar 144
D. Ön İnceleme ve Değerlendirme Yöntemine Tabi Projeler ile ÇED Yöntemine Tabi Projelerde Tesis Edilen İşlemlerin İdari İşlem Unsurları Yönünden İncelenmesi 146
1. Ön İnceleme ve Değerlendirme Yöntemine Tabi Projeler Sonunda Tesis Edilen İşlemler 146
a. Yetki 146
b. Şekil 147
c. Sebep 148
d. Konu 149
e. Amaç 149
2. ÇED Yöntemine Tabi Projeler Sonunda Tesis Edilen İşlemler 149
a. Yetki 149
b. Şekil 150
c. Sebep 152
d. Konu 153
e. Amaç 153
6. Bölüm
ÇEVRENİN CEZA HUKUKU ARACILIĞI İLE KORUNMASI
I. SUÇ YARATARAK KORUMANIN TARİHSEL GELİŞİMİ 155
II. TÜRK HUKUKUNDA ÇEVRE SUÇLARI 162
A. Çevrenin Kasten Kirletilmesi Suçu 162
B. Atık veya Artıkların Ülkeye İzinsiz Sokulması Suçu 168
C. Ortak Unsurlar 169
1. Manevi Unsur 169
2. Hukuka Aykırılık 170
3. Suçun Özel Görünüş Biçimleri 170
a. Teşebbüs ve İştirak 170
b. İçtima 170
c. Suçun Nitelikli Halleri 172
d. Yaptırım 173
D. Çevrenin Taksirle Kirletilmesi Suçu 174
E. Gürültüye Neden Olma Suçu 177
1. Fail 178
2. Mağdur 178
3. Suçun Maddi Konusu 179
4. Hareket ve Netice 179
5. Manevi Unsur 184
6. Hukuka Aykırılık 184
7. Teşebbüs ve İştirak 185
8. İçtima 185
9. Yaptırım 186
F. Yanlış ve Yanıltıcı Bilgi Verme Suçu 187
1. Korunan Hukuki Değer 188
2. Fail ve Mağdur 188
3. Suçun Maddi Konusu ve Hareket 188
4. Manevi Unsur 189
5. Hukuka Aykırılık 190
6. Teşebbüs ve İştirak 190
7. İçtima 190
8. Yaptırım 190
7. Bölüm
ÇEVRENİN KABAHAT YARATARAK KORUNMASI
I. KABAHATLER İLE KAMU DÜZENİNİN KORUNMASI 193
II. ÇEVRE KANUNU’NDA YER ALAN BAZI KABAHATLER 195
A. Egzoz Emisyonu ile İlgili Kabahatler 195
B. Hava Kirliliği ile İlgili Kabahatler 198
C. Çevresel Etki Değerlendirmesi Süreci İle İlgili Kabahatler 203
D. Atık Tesisleri İle İlgili Kabahat 204
E. Bilgi Verme Yükümlülüğünün İhlali Kabahati 204
F. Gürültü Kurallarının İhlali ile İlgili Kabahatler 205
G. İyonlaştırıcı Olmayan Radyasyon Yayılımı Kabahati 206
Ğ. Atıkların Toprağa Bırakılması Kabahati 207
H. Çevre Kanunu 9. Maddesine Aykırılığa İlişkin Kabahatler 208
I. Umuma Açık Yerlerde Çevreyi Kirletme Kabahati 211
İ. Sera Gazı Emisyonlarına İlişkin Kabahatler 212
J. Ortak Hükümler 213
III. 5326 SAYILI KANUN’DA DÜZENLENEN ÇEVREYİ KİRLETME KABAHATİ 215
IV. KABAHATLERE İLİŞKİN İDARİ YAPTIRIM KARARLARININ ALINMA USULÜ 218
A. Yetki 219
B. Şekil 221
C. Sebep ve Konu 222
D. Amaç 223
V. YARGISAL BAŞVURU YOLLARI 224
8. Bölüm
ÇEVRESEL ZARARLARDA TAZMİNAT SORUMLULUĞU
I. ÇEVRE ZARARLARINDA TAZMİNAT SORUMLULUĞU 227
II. TÜRK HUKUKUNDA ÇEVRESEL ZARARLARA İLİŞKİN TAZMİNAT SORUMLULUĞU 228
A. Çevre Kanunu’na Göre Tazminat Sorumluluğu 229
1. Kirletenin Varlığı 231
2. Çevrede Kirlenmenin Oluşması 232
3. Nedensellik Bağının Varlığı 235
4. Zararın Gerçekleşmesi 238
B. Çevre Kanunu’nda Tazminat Davası Dışında Öngörülen Davalar 247
C. Çevre Kanunu Dışında Tazminat Sorumluluğuna İlişkin Düzenlemeler 248
1. Tehlike Sorumluluğu 249
2. 7381 Sayılı Kanun’dan Kaynaklanan Sorumluluk 251
3. 6491 Sayılı Kanun’dan Kaynaklanan Sorumluluk 253
9. Bölüm
İDARENİN ÇEVRESEL ZARARLARA İLİŞKİN
MALİ SORUMLULUĞU
I. GENEL OLARAK İDARENİN MALİ SORUMLULUĞU 255
II. ÖNLEME YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İHMALİNE DAYALI İDARENİN MALİ SORUMLULUĞU 260
A. Kusura Dayanan Sorumluluk 263
B. Kusursuz Sorumluluk 265
III. İDARENİN EKOLOJİK ZARARA YOL AÇMASI HALİNDE TAZMİNAT SORUMLULUĞU 266
IV. İDARENİN İKİNCİL ÇEVRE ZARARINA YOL AÇMASI HALİNDE MALİ SORUMLULUĞU 269
A. İdareye Karşı Tam Yargı Davası Açılması 270
B. İdareye Karşı Tazminat Davası Açılması 278
Kaynakça 283
Kavram Dizini 295 |