İÇİNDEKİLER
Önsöz 7 Kısaltmalar 31 GİRİŞ 35 BİRİNCİ BÖLÜM ANONİM ORTAKLIKTA ESAS SERMAYE SİSTEMİ VE MALVARLIĞININ KORUNMASI §1. ANONİM ORTAKLIKTA ESAS SERMAYE SİSTEMİ 39 I. ESAS SERMAYE KAVRAMI VE TEMEL ÖZELLİKLERİ 39 A. Esas Sermaye Kavramı ve Malvarlığıyla İlişkisi 39 1. Esas Sermayenin Tanımı 39 2. Esas Sermayenin Ortaklık Malvarlığıyla İlişkisi 41 B. Esas Sermayenin Unsurları 42 1. Belirli Olması 42 2. Sermayenin, Taahhüt Edildiği Şekilde, Fiilen ve Tam Değeri ile Ortaklığın Kesin Serbest Tasarrufuna Tahsis Edilmiş Olması 44 3. Asgarî Miktarının Kanun Tarafından Tespit Edilmiş Olması 46 4. Karşılığının Pay Sahiplerine İâde Edilmesinin veya Koruyucu Yasal Kurallara Uyulmaksızın Miktarının Azaltılmasının Yasak Olması 48 5. Bilânçonun Pasif Kısmında Nakit Olarak Gösterilen İtibarî Bir Değer Olması 49 II. ESAS SERMAYENİN İŞLEVLERİ 50 A. Ortaklığın Finansmanının Temelini Teşkil Etmesi İşlevi 50 B. Ortaklık Alacaklılarını Koruma İşlevi ve Anlamı 52 C. İşletme Rizikosuna Ortakların da Katılımının Sağlanması İşlevi 54 D. Ortaklığın Kuruluşunda Gerekli Ciddiyetin Sağlanması İşlevi 55 E. Ortaklığın Mâli Durumunun Kötüleşmesi Halinde Uyarı Sinyali İşlevi 56 III. ESAS SERMAYE SİSTEMİNİN TARİHSEL SÜREÇ İÇERİSİNDEKİ GELİŞİMİ 58 A. Ondokuzuncu Yüzyıla Kadarki Durum 58 B. Kıta Avrupasında Esas Sermaye Sistemi 60 1. Kıta Avrupasında Esas Sermaye Sistemi 60 2. Kıta Avrupasında Esas Sermaye Sistemi 61 3. Kıta Avrupasında Esas Sermaye Sistemi 63 a. Genel Açıklamalar 63 b. Avrupa Birliği’nde Esas Sermaye Sistemi 63 C. İngiliz ve Amerikan Hukukunda Esas Sermaye Sistemi 66 1. İngiliz Hukuku Bakımından 66 2. Amerikan Hukuku Bakımından 67 D. Türk Hukukunda Esas Sermaye Sistemi 68 1. Kanunname-i Ticaret Dönemindeki Hukukî Durum 68 2. 865 sayılı Ticaret Kanunu Dönemindeki Hukukî Durum 69 3. 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Dönemindeki Hukukî Durum 69 4. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun Yaklaşımı 70 §2. MALVARLIĞININ KORUNMASI İLKESİ 71 I. GENEL BİLGİLER 71 A. Kavram ve Esas Sermaye Sistemi 71 B. Terminoloji Sorunu 73 II. KORUMANIN KAPSAMI VE KONUSU 74 A. Korumanın Kapsamı 74 B. Korumanın Konusu 75 1. Sermayeye Bağlı Malvarlığı 75 a. Ön Açıklamalar 75 b. Sermayenin Oluşturulması 75 c. Sermayenin Karşılığının Pay Sahiplerine Karşı Korunması 76 2. Yedek Akçelere Bağlı Malvarlığı 77 3. Serbest Malvarlığı 79 III. MALVARLIĞININ KORUNMASI İLKESİNİN ÇALIŞMAMIZ BAKIMINDAN ÖNEMİ 81 §3. ESAS SERMAYE SİSTEMİ VE MALVARLIĞININ KORUNMASI İLKESİNE GETİRİLEN ELEŞTİRİLER VE ÖNERİLEN ALTERNATİFLER 82 I. ESAS SERMAYE SİSTEMİ VE MALVARLIĞININ KORUNMASI İLKESİNE GETİRİLEN ELEŞTİRİLER VE DEĞERLENDİRMELERİMİZ 82 A. Eleştirilere Genel Bakış 82 B. Esas Sermaye Sistemi 83 1. Asgarî Sermaye Zorunluluğu 84 2. Sermayenin Ortaklığın Faaliyeti Esnasında Muhafazasına İlişkin Kurallar Bakımından 85 C. Esas Sermaye Sistemi 87 D. Esas Sermaye Sistemi 88 II. ESAS SERMAYE SİSTEMİNE GETİRİLEN ALTERNATİFLER VE DEĞERLENDİRMELERİMİZ 91 A. Ödeme Gücü Testi 92 1. Kavram 92 2. Esas ve Unsurları 93 a. Likidite Testi ve Ödeme Gücü Beyanı 93 b. Basit Bilânço Testi 95 c. Yöneticilerin Hukukî ve Cezaî Sorumluluğu 96 3. Değerlendirmemiz 98 B. Mâli Anlaşmalar 99 1. Kavram 99 2. Değerlendirmemiz 100 III. SONUÇ 102 İKİNCİ BÖLÜM ESAS SERMAYENİN OLUŞTURULMASI §4. SERMAYENİN FİİLEN OLUŞTURULMASI İLKESİ 107 I. KAVRAM VE ANLAMI 107 II. SERMAYENİN FİİLEN OLUŞTURULMASI İLKESİNİN TEMEL UNSURLARI 108 A. Sermayenin Ortaklığın Kesin Serbest Tasarrufuna Tahsis Edilmesi 108 B. Sermaye Borcunun Zayıflamasına ve Ortadan Kalkmasına Yol Açan Hukukî İşlemlerin Geçersizliği 109 C. Aynî Sermayenin Değerinin Tam ve Doğru Tespit Edilmesi 110 D. Sermayenin Oluşturulamamasından Kaynaklanan Sorumluluk ve Sermaye Borcunun İfa Edilmemesinin Yaptırımları 111 III. SERMAYENİN FİİLEN OLUŞTURULMASI İLKESİNİN YASAL DAYANAKLARI 112 §5. PAY SAHİBİNİN SERMAYE KOYMA BORCU 115 I. KAVRAMSAL ÖN AÇIKLAMALAR 115 II. ANONİM ORTAKLIKTA TEK BORÇ İLKESİ VE TÂLİ EDİM YÜKÜMÜ 116 A. Anonim Ortaklıkta Tek Borç İlkesi 116 B. Anonim Ortaklıkta Tek Borç İlkesi 118 III. SERMAYE KOYMA BORCUNUN HUKUKÎ NİTELİĞİ 120 IV. SERMAYE BORCUNUN ORTAKLIK HAKLARIYLA KARŞILIKLILIK İLİŞKİSİ İÇERİSİNDE BULUNMAMASI VE SONUÇLARI 122 A. Karşılıklılık (Synallagma) 122 B. Sermaye Koyma Borcu 122 C. Karşılıklılık Olmamasının Hüküm ve Sonuçları 124 V. SERMAYE BORCUNUN HUKUKî KAYNAKLARI 126 A. Sermaye Taahhüdü 126 1. Sermaye Taahhüdü 126 2. Sermaye Taahhüdü 128 a. Kuruluşta Sermaye Taahhüdü 128 b. Sermaye Piyasası Kanunu’nun Sermaye Taahhüdü 130 c. Sermaye Artırımında Yapılan Sermaye Taahhüdü 131 3. Sermaye Taahhüdü 133 a. Sermaye Taahhüdü 133 b. Fiil Ehliyetinden Yoksun Olanların Sermaye Taahhüdü 134 c. Sermaye Taahhüdü 135 d. Kanunî Şekil Şartına Aykırılık 135 4. Sermaye Taahhüdü 136 a. Meselenin Tespiti 136 b. Öğretide Savunulan Görüşler 137 c. Değerlendirmemiz 139 B. Pay Sahibine Ortaklığın Malvarlığından Kanunen Yasaklanan Bir Dağıtım Yapılması Halinde Sermaye Borcunun Ortaya Çıkması 140 VI. SERMAYE KOYMA BORCUNUN BORÇLUSU VE ALACAKLISI 141 A. Sermaye Koyma Borcu 141 1. Sermaye Taahhüdü 141 2. Taahhüt Sahibinin Halefleri 143 a. Ön Bilgiler ve Bedeli Tam Olarak Ödenmemiş Payın Devrinin Hukukî Niteliği 143 b. Bedeli Tam Olarak Ödenmemiş Payın Devrinde ve Sermaye Koyma Borcu 144 aa. Kural 144 bb. Anonim Ortaklığın Onayının Aranmadığı Durumlar 145 3. Anonim Ortaklığın Durumu 147 B. Sermaye Alacaklısı: Anonim Ortaklık 148 VII. SERMAYE TÜRLERİNE GÖRE SERMAYE TAAHHÜDÜNÜN YAPILIŞI 150 A. Anonim Ortaklıkta Nakdî Sermaye – Aynî Sermaye Ayrımı ve Önemi 150 1. Terminoloji 150 2. Ayrımın Esasları 151 B. Anonim Ortaklığa Aynî Sermaye Olarak Taahhüt Edilmeye Elverişli Değerler 153 C. Aynî Sermaye Olabilecek Değerler Bakımından Temel İlkeler 155 1. Paraya Çevrilebilirlik 155 2. Ayni Sermaye 157 a. Genel Bilgi 157 b. Sınırlı Aynî Haklar 157 c. Haciz ve Tedbir Bakımından Değerlendirme 159 D. Anonim Ortaklığa Sermaye Olarak Getirilebilecek Değerlerin Taahhüdü 159 1. Nakit (Para) 159 a. Paranın Anonim Ortaklık Sermayesi Bakımından Önemi 159 b. Türk Parası 161 c. Yabancı Para 161 2. Muaccel Alacak 163 a. Alacakların Sermaye Olarak Anonim Ortalığa Getirilmesinin Genel Esasları 163 aa. Alacağın Para ile Ölçülebilen Maddî Bir Edime İlişkin Olması Şartı 163 bb. Alacağın Devredilebilir Olması Şartı 164 cc. Alacağın Kime Yönelik Olduğunun Önemi 165 dd. Alacağın Muaccel, İhtilafsız ve Mevcut Olması, Geciktirici veya Bozucu Şarta Bağlanmamış Olması Şartları 166 b. Senetli Alacakların Sermaye Olarak Anonim Ortaklığa Getirilmesi 167 aa. Âdi Senede Bağlanmış Alacakların Sermaye Olarak Getirilmesi Taahhüdü 167 bb. Kambiyo Senetleri 168 3. Taşınmaz Eşyalar Üzerindeki Mülkiyet ve Faydalanma Hakları 170 a. Taşınmaz Eşyaların Mülkiyetinin Sermaye Olarak Getirilmesi 170 b. Taşınmaz Eşyalar Üzerindeki Faydalanma ve Kullanma Hakları 172 aa. Faydalanma Hakları 172 aaa. Ön Açıklamalar 172 bbb. Devir ve İntikalleri Mümkün İrtifak Hakları 173 aaaa. Taşınmaz Lehine İrtifak Hakkı 173 bbbb. Üst Hakkı 174 cccc. Kaynak Hakkı 175 dddd. Diğer İrtifak Hakları 176 ccc. Devir ve İntikalleri Mümkün Olmayan İrtifak Hakları 176 bb. Kullanma Hakları 177 aaa. Mahiyeti 177 bbb. Aynî Sermaye Olabilme Koşulları 178 aaaa. Genel Koşullar 178 bbbb. Özel Koşullar 178 4. Taşınır Eşyalar Üzerinde Mülkiyet, Faydalanma ve Kullanma Hakları 180 a. Taşınır Eşyaların Mülkiyetinin Sermaye Olarak Getirilmesi 180 b. Taşınır Eşyalar Üzerindeki Faydalanma ve Kullanma Hakları 181 5. Fikrî ve Sınaî Mülkiyet Hakları ve Bunlar Üzerindeki Kullanma Hakları 182 a. Fikrî ve Sınaî Mülkiyet Hakları 182 aa. Fikrî Mülkiyet Hakları Bakımından 182 bb. Sınaî Mülkiyet Hakları Bakımından 184 b. Fikrî ve Sınaî Mülkiyet Hakları Üzerindeki Kullanma Hakları 185 6. Ticarî İşletme 187 7. Sermaye Olarak Konulabilecek Diğer Haklar ve Malvarlığı Değerleri 189 a. Know-How 190 b. Internet Alan Adı 190 c. Başka Bir Ortaklıkta Sahip Olunan Ortaklık Payı 191 8. Rehin Hakkı 192 E. Mevcut Bir İşletmenin veya Bazı Ayınların Devralınması (TTK m.339 f.2.e) 193 F. Taahhüt Edilen Aynî Sermayenin Değerinin Tespit Edilmesi 194 1. Ön Açıklamalar ve İtibarî Değerden Düşük Bedelle Pay Çıkarma Yasağı 194 2. Bilirkişilerin Niteliği ve Seçimi 196 3. Aynî Sermayenin Değerinin Tespit Anı 197 4. Değer Tespiti İşlemine Hâkim Olan İlkeler 198 5. Değerleme Raporu 199 6. Değerleme Raporu 199 §6. SERMAYE KOYMA BORCUNUN İFASI 201 I. SERMAYE KOYMA BORCUNUN SERMAYENİN OLUŞTURULMASI BAKIMINDAN ÖNEMİ 201 II. NAKDÎ SERMAYE KOYMA BORCUNUN İFASI 202 A. Nakdî Sermaye Koyma Borcu 202 1. Ortaklığın Kuruluşunda Taahhüt Edilen Nakdî Sermayenin Muacceliyeti 202 a. Ön Açıklamalar 202 b. Nakdî Sermaye Borcunun Dörtte Birlik İlk Taksitinin Muacceliyeti 203 aa. Taahhüt Edilen Nakdî Sermayenin Dörtte Birlik Kısmının Kuruluştan Önce Ödenmesine İlişkin Temel İlkenin Getiriliş Nedenleri 203 bb. Kanunî Yükümlülük 205 c. Bakiye Nakdî Sermaye Borcunun Muacceliyeti 206 aa. Sınırlı Serbesti İlkesi 206 bb. Temel Esas: Ödeme Tarihinin Yönetim Kurulu Tarafından Çağrı 207 aaa. Ön Açıklamalar 207 bbb. Çağrının Yapılmasına İlişkin Kurallar 209 aaaa. Çağrı 209 bbbb. Çağrının Yapılma Zamanı 210 cccc. Çağrının Şeklî 211 dddd. Çağrı 213 cc. Ödeme Zamanının ve Miktarının Doğrudan Ana Sözleşmeyle veya Genel Kurul Tarafından Belirlenmesi 216 aaa. Meselenin Tespiti 216 bbb. Ödeme Zamanının Ana Sözleşmeyle Belirlenmesi 219 ccc. Ödeme Zamanının Genel Kurul Tarafından Belirlenmesi 221 aaaa. Genel Kurulun Ödeme Zamanını Önceden Belirlenmesi 221 bbbb. Genel Kurulun Ödeme Zamanını Çağrı 221 dd. Ödeme Zamanının Tasfiye 222 aaa. Tasfiye 222 bbb. İflas İdaresi 223 ee. Bakiye Sermaye Koyma Borcu 223 aaa. Pay Sahibinin veya Ortaklığın İflâsının Bakiye Sermaye Borcunun Muacceliyetine Etkisi 223 aaaa. Pay Sahibinin İflâsı 223 bbbb. Ortaklığın İflası 224 bbb. Pay Sahibinin Konkordato 224 ccc. Ortaklığın Tasfiye 224 2. Sermaye Artırımında Taahhüt Edilen Nakdî Sermayenin Ödenme Zamanı 225 3. Nakdî Sermaye Borcunun Muacceliyetinden Önce Ödenmesi 226 a. Sorunun Ortaya Konulması ve Öğretideki Görüşler 226 b. Doktrindeki Düşüncelerin Değerlendirilmesi ve Görüşümüz 228 4. Nakdî Sermaye Borcunun Muacceliyeti Konusunda Bazı Anonim Ortaklık Tipleri Bakımından Getirilen Özel Kurallar 229 a. Halka Açık Anonim Ortaklıklar Bakımından 229 b. Bankalar Bakımından 230 B. Nakdî Sermaye Koyma Borcu 230 C. Nakdî Sermaye Koyma Borcu 232 1. Memleket Parasıyla Ödeme 232 2. Kaydî Para 233 3. İfa İkameleri 235 a. Ön Açıklamalar 235 b. Seçimlik Yetki 236 c. İfa Yerine Edim 237 d. İfa Amacıyla Edim 237 4. Nakdî Sermaye Borcunun Ortaklığın Tam Tasarrufuna Tahsis Edilecek Tarzda İfa Edilmesi 239 a. Tam Tasarrufa Tahsis Edilecek Tarzda İfa 239 b. Tam Tasarrufa Tahsis Edilecek Tarzda İfa 240 aa. Ödemenin Ortaklığın Ekonomik Hakimiyetine Girmesi ve Sonradan Ödemeyi Yapana İâde Edilmemesi 240 aaa. Ön Açıklamalar 240 bbb. İsviçre ve Alman Hukuklarındaki Durum 241 aaaa. İsviçre Hukukundaki Durum 241 bbbb. Alman Hukukundaki Durum 242 ccc. Türk Hukukundaki Durum 244 bb. Ortaklığın Sermaye Üzerinde Mutlak Hakimiyetinin Varlığı 246 D. Nakdî Sermaye Borcunun Takası 247 1. Takas Kavramı ve Sermaye Borcunun Takası 247 2. Takasın Olanaklı Olup Olmadığı Sorunu 248 a. Sorunun Ortaya Konması ve Takasın Sakıncaları 248 b. Türk Hukukunda ve Diğer Hukuk Sistemlerinde Takasa İlişkin Esaslar 249 aa. Alman Hukukundaki Temel Esas: Takas Yasağı 249 bb. İsviçre – Türk Hukuk Sisteminde Durum ve Takasın Olanaklı Olması 251 aaa. İsviçre Hukukundaki Durum 251 bbb. Türk Hukukundaki Durum 252 aaaa. Yasal Düzenlemeler 252 bbbb. Öğreti ve Yargıtay’ın Konuya Yaklaşımı 254 cccc. Değerlendirmemiz 255 aaaaa. Kural Olarak 255 bbbbb. Nakdî Sermayenin Kuruluşta Peşin Ödenecek Kısmının Takasının Mümkün Olmadığı 256 ccccc. Taahhüt Sahibinin Tek Taraflı İradesi ile Takasın Mümkün Olmadığı 258 3. Sermaye Borcunun Takası 259 a. Karşı Alacağın Takas Edilebilirliği 260 aa. Karşılıklı Alacaklılık Sıfatı 260 bb. Alacakların Aynı Türden Olması 260 cc. Alacakların Muaccel Olması 261 b. Karşı Alacağın Çekişmesiz Olması 262 c. Geçerli Bir Takas Beyanında Bulunulması 263 d. Anonim Ortaklığın Ödeme Kabiliyetine Sahip Olması 263 e. Karşı Alacağın Sermaye Borcunun Meydana Geliş Sebebinden Bağımsız Bir Sebeple Ortaya Çıkması 264 f. Anonim Ortaklığın Olumlu İradesinin Gerekliliği 264 III. AYNÎ SERMAYE KOYMA BORCUNUN İFASI 265 A. Ön Bilgiler 265 1. Aynî Sermaye Taahhüdü 265 2. Uygulanacak Hükümler 267 B. Sermayenin Fiilen Oluşturması İlkesi Gereğince Aynî Sermaye Koyma Borcu 267 1. Taahhüt Edilen Taşınmaz Eşyaların Hakkında Tapu Sicili 269 2. Özel Sicili Tutulan Haklar 270 3. Taşınır Eşyaların Güvenilir Bir Kişiye Tevdi Edilmesi 271 C. Aynî Sermaye Koyma Borcu 271 1. Aynî Sermaye Koyma Borcu 271 2. Tescille Muacceliyet İlkesi 272 D. Aynî Sermaye Koyma Borcunun İfası 273 1. Taahhüt Edilen Aynî Sermayenin Anonim Ortaklık Tarafından Kazanılması 273 a. Mülkiyet ve Diğer Aynî Hakların Kazanılması 273 aa. Taşınmaz Eşyalar Üzerindeki Mülkiyet ve Diğer Aynî Haklar Bakımından 273 bb. Taşınır Mallar Üzerindeki Mülkiyet ve Diğer Aynî Haklar Bakımından 275 b. Özel Sicili Tutulan Haklar 279 c. Alacak Hakları ve Sâir Hakların Kazanılması 279 aa. Senede Bağlı Olmayan Alacak Hakları ve Sâir Haklar Bakımından 279 bb. Kambiyo Senetleri 280 2. Aynî Sermayenin Ortaklığın Tam Tasarrufuna Tahsis Edilmesi 281 a. Kavram 281 b. Aynî Sermayenin Ortaklığın Tam Tasarrufuna Tahsis Edilmesi Hususunda Öngörülen Önlemler 281 aa. İhtiyâti Tedbir 281 bb. Haciz Durumunda Ortaklığın İstihkak Davası 283 cc. Alacak Hakkı Niteliğindeki Aynî Sermayeyi Taahhüt Edenin Garanti Sorumluluğu 283 aaa. Kapsam ve Kanunî Dayanak 283 bbb. Sorumluluğu Doğuran Hukukî Sebepler 285 ccc. Sorumluluğun Hüküm ve Sonuçları 285 E. Aynî Sermaye Borcunun İfası Kapsamında Taşınır ve Taşınmaz Eşyalar Üzerindeki Mülkiyetin Ortaklığa Devrinde Kıyasen Uygulanacak Satım Sözleşmesi 287 1. Yarar ve Hasarın Ortaklığa Geçişi 288 2. Aynî Sermaye Taahhüt Edenin Ayıptan Sorumluluğu 290 a. Sorumluluğun Koşulları 290 aa. Maddî Koşullar 290 aaa. Aynî Sermayenin Tahsis ve Kullanma Yönü Bakımından Değerini veya Elverişliliğini Kaldıran veya Azaltan Bir Eksikliğin Bulunması 290 bbb. Aynî Sermayedeki Ayıbın Gizli Olması 291 ccc. Aynî Sermayedeki Ayıbın Hasarın Ortaklığa İntikalinden Önce Mevcut Olması 291 bb. Şeklî Koşullar: Aynî Sermayeyi Muayene ve Ayıpları Taahhüt Sahibine İhbar Külfetlerinin Yerine Getirilmesi 291 b. Sorumluluğun Kapsamı 293 aa. Ayıptan Sorumluluk 293 bb. Aynî Sermayenin Ayıplı Çıkması Durumunda, Sermaye Borcunun Yerine Getirilmemesi Halinde Söz Konusu Olan Yaptırımların Uygulanabilmesi 294 3. Aynî Sermaye Taahhüt Edenin Zapttan Sorumluluğu 295 G. Kuruluştan Sonra Devralma veya Kiralama (Kanuna Karşı Hile 296 1. Kavram 296 2. Mukayeseli Hukuktaki Düzenlemeler 298 a. İsviçre Hukuku 298 b. Avrupa Birliği Hukuku 298 c. Alman Hukuku 299 3. TTK m.356 Hükmünün Uygulama Alanı 300 a. TTK m.356 Hükmünün Konu Bakımından Uygulama Alanı 300 b. TTK m.356 Hükmünün Değer Bakımından Uygulama Alanı 301 c. TTK m.356 Hükmünün Zaman Bakımından Uygulama Alanı 303 d. TTK m.356 Hükmünün Ortaklığın Yapacağı Sözleşme Bakımından Uygulama Alanı 304 aa. Sözleşmenin Niteliği Bakımından 304 bb. Sözleşmenin Tarafları Bakımından 305 cc. Sözleşmenin Şekli Bakımından 306 4. TTK m.356 Hükmünün Öngördüğü Usul 307 a. Bilirkişi 307 b. Genel Kurul Tasdiki 307 c. Ticaret Siciline Tescil ve İlan 309 5. Hukukî Sonuç 310 §7. PAY SAHİBİNİN SERMAYE KOYMA BORCUNU İFA ETMEMESİNİN HÜKÜM VE SONUÇLARI 311 I. GİRİŞ 311 II. SERMAYE BORCUNDA TEMERRÜT HALİ 312 A. Pay Sahibinin Temerrüdü 312 1. Nakdî Sermaye Borcun İfasında İhtarsız Temerrüt 312 2. İhtarla Temerrüt 313 III. SERMAYE BORCUNDA TEMERRÜDÜN GENEL SONUÇLARI 314 A. Genel Açıklamalar 314 B. İfa Davası 315 C. Temerrüt Faizi 317 1. Kapsam ve Koşulları 317 2. Temerrüt Faizi 319 D. Gecikmeden Doğan Zarar 320 1. Kavram ve Kapsam 320 2. Gecikmeden Doğan Zarar 321 3. Tazmin Talebinin Koşulları 322 a. Borçlu Pay Sahibinin Kusuru 322 b. Zararın Mevcudiyeti ve Zararın Temerrüt Faizi 322 c. Zarar ve Borçlu Pay Sahibinin Temerrüdü 323 d. Borçlu Pay Sahibine İhtar Çekilmesi 324 F. Sözleşme Cezası 324 1. Talep Edilebilme Koşulları 325 a. Ana Sözleşmede Öngörülme 325 b. İhtar ve İlan Yapılmış Olması 326 c. Borçlu Pay Sahibinin Kusurlu Olması 326 2. Hüküm ve Sonuçları 327 a. Sermaye Borcunda Temerrüt Halinde İstenebilecek Sözleşme Cezası 327 b. Sözleşme Cezası 328 c. Sözleşme Cezası 329 d. Sözleşme Cezası 330 e. Aşırı Cezanın İndirilmesi 330 IV. SERMAYE BORCUNDA TEMERRÜDÜN ÖZEL SONUCU: ISKAT 332 A. Iskata İlişkin Genel Esaslar 332 1. Iskat 332 2. Iskatın Hukukî Niteliği 333 3. Iskata İlişkin Hükümlerin Emredici Niteliği 333 4. Iskatta Eşit İşlem Yapma Prensibi 335 5. Iskat 335 6. Iskatın Uygulama Alanı 336 a. Pay Sahibin Temerrüdünün Diğer Sonuçları ile İlişkisi 336 b. Iskatın Aynî Sermaye Borcunda Temerrüt Halinde Uygulanma Kabiliyeti 338 7. Iskatın Uygulanma Koşulu 339 B. Iskat 340 1. Mütemerrit Pay Sahibine Mehil İçeren Ödeme İhtarı Gönderilmesi 341 a. TTK m.483 f.1 ve f.2 uyarınca Yapılacak İhtarın Hukukî Niteliği 341 b. İhtarın Şeklî 342 c. İhtarın Muhatabı 343 d. İhtarın İçeriği ve Ek Süre 345 2. Iskat 346 a. Karar Vermeye Yetkili Organ 346 b. Kararın Alınma Zamanı 348 c. Kararın Şeklî ve İçeriği 348 d. Kararın Hukukî Niteliği ve Mütemerrit Pay Sahibine Ulaşması 349 3. Iskat 350 a. Payın Değerlendirilmesi İşleminin Hukukî Niteliği 351 b. Payın Değerlendirilmesi Zamanı 352 c. Payın Değerlendirilme Bedeli 352 d. Payın Değerlendirilmesine Hâkim Olan Esaslar 354 aa. Ana Sözleşmesel Bağlam Hükümlerinin Iskat 354 bb. Payın Önalım, Alım ve Geri Alım Haklarına Konu Edilmiş Olması Halinin Payın Değerlendirilmesi İşlemine Etkisi 355 cc. Iskat 356 C. Iskatın Sonuçları 357 1. Iskat 357 a. Pay Sahibi Sıfatının Sona Ermesi 357 aa. Pay Sahibi Sıfatının Sona Ermesinin Genel Sonuçları 357 bb. Pay senetlerinin İâdesi ve İptâli 358 cc. Yönetim Kurulu Üyeliğinin Durumu 359 b. Payın Bedeline Mahsuben Yapılan Ödemelerin Geriye Alınamaması 359 c.Temerrüt Faizi 360 2. Ortaklık Bakımından Sonuçları 361 3. Pay Bakımından Sonuçları 361 a. Iskat 361 b. Iskat 362 4. Yeni Pay Sahibinin Hukukî Durumu 363 5. Açık Kalan Kısımdan Doğan Sorumluluk 364 a. Iskat 364 aa. Sorumluluğun Hukukî Niteliği 364 bb. Sorumluluğun Miktarı ve Sınırları 365 b. Payı Taahhüt Edenin Açık Kalan Kısımdan Doğan Sorumluluğu 366 aa. Sorumluluğun Koşulları 367 aaa. Kuruluş veya Esas Sermaye Artırımından İtibaren İki Yıl İçerisinde Ortaklığın İflas Etmesi 367 bbb. Payı Taahhüt Sahibinden Devralan Kişinin veya Halefinin Iskat 367 bb. Sorumluluğun Niteliği ve Miktarı 367 D. Hukuka Aykırı Iskat 368 1. Hukuka Aykırılığın Türleri 368 a. Iskat 369 aa. Iskat 369 bb. Dürüstlük Kuralı 370 b. Iskat 371 2. Hukuka Aykırılığın Sonuçları 372 a. Iskat 372 b. Payı İyiniyetle İktisap Eden Üçüncü Kişi Bakımından 372 3. Hukuka Aykırı Iskata Karşı Başvurulabilecek Hukukî Yol 373 §8. SERMAYE KOYMA BORCUNUN SONA ERMESİ 375 I. KAVRAM 375 II. SERMAYE BORCUNUN SONA ERMESİ YOLLARI 375 A. Sermaye Borcunun Genel Sona Ermesi Yolları 375 1. Sermaye Borcunun İfa İle Sona Ermesi 375 a. Kural 375 b. Kısmî İfa 376 2. Sermaye Borcunun Zamanaşımına Uğraması 376 a. Kural 376 b. Zamanaşımı 377 c. Zamanaşımı 378 B. Sermaye Borcunun Özel Sona Erme Halleri 379 1. Sermayenin Azaltılması 379 2. Tasfiye 381 C. Pay Sahibinin Konkordatosunun ve İflasının Sermaye Borcuna Etkisi 382 1. Pay Sahibinin Konkordatosunun Sermaye Borcuna Etkisi 382 2. Pay Sahibinin İflasının Sermaye Borcuna Etkisi 385 II. PAY SAHİBİNİN SERMAYE BORCUNDAN KURTARILMASI YASAĞI 385 A. Yasağın Amacı 385 B. Yasağın Hukukî Dayanakları 386 C. Yasağın Kapsamı ve Yasağa Dahil Olan Hukukî İşlemler 387 1. Yasağın Kapsamı 387 2. Yasağa Dahil Olan Hukukî İşlemler 388 a. İbra 388 b. Sulh 389 c. Feragat ve Kabul 390 d. Têcil (Erteleme) Anlaşması 391 e. Borçtan Kurtarma Sonucunu Doğuran Diğer Hukukî İşlemler 392 D. Yasağa Aykırılığın Hukukî Sonuçları 393 §9. SERMAYENİN OLUŞTURULAMAMASINDAN KAYNAKLANAN HUKUKÎ SORUMLULUK HALLERİ 393 I. GENEL BİLGİLER VE KAPSAM 393 II. KANUNDA DÜZENLENEN ÖZEL SORUMLULUK SEBEPLERİ 394 A. Belgelerin ve Beyanların Kanuna Aykırı Olması 394 1. Sorumluluk Sebebine Genel Bir Bakış 394 2. Sorumluluk Sebebinin Unsurları 396 a. Sorumluluğa Esas Belgeler ve Beyanlar 396 b. Belgelerin Kanuna Aykırılığı 396 c. Belgeleri Düzenleyenler veya Beyanları Yapanlar Bakımından Kusursuz Sorumluluk 397 d. Zararın Varlığı ve Uygun Nedensellik Bağı 399 B. Sermaye Hakkında Yanlış Beyanlar 399 1. Sorumluluk Sebebine Genel Bir Bakış 399 2. Sorumluluk Sebebinin Unsurları 400 a. Sorumluluğu Doğuran Haller 400 b. Yanlış Beyanda Bulunanlar Bakımından Kusursuz Sorumluluk 401 c. Payların Karşılıklarının ve Faiziyle Birlikte Zararın Ödenmesi 402 C. Ödeme Yetersizliği 403 1. Sorumluluk Sebebine Genel Bir Bakış 403 2. Sorumluluk Sebebinin Unsurları 403 D. Aynî Sermayeye Değer Biçilmesinde Yolsuzluk 405 1. Sorumluluk Sebebine Genel Bir Bakış 405 2. Sorumluluk Sebebinin Unsurları 406 a. Taahhüt veya Devir Konusu İşletme veya Ayınların Değerlemesinde Yolsuzluk Yapılması 406 b. Kusurun Mevcudiyeti 407 c. Ortaklığın Zarara Uğraması 407 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SERMAYENİN PAY SAHİPLERİNE İÂDE EDİLMESİ YASAĞI §10. SERMAYENİN PAY SAHİPLERİNE İÂDE EDİLMESİ YASAĞINA GENEL BAKIŞ 409 I. SERMAYENİN MUHAFAZASI KAVRAMI, ANLAMI VE GETİRİLİŞ NEDENLERİ 409 II. SERMAYENİN PAY SAHİPLERİNE İÂDE EDİLMESİ YASAĞININ TÜRK HUKUKUNDAKİ KANUNÎ DAYANAĞI VE EMREDİCİ NİTELİĞİ 412 A. Yasağın Temel Kanunî Normu: TTK m.480 f.3 412 B. Sermayenin Pay Sahiplerine İâde Edilmesi Yasağının Emredici Niteliği 413 III. SERMAYENİN PAY SAHİPLERİNE İÂDE EDİLMESİ YASAĞININ TARİHİ GELİŞİMİ 413 A. Sermayenin Pay Sahiplerine İâde Edilmesi Yasağının Mukayeseli Hukuktaki Gelişimi 413 B. Sermayenin Pay Sahiplerine İâde Edilmesi Yasağı Türk Hukukundaki Gelişimi 415 1. 865 sayılı Ticaret Kanunu Dönemi 415 2. 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu Dönemi 416 3. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu Çerçevesinde Mevcut Durum 416 IV. MUKAYESELİ HUKUK BAKIMINDAN DURUM 417 A. AB Hukukundaki ve Bazı AB Üyesi Ülkelerin Hukuklarındaki Düzenlemeler 417 1. 2012/30/EU Sayılı Yönerge Çerçevesinde AB Hukukundaki Düzenleme 417 2. Bazı Üye Ülkelerin Hukuklarındaki Düzenlemeler 419 a. Alman Hukuku 419 b. Fransız Hukuku 420 c. İngiliz Hukuku 422 B. İsviçre Hukuku 423 V. SERMAYENİN PAY SAHİPLERİNE İÂDE EDİLMESİ YASAĞININ ANONİM ORTAKLIKLAR HUKUKUNA HAKİM OLAN DİĞER İLKELERLE İLİŞKİSİ 424 A. Sınırlı Sorumluluk İlkesi ile İlişkisi 424 B. Pay Sahiplerinin Eşit İşleme Tabi Tutulması İlkesi ile İlişkisi 425 C. Hakkın Kötüye Kullanılması 426 §11. SERMAYENİN PAY SAHİPLERİNE İÂDE EDİLMESİ YASAĞININ KAPSAMI 427 I. GENEL BİLGİLER 427 II. SERMAYENİN MUHAFAZASI ÇERÇEVESİNDE PAY SAHİPLERİNE İÂDESİ YASAKLANAN ORTAKLIK MALVARLIĞININ KAPSAMI 428 A. Ön Açıklamalar 428 B. Mukayeseli Hukuktaki Durum 428 1. Alman ve Avusturya Hukukları Bakımından 428 2. İsviçre Hukuku Bakımından 430 C. Mukayeseli Hukukun Işığı Altında Türk Hukuku Bakımından Durum 432 1. Problemin Tespiti 432 2. Yasağa Tâbi Olan Malvarlığının Kapsamı 433 a. Esas Sermayenin Karşılığı 433 aa. Kural 433 bb. Primin Durumu 434 b. Kanunen veya Esas Sözleşme ile Bağlı Yedek Akçelerin Durumu 435 aa. Kanunen Bağlı Yedek Akçeler 435 bb. Esas Sözleşme ile Bağlı Yedek Akçeler Bakımından 437 c. Ortaklığın Serbest Malvarlığı 437 3. Sonuç 438 III. SERMAYENİN PAY SAHİPLERİNE İÂDE EDİLMESİ YASAĞININ SÜBJEKTİF KAPSAMI 440 A. İâde Alan 440 1. Pay Sahibi 440 2. Pay Sahibine Yakın Üçüncü Kişi 441 B. İâde Eden 443 1. Anonim Ortaklık 443 2. Anonim Ortaklığın Hakimiyetinde Bulunan İşletmeler 444 IV. SERMAYENİN PAY SAHİPLERİNE İÂDE EDİLMESİ YASAĞININ ZAMANSAL KAPSAMI 444 §12. SERMAYENİN PAY SAHİPLERİNE İÂDE EDİLMESİ YASAĞINA AYKIRILIK TEŞKİL EDEBİLECEK İÂDE YOLLARI 445 I. GİRİŞ 445 II. ORTAKLIĞIN PAY SAHİPLERİNE GETİRDİKLERİ SERMAYE KARŞILIĞINDA FAİZ ÖDEMESİ 446 A. Faiz Yasağı 446 B. Faiz Yasağı 448 1. Faiz Yasağı 448 2. Faiz Yasağı 449 C. Faiz Yasağı 449 III. ORTAKLIĞIN KENDİ PAYINI DEVRALMASI 451 A. Genel Bilgiler 451 B. Anonim Ortaklığın Kendi Paylarını Devralmasının Tâbi Olduğu Esas ve Koşullar 451 1. Anonim Ortaklığın Kendi Paylarını Devralması Konusunda Benimsenen Sınırlamaların Sebepleri 451 2. Anonim Ortaklığın Kendi Paylarını Devralmasının Kanunî Koşulları 453 3. Anonim Ortaklığın Kendi Paylarını Devralmasının Kanunî Koşullarına Aykırılığın Hukukî Sonuçları 456 C. Ortaklığın Kendi Payını Devralması 457 IV. ESAS SERMAYENİN GİZLİ BİR BİÇİMDE İÂDE EDİLMESİ 461 A. Esas Sermayenin Gizli İâdesi 461 B. Sermayenin Gizli Bir Biçimde İâde Edilmesinin Unsurları 465 1. Unsurların Tanıtımı 465 2. Objektif Unsur: Maddî Bir Yarar Aktarımı 465 a. Kapsam 465 b. Maddî Yarar Aktarımı 466 c. Maddî Bir Yarar Aktarımının Tespiti Esasları 467 3. Maddî Yararın Bilinçli Bir Şekilde Aktarılması Şartının Sermayenin Gizli Bir Şekilde İâde Edilmesi Bakımından Geçerliliği 470 C. Esas Sermayenin Gizli Bir Biçimde İâde Edilmesinin Bazı Özellikli Görünüm Halleri 472 1. Ortaklığın Pay Sahiplerine Ödünç Vermesi 472 a. Kavram 472 aa. Genel Açıklamalar 472 bb. Ortaklığın Pay Sahibine Ödünç Vermesinin Ortaklık Bakımından İşlevleri 473 cc. Ortaklığın Pay Sahibine Ödünç Vermesinin Sakıncaları 474 b. Ortaklığın Pay Sahiplerine Ödünç Vermesi 475 aa. Pay Sahiplerinin Ortaklığa Borçlanma Yasağı 475 bb. Sermayenin Muhafazası İlkesi 476 cc. Yönetim Kurulunun Özen Yükümlülüğü 480 dd. Pay Sahiplerine Eşit İşlem Yapılması İlkesi Bakımından 480 2. Ortaklığın Pay Sahibinin Kişisel Borçları İçin Teminat Vermesi 481 §13. SERMAYENİN PAY SAHİPLERİNE İÂDE EDİLMESİ YASAĞINA AYKIRILIK TEŞKİL ETMEYEN İÂDE YOLLARI 483 I. GENEL BAKIŞ 483 II. SERMAYENİN AZALTILMASI YOLUYLA İÂDE 484 A. Sermayenin Azaltılması 484 B. Sermayenin Azaltılması 485 C. Sermayenin Azaltılması 487 1. Yönetim Kurulu Raporu 488 2. Alacaklılara Çağrı 489 3. Başvuran Ortaklık Alacaklılarının Alacaklarının Ödenmesi veya Teminat Gösterilmesi 490 4. Sermayenin Azaltılması 491 III. TASFİYE PAYI YOLUYLA İÂDE 492 A. Ön Açıklamalar 492 B. Tasfiye 493 IV. HAZIRLIK DEVRESİ FAİZİ 493 A. Kavram ve Müessesenin Amacı 493 B. Ödenme Şartları 494 1. Bir Hazırlık Devresinin Varlığı 494 2. Esas Sözleşmede Öngörülmüş Olma 495 C. Hazırlık Devresi Faizi 495 §14. SERMAYENİN PAY SAHİPLERİNE İÂDE EDİLMESİ YASAĞI BAKIMINDAN ANONİM ORTAKLIK YILLIK TİCARÎ BİLANÇOSUNUN KÂR DAĞITIMINI SINIRLANDIRICI ETKİSİ 497 I. KONUNUN TAKDÎMİ VE GENEL AÇIKLAMALAR 497 A. Anonim Ortaklık Bilânçosunun Malvarlığının Korunması 497 B. Anonim Ortaklık Bilânçosunun, Malvarlığının Korunması 498 II. ANONİM ORTAKLIKLAR BAKIMINDAN KÂR KAVRAMI VE KÂR DAĞITIMINDA KULLANILABİLECEK MALVARLIĞI KALEMLERİ 500 A. Anonim Ortaklıklar Bakımından Kâr Kavramı 500 B. Yıllık Ticarî Bilânço 501 1. Genel Açıklamalar ve Kapsam 501 2. Sâfi Kâr 502 3. Serbest Yedek Akçe 504 III. ANONİM ORTAKLIK YILLIK TİCARÎ BİLANÇOSUNUN KÂR DAĞITIMINI SINIRLANDIRICI ETKİSİ BAKIMINDAN, KAZANCIN GERÇEKLEŞMESİ VE KÂRIN GERÇEKTEN ELDE EDİLMİŞ OLMASI KOŞULLARI 505 A. Kazancın Gerçekleşmesi Koşulu 505 B. Kârın Gerçekten Elde Edilmiş Olması Koşulu 507 IV. TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARI VE TÜRKİYE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARININ, YILLIK TİCARÎ BİLANÇONUN KÂR DAĞITIMINI SINIRLANDIRICI ETKİSİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 507 A. Türkiye Muhasebe Standartları ve Türkiye Finansal Raporlama Standartlarının Uygulama Alanı 507 B. Türkiye Muhasebe Standartları ve Türkiye Finansal Raporlama Standartlarının Sermayenin Muhafazası İlkesi 508 §15. SERMAYENİN PAY SAHİPLERİNE İÂDE EDİLMESİ YASAĞINA AYKIRILIĞIN HUKUKÎ SONUÇLARI 511 I. GİRİŞ 511 II. YASAĞA AYKIRI OLARAK İÂDE ALINAN SERMAYENİN ORTAKLIĞA GERİ VERİLMESİ 512 A. Genel Bilgiler 512 B. Ortaklığın İâdeyi İstihkak Davası 513 C. Ortaklığın İstihkak Davası 513 1. Pay Sahibinin Sermaye Borcunun Tekrar Canlandığı Görüşü 514 2. Talep Hakkının Sebepsiz Zenginleşme 515 3. Talep Hakkının Anonim Ortaklığın Kanunî Geri Alma Hakkına 515 4. Değerlendirme 516 C. Talep Hakkının Sahibi 518 D. Geri Ödeme Borcunda Temerrüdün Hukukî Sonuçları 519 III. YASAĞIN İHLALİNİN DİĞER HUKUKÎ SONUÇLARI 520 A. İlgili Yönetim Kurulu veya Genel Kurul Kararı yahut Ana Sözleşme Hükmünün Geçersizliği 520 B. Hukukî Sebebin Butlanı 521 C. İdare Organının Tazminat Yükümlülüğü 522 D. İâde Alanın Tazminat Yükümlülüğü 522 SONUÇ 523 Bibliyografya 533 Kavram Dizini 557 |