İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER 7
KISALTMALAR 11
GİRİŞ 13
BİRİNCİ BÖLÜM
İDARENİN MALİ SORUMLULUĞUNUN KABULÜ VE
KİŞİSEL KUSUR TEORİSİ
I. MALİ SORUMLULUK KAVRAMI 19
A. ETİMOLOJİK OLARAK SORUMLULUK KAVRAMI 19
B. HUKUKİ BİR KAVRAM OLARAK MALİ SORUMLULUK 21
C. MALİ SORUMLULUK SİSTEMLERİ 29
1. Sorumluluk Sistemi 30
2. Teminat (Güvence) Sistemi 33
a. Kanuni (Yasal) Teminat Sistemi 38
b. Yargısal (Kazai) Teminat Sistemi 42
Ç. İDARENİN MALİ SORUMLULUĞUNUN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ 43
1. İdarenin Sorumsuzluğunun Geçerli Olduğu Dönem 43
2. İdarenin Özel Hukuk Kurallarına Göre Sorumlu Tutulduğu Dönem 44
3. İdarenin Kamu Hukuku Kurallarına Göre Sorumlu Tutulduğu
Dönem 48
4. Karşılaştırmalı Hukukta İdarenin ve Kamu Görevlilerinin Mali
Sorumluluğunun Kısa Tarihi 49
a. Fransız Hukukunda 49
b. Alman Hukukunda 58
c. İsviçre Hukukunda 64
ç. Anglo Sakson Hukukunda 68
d. Türk Hukukunda 72
e. Genel Değerlendirme 83
II. KİŞİSEL KUSUR TEORİSİ VE MALİ SORUMLULUKTA YERİ 88
A. HUKUKİ BİR KAVRAM OLARAK KUSUR 88
1. Kusur Kavramının Ceza ve Medeni Hukukundaki Kısaca Anlamı 89
2. Kusur Kavramının İdare Hukukundaki Anlamı: İdari Kusur 94
a. Hukuka Aykırılık, Kusur ve Sorumluluk Arasındaki İlişki 104
b. Kusurun Atıf ve İzafesi 111
c. Kusurun İspatı 118
ç. Kusurun Ortaya Çıkma Biçimi 122
i. Kusurun Kasten Ortaya Çıkması 123
ii. Kusurun İhmalen Ortaya Çıkması 124
B. KAMU GÖREVLİLERİNİN İDARİ KUSURU 125
1. Kusur Kavramına İlişkin Terminoloji Sorunu 125
a. “Hizmet Kusuru [Faute de Service]” – “Hizmetin Kusuru [Faute
du Service]” 128
b. Kişisel (Şahsi) Kusur – Görev (Görevsel) Kusuru 131
i. Kişisel Kusurun İlk Anlamı 131
ii. Kişisel Kusurun Olması Gereken Gerçek Anlamı 136
iii. Kişisel Kusurdan Hareketle Görev (Görevsel) Kusuru 138
c. Kusur Derecesi Açısından Yapılan Ayrımlar 141
ç. Birleşmiş Kusurlar 141
2. Kamu Görevlisinin Kusuruna İlişkin Tanımlamalar 142
a. Kişisel Kusurun Tespitinde Kullanılan Fransız Hukukunun İlk
Kıstasları 142
b. Türk Hukuk Doktrininde Kişisel Kusur Tanımlamaları 147
c. İçtihadi Görüş ve Vaka Örnekleri 153
i. Anayasa Mahkemesi 153
ii. Uyuşmazlık Mahkemesi 161
iii. Yargıtay 168
iv. Danıştay 192
v. (Kapatılan) Askeri Yüksek İdare Mahkemesi 206
III. TÜM YAKLAŞIMLARI İÇEREN YÖNÜYLE KİŞİSEL KUSUR 210
A. HİZMET İÇİNDE KİŞİSEL KUSURUN GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ 214
1. Kamu Görevlisinin Suç Niteliğindeki Davranışları 217
a. Ceza Normu İçeren Kanunlara Aykırılık 218
b. Suçun Manevi Unsuru Açısından Yapılan Değerlendirme 230
c. Özel Bir Hüküm ile Düzenlenen Yargı Kararlarına Uyulmaması
Durumu 232
2. Kamu Görevlisinin Ağır Kusurlu Davranışları 254
3. Kamu Görevlisinin Kasti Ve Kötüniyetli Davranışları 265
B. HİZMET DIŞINDA KİŞİSEL KUSURUN GÖRÜNÜM BİÇİMİ: GÖREV
KUSURU 270
1. Alman Görev Sorumluluğu Kıyaslamasıyla Türk Hukukuna Özgü
Görev Kusuru 270
2. Hizmet Dışında İşlenen Kusurlarda Hizmetle Kurulan Rabıta
Bağları 282
İKİNCİ BÖLÜM
KAMU GÖREVLİLERİNİN KİŞİSEL KUSUR SORUMLULUĞU
I. KİŞİSEL KUSUR SÜJESİ OLARAK KAMU GÖREVLİSİ 297
A. Anayasa’da Kamu Görevlisi Tanımı 297
1. Yürütülen Hizmet Devletin, Kamu İktisadi Teşebbüslerinin ya da
Diğer Kamu Tüzel Kişilerinin Yürütmekle Yükümlü Oldukları Bir
Hizmet Olmalıdır 300
2. Bu Hizmet Genel İdare Esaslarına Göre Yürütülmelidir 302
3. Genel İdare Esaslarına Göre Yürütülen Bu Hizmet Bir Kamu
Hizmeti Olmalıdır 304
4. Bu Hizmetlerin Gerektirdiği Görevler Asli ve Sürekli Bir Nitelik
Taşımalıdır 305
B. Türk Ceza Kanunu’nda Kamu Görevlisi Tanımı 307
C. Devlet Memurları Kanunu’nda Ve Diğer Kanunlarda Kamu Görevlisi
Tanımı 312
Ç. İdare Hukuku Doktrininde Kamu Görevlisi Tanımı ve Diğer Kamu
Görevlisi Kavramının Anlamı 313
1. Geniş Anlamda Kamu Görevlisi 314
2. Dar Anlamda Kamu Görevlileri 316
3. Diğer Kamu Görevlileri Kavramının Anlamı 317
4. Kamu İktisadi Teşebbüsü Çalışanlarının Durumu 319
D. Yargı Kararlarında Kamu Görevlisi Kavramı 321
E. Anayasa’nın 40/3 ve 129/5 Maddeleri Kapsamında: Resmî Görevliler
ve Kamu Görevlileri 324
II. KİŞİSEL KUSUR SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN DÜZENLEMELER 332
A. Devlet Memurları Kanunu’nda Yer Alan Düzenlemeler 333
1. 12. Madde: Memurun İdareye Doğrudan Zarar Vermesi 334
2. 13. Madde: Kamu Hukukuna Tabi Görevleri Yerine Getiren
Personelin Üçüncü Kişilere Zarar Vermesi 340
3. Kanun’un 12. ve 13. Maddelerinin Kıyası 365
B. Yönetmelik 370
C. Anayasal Düzenlemeler 381
1. Anayasa’nın 125/7 ve 137. Maddelerinin Konuyla İlgili Kısa İzahı 381
2. Anayasa’nın 40/3 ve 129/5 Maddelerinin Karşılaştırmalı Analizi 385
a. Zarar Verenin Sıfatı Açısından: [Resmî Görevliler (m. 40/3) –
Memurlar ve Diğer Kamu Görevlileri (m. 129/5)] 390
b. Fiilin Niteliği Açısından: [Haksız İşlemler Sonucu (m. 40/3) –
Kusurlardan Doğan (m. 129/5)] 393
c. Fiilin Zamanı Açısından: [Sınırlama/Belirleme Yok (m. 40/3) –
Yetkilerini Kullanırken (m. 129/5)] 400
ç. Tazmin Yükümlüsü Açısından: [Devletçe Tazmin Edilir (m.
40/3) – Ancak İdare Aleyhine Açılabilir (m. 129/5)] 406
d. Zarar Gören Açısından: [Kişinin, Uğradığı Zarar (m. 40/3) –
Tazminat Davaları (m. 129/5)] 408
e. Tazmin Hükmü Açısından: [Kanuna Göre Tazmin Edilir (m.
40/3) – Kanunun Gösterdiği Şekil ve Şartlara Uygun
Olarak Açılabilir (m. 129/5)] 410
f. Diğer Karşılaştırmalar 412
III. RÜCU MÜESSESESİ 414
A. RÜCUNUN TEMELİNİ OLUŞTURAN BİLEŞENLER 414
1. Kusurların Birleşmesi 416
2. Sorumlulukların Birleşmesi 424
B. RÜCU MEKANİZMASI 433
1. Rücu Hakkında Genel Bilgiler 434
a. Rücu Kavramı 434
b. Rücunun Amacı 435
c. Rücunun Ortaya Çıktığı Sorumluluk Esası 439
ç. Rücunun Kapsamı 443
d. Kamu Zararı Kavramı ve Rücu Mekanizması Arasındaki İlişki 445
2. Rücunun “Genel Hükümler”e Tabi Olmasından Kasıt 448
a. Borçlar Hukukunun Anlaşılması Gerektiğini Savunan Görüş 449
b. İdare Hukukunun Anlaşılması Gerektiğini Savunan Görüş 451
3. Savunma Hakkı Penceresinden Rücunun Muhatabı 456
a. Kamu Görevlisinin Esas Davanın Tarafı Olmaması Durumu 456
b. İdari Yargının Kamu Görevlisinin Sorumlu Tutulacağı Oranı
Belirlemeye Muktedir Olduğu Görüşü 458
4. İdarenin Rücu Yetkisinin Niteliği 460
a. İdare Rücu Konusunda Yetkisi: Takdir Yetkisi mi? Bağlı Yetki
mi? 460
b. Yargının Rücu Konusunda Tutumu ve İdareyi
Yönlendirmesinin Anlamı 473
c. İdarenin Rücuya Zorlanması 479
ç. Rücu Etmeyen Kamu Görevlisinin Sorumluluğu 487
5. Rücu Mekanizmasına İlişkin Öneriler 488
SONUÇ 497
KAYNAKLAR 517 |