İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar 15
Giriş 17
§ 1. TERİM–KAVRAM–KAPSAM 19
I. Genel Olarak 19
A. Kriminolojik Bir Kavram Olarak Ekonomi Ceza Hukuku 24
B. Ceza Muhakemesine İlişkin Bir Kavram Olarak Ekonomi Ceza Hukuku 27
C. Suçla Korunan Hukuki Menfaati Esas Alan Görüş Bakımından Ekonomi Ceza Hukuku 28
II. Görüşümüz 28
§ 2. EKONOMİ CEZA HUKUKUNUN YAPISI 31
I. TCK ve Diğer Ceza Kanunları Arasındaki İlişki (TCK m.5) 31
II. Ekonomik Suçların Ortaya Çıkış Şekli Olarak Örgütlü (Organize) Suçluluk ve Suç Örgütü 35
A. Genel Olarak 35
B. Ekonomik Çıkar Amaçlı Suç Örgütü Kurma Suçu (TCK m.220) 38
III. Kabahatler ile İlişkisi 41
§ 3. EKONOMİ CEZA HUKUKU ALANINDAKİ SUÇLARIN ORTAYA KOYDUĞU ÖZELLİKLER 42
§ 4. CEZA HUKUKU İLKELERİNİN EKONOMİ CEZA HUKUKU BAKIMINDAN GÖSTERDİĞİ ÖZELLİKLER 44
I. Kanunilik İlkesi–Düzenleyici İşlemlerle Suç ve Ceza Yaratılması Yasağı 44
II. Kusursuz Suç ve Ceza Olmaz İlkesi–Karine Yasağı 50
III. Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi–Başkasının Fiilinden Sorumluluk Yasağı 53
IV. Ceza Hukukunun Son Çare Olması (Ultima–Ratio) – Oranlılık İlkesi 55
V. Ekonomik Suça Ekonomik Ceza İlkesi 56
VI. Ekonomik Suçlarda İade Yasağı 57
VII. Zaman Bakımından Uygulama–Geçmişe Yürüme Yasağı 58
A. Süreli ya da Geçici Normların Geçmişe Yürürlüğü Sorunu 58
B. Mahkeme İçtihatlarının Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu 59
C. İçtihadı Birleştirme Kararlarının Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu 60
D. Anayasa Mahkemesinin İptal Kararlarının Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu 60
VIII. İspat Sorunları: Kanuni Karine, Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi (In Dubio Pro Reo) 61
IX. Borç İçin Hapis Yasağı 61
§ 5. EKONOMİ CEZA HUKUKUNDA SUÇLA KORUNAN HUKUKİ MENFAAT 64
§ 6. EKONOMİ CEZA HUKUKUNUN TİPE UYGUNLUK UNSURU BAKIMINDAN GÖSTERDİĞİ ÖZELLİKLER 66
I. Genel Olarak 66
II. Tipe Uygunluğun Objektif Nitelikteki Unsurları 67
A. Konu 67
B. Fail 67
1. Özgü Suç Niteliği 67
2. Hareket Yeteneği ve Tüzel Kişilerin Ceza Hukuku Bakımından Sorumluluğu 67
a. Hareket Yeteneği Kavramı 67
b. Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu 69
aa. Tüzel Kişi Kavramı 69
bb. Ceza Sorumluluğu 71
aaa. Genel Olarak 71
bbb. Tüzel Kişilerin Güvenlik Tedbiri Sorumluluğu 75
a1. Genel Olarak 75
a2. İznin İptali 76
c. Tüzel Kişilerin Kabahatten ve/veya Tüzel Kişi Bünyesinde İşlenen Kabahatten Dolayı Gerçek Kişilerin Sorumluğu (Tüzel Kişilerin, Temsil Edilenin ve İş Sahibinin Sorumluluğu) (KK m.8) 82
d. Tüzel Kişiler Hakkında Suç Dolayısıyla İdari Para Cezası Uygulanması 84
e. Tüzel Kişi Bünyesinde Kasten İşlenen Suçlarda Gerçek Kişilerin Ceza Sorumluluğu ve İsnadiyet Sorunları 87
aa. Yatay Sorumluluk 88
bb. Dikey Sorumluluk 90
cc. Temsilcinin Sorumluluğu 92
aaa. Alman Hukukunda Durum (StGB 14) 92
bbb. Türk Hukukunda Durum 95
f. Tüzel Kişiliklerde ya da Kişi Topluluklarında Taksirle İşlenen Suçlarda Sorumluluk 100
aa. Genel Olarak 100
bb. Ekip Halinde Yürütülen Faaliyetlerde Meydana Gelen Neticeden Ekip Üyelerinin Sorumluluğu 100
aaa. Güven İlkesi 100
a1. Kavram 100
a2. Sınırları 102
bbb. Taksirli Suçlara İştirak: Birden Çok Kişinin İşlediği Taksirli Suçlardan Dolayı Cezanın Belirlenmesi Sorunu (TCK m.22/5) 103
C. Mağdur 105
D. Eylem 107
1. Hareket ve Netice Bakımından Özellik Gösteren Haller: Tehlike Suç Tipleri 107
2. Nedensellik ve İsnadiyet Bakımından Özellik Gösteren Haller 108
III. Tipte Yer Alan Sübjektif Nitelikteki Unsurlar 110
§ 7. EKONOMİ CEZA HUKUKUNUN HUKUKA AYKIRILIK UNSURU BAKIMINDAN GÖSTERDİĞİ ÖZELLİKLER 111
I. Genel Olarak 111
II. Ekonomi Ceza Hukukunda Hukuka Uygunluk Sebepleri Bakımından Ortaya Çıkan Özellikler 112
§ 8. EKONOMİ CEZA HUKUKUNUN KUSURLULUK BAKIMINDAN GÖSTERDİĞİ ÖZELLİKLER 117
I. Genel Olarak 117
II. Ekonomi Ceza Hukukunda Zorunluluk Hali Kusurluluğu Kaldıran Bir Sebep Olarak Kabul Edilebilir mi? 118
III. Ekonomik Suçlarda Hatanın Önemi 120
A. Genel Olarak 120
B. Yasak Hatası 120
C. Çerçeve Norm 123
D. Basiretli Bir İş Adamı Gibi Davranma Yükümlülüğü ve Hata 124
E. Belgede Sahtecilik Suçları 125
§ 9. ETKİN PİŞMANLIK 128
I. Kavram–Kapsam 128
II. Zararın Giderilmesine Dayalı Etkin Pişmanlık ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) 138
III. Örgütlü Suçlarda Etkin Pişmanlık (TCK m.221) 138
A. Amacı 138
B. Uygulanma Koşulları 139
1. TCK m.221/1’in Uygulanma Koşulları 140
2. TCK m.221/2’nin Uygulanma Koşulları 140
3. TCK m.221/3’ün Uygulanma Koşulları 146
4. TCK m.221/4’ün Uygulanma Koşulları 148
a. TCK m.221/4 c.1’in Uygulanma Koşulları 148
b. TCK m.221/4 c.2’nin Uygulanma Koşulları 148
C. Bir Etkin Pişmanlık Hükmü Olarak TCK m.221’e Bağlanan Sonuçlar 149
1. 5271 Sayılı CMK m.171 Bakımından 149
2. 5271 Sayılı CMK m.223/4 Bakımından 150
D. Etkin Pişmanlık Hükümlerinin Uygulanıp Uygulanmayacağı Mahkeme Tarafından Re’sen Göz Önünde Bulundurulmalıdır 150
§ 10. İŞTİRAK 151
I. Vergi Usul Kanunu 151
II. Kaçakçılık Kanunu 152
§ 11. İÇTİMA 154
§ 12. YAPTIRIM 157
I. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma 157
A. Kasten İşlenen Suçlarda Sendika, Şirket ya da Kooperatif Tüzel Kişiliklerinin Yöneticisi veya Denetçisi Olmaktan Yoksun Bırakma (m.53/1–d) 158
1. Genel Olarak 158
2. Koşulları 159
3. Sonuçları 160
B. Kasten İşlenen Suçlarda Bir Kamu Kurumunun veya Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşunun İznine Tabi Bir Meslek veya Sanatı, Kendi Sorumluluğu Altında Serbest Meslek Erbabı veya Tacir Olarak İcra Etmekten Yoksun Bırakma (TCK m.53/1–e) 162
C. Belli Bir Meslek veya Sanatın Gerektirdiği Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne Aykırılık Dolayısıyla İşlenen Taksirli Suçtan Mahkûmiyet Halinde Meslek Veya Sanatın İcrasının Yasaklanması (TCK m.53/6) 165
1. Genel Olarak 165
2. Koşulları 165
3. Sonuçları 165
II. Müsadere 166
A. Genel Olarak 166
B. Müsaderenin Çeşitleri 167
C. Koşulları 168
1. Eşya Müsaderesinin Çeşitleri ve Koşulları 169
a. Suçla İlgili Eşyanın Müsaderesi (TCK m. 54/1 ve 3) 169
b. Konusu Suç Teşkil Eden Eşyanın Müsaderesi (TCK m.54/4) 172
2. Eşdeğer Müsaderenin Koşulları (TCK m. 54/2) 173
3. Kazanç Müsaderesinin Koşulları (TCK m.55) 174
a. Genel Olarak 174
b. Koşulları 174
4. Kaim Değerlerin Müsaderesinin Koşulları 180
D. Usul Hükümleri 182
1. Genel Olarak 182
2. Duruşma ve Karar (m.257) 182
a. Suç Konusu Olan Eşya ve Kazanç Bakımından 182
b. Suç Konusu Olmayıp Sadece Müsadereye Tabi Olan Eşya Bakımından 183
3. Kanun Yolu (m.258) 183
4. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması ve Müsadere 184
III. Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbirleri 184
A. Genel Olarak 184
B. İznin İptali 185
C. Müsadere 187
D. Hakimin Takdir Yetkisi 187
§ 13. DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ DÜŞÜREN BİR SEBEP OLARAK ÖNÖDEME 188
I. Genel Olarak 188
II. Önödeme Usulünün Uygulanacağı Suçlar 190
III. Önödemenin ve Önödemede Bulunmamanın Sonuçları 193
IV. Bir Suçun Hem Önödemelik Hem de Uzlaştırmalık Olması Hali 195
§ 14. EKONOMİ CEZA HUKUKUNUN MUHAKEME HUKUKU 196
I. Görev ve Yetki Sorunu: İhtisas Mahkemeleri 196
II. Muhakemeyi Hızlandıracak Bazı Özel Muhakeme Usulleri 199
A. Kamu Davası Açmada Takdir Yetkisi 199
B. İddianame Pazarlığı ve Seri Yargılama Usulü 200
C. Basit Yargılama Usulü 206
D. Uzlaştırma 208
III. Muhakeme Şartları 210
IV. Tüzel Kişilerin Ceza Muhakemesinde Temsili 212
A. Genel Olarak 212
B. Suçun Tüzel Kişi Bünyesinde Tüzel Kişi Yararına İşlenmiş Olması 213
1. Genel Olarak 213
2. Savunma Makamı Yanında Yer Alan 214
C. Suçun Tüzel Kişi Aleyhine İşlenmiş Olması: Tüzel Kişinin Suçtan Zarar Gören Olması 217
V. Koruma Tedbirleri 219
A. Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoyma (Genişletilmiş Elkoyma) 219
1. Benzer Kavramlarla Mukayese 219
a. Eşya Müsaderesi–Kazanç Müsaderesi 219
b. İhtiyati Tedbir–İhtiyati Haciz 220
2. Amaç ve Kapsam 221
a. Amaç 221
b. Kapsam 221
3. Uygulama Koşulları 222
a. Suç Bakımından 222
b. Şüphe Bakımından 223
c. Kişi Bakımından 223
4. Kararı Verecek Merci 224
5. Tedbirin Uygulanması 224
6. Denetim 225
7. Uygulamadan Kaynaklanabilecek Zararların Tazmini Sorunu 225
B. Şirket Yönetimi İçin Kayyım Tayini (CMK m.133) 227
1. Kavram 227
2. Benzer Kavramlarla Mukayese 227
3. Amaç 227
4. Uygulama Koşulları 227
a. Suç Bakımından 227
b. Şüphe Bakımından 228
c. Kararı Verecek Merci 229
5. Tedbirin Uygulanması 229
VI. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması 231
VII. Nisbi Muhakeme Yapma, Bekletici Mesele Sayma, Hukuk/Vergi ve Ceza Mahkemesi Kararlarının Birbirine Etkisi 233
Kaynakça 247
Kavram Dizini 253 |