İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Yazar Hakkında 7
Kısaltmalar 15
Giriş 19
Birinci Bölüm
ANONİM ŞİRKETLERDE ORGAN KAVRAMI,
YÖNETİM KURULUNUN VE YÖNETİM KURULU
ÜYELERİNİN ORGAN SIFATI
§ 1. GENEL OLARAK YÖNETİM KURULU 23
I. Organlar Arasındaki İlişki Bakımından Öngörülmüş Olan Sistemler 27
II. TTK’da Organlar Arasındaki İlişki Bakımından Benimsenmiş Olan Sistem 30
§ 2. YÖNETİM KURULUNUN ÖRGÜTLENME BİÇİMİ 32
I. Monist Sistem (Tek Kurullu Sistem) 33
II. Dualist Sistem (Çift Kurullu Sistem) 34
III. Tercihli Sistem (Opsiyonlu Model) 35
IV. TTK’da Benimsenmiş Olan Örgütlenme Biçimi 36
§ 3. ANONİM ŞİRKETLER HUKUKUNDA ORGAN KAVRAMI 38
I. Organ Kavramı 39
A. Şeklî Organ 41
B. Fiilî Organ 47
1. İsviçre Federal Mahkemesi’nin Fiilî Organda Aradığı Kriterler 51
2. Türk Adli Yargısının Fiilî Organ Kavramına Yaklaşımı 53
C. Dış Görünüşte Organ 57
1. Genel Olarak 57
2. Türk Öğretisinin Konuya Yaklaşımı 58
3. Değerlendirme 64
II. İfa Yardımcıları 67
A. Müstahdem (Çalışan) 67
B. Yardımcı Şahıs 71
C. Temsilci 75
§ 4. YÖNETİM KURULU VE ÜYELERİNİN ORGAN SIFATI 78
I. Yönetim Kurulu Üyelerinin Organ Sıfatı 81
II. Yönetim Kurulu Üyelerinin Organ Sıfatının Kabul Edilmesinin Sonuçları 87
A. Anonim Şirketin Yönetim Kurulu Üyelerinin İşlemleri Nedeniyle Akdî Sorumluluğu 87
1. Fiilî Organın Tüzel Kişiyi Temsili Hususunda Federal Mahkeme’nin 146 III 37 Sayılı Kararı 90
2. Federal Mahkeme’nin 146 III 37 Sayılı Kararı’nın Değerlendirilmesi 92
B. Anonim Şirketin Yönetim Kurulu Üyelerinin Haksız Fiilleri Nedeniyle Sorumluluğu 93
C. Yönetim Kurulu Üyelerinin Haksız Fiilleri Nedeniyle Şahsi Sorumlulukları 96
İkinci Bölüm
YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HUKUKÎ SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN ESASLAR
§ 1. SORUMLULUK KAVRAMI 97
§ 2. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HUKUKÎ SORUMLULUĞUNA HÂKİM OLAN İLKELER 101
§ 3. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUĞUNUN HUKUKÎ NİTELİĞİ 103
I. Genel Olarak 103
II. Yönetim Kurulu Üyesi ile Şirket Arasındaki İlişkinin Hukukî Niteliği 106
A. Vekâlet Sözleşmesi Olduğu Görüşü 107
B. Hizmet Sözleşmesi Olduğu Görüşü 108
C. Kendine Özgü (Sui Generis) Bir Sözleşme Olduğu Görüşü 111
D. Şirketler ve Borçlar Hukukuna Özgü Nitelikleri Barındıran Bir Sözleşme Olduğu Görüşü 111
E. Değerlendirme 113
III. Yönetim Kurulu Üyesinin Pay Sahibi ve Alacaklılara Karşı Olan Sorumluluğunun Hukukî Niteliği 115
A. Dolaylı Zarar Taleplerinde Sorumluluğun Hukukî Kaynağı 116
B. Doğrudan Zarar Taleplerinde Sorumluluğun Hukukî Kaynağı 119
§ 4. HUKUKÎ SORUMLULUĞUN UNSURLARI 127
I. Kusur 128
A. Kusurun Tanımı ve Niteliği 128
B. Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğunda Kusurlu Sorumluluk Prensibi 132
C. Kusurun Objektifleştirilmesi 134
D. Özen Yükümlülüğünün Objektifleştirilmesi 137
E. Ticari Takdir İlkesi (Business Judgment Rule) 141
F. İspat Yükü 152
II. Zarar 158
A. Zararın Niteliği 161
1. Doğrudan Zarar 161
2. Dolaylı Zarar 165
B. Zararın Tespiti ve İspatı 168
III. Hukuka Aykırılık ve Yükümlülük İhlali 171
IV. İlliyet Bağı 177
A. İlliyet Teorileri 178
1. Şart veya Şartların Eşitliği Teorisi 178
2. Uygun İlliyet Bağı Teorisi 179
B. Sebeplerin Çokluğu 182
C. İlliyet Bağının Kesilmesi 184
§ 5. HUKUKÎ SORUMLULUK SEBEPLERİ 186
I. Genel Sorumluluk Sebepleri 186
II. Özel Sorumluluk Sebepleri 187
A. Belge ve Beyanların Kanuna Aykırı Olması (TTK m. 549) 187
B. Sermaye Hakkında Yanlış Beyanlar ve Ödeme Yetersizliğinin Bilinmesi (TTK m. 550) 193
C. Değer Biçilmesinde Yolsuzluk (TTK m. 551) 195
D. Halktan Para Toplamak (TTK m. 552) 197
§ 6. SORUMLULUK DAVALARINDA TARAF SIFATI 200
I. Aktif Taraf Sıfatı 201
A. Şirketin İflası Dışında (Şirket Faaliyet Halindeyken) 202
1. Doğrudan Zarar Talepleri Bakımından 202
a. Şirket 203
b. Pay Sahipleri ve Alacaklılar 210
2. Dolaylı Zarar Talepleri Bakımından 211
B. Şirketin İflası Halinde 217
1. Doğrudan Zarar Talepleri Bakımından 217
a. Şirket 217
b. Pay Sahipleri ve Alacaklılar 218
2. Dolaylı Zarar Talepleri Bakımından 221
a. İsviçre Öğretisinde İleri Sürülmüş Olan Görüşler 222
aa. Maddi Hak Teorisi 222
bb. Çift Karakterli Hak Teorisi 224
cc. Takip Yetkisi Teorisi 226
b. Federal Mahkeme’nin Güncel Uygulaması 227
c. Türk Öğretisi ve Yargıtay’ın Yaklaşımı 231
d. Değerlendirme 233
II. Pasif Taraf Sıfatı 235
A. Kurucular 236
B. Yönetim Kurulu Üyeleri 236
C. Yöneticiler 237
D. Tasfiye Memurları 238
E. Denetçiler 239
III. Görevli ve Yetkili Mahkeme 240
Üçüncü Bölüm
FARKLILAŞTIRILMIŞ TESELSÜL İLKESİNİN GELİŞİMİ VE ÖZELLİKLERİ İLE DIŞ VE İÇ İLİŞKİ BAKIMINDAN SONUÇLARI
§ 1. GENEL OLARAK TESELSÜL İLKESİ 244
I. Borçlar Hukuku’nda Teselsül 244
A. Kavram ve Tanım 245
B. Teselsülün Hukukî Niteliği 246
C. Borçlular Arasında Teselsülün Sonuçları 247
1. Dış İlişki Bakımından Sonuçları 248
2. İç İlişki Bakımından Sonuçları 251
II. Tam ve Eksik Teselsül Ayrımı 252
III. Mutlak ve Farklılaştırılmış Teselsül Ayrımı 257
IV. Farklılaştırılmış Teselsül ile Mutlak Teselsülün Ortak ve Ayrışan Yönleri 260
A. Farklılaştırılmış Teselsül ile Mutlak Teselsülün Ortak Yönleri 260
B. Farklılaştırılmış Teselsülün Mutlak Teselsülden Ayrışan Yönleri 261
§ 2. FARKLILAŞTIRILMIŞ TESELSÜL İLKESİNİN GELİŞİMİ 263
I. İsviçre Hukuku’nda Farklılaştırılmış Teselsül İlkesinin Gelişimi 263
A. İsviçre Borçlar ve Şirketler Hukuku Kapsamında Müteselsil Sorumluluk Kavramının Tarihsel Gelişimi 263
B. Farklılaştırılmış Teselsül İlkesinin Gelişimine Yön Veren Görüşler 268
1. Öğretinin Bireysel İndirim Sebeplerinin Dış İlişkide İleri Sürülmesine Yaklaşımı 268
a. Bireysel İndirim Sebeplerinin Dış İlişkide İleri Sürülmemesi Yönündeki Görüşler 268
b. Bireysel İndirim Sebeplerinin Dış İlişkide İleri Sürülmesi Yönündeki Görüşler 270
2. İsviçre Federal Mahkemesi’nin Yaklaşımı 272
a. 1991 Tarihli Reform Öncesi Dönem 273
b. 1991 Tarihli Reform Sonrası Dönem 275
II. Türk Hukuku’nda Farklılaştırılmış Teselsül İlkesinin Gelişimi 278
A. Türk Borçlar ve Şirketler Hukuku Kapsamında Müteselsil Sorumluluk Kavramının Tarihsel Gelişimi 278
B. Farklılaştırılmış Teselsül İlkesinin Gelişiminin Türk Hukuku Bakımından İncelenmesi 280
1. Öğretinin Konuya Yaklaşımı 280
a. 2011 Tarihli Reform Öncesi Dönem 280
b. 2011 Tarihli Reform Sonrası Dönem 283
2. Değerlendirme 286
3. Türk Adli Yargısının Konuya Yaklaşımı 290
a. Yargıtay Kararları Kapsamında Farklılaştırılmış Teselsül İlkesi 292
b. İlk Derece Mahkemesi Kararları Kapsamında Farklılaştırılmış Teselsül İlkesi 293
III. Farklılaştırılmış Teselsül İlkesinin Türk ve İsviçre Hukuku Açısından Önemi 296
§ 3. FARKLILAŞTIRILMIŞ TESELSÜL İLKESİNİN ÖZELLİKLERİ 299
I. Farklılaştırılmış Teselsül İlkesinin Uygulanması Hususundaki Ön Koşullar 302
A. Sorumlular Çevresi 305
B. Farklılaştırılmış Teselsülde Zarar Kavramı 309
1. Birlikte Verilen Zarar/Aynı Zarar Ayrımı 309
2. Tek Başına Verilen Zarar/Aynı Zarar Ayrımı 311
II. Farklılaştırılmış Teselsül Sisteminin Dış İlişki Bakımından Sonuç Doğurması 314
A. Sorumluların Bireysel Sorumluluk Tavanlarının Belirlenmesi 315
B. Alacaklının Bakiye Teminatı 317
C. Kısmi Ödemenin Diğer Sorumlular Üzerindeki Etkisi 319
D. Bireysel Sorumluluk Tavanının Tespitinde Dikkate Alınan Sebepler 324
1. Genel Olarak 324
2. Sorumluluğu Sınırlandıran Bireysel İndirim Sebepleri 325
a. Zarar Verenin Kusurunun Derecesi 325
aa. Orta İhmalin Sorumluluğun Sınırlandırılmasına Etkisi 327
bb. Yargı Kararlarında Kusurun Derecesinin Dış İlişkide İleri Sürülmesi 332
b. Üçüncü Kişinin Kusuru 334
c. Yetki Devri 337
aa. Yetki Devri Halinde Sorumluluk 339
bb. Yetki Devrinde Kurtuluş Kanıtları 343
aaa. İBK m. 754/2 ve TTK m. 553/2 Hükümleri Bağlamında Kurtuluş Kanıtları 344
bbb. Yönetim Kurulu Üyeleri Arasında Yapılan İş Bölümü 348
ccc. Temsil Yetkisi Devrinin TTK m. 553/2 Hükmü Kapsamında Değerlendirilmesi 352
cc. İspat Yükü 355
d. Zarar Görenin Kusuru 358
e. Hatır ve Düşük Ücret 364
f. Zarar Verenin Müzayaka Halinde Kalması 368
g. Diğer Bireysel İndirim Sebepleri 370
3. Sorumluluğu Ortadan Kaldıran veya Sona Erdiren Sebepler 372
a. Genel Olarak 372
b. Zarar Görenin Rızası 373
aa. Şirket Tarafından Açılan Sorumluluk Davalarında Zarar Görenin Rızası 375
aaa. Genel Kurulun Yetki Alanına Giren Durumlar 377
bbb. Genel Kurulun Yetki Alanına Girmeyen Durumlar 385
bb. Pay Sahipleri Tarafından Açılan Sorumluluk Davalarında Zarar Görenin Rızası 392
cc. Alacaklılar Tarafından Açılan Sorumluluk Davalarında Zarar Görenin Rızası 394
c. İbra 395
aa. İbranın Kapsamı 397
bb. İbranın Sorumluluk Davalarına Etkisi 401
aaa. Şirketin Dava Hakkı Bakımından 402
bbb. Pay Sahiplerinin Dava Hakkı Bakımından 403
ccc. Alacaklıların Dava Hakkı Bakımından 405
d. Sulh 406
aa. Sulh Kavramının Hukukî Niteliği ve Geçerliliği 407
bb. Sulh Sözleşmesinin Pay Sahipleri ve Alacaklılar Tarafından Açılan Sorumluluk Davalarına Etkisi 409
e. Zamanaşımı 410
aa. İki Yıllık Zamanaşımı 413
bb. Beş Yıllık Zamanaşımı 417
cc. Ceza Zamanaşımı 418
dd. Zamanaşımının Kesilmesi 420
ee. Zamanaşımı Def’inden İstifade Edilmesi Sorunu 421
E. Zararın Tamamının Birlikte Dava Edilebilmesi 423
1. Kendine Özgü İhtiyari Dava Arkadaşlığı 424
2. Zararın Tamamı Kavramı 426
3. Yargılama Giderlerinden Sorumluluk 429
4. Sorumlulardan Biri Hakkında Verilen Hükmün Diğer Sorumlular Üzerindeki Etkisi 434
III. Farklılaştırılmış Teselsül Sisteminde İç İlişki 437
A. Rücu Davası 438
1. Rücu Davasının Şartları 439
2. Rücu Davasında Hâkim Tarafından Dikkate Alınacak Hususlar 442
a. Kusurun Ağırlığı 443
b. Durumun Bütün Gerekleri 445
B. Rücu Davasının Sonuçları 446
1. Rücu Davasında Verilen Hükmün Diğer Sorumlular Üzerindeki Etkisi 447
2. Rücu Borcunun Paylaşımında Etkili Olan Diğer Hususlar 451
C. Rücu Alacağının Zamanaşımı 453
1. İsviçre ve Türk Öğretisinde Revizyon Öncesinde İleri Sürülmüş Olan Görüşler 454
2. Revizyon Sonrası Dönemde Rücu Alacağının Zamanaşımı 457
D. Rücu Tazminatının Hesaplanmasında Somut Örnekler 460
1. Zararın Tamamının Sorumlulardan Biri Tarafından Ödenmesi Halinde 461
2. Zararın Bir Kısmının Sorumlulardan Biri Tarafından Ödenmesi Halinde 463
Sonuç 465
Kaynakça 475
Kavramlar Dizini 501 |