|
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
GİRİŞ 17
I. BÖLÜM
KAVRAM OLARAK İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZ (MOBBİNG)
1. KAVRAM OLARAK İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZ (MOBBİNG) 25
1.1. İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZİN KAVRAMSAL GELİŞİMİ VE TANIMI 25
1.2. İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZİN AMACI 31
1.3. İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZİN TARAFLARI 31
1.3.1. Psikolojik Taciz Mağdurları (Taciz edilen, Kurban, Mağdur, Şikayetçi) 32
1.3.2. Psikolojik Taciz Uygulayanlar (Tacizci, Zorba, Saldırgan, Fail, Şikâyet edilen) 33
1.3.3. Psikolojik Tacizi İzleyenler (Bilgi sahibi, Görgü Tanığı, Şahit) 34
1.4. İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZE NEDEN OLAN FAKTÖRLER 35
1.4.1. Bireysel Faktörler 36
Beş Faktör Kişilik Modeli 38
1.4.2. Durumsal Faktörler 41
1.4.3. Örgütsel Faktörler 42
1.4.4. Sosyal Faktörler 44
1.5. İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZİN YÖNÜ 44
1.5.1. Dikey Yönlü (Hiyerarşik) Psikolojik Taciz 45
1.5.2. Yatay Yönlü (Fonksiyonel) Psikolojik Taciz 47
1.6. İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZ SÜRECİ 48
Leymann’a Göre Psikolojik Taciz Süreci 49
1.7. İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZİN DERECELERİ 50
1.8. İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZ DAVRANIŞLARININ TİPOLOJİSİ 51
1.8.1. Leymann’a Göre İş Yerinde Psikolojik Taciz Davranışları 52
1.8.2. Knorz ve Zapf’a Göre İş Yerinde Psikolojik Taciz Davranışları 56
1.9. İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZ OLMAYAN DURUMLAR 58
1.10. İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZİN SONUÇLARI 59
1.10.1. Birey/Çalışan Üzerinde Oluşturduğu Etkiler 61
1.10.2. Kurum/Örgüt Üzerinde Oluşturduğu Etkiler 64
1.10.3. Aile Üzerinde Oluşturduğu Etkiler 66
II. BÖLÜM
İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZİN TANISINDA KULLANILAN PARAMETRELER
2.1. İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZİN TANISINDA KULLANILAN PARAMETRELER 71
2.1.1. İş Yeri (Çalışma Ortamı, İş İlişkisi, İş Kaynaklı Birliktelik) 71
2.1.2. Sıklık 72
2.1.3. Süre 72
2.1.4. Davranış Tarzları 75
2.1.5. Taraflar Arasında Düzeysel Eşitsizlik 76
2.1.7. Zalimce Niyet 77
2.2. İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZİN TESPİTİNDE KULLANILAN ÖLÇEKLER 78
2.2.1. Leymann’ın Olumsuz Davranışlar Ölçeği (LIPT) 79
2.2.2. Einarsen ve Raknes’in Olumsuz Davranışlar Ölçeği (NAQ) 81
III. BÖLÜM
İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZ İLE BENZERLİK GÖSTEREN TUTUM, DAVRANIŞ VE UYGULAMALAR
3. İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZ İLE BENZERLİK GÖSTEREN TUTUM, DAVRANIŞ VE UYGULAMALAR 87
3.1. Psikolojik Baskı 89
3.2. İş Yerinde Çatışma 89
3.3. İş Yerinde Şiddet/Saldırganlık 92
3.4. İş Yeri Zorbalığı (Bullying) 92
3.5. İş Yeri Nezaketsizliği/İş Yeri Kabalığı 93
3.6. İş Stresi/Örgütsel Stres 94
3.7. İş Sürtüşmesi 96
3.8. Çalışma Şartlarının Kötüleşmesi 97
3.9. Mikro–saldırganlıklar (Micro–aggressions) 97
3.10. Mikro–eşitsizlik (Micro–inequity) 99
3.11. Örgütsel Sinizm (Örgütsel Sessizlik) 100
3.12. İşe Yabancılaşma 101
3.13. Haksız Takip (Stalking) 101
3.14. İş Yerinde Cinsel Taciz 102
3.15. Örgütsel İkiyüzlülük 103
3.16. Misilleme (İfşa Etme Nedeniyle Misillemeye Maruz Kalma) 104
3.17. Örgütsel İntikam 105
3.18. Örgütsel Dışlama/Dışlanma 105
3.19. Ayrımcılık 106
3.20. Kayırmacılık 108
3.21. Örgütsel İnsandışılaştırma (Organizational Dehumanization) 110
IV. BÖLÜM
PSİKOLOJİK TACİZİN KAMU KURUMLARINDAKİ GÖRÜNÜMÜ
4. PSİKOLOJİK TACİZİN KAMU KURUMLARINDAKİ GÖRÜNÜMÜ 115
4.1. Kamu Görevlisinin Hizmet Kusuru ve Kişisel Kusuru Yönünden İş Yerinde Psikolojik Taciz 119
4.2. Kamu Kurumlarında Görülen Psikolojik Taciz Davranış Örnekleri 127
V. BÖLÜM
PSİKOLOJİK TACİZ ŞİKÂYETLERİNDE HUKUKİ YOLLAR, İSPAT SORUNU VE İDARİ SORUŞTURMALARDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
5.1. İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZ ŞİKÂYETLERİNDE HUKUKİ YOLLAR 133
5.1.1. İdareye Şikâyet Başvurusu 133
5.1.2. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumuna
Başvuru 135
5.1.3. Kamu Denetçiliği Kurumuna Başvuru 136
5.1.4. Kamu Görevlileri Etik Kuruluna Başvuru 137
5.1.5. Adli Yargıda Tazminat Davası Açılması 138
5.1.6. Cumhuriyet Başsavcılığına Şikâyette Bulunma 139
5.1.7. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru 140
5.1.8. ALO 170 Çalışma Hayatı İletişim Merkezine Başvuru 143
5.2. İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZİN HUKUKÎ AÇIDAN İSPATI 143
5.2.1. İspat ve Delil Kavramları 143
5.2.2. İspat Hakkı 147
5.2.5. Hukuka Aykırı Delil 149
5.2.6. Somutlaştırma Yükü 151
5.2.7. Tanık Gösterme 153
5.2.8. Bilirkişi İncelemesi 155
5.2.9. Uzman Görüşü/Bilimsel Rapor 157
5.2.10. Sağlık Raporu/İlaç Reçeteleri 158
5.2.11. Psikolojik Taciz Sürecine İlişkin Tutulan Notlar/Günlük 162
5.2.12. Çalışan Tarafından Yapılmış Başvuru, Şikâyet ve Taleplere Ait Belgeler 163
5.2.13. Çalışana Yönelik Gerçekleştirilen İdari işlem ve Uygulamalara Ait Belgeler 163
5.2.14. Psikolojik Taciz Niteliğindeki Dijital Deliller 169
5.2.15. Gizli Olarak Kayda Alınan Ses Kayıtlarının Psikolojik Tacizin İspatında Kullanılması Hususu 174
5.3. İDARİ SORUŞTURMALARDA PSİKOLOJİK TACİZ İDDİALARININ ANALİZ SÜRECİ VE GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURULACAK HUSUSLAR 175
VI. BÖLÜM
İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZE İLİŞKİN ULUSLARARASI VE ULUSAL DÜZENLEMELER İLE HUKÛKÎ ALT YAPI
6. İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZE İLİŞKİN ULUSLARARASI VE ULUSAL DÜZENLEMELER 185
6.1. ULUSLARARASI DÜZENLEMELER 185
6.1.1. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi 185
6.1.2. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Sözleşmeleri 186
6.1.2.1. 111 sayılı Ayrımcılık (İş ve Meslek) Sözleşmesi 187
6.1.2.2. 155 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin Sözleşme 188
6.1.2.3. 161 sayılı İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin Sözleşme 188
6.1.2.4. 190 sayılı Çalışma Yaşamında Şiddet ve Taciz Sözleşmesi ve 206 sayılı Tavsiye Kararı 189
6.1.3. Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı 191
6.1.4. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme 192
6.1.5. Avrupa Parlamentosu’nun 2001/2339 Sayılı İşyerinde Taciz Başlıklı Kararı 193
6.1.6. AB Sosyal Taraflarınca İmzalanan İşyerlerinde Taciz ve Şiddetle Mücadele Çerçeve Anlaşması 194
6.2. ULUSAL DÜZENLEMELER 194
6.2.1. T.C. Anayasası (2709) 195
6.2.2. Yeni Türk Borçlar Kanunu (6098) 196
6.2.3. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu (6701) 197
6.2.4. Türk Ceza Kanunu (5237) 200
6.2.5. Türk Medeni Kanunu (4271) 203
6.2.6. İş Kanunu (4857) 203
6.2.7. Devlet Memurları Kanunu (657) 206
6.2.8. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331) 208
6.2.9. Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik (13/4/2005 tarihli ve 25785 sayılı Resmî Gazete) 209
6.2.10. “İşyerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi” Konulu Başbakanlık Genelgesi (2011/2) 210
VII. BÖLÜM
İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZE İLİŞKİN YARGI VE KURUL KARAR ÖRNEKLERİ
7. İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZE İLİŞKİN YARGI VE KURUL KARAR ÖRNEKLERİ 215
1. Davranışların psikolojik taciz olarak nitelenebilmesi için bazı unsurları taşıması gerektiği: 218
2. Psikolojik tacizin çalışanı olumsuz olarak etkileyen çeşitli saldırılarla gerçekleştirildiği: 219
3. Çalışanın psikolojik taciz yoluyla güçsüzleştirilip, pasifize edilerek iş ortamından uzaklaştırılmaya çalışıldığı: 219
4. Çalışanın kişilik haklarının ihlal edildiği ve küçük düşürüldüğü: 220
5. Çalışanın tecrübesine ve iş yerindeki pozisyonuna uygun görevler verilmediği: 220
6. Çalışanın eğitimi ve kariyerine uygun olmayan, onur kırıcı ortamlarda çalıştırıldığı: 221
7. Çalışanın sağlık açısından elverişsiz ortamlarda çalıştırıldığı: 221
9. Çalışandan sık sık savunma talep edildiği ve disiplin cezası verildiği: 222
10. Yaptığı tanıklık nedeniyle çalışana psikolojik taciz uygulandığı: 223
11. Çalışanın iş yükünün artırılıp, tatil günlerinde de çalıştırıldığı: 224
12. Çalışanın mesleki bilgisinin hedef alınarak beceriksizlikle itham edilmesinin psikolojik taciz kapsamında değerlendirildiği 224
13. Görev unvanına göre daha alt görevlerde çalıştırılmak suretiyle psikolojik taciz uygulandığı 226
14. Somut olguların sunulması halinde psikolojik tacizin gerçekleşmediğini ispat külfetinin işverene düştüğü: 227
15. Psikolojik tacizin (tanık beyanları, sağlık raporları, ilaç reçeteleri, e–posta içerikleri vb.) ispatlanması gerektiği: 227
16. Çalışana yönelik cinsel taciz ile başlayan davranışların psikolojik tacize dönüşebileceği: 231
17. Psikolojik tacizin cinsel taciz içeren davranışlarla birlikte gerçekleştirilebileceği: 231
18. Yargı kararına rağmen, çalışanın psikolojik tacize uğradığı bölüme tekrar verildiği: 234
19. Psikolojik tacizin kamu görevlisinin hizmet/görev kusuru değil, kişisel kusuru olduğu: 234
20. Psikolojik tacizin şartlarının, her somut olay için ayrı ayrı değerlendirilmesi gerektiği: 235
21. Çalışanın hizmetin gereklerine aykırı şekilde başka göreve atandığı: 236
22. Çalışana yapılması gereken ödemelerin geciktirildiği veya hiç yapılmadığı: 236
23. Yargı kararları uygulanmayarak çalışana psikolojik taciz uygulandığı: 237
24. Çalışma şartlarının görevin yürütülmesini sağlayacak nitelikleri taşımadığı: 238
25. İdarenin hukuka aykırı işlemleri nedeniyle çalışanın olumsuz etkilendiği: 238
26. Öğretmenin ders programının zorlaştırıldığı ve aynı gün birbirine uzak okullarda görev verildiği: 239
27. Açtığı dava lehine sonuçlanan çalışanın önceki görev yerinden uzakta ve konumuna uygun olmayan yerde görevlendirildiği: 240
28. Süreklilik arz eden olumsuz davranışların çalışanın yaşamında çekilmez bir ağırlık ve yoğunluk derecesine ulaştığı: 241
29. Psikolojik tacizin tekrarlanmaması için idare tarafından gereken özenin gösterilmesi gerektiği: 242
30. Psikolojik taciz konusunda devletin üstlenmesi gereken pozitif yükümlülükler olduğu: 243
31. Psikolojik taciz iddialarının değerlendirilmesinde olayın tüm tarafları ile doğrudan temas kurulmasının gerekli olduğu: 244
32. Disiplin hükümlerinin ve objektif gibi görünen nedenlerin arkasına sığınılarak psikolojik taciz uygulanabileceği: 244
33. Süreklilik göstermeyen, geçici davranış ve uygulamaların psikolojik taciz olmadığı: 247
34. Psikolojik tacizin farklı olgu ve kavramlarla karıştırılmaması gerektiği: 249
35. Görevin gereği olan uygulamaların psikolojik taciz olarak değerlendirilemeyeceği: 251
36. Yöneticinin otoriter olmasının psikolojik taciz uyguladığı anlamına gelmeyeceği: 253
37. Yetersizliği nedeniyle görev yeri/hizmet sınıfı değiştirilen çalışana/öğretmene psikolojik taciz uygulandığının söylenemeyeceği : 254
38. Münferit olarak gerçekleşen ve/veya çalışanların geneli hakkında uygulanan idari işlemlerin psikolojik taciz olarak değerlendirilemeyeceği: 255
39. Gerçekleştirilen eylemlerin psikolojik tacizin varlığını kabul edecek ağırlıkta olması gerektiği: 257
40. Psikolojik tacizin stres, nezaketsizlik, tükenmişlik sendromu, iş doyumsuzluğu gibi olgulardan farklı olduğu: 263
41. Psikolojik tacizin kabulü için sağlık sorunlarının meydana gelmesinin zorunlu olmadığı ve her psikolojik rahatsızlığın nedeninin psikolojik tacize bağlanamayacağı: 263
42. Çalışma koşullarının ağırlaşması/kötüleşmesinin psikolojik taciz olarak değerlendirilemeyeceği: 264
43. Bir kişiyi hedef almadan, tüm çalışanlara gönderilen emaillerin psikolojik taciz olarak değerlendirilemeyeceği: 264
44. Çalışanın psikolojik sorunları ile maruz kaldığı davranışlar arasında illiyet bağının ortaya konulması gerektiği: 265
45. Kamu görevlisinin mevzuatın emri doğrultusunda kendisine yüklenen görevi yerine getirmesinin psikolojik taciz olarak nitelendirilemeyeceği: 265
SONUÇ YERİNE 269
KAYNAKÇA 283
YAZARIN ÖZGEÇMİŞİ 299 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
