İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Takdim 7
Önsöz 9
Kısaltmalar Listesi 19
Giriş 21
Birinci Bölüm
GENEL OLARAK LEX MERCATORIA
I. TARİHSEL KÖKEN 25
II. LEX MERCATORIA’NIN HUKUKİ NİTELİĞİ 27
A. Lex Mercatoria Teorisine Genel Bir Giriş 27
B. Lex Mercatoria’nın Bağımsız Bir Hukuk Sistemi Niteliği 31
1. Goldman’ın Yaklaşımı ve Bu Yaklaşımı Destekleyen Görüşler 31
2. Muhalif Görüşler 34
C. Lex Mercatoria’nın Milli Hukuk Sistemlerinin Bir Parçası Olan Milletlerarası Ticarete Özgü Kurallar Bütünü Niteliği 37
D. Karma Görüş 38
III. LEX MERCATORIA’NIN KAYNAKLARI 41
A. Genel Bilgi 41
B. Milletlerarası Sözleşmeler Hukukunun Genel Prensipleri 44
1. Genel Bilgi 44
2. Sözleşmeler Hukukunun Genel Prensiplerinden Bazıları 47
C. Ticari Âdet ve Teamüller 50
D. Model Kanunlar 61
E. Derlemeler 63
1. Genel Bilgi 63
2. Milletlerarası Ticari Sözleşmelere İlişkin UNIDROIT Prensipleri 66
a. Tarihsel Süreç 66
b. İzlenen Yöntem ve Amaç 68
c. Derleme (“Restatement”) Niteliği 71
d. UNIDROIT Prensipleri’nin Lex Mercatoria ile Bağlantısı 74
e. UNIDROIT Prensipleri’nin Önemi 77
3. Avrupa Sözleşmeler Hukuku Prensipleri 79
a. Tarihsel Süreç 79
b. İzlenen Yöntem ve Amaç 80
c. Avrupa Sözleşmeler Hukuku Prensipleri’nin Önemi 81
4. TRANS–LEX Veri Tabanı 81
F. Konvansiyonlar 85
G. Yeknesak Kurallar 89
1. Genel Bilgi 89
2. Incoterms 91
a. Amacı ve Kapsamı 91
b. Tarihsel Süreç 93
c. Hukuki Niteliği 96
3. Akreditiflere İlişkin Yeknesak Usuller ve Uygulama Kuralları (UCP) 98
a. Genel Bilgi 98
b. Tarihsel Süreç 100
c. Hukuki Niteliği 101
H. Model Sözleşme ve Klozlar 103
I. Davranış Kodları 107
İ. Hakem Kararları 107
İkinci Bölüm
DEVLET MAHKEMELERİNDE LEX MERCATORIA’NIN
MİLLETLERARASI TİCARİ SÖZLEŞMELERDEN DOĞAN
UYUŞMAZLIKLARA UYGULANMASI
I. LEX MERCATORIA’NIN SÖZLEŞME TARAFLARINCA SEÇİLMESİ 113
A. Genel Bilgi 113
B. Kanunlar İhtilafı Kurallarında Yer Alan Sübjektif Bağlama Kurallarına İlişkin Bazı Düzenlemeler 114
1. Milli ve Milletlerarası Düzenlemelerde Yer Alan Bazı Sübjektif Bağlama Kuralları 114
2. Milletlerarası Ticari Sözleşmelerde Hukuk Seçimine İlişkin Prensipler (Lahey Prensipleri) 119
C. Lex Mercatoria’nın Seçilmesi Hâlinde Kapsamında Yer Alan Maddi Hükümler Açısından Değerlendirme 123
D. Lex Mercatoria Kapsamında Yer Alan Ticari Âdet ve Teamüller Açısından Değerlendirme 129
II. TARAFLARCA HUKUK SEÇİMİ YAPILMAMIŞ OLMASI VEYA YAPILAN HUKUK SEÇİMİNİN GEÇERSİZ OLMASI HÂLİNDE SÖZLEŞMEYE LEX MERCATORIA’NIN UYGULANMASI 131
A. Kanunlar İhtilafı Kurallarında Yer Alan Objektif Bağlama Kurallarına İlişkin Bazı Düzenlemeler 131
B. Mahkemelerde Lex Mercatoria’nın En Sıkı İlişkili Hukuk Kuralı Olarak Uygulanma İmkânı 134
C. Lex Mercatoria Kapsamında Yer Alan Ticari Âdet ve Teamüller Açısından Değerlendirme 138
III. TARAFLARCA UYGULANACAK HUKUK OLARAK BİR MİLLİ HUKUK İLE BİRLİKTE LEX MERCATORIA’NIN SEÇİLMESİ 138
A. Genel Bilgi 138
B. Taraflarca Sözleşmenin Tamamının Bir Milli Hukuk ile Birlikte Lex Mercatoria’ya Tabi Kılınması 139
IV. YORUMLAMA VE BOŞLUK DOLDURMADA LEX MERCATORIA’NIN UYGULANMASI 142
A. Milletlerarası Antlaşmaların Yorumlanması ve Boşluklarının Doldurulmasında Lex Mercatoria’nın Uygulanması 142
B. Milli Hukuk Sisteminin Yorumlanması ve Boşluklarının Doldurulmasında Lex Mercatoria’nın Uygulanması 143
1. Genel Bilgi 143
2. Milli Hukuk Sisteminin Yorumlanmasında Lex Mercatoria’nın Uygulanması 144
a. Yorum Hakkında Genel Bilgi 144
b. Yorumlamada Lex Mercatoria’nın Uygulanması 146
3. Milli Hukuk Sisteminin Boşluklarının Doldurulmasında Lex Mercatoria’nın Uygulanması 147
a. Boşluk Kavramı 147
b. Boşluk Türleri 150
aa. Kanun Boşluğu 150
aaa. Açık Boşluk 150
bbb. Örtülü Boşluk 151
bb. Kural İçi Boşluk 151
c. Kanun Boşluğunun Doldurulması 153
aa. Genel Bilgi 153
bb. Hâkimin Hukuk Yaratırken Gözeteceği İlkeler 154
cc. Boşluk Türlerine Göre Doldurma Yöntemleri 158
aaa. Açık Kanun Boşluklarının Doldurulması 158
bbb. Örtülü Kanun Boşluklarının Doldurulması 162
ccc. Kural İçi Boşlukların Doldurulması 164
d. Lex Fori’nin Kanunlar İhtilafı Kurallarının Boşluklarının Doldurulmasında Lex Mercatoria’nın Rolü 165
aa. Genel Bilgi 165
bb. Kanun Boşluğunun “Örf ve Âdet Hukuku” Olarak Lex Mercatoria ile Doldurulması 166
cc. Kanun Boşluğunun “Ulusötesi Kanunlar İhtilafı Kuralı” Olarak Lex Mercatoria ile Doldurulması 168
dd. Hâkimin Hukuk Yaratırken Lex Mercatoria’ya Başvurması 170
e. Lex Causae’nın Boşluklarının Doldurulmasında Lex Meratoria’nın Rolü 174
Üçüncü Bölüm
MİLLETLERARASI TAHKİMDE LEX MERCATORIA’NI
MİLLETLERARASI TİCARİ SÖZLEŞMELERDEN DOĞAN
UYUŞMAZLIKLARA UYGULANMASI
I. LEX MERCATORIA’NIN LEX CAUSAE OLARAK SÖZLEŞME TARAFLARINCA SEÇİLMESİ VEYA HAKEM HEYETİNCE BELİRLENMESİ 181
A. Lex Mercatoria’nın Sözleşme Taraflarınca Seçilmesi 181
1. Genel Hatlarıyla Milletlerarası Tahkim Mevzuatında Yer Alan Tarafların Hukuk Seçimine İlişkin Düzenlemeler 181
2. Lex Mercatoria Kapsamında Yer Alan Maddi Hükümler Açısından Değerlendirme 184
a. Genel Bilgi 184
b. Farklı Yaklaşımlar 187
c. Hakemlerin Altlama Faaliyetine İlişkin Değerlendirme 189
B. Esasa Uygulanacak Hukukun Hakemlerce Belirlenecek Olması Hâlinde Lex Mercatoria’nın Uygulanması 191
1. Esasa Uygulanacak Hukukun Hakemlerce Belirlenme Yöntemleri 191
2. Hakemlerin Esasa Lex Mercatoria’nın Uygulanmasına Karar Vermeleri Hâlinde Lex Mercatoria Kapsamında Yer Alan Maddi Hükümler Açısından Değerlendirme 197
3. Lex Causae Olarak Tespit Edilen Lex Mercatoria’nın Boşluklarının Doldurulması 203
C. Taraflarca Uygulanacak Hukuk Olarak Bir Milli Hukuk Sistemi ile Birlikte Lex Mercatoria’nın Seçilmesi 204
1. Bir Milli Hukuk Sistemi ve Lex Mercatoria’nın Uyuşmazlığın Esasına Birlikte Uygulanmaları 204
2. Milli Hukuk Sistemi ve Lex Mercatoria Kapsamında Yer Alan Maddi Hükümlerin Çelişmesi 205
II. LEX MERCATORIA KAPSAMINDA YER ALAN TİCARİ ÂDET VE TEAMÜLLERİN UYGULANMASI 207
A. Genel Bilgi 207
B. Bazı Milletlerarası Düzenlemelerdeki İlgili Hükümler 208
C. Lex Causae Olarak Bir Milli Hukuk Sistemi ile Lex Mercatoria’nın Birlikte Seçilmesi Hâlinde Ticari Âdet ve Teamüllerin Uygulanması 211
D. Lex Causae’nın Bir Milli Hukuk Sistemi Olması Hâlinde Ticari Âdet ve Teamüllerin Uygulanması 212
E. Hakem Heyetinin Amiable Compositeur Olarak ya da Ex Aequo Et Bono Karar Verme Yetkisine Sahip Olması Hâlinde Ticari Âdet ve Teamüllerin Uygulanması 215
III. LEX MERCATORIA’NIN MİLLİ HUKUK SİSTEMİNİN YORUMLANMASINDA, BOŞLUKLARININ DOLDURULMASINDA VE ULAŞTIĞI ÇÖZÜMÜN TEYİT EDİLMESİNDE UYGULANMASI 216
A. Milli Hukuk Sisteminin Yorumlanmasında Lex Mercatoria’nın Uygulanması 216
B. Milli Hukuk Sisteminin Boşluklarının Doldurulmasında Lex Mercatoria’nın Rolü 218
1. Taraflarca Hukuk Seçimi Yapılmış Olması 218
2. Lex Causae’nın Hakem Heyeti Tarafından Belirlenecek Olması 220
a. Kanunlar İhtilafı Kurallarına İlişkin Boşluk 220
b. Hakem Heyeti Tarafından Lex Causae Olarak Tespit Edilen Milli Hukuk Sistemine İlişkin Boşluk 221
C. Milli Hukuk Sistemiyle Ulaşılan Çözümün Teyidi Amacıyla Lex Mercatoria’nın Uygulanması 223
1. Genel Bilgi 223
2. Örnek Hakem Kararları 224
IV. HAKEM HEYETİNİN AMIABLE COMPOSITEUR OLARAK YA DA EX AEQUO ET BONO KARAR VERME YETKİSİNE SAHİP OLMALARI HÂLİNDE LEX MERCATORIA’NIN UYGULANMASI 226
A. Genel Bilgi 226
B. Amiable Compositeur ve Ex Aequo et Bono Kavramları Arasındaki İlişki 228
C. Hakemin Amiable Compositeur Olarak ve Ex Aequo et Bono Karar Verme Yetkisinin Kapsamı 230
D. Hakemin Amiable Compositeur Olarak ve Ex Aequo et Bono Karar Verme Yetkisine İlişkin Modern Tahkim Düzenlemeleri 231
E. Lex Mercatoria’nın Uygulanması 232
Sonuç 235
EKLER 253
EK 1: ULUSLARARASI TİCARİ SÖZLEŞMELER İÇİN UNIDROIT İLKELERİ (2016) 253
EK 2: MİLLETLERARASI MAL SATIMINA İLİŞKİN SÖZLEŞMELER HAKKINDA BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ANTLAŞMASI 299
EK 3: PRINCIPLES ON CHOICE OF LAW IN INTERNATIONAL COMMERCIAL CONTRACTS 325
Kaynakça 329
Kavram Dizini 347 |