İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Sunuş 7
Önsöz 9
Kısaltmalar 17
GİRİŞ 19
BİRİNCİ BÖLÜM
İSTEĞE BAĞLI SİGORTANIN
SOSYAL SİGORTA TİPLERİ İÇERİSİNDEKİ YERİ
I. SOSYAL SİGORTA TİPLERİ 21
A. Genel Olarak 21
B. Zorunlu Sigorta 21
1. Sigortanın Zorunluluğu İlkesi 21
2. Sosyal Güvenlik Hukukunda Zorunlu Sigortalılar 24
a. Genel Olarak 24
b. İşçi Olarak Sigortalı Sayılanlar 25
ba. Genel Olarak 25
bb. Hizmet Sözleşmesine Göre Çalışan Sigortalılar 25
bba. Genel Olarak 25
bbb. Çalışmanın Hizmet Sözleşmesine Dayanması 26
bbba. Bir İşin Görülmesi 28
bbbb. İşin Ücret Karşılığında Yapılması 30
bbbc. Bağımlılık İlişkisinin Bulunması 32
bbc. Çalışmanın İşverene Ait İşyerinde Yerine Getirilmesi 33
bbd. Kanuna Göre Sigortalı Sayılmayan Kişiler Arasında Yer Alınmaması 34
bbda. İşverenin Ücretsiz Çalışan Eşi 34
bbdb. Aynı Konut İçerisinde Yapılan İşlerde Çalışanlar 35
bbdc. Askerlik Hizmetlerini Er ve Erbaş Olarak Yapmakta Olanlar İle Yedek Subay Okulu Öğrencileri 36
bbdd. Yabancı Ülkede Sosyal Sigortaya Tabi Olanlar 37
bbde. Yapım ve Üretim İşlerinde Çalışan Öğrenciler 38
bbdf. İşe Alıştırılmakta Olanlar veya Rehabilite Edilenler 39
bbdg. Bağımsız Çalışanlar ile Devlet Memurlarından 18 Yaşından Küçük Olanlar 39
bbdı. Tarım ve Orman İşlerinde Süreksiz Çalışanlar 39
bbdi. Tarımsal Faaliyette Bulunup Aylık Geliri Düşük Olanlar 40
bbdj. Bağımsız Çalışanlardan Aylık Geliri Düşük Olanlar 41
bbdk. Kamu İdarelerinin Dış Temsilciliklerinde İstihdam Edilenler 41
bbdl. Türkiye’de Büyükelçilik ve Konsolosluklarda Çalışanlar 41
bbdm. Gençlik ve Spor Faaliyetlerinde Geçici Olarak Görevlendirilenler 42
bbdn. Geçici Köy Korucuları 43
bbdo. Ücretsiz İzinli Kamu Görevlileri 43
bbdö. Ev Hizmetlerinde Çalışanlar 43
bc. İşçiler Gibi Sigortalı Sayılan Diğer Kişiler 46
bca. İşçi Sendikaları ve Konfederasyonları ile Sendika Şube Başkanlıkları ve Yönetim Kurullarına Seçilenler 46
bcb. Sanatçılar, Güzel Sanat Kollarında Çalışanlar, Düşünürler ve Yazarlar 46
bcc. Hizmet Sözleşmesine Dayanarak Çalışan Yabancılar 47
bcd. Koruma Bekçileri 49
bce. Genelev Kadınları 50
bcf. Usta Öğreticiler, Ücret Karşılığı Ders Verenler ile Geçici Personel 50
bcg. Toplum Yararına Çalışma Programından Yararlananlar 51
bch. Banka ve Sigorta Sandıkları Personeli 52
c. Bağımsız Çalışan Olarak Sigortalı Sayılanlar 52
ca. Köy ve Mahalle Muhtarları 53
cb. Gerçek veya Basit Usulde Gelir Vergisi Mükellefi Olanlar 53
cc. Gelir Vergisinden Muaf Olup Esnaf ve Sanatkârlar Siciline Kayıtlı Olanlar 54
cd. Şirket Ortakları 54
ce. Tarımsal Faaliyette Bulunanlar 55
cf. Jokey ve Antrenörler 56
d. Kamu Görevlisi Olarak Sigortalı Sayılanlar 56
e. Kısmen Sigortalı Sayılanlar 58
ea.Tutuklu ve Hükümlüler 58
eb. Aday Çırak, Çırak ve Mesleki Eğitim Gören Öğrenciler ile Stajyer ve Bursiyerler 59
ec. Üniversitelerde Kısmi Zamanlı Çalıştırılan Öğrenciler 60
ed. Harp ve Vazife Malulü Olanlar 61
ee. Kursiyerler 61
ef. Yurtdışında Çalıştırılmak Üzere Götürülen Türk İşçileri 61
eg. İş Kaybı Tazminatı Alanlar 62
eh. Taksiciler, Dolmuşçular ve Kısmi Süreli Çalışan Sanatçılar 63
eı. Ek 5. Madde Kapsamında Tarım ve Orman İşlerinde Süreksiz Çalışanlar 63
ei. İntörn Öğrenciler 64
ej. Ev Hizmetlerinde On Günden Az Çalışanlar 65
C. Şekli (Formel) Sigorta 65
D. Fiili Sigorta İlişkisi 67
E. Geçersiz Sigorta İlişkisi 68
II. İSTEĞE BAĞLI SİGORTA VE SOSYAL SİGORTA TİPLERİ İÇERİSİNDEKİ YERİ 70
İKİNCİ BÖLÜM
İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK KAVRAMI VE KOŞULLARI
I. İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK KAVRAMI 71
II. İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIĞIN HUKUKİ NİTELİĞİ 73
III. İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIĞIN KANUNİ GELİŞİMİ 75
A. 5510 SAYILI KANUN ÖNCESİ DÖNEM 75
1. İşçiler Bakımından 75
2. Bağımsız Çalışanlar Bakımından 80
3. Tarım İşçileri Bakımından 81
4. Tarımda Bağımsız Çalışanlar Bakımından 82
5. Özel Sandıklara Bağlı Olanlar Bakımından 83
B. 5510 Sayılı Kanun Dönemi 84
IV. İSTEĞE BAĞLI SİGORTALI OLMA KOŞULLARI 84
A. Genel Olarak 84
B. Türkiye’de İkamet Etmek 85
1. İkamet Kavramı 85
2. Türkiye’de İkamet Etme Koşulu 86
3. Türkiye’de İkamet Etme Koşulunun İstisnaları 88
a. Genel Olarak 88
b. Türkiye’de İkamet Sonrası Sosyal Güvenlik Sözleşmesi İmzalanmamış Ülkelerde Bulunan Türk Vatandaşları 88
ba. Bir Süre Türkiye’de İkamet Etmiş Olmak 89
bb. Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Bulunmayan Bir Ülkede Bulunmak 90
bc. Türk Vatandaşı Olmak 92
c. Ülkemiz ile Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Olmayan Ülkelerde İş Üstlenen İşverenlerce Yurt Dışındaki İşyerlerinde Çalıştırılmak Üzere Götürülen Türk İşçileri 94
ca. Yurtdışına Götürülen Kişinin Türk Vatandaşı Bir İşçi Olması 95
cb. İşçinin Çalıştırılmak Üzere Türkiye İle Sosyal Güvenlik Sözleşmesi İmzalanmamış Bir Ülkeye Götürülmesi 96
cc. İşverene Ait İşyerinin Türk Kanunlarına Göre Kurulu ve Tescilli Olması 99
d. Çeşitli Kanunlara Tabi İsteğe Bağlı Sigortalılar 100
4. Geçici Görevle Yurtdışında Bulunmanın İsteğe Bağlı Sigortalılığa Etkisi 100
C. Zorunlu Sigortalı Olmamak 102
1. Genel Olarak 102
2. Zorunlu Sigortalı Olmama Koşulunun İstisnaları 103
a. Genel Olarak 103
b. Çalışmanın Otuz Günden Az Olması veya Tam Gün Olmaması 104
D. Kendi Sigortalılığı Nedeniyle Aylık Bağlanmamış Olmak 109
1. Genel Olarak 109
2. Kişiye “Aylık” Bağlanmamış Olması 110
3. Bağlanan Aylığın Kendi Sigortalılığı Sebebiyle Olmaması 111
E. On sekiz Yaşını Doldurmuş Olmak 112
F. Kuruma Başvuruda Bulunmak 113
V. İSTEĞE BAĞLI SİGORTALI OLABİLECEK ÖZELLİKLİ GRUPLAR 119
A. Kısmen Sigortalı Sayılanlar ve Sigortalı Sayılmayanlar 119
B. İşsizlik Ödeneği Almakta Olanlar ile İş Sözleşmeleri Askıda Kalanlar 121
1. Grev ve Lokavt Sebebiyle İş Sözleşmesi Askıda Kalanlar 121
2. Ücretsiz İzinde Bulunan İşçiler 123
3. İşsizlik Ödeneği Almakta Olanlar 124
4. Kamu İdarelerinde Çalışmakta İken İş Sözleşmeleri Askıda Kalanlar 125
5. Mevsim Ya da Kampanya İşlerinde Çalışanlar 125
C. 5510 Sayılı Kanun’un Yürürlük Tarihinden Önce İsteğe Bağlı Sigortalı Olanlar 128
D. Gelir Vergisinden Muaf Olan Kadın İsteğe Bağlı Sigortalılar 129
E. Taksiciler, Dolmuşçular ve Kısmi Süreli Çalışan Sanatçılar 131
F. Ev Hizmetlerinde Çalışanlar 132
G. Analık İzni Sonrası Ücretsiz İzinli Olanlar İle Kısmi Süreli Çalışanlar 134
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIĞIN BAŞLANGICI,
HÜKÜMLERİ VE SONUÇLARI
I. İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIĞIN BAŞLANGICI 139
II. İSTEĞE BAĞLI SİGORTALININ PRİM ÖDEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ 140
A. Genel Olarak 140
B. Prim Ödeme Yükümlüsü 141
C. Ödenecek Prim Tutarları ve Hesaplanması 142
D. Prime Esas Kazanç Beyanı 144
E. Primlerin Ödenme Süresi 145
F. Primlerin Erken Ödenmesi 146
G. Primlerin Süresinde Ödenmemesi 147
H. Primlerin İadesi 152
İ. Prim Borçlarında Zamanaşımı 155
III. ZORUNLU SİGORTALILIK İLE İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIĞIN ÇAKIŞMASI 155
IV. İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIĞIN SONA ERMESİ 158
A. Genel Olarak 158
B. Sona Erdirme talebinde bulunmak 158
C. Aylık Talebinde Bulunmak 159
D. Sigortalının Ölümü 160
E. Zorunlu Sigortalı Sayılmayı Gerektiren Bir İşte Çalışmaya Başlamak 161
F. İkâmeti Yurtdışına Taşımak 162
G. Yurtdışına Götürülen İşçilerin İşlerinin Son Bulması 163
V. İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIĞIN SONUÇLARI 164
A. Genel Olarak 164
B. Sigortalılık Süresine Etki Etmek 164
C. Aylık Bağlanmasına Etki Etmek 167
1. Malullük Aylığı Açısından 167
2. Yaşlılık Aylığı Açısından 169
3. Ölüm Aylığı Açısından 172
4. İsteğe Bağlı Sigortalılık Sürelerinin Hizmet Birleştirmesindeki Yeri 176
D. Genel Sağlık Sigortalısı Sayılmak 178
1. Genel Olarak 178
2. İsteğe Bağlı Sigortalının Genel Sağlık Sigortalısı Sayılması 179
a. Prim Ödeme ve Bekleme Süresi 179
b. Belge Gösterme ve Katılım Payı Ödenmesi 183
c. Hizmet Basamakları ve Sevk Zincirine Uyma 184
3. Sağlanan Sağlık Hizmetleri ve Diğer Haklar 185
Sonuç 187
Kaynakça 193
Kavram Dizini 207 |