İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
ÖZET 5
TEŞEKKÜR 7
İÇİNDEKİLER 9
TABLOLAR LİSTESİ 17
ŞEKİLLER LİSTESİ 19
KISALTMALAR LİSTESİ 21
GİRİŞ 23
BİRİNCİ BÖLÜM
SENDİKA İLE İLGİLİ BİLGİLER
I. SENDİKANIN TANIMI 27
II. SENDİKANIN UNSURLARI 29
A. Ortak Amaç Unsuru 29
B. Serbestçe Kurulabilme Unsuru 30
C. Bağımsızlık Unsuru 30
1. Devlete Karşı Bağımsızlık 30
2. Siyasi Partilere Karşı Bağımsızlık 31
3. İşçi ve İşveren Kuruluşlarının Karşılıklı Bağımsızlığı 31
D. Cumhuriyetin Temel Nitelikleri ve Demokratik Esaslara Uygunluk
Unsuru 32
E. Tüzel Kişilik Unsuru 34
III. SENDİKANIN TÜRLERİ 34
A. İşçi Sendikaları 34
1. İşyeri ve Meslek Esasına Göre Sendikalaşma 35
2. İşkolu (Endüstri) Esasına Göre Sendikalaşma 37
3. Sendika Çokluğu İlkesi 40
B. Kamu Görevlileri Sendikaları 41
C. İşveren Sendikaları 43
D. Üst Kuruluşlar–Konfederasyon 44
IV. SENDİKANIN KURULUŞ ŞARTLARI 46
A. İşçi Sendikaları Kuruluş Şartları 46
1. Kuruculuk Şartları ve Kurucuların Sayısı 46
2. Kuruluş Usulü 48
B. Kamu Görevlileri Sendikaları Kuruluş Şartları 50
1. Kuruculuk Şartları ve Kurucuların Sayısı 50
2. Kuruluş Usulü 51
C. İşveren Sendikaları Kuruluş Şartları 53
D. Konfederasyonların Kuruluş Şartları 54
V. TİPİK İŞ SÖZLEŞMESİ İLE ÇALIŞAN İŞÇİLERİN SENDİKA ÜYELİĞİ 55
A. Tipik İş Sözleşmesi Kavramı 55
B. Tipik İş Sözleşmeleri İle Çalışan İşçilerin Sendika Üyeliğinin
Koşulları, Kazanılması ve Sona Ermesi 56
1. Sendika Üyeliğinin Koşulları 56
a. 6356 Sayılı Kanun’a Göre İşçi Olmak 56
b. On Beş Yaşını Doldurmuş Olmak 57
c. Tüzükte Öngörülen Koşullara Sahip Olmak 58
d. Aynı İşkolunda Çalışır Olmak 59
2. Sendika Üyeliğinin Kazanılması 62
3. Sendika Üyeliğinin Sona Ermesi 64
a. Üyeliğin Devam Ettiği Haller 64
b. Üyeliğin Askıda Kaldığı Hal 66
c. Üyeliği Kendiliğinden Sona Erdiren Haller 67
d. Üyelikten Çekilme 68
e. Üyelikten Çıkarma 70
C. Tipik İş Sözleşmeleri İle Çalışan İşçilerin Üyeliğinde Fiili Durum 73
VI. KAMU GÖREVLİLERİ SENDİKALARI KAPSAMINA GİREN KAMU GÖREVLİLERİNİN SENDİKA ÜYELİĞİ 99
A. 1982 Anayasası’na Göre Kamu Görevlisi Kavramı 99
B. 657 Sayılı Yasa Kapsamındaki Kamu Görevlileri 102
1. Memurlar 102
2. Sözleşmeli Personel 103
C. 4688 Sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme
Kanunu Kapsamındaki Kamu Görevlileri 105
D. Kamu Görevlilerinin Sendika Üyeliği 107
1. Sendika Üyeliğinin Koşulları 107
2. Sendika Üyeliğinin Kazanılması 110
3. Sendika Üyeliğinin Sona Ermesi 111
a. Üyeliğin Kendiliğinden Sona Ermesi 111
b. Üyelikten Çekilme 111
c. Üyelikten Çıkarılma 112
E. Kamu Görevlileri Sendikaları Üyeliğinde Fiili Durum 114
VII. İŞVEREN SENDİKASI ÜYELİĞİ 126
VIII. KONFEDERASYON ÜYELİĞİ 128
IX. ULUSLARARASI KURULUŞLARA ÜYELİK 130
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRK HUKUKUNDA SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜ
I. ANAYASA’DA SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜ 133
A. Sendika Özgürlüğü Kavramı 133
B. Sendika Özgürlüğünün Hukuki Niteliği 135
C. Anayasalarda Sendika Özgürlüğü 138
1. 1921 Anayasası 138
2. 1924 Anayasası 139
3. 1961 Anayasası 140
D. 1982 Anayasasında Sendika Özgürlüğünün İçeriği 142
1. Bireysel Sendika Özgürlüğü 142
a. Genel Olarak 142
b. Olumlu Sendika Özgürlüğü 144
i. Sendika ve Üst Kuruluşlar Kurma Özgürlüğü 144
ii. Sendikaya Üye Olma Özgürlüğü 146
iii. Sendikal Faaliyetlere Katılma Özgürlüğü 148
c. Olumsuz Sendika Özgürlüğü 149
i. Sendikaya Üye Olmama Özgürlüğü 149
ii. Sendika Üyeliğinden Çekilme Özgürlüğü 151
2. Kollektif Sendika Özgürlüğü 152
E. 1982 Anayasasında Sendika Özgürlüğünün Sınırlandırılması 154
F. Karşılaştırmalı Hukukta Sendika Özgürlüğü 156
1. Federal Alman Anayasası 156
2. Fransa Anayasası 158
3. İtalya Anayasası 159
4. Portekiz Anayasası 160
5. İspanya Anayasası 162
II. ÇALIŞMA MEVZUATINDA SENDİKA ÜYELİK GÜVENCESİ 164
A. 6356 Sayılı Kanunda Düzenlenen Güvenceler 164
1. Sendika Özgürlüğünün Güvencesi 164
a. İşe Almada Güvence 164
b. İş İlişkisinin Devamı Esnasında Güvence 167
c. İşe Son Vermede Güvence 169
i. İşe İade Davası ve Sendikal Tazminat 171
ii. İspat Yükü 174
d. Sendikal tazminat 177
2. İşçi Kuruluşu Yöneticiliğinin Güvencesi 180
a. Yöneticilik Güvencesinin Kapsamı 180
b. Yöneticinin İş Sözleşmesinin Askıda Sayılması 182
c. Yöneticinin Kendisinin İş Sözleşmesini Feshetmesi 184
d. Yöneticilik Görevinin Sona Ermesi ve Hukuki Sonuçları 185
i. Kanunda Düzenlenen Sebeplerle Sona Ermesi ve
Hukuki Sonuçları 185
ii. Kanunda Düzenlenmeyen Sebeplerle Sona Ermesi ve
Hukuki Sonuçları 190
3. İşyeri Sendika Temsilciliğinin Güvencesi 191
a. Temsilcinin İş Sözleşmesinin Feshine Karşı Güvence 191
b. Temsilcinin İşyerinin ve İşinin Değiştirilmesine Karşı
Güvence 197
B. 4688 Sayılı Kanunda Düzenlenen Güvenceler 199
1. Kamu Görevlileri Sendikaları Üyeliğinin Güvencesi 199
2. Kamu Görevlileri Sendikaları Yöneticilerinin Güvencesi 201
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ULUSLARARASI HUKUKTA SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜ
I. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER BELGELERİ 205
A. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi 205
B. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi 207
C. Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi 210
II. AVRUPA KONSEYİ SÖZLEŞMELERİ 212
A. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 212
B. Avrupa Sosyal Şartı 215
III. UÇÖ SÖZLEŞMELER İ 219
A. UÇÖ Anayasası ve Philadelphia Bildirgesi 219
B. 11 Sayılı Tarım İşçilerinin Dernek Kurma ve Birleşme Haklarına
Dair Sözleşme 221
C. 87 Sayılı Sendika Özgürlüğü ve Örgütlenme Hakkının Korunması
Sözleşmesi 222
D. 98 Sayılı Örgütlenme ve Toplu Pazarlık Hakkı Sözleşmesi 225
E. 135 Sayılı İşletmelerde İşçi Temsilcilerinin Korunması ve Onlara
Sağlanacak Kolaylıklara İlişkin Sözleşme 228
F. 141 Sayılı Kırsal Kesim Çalışan Örgütleri Sözleşmesi 229
G. 151 Sayılı Kamu Hizmetinde Teşkilatlanma Hakkının Korunması ve
İstihdam Şartlarının Tespiti Usullerine İlişkin Sözleşme 230
H. 158 Sayılı Hizmet İlişkisine İşveren Tarafından Son Verilmesi
Hakkında Sözleşme 233
IV. AVRUPA BİRLİĞİ BELGELERİ 234
A. Çalışanların Temel Sosyal Hakları Topluluk Şartı 234
B. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı 236
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ATİPİK ÇALIŞMA İLİŞKİLERİNDE SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜ
I. ATİPİK (ESNEK) İŞ SÖZLEŞMELERİ KAVRAMI 239
II. ATİPİK (ESNEK) ÇALIŞMANIN ORTAYA ÇIKIŞI 240
III. ATİPİK (ESNEK) ÇALIŞMA TÜRLERİ 241
A. Fonksiyonel Esneklik 241
B. Sayısal Esneklik 242
C. Ücret Esnekliği 243
D. Uzaklaştırma Stratejileri 244
E. Çalışma Süresi Esnekliği 244
F. Güvenceli Esneklik 245
IV. ATİPİK (ESNEK) SÖZLEŞMELER 248
A. İş Kanununda Düzenlenen Atipik (Esnek) Sözleşmeler 248
1. Belirli Süreli Sözleşmeler 248
a. Tanım 248
b. Süreye Bağlanması 248
c. Objektif Koşullarla Sınırlanması 249
d. Yasadan Kaynaklanan Belirli Süreli İş Sözleşmeleri 251
2. Kısmi Süreli Sözleşmeler 252
a. Çağrı Üzerine Çalışma 257
3. Uzaktan Çalışma 259
a. Evde Çalışma 261
b. Tele Çalışma 264
i. Evde Büro 265
ii. Uydu Büro 265
iii. Komşu Büro 266
iv. Gezici Büro 266
4. Geçici İş İlişkisi 267
a. Meslek Edinilmiş Geçici İş İlişkisi 267
b. Meslek Edinilmemiş Geçici İş İlişkisi 273
5. Pazarlamacılık Sözleşmesi 276
6. Deneme Süreli Sözleşmeler 279
7. Denkleştirme (Yoğunlaştırılmış İş Haftası) 282
8. Mevsimlik İş Sözleşmeleri 286
9. Alt İşveren Sözleşmeleri 289
10. Takım Sözleşmeleri 292
B. İş Kanununda Açıkça Düzenlenmeyen Atipik (Esnek) Sözleşmeler 294
1. İş Hukukunda İş Sözleşmesinin Türünü Belirleme Serbestisi 294
2. Platform Temelli Çalışmalar 295
a. Platform Kavramı ve Sınıflandırılması 295
b. Platform Çalışma Kavramı ve Çeşitleri 298
i. Platform Çalışma Kavramı 298
ii. Platform Çalışma Çeşitleri 299
c. Platform Çalışmanın Tarafları 301
d. Platform Çalışanları ve Örgütlenme Sorunları 305
e. Platform Çalışanları İle İlgili Girişimler–Ülke Örnekleri 307
i. İngiltere 307
ii. Almanya 311
iii. Fransa 315
iv. İtalya 317
v. İspanya 321
3. İş Paylaşımı (Job Sharing) 325
4. Kayan İş Süresi 327
a. Basit Kayan İş Süresi Modeli 329
b. Vasıflı Kayan İş Süresi Modeli 329
i. Çekirdek Sürenin Bulunduğu Vasıflı Kayan İş Süreleri 330
ii. Çekirdek Sürenin Bulunmadığı Vasıflı Kayan İş Süreleri 330
5. Sıfır Saat Sözleşmeleri 331
6. Portföy Çalışma 337
7. Kupon Temelli Çalışma 340
a. Kupon Temelli Çalışma Kavramı 340
b. Farklı Ülkelerde Uygulama Örnekleri 343
i. Belçika 343
ii. İtalya 345
iii. Fransa 347
iv. Avusturya 349
v. Yunanistan 351
vi. Litvanya 352
V. ATİPİK İŞ SÖZLEŞMELERİ İLE ÇALIŞAN İŞÇİLERİN SENDİKA
ÜYELİĞİNİN KOŞULLARI, KAZANILMASI VE SONA ERMESİ 353
A. Atipik Çalışanların Sendika Üyeliğini Zorlaştıran Etkenler 355
B. Atipik Çalışanlar ve Sendikalar–Ülke Örnekleri 357
1. Almanya 357
2. Hollanda 359
3. İtalya 362
4. Danimarka 363
5. İspanya 364
VI. ATİPİK İŞ SÖZLEŞMELERİ İLE ÇALIŞAN İŞÇİLERİN ÜYELİĞİNDE FİİLİ DURUM 366
SONUÇ 369
KAYNAKÇA 379 |