İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
KISALTMALAR LİSTESİ 17
GİRİŞ 19
BİRİNCİ BÖLÜM
KÜRESEL DÜNYADA DEVLET ÇATISI
ALTINDA YEREL YÖNETİM
1.1. Küreselleşme 25
1.2. Devlet 28
1.2.1. Üniter Devlet 29
1.2.2. Federal Devlet 30
1.3. Merkezden Yönetim Yerinden Yönetim 31
1.3.1. Merkezi Yönetim 32
1.3.1.1. Merkezileşmenin Nedenleri 34
1.3.1.2. Merkezi Yönetim Yararları ve Sakıncaları 34
1.3.2. Yerinden Yönetim 35
1.3.2.1. Yerinden Yönetim Türleri 36
1.3.2.2. Siyasi yerinden yönetim 36
1.3.2.3. İdari yerinden yönetim 37
1.3.2.4. Yerinden Yönetimin Faydaları ve Sakıncaları 38
1.4. Yerel Yönetim 38
1.4.1. Yerel Yönetimlerin Genel Tarihçesi 38
1.4.2. Yerel Yönetim Kavramı 40
1.4.3. Yerel Yönetimlerin Faydaları ve Ortak Özellikleri 40
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİM
2.1. Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Anayasal Süreci 43
2.1.1. Tanzimat Öncesi Yerel Yönetimler 43
2.1.2. Tanzimat Sonrası Yerel Yönetimler 44
2.1.3. 1876 Kanun–i Esaside Yerel Yönetimler 45
2.1.4. 1921 (Teşkilat–ı Esasiye Kanunu) Anayasasında Yerel
Yönetimler 46
2.1.5. 1924 Anayasasında Yerel Yönetimler 47
2.1.6. 1961 Anayasasında Yerel Yönetimler 48
2.1.7. 1982 Anayasasında Yerel Yönetimler 50
2.2. Yerel Yönetimleri Etkileyen İlkeler 52
2.2.1. Sübsidiarite/Yerellik/Yerindelik İlkesi 52
2.2.2. Özerklik 55
2.2.2.1. Özerkliğin Koşulları 57
2.2.3. Decentralization/İdari Özerklik 58
2.3. Türkiye’de Yerel Yönetim Anlayışı ve Özellikleri 60
2.4. Yerel Yönetim Hukukunun Kaynakları 63
2.5. Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Statüleri ve Türleri 64
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
MALİ ÖZERKLİK VE İDARELER ARASI
GELİR GÖREV PAYLAŞIMI
3.1. Mali Özerklik İlkesi 67
3.1.1. Yerel Mali Özerkliğin Koşulları 69
3.1.2. Yerel Mali Özerkliği Gösteren Kriterleri 70
3.1.3. Yerel Mali Özerkliğin Faydaları 71
3.1.4. Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı Kapsamında Mali
Özerklik 72
3.2. İDARELER (MERKEZİ–YEREL) ARASI GÖREVGELİR PAYLAŞIMI 76
3.2.1. Kamu Hizmeti 76
3.2.2. Yerel Kamu Hizmeti 78
3.2.3. İdareler Arası İlişkiler ve İdareler Arası İlişkilerin
Düzenlenme Gerekçeleri 80
3.2.3.1. Kamu Düzeninin Korunması ve İdareler Arası
Çekişmelerin Önlenmesi Gereği 80
3.2.3.2. Kaynak İsrafının Önlenmesi Gereği 80
3.2.3.3. Kaynak Sapmalarının Özellikle Göçlerin
Önlenmesi Gereği 81
3.2.3.4. Aynı Kaynaktan Gelir Sağlama Zorunluluğu 81
3.2.3.5. Bölgeler Arasındaki Eşitsizliklerin Giderilmesi
Gereği 81
3.2.3.6. Yerel İdarelerin Merkezi İdareye Karşı Korunma
Gereği 82
3.2.4. İdareler Arasında Hizmetlerin ve Gelirlerin Paylaşımı/Mali
Tevzin 83
3.2.5. Hizmet ve Gelir Paylaşım Esasları 85
3.2.5.1. Gelirlerin Paylaşımında Kullanılan Yöntemler 87
3.2.5.1.1. Bağımsız Vergileme Yetkisi Verilmesi 87
3.2.5.1.2. Vergi Kaynaklarının Paylaştırılması 87
3.2.5.1.3. Merkezi idarenin Vergi Gelirleri
Üzerinden Pay Verilmesi 88
3.2.5.1.4. Bağış (Yardım, Transfer) 88
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
YEREL YÖNETİMLER VE GELİRLERİ
4.1. BELEDİYE 89
4.1.1. Kent/Belde ve Belediye 89
4.1.1.1. Belediye Tarihçe 90
4.1.1.2. Belediye Tanımı 93
4.1.1.3.Belediyelerin Organları 95
4.1.1.4. Belediyelerin Görevleri 97
4.1.2. Belediye Gelirleri 98
4.1.3. Belediyelerin Öz Gelirleri 100
4.1.3.1. Vergiler 101
4.1.3.1.1. Emlak Vergisi 104
4.1.3.1.1.1. Genel Bilgiler 104
4.1.3.1.1.2.1. Bina 106
4.1.3.1.1.2.2. Arazi 107
4.1.3.1.1.2.1. Arsa 108
4.1.3.1.1.3. Verginin Mükellefi 109
4.1.3.1.1.4. Vergiyi Doğuran Olay 109
4.1.3.1.1.5. Muaflık ve İstisnalar 109
4.1.3.1.1.6. Emlâkların Bildirimi, Verginin
Oranı, Tarhı, Tahakkuk ve
Ödenmesi 110
4.1.1.3.1.1.7. Bildirimlerin Verileceği Yer 111
4.1.3.1.1.8. Emlak Vergisinin Tarh ve
Tahakkuku 111
4.1.3.1.1.8.1. Bildirime Bağlı Tarh 112
4.1.3.1.1.8.2. İdarece Tarh 112
4.1.3.1.1.9. Verginin Tahakkuku ve Ödenmesi 113
4.1.3.1.2. Çevre ve Temizlik Vergisi 113
4.1.3.1.2.1. Çevre Temizlik Vergisinin Konusu
ve Mükellefi 114
4.1.3.1.2.2. Muaflıklar 115
4.1.3.1.2.3. Matrah ve Oranı 115
4.1.3.1.2.3.1. Meskenlere Ait Çevre Temizlik
Vergisi Tarifesi 116
4.1.3.1.2.3.2. İşyerleri ve Diğer Şekillerde
Kullanılan Binalara Ait Çevre
Temizlik Vergisi 116
4.1.3.1.2.3.3. Atık Su İle İlgili Çevre Temizlik
Vergisi 116
4.1.3.1.3. İlan ve Reklam Vergisi 117
4.1.3.1.3.1. Verginin Konusu ve Mükellefi 117
4.1.3.1.3.2. Vergi Muafiyetleri 118
4.1.3.1.3.3. Verginin Matrahı: 119
4.1.3.1.4. Eğlence Vergisi 121
4.1.3.1.4.1. Verginin Konu ve Mükellefi 121
4.1.3.1.4.2. Vergiden Muafiyet 121
4.1.3.1.4.3. Verginin Matrahı 122
4.1.3.1.5. Haberleşme Vergisi 123
4.1.3.1.5.1. Vergi Konusu Mükellefi 123
4.1.3.1.5.2. Vergiden Muafiyet 124
4.1.3.1.5.3. Verginin Matrahı 124
4.1.3.1.6. Yangın Sigorta Vergisi 124
4.1.3.1.6.1. Vergi Konusu ve Mükellef 124
4.1.3.1.7. Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi 125
4.1.3.1.7.1. Vergi Konusu ve Mükellef 126
4.1.3.1.7.2. Vergiden Muafiyet 126
4.1.3.1.7.3. Verginin Matrahı 126
4.1.3.2. Resim ve Harçlar 127
4.1.3.2.1. Toptancı Hali Resmi 127
4.1.3.2.2. İşgal Harcı 128
4.1.3.2.2.1. İşgal Harcının Konusu 128
4.1.3.2.2.2. İşgal Harcının Mükellefi ve
Ödenmesi 129
4.1.3.2.2.3. İşgal Harcında Muaflıklar 129
4.1.3.2.3. Tatil Günlerinde Çalışma Ruhsatı
Harcı 130
4.1.3.2.4. Kaynak Suları Harcı 130
4.1.3.2.4.1. Harcın Konusu 130
4.1.3.2.4.2. Harcın Mükellefi ve Ödenmesi 131
4.1.3.2.4.3. Harç Muaflıkları 131
4.1.3.2.5. Tellallık Harcı 131
4.1.3.2.6. Hayvan Kesimi, Muayene ve
Denetleme Harcı 132
4.1.3.2.6. Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı 133
4.1.3.2.7. Bina İnşaat Harcı 133
4.1.3.2.8. Kayıt ve Suret Harcı 134
4.1.3.2.9. Altyapı Kazı İzni Harcı 134
4.1.3.2.10. İmar ile İlgili Harçlar 134
4.1.3.2.11. İşyeri Açma İzni Harcı 135
4.1.3.2.12. Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcı 136
4.1.3.2.13. Sağlık Harcı 136
4.1.3.3. Harcamalara Katılma Payları 136
4.1.3.3.1. Yol Harcamalarına Katılma Payı 137
4.1.3.3.2. Kanalizasyon Harcamalarına Katılma
Payı 138
4.1.3.3.3. Su Tesisi Harcamalarına Katılma Payı 138
4.1.3.3.3. Payların Hesaplanması 139
4.1.3.4. Ücrete İlişkin İşler 139
4.1.3.4.1. Belediyelere Müze Girişi
Ücretlerinden ve Madenlerden Pay
Verilmesi 141
4.1.3.4.2. Ticari ve Sınai İşletmelerden Sağlanan
Gelirler 142
4.1.3.4.3. Taşınır Taşınmaz Mallardan Elde
Edilen Kira ve Satış Gelirleri 143
4.1.3.4.4. Diğer Kanun ve Yönetmelikler
Kaynaklı Gelirler 143
4.1.3.5. Para Cezaları 143
4.1.4. İdareler Arası Transferler 145
4.1.4.1. Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Alınan Paylar 145
4.1.4.2.1. Genel Bütçe Vergi Gelirleri Payı 145
4.1.4.2.2. Merkezi Bütçe Ödeneği (Denkleştirme
Ödeneği) 147
4.1.4.2. Belediyelere Yapılan Devlet Yardımları 148
4.1.4.2.1. Belediyelere Devlet Yardımının
Sebepleri 148
4.1.4.2.2. Belediyelere Yapılan Devlet
Yardımlarının Çeşitleri 148
4.1.4.2.2.1. Koşulsuz–Genel Amaçlı Yardımlar 148
4.1.4.2.2.2. Koşullu–Özel Amaçlı Yardımlar 149
4.1.5. Borçlanmalar 150
4.1.5.1. Belediyeleri Borçlanmaya İten Belli Başlı Sebepler
150
4.1.5.2. Yatırımlar İçin Borçlanma Nedenleri 151
4.1.5.3. Borçlanmada Usul ve Kurallar 152
4.2. BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 154
4.2.1. Büyükşehir Belediyesi Teşkilatı ve Gelirleri 154
4.2.1.1. Tarihçe 154
4.2.1.2. Büyükşehir Belediyelerinin Anayasal Dayanağı 155
4.2.1.3. Tanım ve Özellikleri 155
4.2.1.4. Büyükşehir Belediyelerinin Organları 156
4.2.1.5. Büyükşehir Belediyesinin Görevleri 158
4.2.2. Büyükşehir Belediyelerinin Gelirleri 165
4.2.2.1. Öz Gelirleri 165
4.2.2.2. İdareler Arası Transfer 167
4.2.2.2.1. Genel Bütçe Vergi
Gelirlerinden(GBVG) Büyükşehir
Belediyelerine Verilen Pay 167
4.2.2.2.1.1. İller Bankasından Gönderilen Pay 168
4.2.2.2.1.2. Hazine ve Maliye Bakanlığından
Gönderilen Pay 168
4.2.2.3. Bağış ve Yardımlar 169
4.2.2.4. Borçlanmalar 170
4.2.2.5. Büyükşehir Belediyesi Şirket Gelirleri 170
4.3. İL ÖZEL İDARESİ 171
4.3.1. İl Özel İdaresi Teşkilatı ve Gelirleri 171
4.3.1.1. Tarihçe 171
4.3.1.2. Kavramsal Olarak İl Özel İdaresinin Tanımı 172
4.1.1.3. İl Özel İdaresi Organları 172
4.3.1.4. İl Özel İdaresinin Görevleri Denetimi ve Özerkliği 174
4.3.2. İl Özel İdaresinin Gelirleri 175
4.3.2.1. Öz Gelirler 176
4.3.2.1.1. İl Özel İdaresi Kanunu ile Sağlanan
Gelirler 176
4.3.2.1.2. Diğer Mevzuatla Sağlanan Gelirler 176
4.3.2.1.2.1. Taşocakları Resim ve Harçları: 176
4.3.2.1.2.2. İskele resmi 177
4.3.2.1.2.3. Çeltik geliri 177
4.3.2.1.2.4. Diğer Özel Yasalar Kaynaklı
Gelirler 177
4.3.2.2. İdareler Arası Transferler 178
4.3.2.2.1. İl Özel İdarelerinin Genel Bütçe Vergi
Gelirlerinden Aldığı Paylar 178
4.3.2.2.2. Bağış ve Yardım Gelirleri 179
4.3.2.3. Borçlanma 181
4.4. KÖY 182
4.4.1. Tarihçe 182
4.4.2. Kavram 182
4.4.3. Köy Tüzel Kişiliğinin Organları 183
4.4.4. Köy Gelirleri 184
4.4.4.1. Salma 185
4.4.4.2. İmece 186
4.4.4.3. Resim ve Harç Hasılatı 187
4.4.4.4. Bakaya 188
4.4.4.5. Asker Ailelerine Yardım 188
BEŞİNCİ BÖLÜM
YEREL YÖNETİMLERİN GELİRLERİNİN ARTIRILMASI İÇİN ÖNERİLER
5.1. Öz Gelirlerin Artırılmasına Yönelik Öneriler 190
5.1.1. Kentsel Rant Vergi Düzenlemesi 192
5.1.2. Konaklama Vergisi Düzenlemesi 192
5.1.3. Kent Vergisi Düzenlemesi 193
5.1.4. Madencilik Kira Vergisi Düzenlemesi 193
5.1.5. İkametgâh Vergisi Düzenlemesi 194
5.1.6. Haberleşme Vergisinde Düzenleme 194
5.1.7. Havagazı Vergisinde Düzenleme ve Doğal Gaz Şirketlerinde
Düzenleme 194
5.1.8. Emlak Vergisinde Düzenleme 195
5.1.9. Evcil Hayvan Harcı Düzenlenmesi 195
5.2. Genel Bütçe Gelir Vergisi İçinde Yapılması Önerilen
Düzenlemeler 196
5.2.1. Motorlu Taşıt Vergisi Düzenlemesi 196
5.2.2. Akaryakıt ve Petrol Ürünleri İçindeki ÖTV Düzenlemesi 197
5.3. İdareler Arası Gelir Transferinde Düzenleme 197
5.3.1. Gelir Transfer Kriterlerinin Yeni Kriterler Eklenmesi 198
5.3.2. Mülteci, Sığınmacı, Geçici Koruma Statüsündekilerle İlgili
Düzenleme 198
5.4. İller Bankasında Düzenleme 199
5.5. Akıllı Kent ve Yapay Zeka Uygulamalarının Sağlanması 203
5.6. Kent Envanterinin Oluşturulması ve Kaynakların Etkili ve
Verimli Kullanılması 204
5.7. Yapılandırma ve Vergi Aflarından Uzaklaşılması 206
5.8. İdari Kuruluş/Yönetimsel Düzenlemeler 206
5.9. Diğer Düzenlemeler 207
SONUÇ 209
KAYNAKÇA 217 |