İÇİNDEKİLER
İçindekiler
3. Baskıya Önsöz 7
2. Baskıya Önsöz 9
Önsöz 11
Teşekkür 13
Giriş 25
1. BÖLÜM
TARİHİ PERSPEKTİFTE AVRUPA
1.1. TARİH BİLİNCİ 27
1.2. AVRUPA’NIN KISA TARİHİ ve BİRLEŞİK AVRUPA DÜŞÜNCESİ 29
1.2.1. Orta Çağ’da Avrupa ve Avrupalılık 32
1.2.2. İstanbul’un Fethi ve Yeniçağ’da Avrupa 38
1.2.3. Aydınlanma Çağı ve Aydınlanma Felsefesi 44
1.3. YAKIN ÇAĞ VE SANAYİ DEVRİMİ 50
1.3.1. Sanayi Devriminin İdeolojileri 50
1.3.2. Sanayi Devrimi ve Avrupa Bütünleşme Hareketleri 55
1.4. BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI 58
2. BÖLÜM
TOPLULUK FİKRİ
2.1. II. DÜNYA SAVAŞI’NDAN SONRA AVRUPA 61
2.1.1. Yalta ve Potsdam Konferansları 61
2.1.2. Monnet Planı 64
2.1.3. Truman Doktrini ve Marshall Planı 65
2.1.4. Schuman Deklarasyonu 9 Mayıs 1950 66
3. BÖLÜM
AVRUPA TOPLULUKLARI
3.1. AVRUPA KÖMÜR ÇELİK TOPLULUĞU 71
3.1.1. Roma Antlaşması 73
3.1.1.1. İlkeler 75
3.1.1.2. Topluluğun Temelleri 77
3.1.1.2.1. Malların Serbest Dolaşımı 77
3.1.1.2.2. Tarım 78
3.1.1.2.3. Kişilerin Hizmetlerin ve Sermayenin Serbest Dolaşımı 81
3.1.1.2.4. Taşımacılık 83
3.1.1.3. Topluluğun Politikası 83
3.1.1.3.1. Ortak Kurallar 83
3.1.1.3.1.1. Rekabet Kuralları 83
3.1.1.3.1.2. Vergi Hükümleri 87
3.1.1.3.1.3. Mevzuatın Yakınlaştırılması 87
3.1.1.3.2. Ekonomi Politikası 87
3.1.1.3.3. Sosyal Politika 89
3.1.1.3.4. Araştırma ve Teknolojik Gelişme 92
3.1.1.3.5. Çevre 93
3.1.1.4. Topluluğun Kurumları 94
3.1.1.5. Genel ve Nihai Hükümler 95
3.2. AVRUPA EKONOMİK TOPLULUĞU 96
3.3. AVRUPA ATOM ENERJİSİ TOPLULUĞU (AVRUPA ATOM AJANSI) 98
3.4. TOPLULUKLARIN BİRLEŞMESİ–FÜZYON ANTLAŞMASI 99
3.5. AVRUPA SERBEST TİCARET BÖLGESİ 99
4. BÖLÜM
AVRUPA BİRLİĞİ’NİN İŞLEYİŞ MEKANİZMASI
4.1. BEYAZ KİTAP “DELORS RAPORU” – İÇ PAZARIN TAMAMLANMASI 102
4.1.1. Fiziki Engellerin Kaldırılması 103
4.1.2. Teknik Engellerin Kaldırılması 104
4.1.3. Mâli Engellerin Kaldırılması 104
4.2. AVRUPA TEK SENEDİ 105
4.3. MAASTRICHT ANTLAŞMASI 106
4.3.1. Bütünleşme Yöntemi 106
4.3.2. Birliğin Yapısı 107
4.3.3. Maastricht Antlaşması Hükümleri 109
4.3.3.1. Ortak Hükümler ve Birliğin Genel İşleyişi 109
4.3.3.2. Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası 113
4.3.4. Maastricht Kriterleri 115
4.4. KOPENHAG KRİTERLERİ – KOPENHAG ZİRVESİ 116
4.4.1. Siyasi Kriterler 117
4.4.1.1. İstikrarlı Bir Demokratik Sistem 117
4.4.1.2. İnsan Haklarına Saygı 117
4.4.1.3. Hukukun Üstünlüğü 118
4.4.1.4. Azınlık Haklarına Saygı 119
4.4.1.5. Bölgesel Konular 119
4.4.2. Ekonomik Kriterler 119
4.4.2.1. İşleyen Bir Piyasa Ekonomisinin Varlığı 119
4.4.2.2. Rekabet Baskısı ve Piyasa Güçleri ile Baş Edebilme Kapasitesi 121
4.4.3. Müktesebat Kriteri 122
4.5. AMSTERDAM VE NICE ANTLAŞMALARI 123
4.6. AVRUPA BİRLİĞİ’NİN İŞLEYİŞİ HAKKINDAKİ ANTLAŞMA – LİZBON ANTLAŞMASI – LİZBON KRİTERLERİ 123
4.6.1. Birliğin Yetki Alanları 124
4.6.2. Birliğin Hedefleri – Genel Uygulama Hükümleri 128
4.6.3. Ayrımcılık Yapmama ve Birlik Vatandaşlığı 128
4.6.4. İç Pazar 129
4.4.4.1. Malların Serbest Dolaşımı Madde 28 – 29 130
4.6.4.2. Kişilerin, Hizmetlerin ve Sermayenin Serbest Dolaşımı 131
4.6.5. Özgürlük Güvenlik ve Adalet 133
4.6.6. Rekabet Vergilendirme ve Mevzuatların Yakınlaştırılması 134
4.6.7. Ekonomi ve Para Politikaları 137
4.8. AVRUPA BİRLİĞİNİN SOSYAL POLİTİKALARI 138
4.9. TOPLULUK HUKUKU 142
4.9.1. Yazılı Kaynaklar 145
4.9.1.1. Mevzuat 145
4.9.1.2. Uluslararası Antlaşmalar 146
4.9.2. Yazılı Olmayan Kaynaklar 147
5. BÖLÜM
BİRLİĞE YENİ ÜYE KABULÜ VE BİRLİĞİN GENİŞLEMESİ
5.1. BİRLİĞE YENİ ÜYE KABUL ŞARTLARI 150
5.1.1. Maastricht Kriterleri 150
5.1.2. Kopenhag Kriterleri 150
5.2. KOŞULSALLIKLAR VE HAZMETME KAPASİTESİ 151
5.3. GENİŞLEME SÜRECİ 153
6. BÖLÜM
AVRUPALI KİMLİĞİ
6.1. KÜLTÜR VE KİMLİK KAVRAMI 155
6.1.1. Avrupa Birliği Vatandaşlığı 157
6.1.1.1. Kültürel Özcü Yaklaşım 158
6.1.1.2. Konstrüktivizm 159
6.2. AVRUPA MERKEZCİ TARİH ANLAYIŞI 160
6.3. TARİHSEL PERSPEKTİFTE AVRUPALI KİMLİĞİ 161
6.4. II. DÜNYA SAVAŞI SONRASI DÖNEM 166
6.4.1. Üye Ülkeler Açısından Birlik 167
6.4.2. Dünya Açısından Birlik 168
6.4.3. Birleşik Avrupa Düşüncesi 168
6.5. AVRUPALININ AVRUPALILIK ALGISI 171
6.5.1. Avrupalı Kimliğini Oluşturan Dinamikler 174
6.5.2. Avrupalı Kimliğinin Oluşmasına Karşıt Dinamikler 175
7. BÖLÜM
AVRUPA BİRLİĞİ’NİN KURUMLARI
7.1. AVRUPA BİRLİĞİ ZİRVESİ 181
7.2. AVRUPA PARLAMENTOSU 182
7.3. AVRUPA BİRLİĞİ KONSEYİ 184
7.4. AVRUPA BİRLİĞİ KOMİSYONU 186
7.5. AVRUPA BİRLİĞİ ADALET DİVANI 187
7.5.1. Adalet Divanı 188
7.5.2. Genel Mahkeme 189
7.4.3. Özel Mahkemeler 190
7.6. AVRUPA MERKEZ BANKASI 190
7.7. AVRUPA SAYIŞTAYI 192
7.8. AVRUPA EKONOMİK VE SOSYAL KOMİTESİ 193
7.9. BÖLGELER KOMİTESİ 194
7.10. AVRUPA OMBUDSMANI 194
7.11. AVRUPA YATIRIM BANKASI 195
8. BÖLÜM
AVRUPA PARASAL BİRLİĞİ
8.1. PARASAL BİRLİK SÜRECİ 198
8.2. EKONOMİK VE PARASAL BİRLİĞİN ETKİLERİ 203
8.3. PARASAL BİRLİK VE ÜLKE BAĞIMSIZLIĞI 205
BÖLÜME EK 206
E.8.1. OPTİMAL PARA ALANI TEORİSİ 206
E.8.1.1. Parasal Birlik (Optimum Para Alanı) 207
E.8.1.1.1. Parasal Birlikten Kaynaklanan Maliyetler 211
E.8.1.1.2. Parasal Birliğin Yarattığı Kazançlar 212
9. BÖLÜM
AVRUPA BİRLİĞİ’NİN GENEL OLARAK
DEĞERLENDİRİLMESİ
9.1. AVRUPA BİRLİĞİ’NİN VAR OLMA NEDENLERİ 215
9.1.1. Katılımcı Demokrasi 217
9.1.2. Dayanışma Politikaları 218
9.1.3. Sürdürülebilir Büyüme 218
9.1.4. Birlik Bütçesi 219
9.1.5. Ekonomik ve Parasal Birlik 219
9.1.6. Avrupa Vatandaşlığı 220
9.2. BİRLİĞİN ÖNYARGILI POLİTİKALARI 221
10. BÖLÜM
TARİHSEL PERSPEKTİFTE
TÜRKİYE – AVRUPA İLİŞKİLERİ
10.1. ORTA ASYA STEPLERİNDEN ANADOLU BOZKIRLARINA 224
10.1.1. Osmanlı İmparatorluğu 225
10.1.1.1. Osmanlı İmparatorluğu’nun Yönetişim Yapısı 225
10.1.1.2. Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik Yapısı 227
10.1.1.2.1. Müdahaleci Ekonomik Sistem 228
10.1.1.2.2. Ekonominin Bağımlı Hale Gelmesi 232
10.1.1.2.3. Osmanlı Ekonomisi’nin Çöküş Nedenleri 237
10.1.2. Osmanlı – Batı İlişkileri 240
10.1.3. Batılılaşma Meselesi 243
10.2. GENÇ TÜRKİYE CUMHURİYETİ 246
10.2.1. I. Dünya Savaşı ve Sonrası – İzmir İktisat Kongresi 247
10.2.2. Genç Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Ekonomisi 250
10.2.3. II. Dünya Savaşı 252
10.2.4. Truman Doktrini ve Marshall Yardımları 254
10.2.4.1. NATO Üyeliği 256
10.2.4.2. Marshall Yardımları 258
11. BÖLÜM
TÜRKİYE – AVRUPA BİRLİĞİ İLİŞKİLERİ –
RESMİ BAŞVURUDAN ADAYLIK SÜRECİNE
11.1. AVRUPA HEDEFİ 262
11.1.1. Modernleşmek ve Batılılaşmak 262
11.1.2. Komünizm Tehdidinden Korunmak 262
11.1.3. Siyasi ve Demokratik İstikrar Kazanmak 263
11.1.4. Siyasi Nüfuz Alanını Korumak 263
11.1.5. Ekonomik Kaynak Elde Etmek 264
11.1.6. İşleyen Piyasa Ekonomisi Kurmak 264
11.1.7. İç Politikada Oy Potansiyelini Arttırmak 264
11.2. AVRUPA EKONOMİK TOPLULUĞU’NA BAŞVURU –
31 TEMMUZ 1959 265
11.3. ANKARA ANTLAŞMASI 269
11.3.1. Ankara Antlaşması’nın Genel Özellikleri 270
11.3.2. Ortaklığın Dönemleri 271
11.3.3. Ortaklık İlişkisi 272
11.3.4. Ankara Antlaşması–Hükümler ve İçerik 273
11.4. KATMA PROTOKOLE DOĞRU 276
11.4.1. Katma Protokol 278
11.5. LİBARALLEŞME SÜRECİ 280
11.5.1. 24 Ocak 1980 Kararları ve Askeri İhtilal 281
11.5.1.1. 24 Ocak 1980 Kararları’nın Ekonomik Yönü 282
11.5.1.2. 24 Ocak 1980 Kararları’nın Siyasi Yönü ve İhtilal 283
11.6. ÜYELİK BAŞVURUSU 284
11.6.1. Üyelik Başvurusunun Nedenleri 285
11.6.1.1. Ekonomik Nedenler 285
11.6.1.2. Siyasi Nedenler 286
11.6.1.3. Hukuki Nedenler 286
11.6.2. Başvuru Süreci 287
11.6.2.1. Başvurunun Önündeki Engeller 288
11.6.2.2. Başvuru Mektubu ve Topluluğun Cevabi Görüşü 289
11.7. GÜMRÜK BİRLİĞİ SÜRECİ 292
11.7.1. Lizbon ve Kopenhag Zirveleri 293
11.7.2. Genel Olarak Gümrük Birliği 294
11.7.3. I/95 Sayılı Ortaklık Konseyi Kararı 298
11.7.3.1. Malların Serbest Dolaşımı ve Ticaret Politikası (KISIM I) 299
11.7.3.2. Tarım Ürünleri (KISIM II) 300
11.7.3.3. Gümrük Hükümleri (KISIM III) 301
11.7.3.4. Yasaların Yakınlaştırılması (KISIM IV) 301
11.7.3.5. Kurumsal Hükümler (KISIM V) 305
11.8. KARDAK KRİZİ VE LÜKSEMBURG ZİRVESİ 307
12. BÖLÜM
TÜRKİYE – AVRUPA BİRLİĞİ İLİŞKİLERİ
ADAYLIK SONRASI DÖNEM
12.1. HELSİNKİ ZİRVESİ 311
12.2. KATILIM ORTAKLIĞI BELGESİ VE ULUSAL PROGRAM 314
12.2.1. Türk Ekonomisi’nin En Büyük Krizi 316
12.2.2. Katılım Ortaklığı Belgesi 318
12.2.3. Ulusal Program 321
12.2.3.1. Siyasi Kriterler 322
12.2.3.2. Ekonomik Kriterler 323
12.2.3.3. Üyelik Yükümlülüklerini Üstlenebilme Kapasitesi 326
12.2.2.3.1. Serbest Dolaşım 326
12.2.3.3.2. Ortak Politika Uygulamaları 327
12.3. MÜZAKERE “UYUM” SÜRECİ 328
12.3.1. Müzakere Sürecine Başlangıç ve Değişen Siyasi Dengeler 329
12.3.2. Müzakere Çerçeve Belgesi 332
12.3.2.1. Müzakerelere İlişkin İlkeler 333
12.3.2.2. Müzakere Usulleri 334
12.3.2.3. Müzakere Başlıkları 334
12.3.2.4. Müzakerelerin Çerçevesi 335
12.3. MÜZAKERE AŞAMALARI 336
12.3.1. Tarama Süreci 337
12.3.2. Müzakereler 337
13. BÖLÜM
TÜRKİYE – AVRUPA BİRLİĞİ İLİŞKİLERİ’NİN
GENEL DEĞERLENDİRMESİ
13.1. AVRUPA BİRLİĞİ VE TÜRKİYE ARASINDAKİ TEMEL SORUNLAR 342
13.1.1. 2001 Sonrası Dönem 346
13.1.2. Üyelik Açsından Kısa ve Uzun Dönem Kavramı 349
13.1.3. Avrupa Birliği’nde Eksen Kayması – Batı’nın Korkuları 352
13.2. KAMUOYUNDA AVRUPA BİRLİĞİ ALGISI 352
13.3. KAZAN KAZAN ANLAYIŞI KAPSAMINDA İLİŞKİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ 355
13.3.1. Üyelik Durumunda Beklenen Nicel Değişiklikler 355
13.3.2. Üyelik Durumunda Beklenen Nitel Değişiklikler 356
13.3.3. Üyeliğin Türkiye’ye Muhtemel Etkileri 361
13.3.3.1. Avrupa Birliği Yolunda Yapılan Temel Düzenlemeler 362
13.3.1.1.1. Ekonomik Alan 363
13.3.1.1.2. Hukuki Alan 365
13.3.1.1.3. Siyasi Alan 365
13.3.1.1.4. Sosyal Alan 366
14. BÖLÜM
BREXIT SÜRECİ
14.1. BREXIT’İN HUKUKİ YÖNÜ 370
14.2. BREXIT’İN SİYASİ YÖNÜ 372
14.3. BREXIT’İN EKONOMİK YÖNÜ 374
Kaynakça 376
Kavramlar Dizini 383 |