İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Yazarlar Hakkında 8
Sunuş 9
Okura Notlar 12
Kısaltmalar 22
Şekil Listesi 23
Tablo Listesi 24
Kutu Listesi 25
Birinci Bölüm
AVRUPA BİRLİĞİ AYRIMCILIKLA MÜCADELE HUKUKUNUN
GENEL ÇERÇEVESİ
I. AVRUPA BİRLİĞİ’NDE AYRIMCILIKLA MÜCADELENİN TARİHSEL GELİŞİMİ 27
A. Avrupa Bütünleşmesinin Başlangıcı 28
B. Avrupa Bütünleşmesinin Başlangıcından 1990’lı Yılların İlk Yarısına Kadarki Dönem 32
1. Avrupa Ekonomik Topluluğu ile Temel Haklar Arasındaki İlişki 33
2. Avrupa Ekonomik Topluluğu ile Ayrımcılıkla Mücadele Arasındaki İlişki 36
C. Avrupa Bütünleşmesinde 1990’lı Yılların İlk Yarısından Lizbon Antlaşması’na Kadarki Dönem 40
1. Avrupa Birliği ile Temel Haklar Arasındaki İlişki 40
2. Avrupa Birliği ile Ayrımcılıkla Mücadele Arasındaki İlişki 44
D. Avrupa Bütünleşmesinde Lizbon Antlaşması Dönemi 47
1. Avrupa Birliği ile Temel Haklar Arasındaki İlişki 48
2. Avrupa Birliği ile Ayrımcılıkla Mücadele Arasındaki İlişki 50
Okuma Listesi – 1 53
II. AVRUPA BİRLİĞİ AYRIMCILIKLA MÜCADELE HUKUKUNUN KAYNAKLARI 54
A. Genel Olarak Avrupa Birliği Hukukunun Kaynakları ve Aralarındaki İlişkiler 54
1. Avrupa Birliği Hukukunun Kaynakları 54
2. Avrupa Birliği Hukukunun Kaynakları Arasındaki İlişkiler: Normlar Hiyerarşisi 61
B. Özel Olarak Avrupa Birliği Ayrımcılıkla Mücadele Hukukunun Kaynakları ve Aralarındaki İlişkiler 63
Okuma Listesi – 2 70
İkinci Bölüm
AVRUPA BİRLİĞİ BİRİNCİL HUKUKUNDA
AYRIMCILIKLA MÜCADELE
I. KURUCU ANTLAŞMALAR VE AYRIMCILIKLA MÜCADELE 71
A. Genel Olarak: Kurucu Antlaşmalardaki Ayrımcılıkla Mücadele ile ilgili Düzenlemeler 71
1. Avrupa Birliği’nin Değerleri Bağlamında Ayrımcılıkla Mücadele 71
2. Avrupa Birliği’nin Hedefleri Bağlamında Ayrımcılıkla Mücadele 76
3. Avrupa Birliği’nin Tabi Olduğu Genel Uygulama Hükümleri Bağlamında Ayrımcılıkla Mücadele 78
4. Avrupa Birliği’nin Yetkisi Bağlamında Ayrımcılıkla Mücadele 81
B. Özel Olarak: Cinsiyet Temelinde Ayrımcılık Yasağı (ABİHA md. 157) 89
1. Genel Çerçeve: ABİHA md. 157 89
2. ABİHA md. 157’nin Çifte Amacı 90
3. ABİHA md. 157’nin Kapsamı 92
a. ABİHA md. 157’nin Kişi Bakımından Kapsamı 92
aa. Muhatapları ve Hükmün Doğrudan Etkisi 92
bb. Hukuki Korumasından Faydalananlar 94
b. ABİHA md. 157’nin Konu Bakımından Kapsamı 97
aa. Doğrudan ve Dolaylı Ayrımcılık 97
bb. Eşit İş ve Eşdeğerde İş 105
cc. Ücret 111
c. ABİHA md. 157’nin Yetki Bakımından Kapsamı 119
4. ABİHA md. 157’nin Derogasyonu: Pozitif Eylem 120
Okuma Listesi – 3 123
II. AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNUN GENEL İLKELERİ VE AYRIMCILIKLA MÜCADELE 126
A. Genel Olarak: Avrupa Birliği Hukukunun Genel İlkelerinde Ayrımcılıkla Mücadele 126
1. Avrupa Birliği Hukukunun Genel İlkelerinin Bir Parçası Olarak Belirli Temellerde Ayrımcılık Yasağı 126
2. Avrupa Birliği Hukukunun Genel İlkelerinin Uygulama Alanı 129
3. Avrupa Birliği Hukukunun Genel İlkelerinin Bir Parçası Olarak Belirli Temellerde Ayrımcılık Yasağının Hukuki Etkileri 132
4. Avrupa Birliği Hukukunun Genel İlkelerinin Bir Parçası Olarak Belirli Temellerde Ayrımcılık Yasağının Uygulanışı 135
B. Özel Olarak: Avrupa Birliği Hukukunun Genel İlkelerinde Cinsiyet Temelinde Ayrımcılıkla Mücadele 142
1. Avrupa Birliği Hukukunun Genel İlkelerinin Bir Parçası Olarak Cinsiyet Temelinde Ayrımcılık Yasağı 142
2. Avrupa Birliği Hukukunun Genel İlkelerinin Uygulama Alanı 144
3. Avrupa Birliği Hukukunun Genel İlkelerinin Bir Parçası Olarak Cinsiyet Temelinde Ayrımcılık Yasağının Hukuki Etkileri 147
4. Avrupa Birliği Hukukunun Genel İlkelerinin Bir Parçası Olarak Cinsiyet Temelinde Ayrımcılık Yasağının Uygulanışı 147
Okuma Listesi – 4 154
III. AVRUPA BİRLİĞİ TEMEL HAKLAR ŞARTI VE AYRIMCILIKLA MÜCADELE 155
A. Genel Olarak: Avrupa Birliği Temel Haklar Şartında Ayrımcılıkla Mücadele 155
1. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı’nın Bir Parçası Olarak Belirli Temellerde Ayrımcılık Yasağı 155
2. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı’nın Uygulama Alanı 160
3. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı’nın Bir Parçası Olarak Belirli Temellerde Ayrımcılık Yasağının Hukuki Etkileri 166
4. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı’nın Bir Parçası Olarak Belirli Temellerde Ayrımcılık Yasağının Uygulanışı 169
B. Özel Olarak: Avrupa Birliği Temel Haklar Şartında Cinsiyet Temelinde Ayrımcılık Yasağı 181
1. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı’nın Bir Parçası Olarak Cinsiyet Temelinde Ayrımcılık Yasağı 181
2. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı'nın Uygulama Alanı 185
3. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı’nın Bir Parçası Olarak Cinsiyet Temelinde Ayrımcılık Yasağının Hukuki Etkileri 186
4. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı’nın Bir Parçası Olarak Cinsiyet Temelinde Ayrımcılık Yasağının Uygulanışı 188
Okuma Listesi – 5 192
Üçüncü Bölüm
AVRUPA BİRLİĞİ’NİN ULUSLARARASI ANLAŞMALARI VE
AYRIMCILIKLA MÜCADELE
I. GENEL ÇERÇEVE 195
Okuma Listesi – 6 201
II. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ VE AYRIMCILIKLA MÜCADELE 203
A. (Bağlı) Ayrımcılık Yasağı (AİHS md. 14) 203
1. Genel Çerçeve 204
2. (Bağlı) Ayrımcılık Yasağının Kapsamı 206
a. Kişi Bakımından Kapsam 206
b. Konu Bakımından Kapsam 208
3. Ayrımcılık Yasağının Uygulanışı 212
a. Ayrımcılık Türleri 214
b. Ayrımcılığın Haklı Gösterilmesi 218
c. İspat Yükünün Dağılımı 224
B. Ayrımcılık Yasağı ile Bağlı Haklardan Başlıcaları 227
1. Yaşam Hakkı 228
a. Genel Çerçeve 228
b. Ayrımcılık Yasağı Bağlamında Yaşam Hakkı 230
2. İşkence Yasağı 235
a. Genel Çerçeve 235
b. Ayrımcılık Yasağı Bağlamında İşkence Yasağı 236
3. Özel ve Aile Hayatına Saygı Hakkı 240
a. Genel Çerçeve 240
b. Ayrımcılık Yasağı Bağlamında Özel ve Aile Hayatına Saygı Hakkı 242
4. Düşünce, Vicdan ve Din Özgürlüğü 249
a. Genel Çerçeve 249
b. Ayrımcılık Yasağı Bağlamında Düşünce, Vicdan ve Din Özgürlüğü 251
5. İfade Özgürlüğü 256
a. Genel Çerçeve 256
b. Ayrımcılık Yasağı Bağlamında İfade Özgürlüğü 259
6. Toplantı ve Dernek Kurma Özgürlüğü 262
a. Genel Çerçeve 262
b. Ayrımcılık Yasağı Bağlamında Toplantı ve Dernek Kurma Özgürlüğü 264
7. Mülkiyetin Korunması 268
a. Genel Çerçeve 269
b. Ayrımcılık Yasağı Bağlamında Mülkiyetin Korunması 271
8. Eğitim Hakkı 276
a. Genel Çerçeve 276
b. Ayrımcılık Yasağı Bağlamında Eğitim Hakkı 278
C. Genel Ayrımcılık Yasağı (Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne Ek 12 No’lu Protokol) 284
Okuma Listesi – 7 292
Dördüncü Bölüm
AVRUPA BİRLİĞİ İKİNCİL HUKUKUNDA
AYRIMCILIKLA MÜCADELE
I. GENEL ÇERÇEVE 295
Okuma Listesi – 8 303
II. CİNSİYET TEMELİNDE AYRIMCILIK YASAĞI İLE İLGİLİ DÜZENLEMELER 304
A. 92/85 sayılı Direktif (Hamile Çalışanlar Direktifi) 305
1.Kapsam 306
a. Kişi Bakımından Kapsam 306
b. Konu Bakımından Kapsam 308
aa. Hamilelik Temelinde Ayrımcılık Durumunda Emsal Kişi Değerlendirmesi 308
bb. Hamile, Loğusa ya da Emzikli Kadın Çalışanlar için Risk Oluşturan Durumlar 313
cc. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği için Alınması Gerekli Önlemler 315
dd. İzinler 320
ee. Hizmet Sözleşmesinin Feshine Dair Korunma 324
ff. Hizmet Sözleşmesine Bağlı Hakların Korunması 328
2. Hukuki Çareler 332
B. 2004/113 sayılı Direktif (Mallar ve Hizmetler Erişimi ve Tedariki Cinsiyet Eşitliği Direktifi) 335
1. Kapsam 336
a. Kişi Bakımından Kapsam 337
b. Konu Bakımından Kapsam 338
c. Kapsam Dışı Tutulan Haller 339
2. Eşit Muamele İlkesi: Ayrımcılık Türleri ve Derogasyonlar 340
a. Ayrımcılık Türleri 341
aa. Doğrudan Ayrımcılık 341
bb. Dolaylı Ayrımcılık 342
cc. Taciz ve Cinsel Taciz 343
dd. Talimat 344
b. Derogasyonlar 344
aa. Meşru Sebep (Genel Hüküm) 344
bb. Pozitif Eylem 347
3. Hukuki Çareler ve Yaptırımlar 348
a. Hakların Savunulması 349
b. İspat Yükü 350
c. Mağdurlaştırma 350
C. 2006/54 sayılı Direktif (Kadın Erkek Eşitliği İstihdam (Yeniden Biçimlendirilmiş) Direktifi) 351
1. Kapsam 353
a. Kişi Bakımından Kapsam 353
b. Konu Bakımından Kapsam 355
aa. Eşit Ücret 355
bb. Mesleki Sosyal Güvenlik Planlarında Eşit Muamele 356
cc. İstihdam ve Mesleki Eğitime Giriş, İşte Yükselme ve Çalışma Koşullarında Eşit Muamele 362
c. Kapsam Dışı Tutulan Haller 365
2. Eşit Muamele İlkesi: Ayrımcılık Türleri ve Derogasyonlar 366
a. Ayrımcılık Türleri 367
aa. Doğrudan Ayrımcılık 367
bb. Dolaylı Ayrımcılık 369
cc. Taciz ve Cinsel Taciz 372
dd. Talimat 374
ee. Hamilelik ve Doğum İzni Temelinde Ayrımcılık 374
b. Derogasyonlar 375
aa. Mesleki Gereklilikler 375
bb. Pozitif Eylem 379
cc. Hamilelik, Analık ve Babalık Durumlarında Korunma 379
aaa. Hamilelik ve Doğum İzni 380
bbb. Babalık ve Evlatlık İzni 382
3. Hukuki Çareler ve Yaptırımlar 383
a. Hakların Savunulması 383
b. İspat Yükü 387
c. Mağdurlaştırma 389
d. Yaptırımlar ile Tazminat veya Telafi 392
Okuma Listesi – 9 398
III. CİNSİYET TEMELİ DIŞINDAKİ TEMELLERDE AYRIMCILIK YASAĞI İLE İLGİLİ DÜZENLEMELER 399
A. 2000/43 sayılı Direktif (Irk ve Etnik Köken Direktifi) 399
1. Kapsam 399
a. Kişi Bakımından Kapsam 400
b. Konu Bakımından Kapsam 401
c. Kapsam Dışı Tutulan Haller 405
2. Eşit Muamele İlkesi: Ayrımcılık Türleri ve Derogasyonlar 407
a. Ayrımcılık Türleri 408
aa. Doğrudan Ayrımcılık 408
bb. Dolaylı Ayrımcılık 411
cc. Taciz 417
dd. Talimat 418
b. Derogasyonlar 418
aa. Mesleki Gereklilikler 418
bb. Pozitif Eylem 419
3. Hukuki Çareler ve Yaptırımlar 421
a. Hakların Savunulması 421
b. İspat Yükü 425
c. Mağdurlaştırma 428
d. Yaptırımlar 431
B. 2000/78 sayılı Direktif (Çerçeve İstihdam Direktifi) 432
1. Kapsam 433
a. Kişi Bakımından Kapsam 434
b. Konu Bakımından Kapsam 434
c. Kapsam Dışı Tutulan Haller 438
2. Eşit Muamele İlkesi: Ayrımcılık Türleri ve Derogasyonlar 440
a. Ayrımcılık Türleri 441
aa. Doğrudan Ayrımcılık 443
bb. Dolaylı Ayrımcılık 447
cc. Taciz 452
dd. Talimat 454
b. İstisnalar ve Derogasyonlar 455
aa. İstisnalar 455
bb. Derogasyonlar 459
aaa. Mesleki Gereklilikler 459
bbb. Yaş Temelindeki Muamele Farklılığı 466
ccc. Makul Uyumlaştırma 468
ddd. Pozitif Eylem 474
3. Hukuki Çareler ve Yaptırımlar 478
a. Hakların Savunulması 478
b. İspat Yükü 484
c. Mağdurlaştırma 488
d. Yaptırımlar 489
Okuma Listesi – 10 492
Kaynakça 493
Kavram Dizini 503 |