İÇİNDEKİLER
Sunuş 5 Önsöz 7 GİRİŞ 17 1. BÖLÜM SOSYAL TEORİDEKİ ÇATIŞMACI VE İŞLEVSELCİ TEORİLER BAĞLAMINDA İKTİDAR VE İKTİDAR ÖZNESİ OLARAK HALKLA İLİŞKİLER MODELLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ 1.1. SOSYAL TEORİDEKİ İKTİDAR TARTIŞMALARI 21 1.1.1. Asimetrik İktidar ve Asimetrik İktidar Tartışmaları 27 1.1.1.1. Asimetrik İktidar Tartışmaları 28 1.1.1.1.1. Karl Marx 28 1.1.1.1.2. Friedrich Nietzsche 32 1.1.1.1.3. Max Weber 35 1.1.1.1.4. Michel Foucault 38 1.1.1.1.5. Louis Althusser 41 1.1.1.1.6. Pierre Bourdieu 43 1.1.2. Simetrik İktidar ve Simetrik İktidar Tartışmaları 46 1.1.2.1. Simetrik İktidar Tartışmaları 47 1.1.2.1.1. Emile Durkheim 47 1.1.2.1.2. Hannah Arendt 49 1.1.2.1.3. Talcott Parsons 50 1.1.2.1.4. Niklas Luhmann 51 1.1.2.1.5. Anthony Giddens 54 1.1.3. İktidarın Araçları 55 1.1.3.1. Bilgi 55 1.1.3.2. İdeoloji 58 1.1.3.3. Söylem 60 1.1.3.4. Şiddet 62 1.1.3.5. Sermaye 65 1.2. HALKLA İLİŞKİLER 67 1.3. HALKLA İLİŞKİLER VE İKTİDAR BAĞLANTISI 68 1.4. İKTİDAR ÇEŞİTLERİ BAĞLAMINDA HALKLA İLİŞKİLER MODELLERİNİN ANALİZİ 73 1.4.1. Asimetrik Halkla İlişkiler 73 1.4.2. Simetrik Halkla İlişkiler 77 2. BÖLÜM İKTİDAR KAVRAMI VE İKTİDAR ARAÇLARI BAĞLAMINDA CUMHURİYET ÖNCESİ DÖNEM’DEN ÇOK PARTİLİ DÖNEM’E TÜRKİYE’DE HALKLA İLİŞKİLER UYGULAMALARI 2.1. CUMHURİYET ÖNCESİ SİYÂSÎ, EKONOMİK VE SOSYAL DURUM GENEL DEĞERLENDİRME 83 2.2. Cumhuriyet Öncesi Halkla İlişkiler Uygulamaları 86 2.2.1. Eski Türk Devletleri’nde Halkla İlişkiler Uygulamaları 87 2.2.2. Osmanlı Dönemi Halkla İlişkiler Uygulamaları 89 2.2.2.1 Kamuda Halkla İlişkiler Uygulamaları 89 2.2.2.2. Özel Sektör Halkla İlişkiler Uygulamaları 97 2.2.3. Milli Mücadele Dönemi Halkla İlişkiler Uygulamaları 99 2.3. CUMHURİYET’İN İLANI’NDAN ÇOK PARTİLİ DÖNEM’E SİYÂSÎ, EKONOMİK VE SOSYAL DURUM GENEL DEĞERLENDİRME 102 2.3.1. Cumhuriyet’in İlanı’ndan Çok Partili Dönem’e (1923-1945) Halkla İlişkiler Uygulamaları 106 2.3.1.1. Kamuda Halkla İlişkiler Uygulamaları 107 2.3.1.1.1. Cumhuriyet Dönemi Devrimler 108 2.3.1.1.1.1. Saltanatın Kaldırılması 109 2.3.1.1.1.2. Cumhuriyet’in İlanı 109 2.3.1.1.1.3. Halifeliğin Kaldırılması 110 2.3.1.1.1.4. Şapka ve Kıyafet Devrimi 111 2.3.1.1.1.5. Harf Devrimi 114 2.3.1.1.1.6. Kadınlara Siyasal Hakların Tanınması 119 2.3.1.1.1.7. Halkevleri 121 2.3.1.1.2. Halkla İlişkiler Uygulamaları Olarak Kamu’nun Yaptığı ve Yönlendirdiği Sergi ve Kongreler 1 2 4 2.3.1.1.2.1. İzmir İktisat Kongresi (1923) ve Yerli Malları Sergisi 124 2.3.1.1.2.2. Uluslararası Ticaret Sergisi 12 5 2.3.1.1.2.3. Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti ve Kampanyaları 126 2.3.1.1.2.3.1. 1930’lardaki Yerli Ürün Sergileri ve Kongreler 131 2.3.1.1.2.3.1.1. Milli Sanayi ve Numune Sergisi ve Sanayi Kongresi 132 2.3.1.1.2.3.1.2. Ziraat Teknik Sergisi 138 2.3.1.1.2.3.1.3. İkinci Milli Sanayi Sergisi 138 2.3.1.1.2.3.1.4. On Yıl İktisat Sergisi 138 2.3.1.1.3. Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Halkla İlişkiler Uygulamaları 140 2.3.1.1.3.1. Sümerbank 140 2.3.1.1.3.2. Sümerbank Nazilli Basma Fabrikası 141 2.3.1.1.3.3. Kayseri Pamuklu Sanayi Müessesi 142 2.3.1.1.3.4. Karabük Demir Çelik İşletmeleri 143 2.3.1.1.3.5. Eskişehir ve Sivas Cer Atölyeleri 144 2.3.1.1.4. Türk Seyyahin Cemiyeti 144 2.3.1.2. Özel Sektör Halkla İlişkiler Uygulamaları 145 2.3.1.2.1. İş Bankası 145 2.3.1.2.2. Singer Dikiş Makinesi 150 2.3.1.2.3. Hacı Bekir Lokumu 151 2.3.1.2.4. Kutulu ve Markalı İlk Zeytinyağı Kristal 151 2.3.1.2.5. Broderi Narin 152 2.3.1.2.6. Nestle 152 2.3.1.2.7. Alevli Züccaciye 152 2.3.1.2.8. Necip Akar 153 2.3.1.2.9. Egebank 154 3. BÖLÜM İKTİDAR KAVRAMI VE İKTİDAR ARAÇLARI BAĞLAMINDA ÇOK PARTİLİ DÖNEM’DEN 2000 YILI’NA TÜRKİYE’DE HALKLA İLİŞKİLER UYGULAMALARI 3.1. 1946-1960 Yılları Siyâsî, Ekonomik ve Sosyal Durum Genel Değerlendirme 157 3.2. 1946-1960 Yılları Halkla İlişkiler Uygulamaları 160 3.2.1. Kamuda Halkla İlişkiler Uygulamaları 161 3.2.2. Özel Sektör Halkla İlişkiler Uygulamaları 162 3.2.2.1. Unilever (Sana) 162 3.2.2.2. Eczacıbaşı 164 3.2.2.2.1. İpana 164 3.2.2.3. Necip Akar 165 3.2.2.4. Kazova Triko 165 3.2.2.5. İş Bankası 166 3.2.2.6. Demirbank 167 3.3. 1961-1980 YILLARI SİYÂSÎ, EKONOMİK VE SOSYAL DURUM GENEL DEĞERLENDİRME 169 3.4. 1961-1980 Yılları Halkla İlişkiler Uygulamaları 170 3.4.1. Kamuda Halkla İlişkiler Uygulamaları 173 3.4.2. Özel Sektör Halkla İlişkiler Uygulamaları 178 3.4.2.1. Eczacıbaşı Spor Kulübü 178 3.4.2.1.1. İstanbul Kültür Sanat Vakfı 179 3.4.2.2. Koç Holding 179 3.4.2.2.1. Vehbi Koç Vakfı 180 3.4.2.2.2. Arçelik 181 3.4.2.3. Sabancı Holding 182 3.4.2.3.1. Hacı Ömer Sabancı Vakfı 183 3.4.2.4. Alarko Holding 183 3.4.2.5. Zeki Başeskioğlu 184 3.4.2.6. Anadolu Grubu 184 3.4.2.6.1. Anadolu Grubu Vakfı 184 3.4.2.6.2. Efes 185 3.4.2.7. Eti 185 3.4.2.8. Dyo 186 3.4.2.9. Kale Kilit 186 3.4.2.10. İş Bankası 186 3.5. 1981-2000 Yılları Siyâsî, Ekonomik ve Sosyal Durum Genel Değerlendirme 190 3.6. 1981-2000 Yılları Halkla İlişkiler Uygulamaları 193 3.6.1. Kamuda Halkla İlişkiler Uygulamaları 195 3.6.1.1. Tarım Satış Kooperatifleri Birliği(TARİŞ) 198 3.6.1.2. Türk Eximbank 10.Yıl Kutlama Etkinlikleri 199 3.6.1.3. Aspendos Uluslar arası Opera ve Bale Festivali Projesi 200 3.6.2. Özel Sektör Halkla İlişkiler Uygulamaları 200 3.6.2.1. Philip Morris ve Sabancı Holding Kanuni Sultan Süleyman Çağı Sergisi 201 3.6.2.2. Borusan Otomotiv 201 3.6.2.3. Boyner Holding 202 3.6.2.4.Eczacıbaşı Holding Vitra Seramik Sanat Atölyesi 203 3.6.2.4.1. İstanbul Kültür Sanat Vakfı 203 3.6.2.5. Hacı Ömer Sabancı Vakfı 203 3.6.2.6. Koç Vakfı 204 3.6.2.7. Zorlu Holding 205 3.6.2.8. Kartal Makarna 205 3.6.2.9. Çanakkale Seramik 206 3.6.2.10. Yaşar Holding 206 3.6.2.10.1. Dyo 207 3.6.2.11. Kale Kilit 207 3.6.2.12. Migros 208 3.6.2.13. Elginkan Topluluğu 208 3.6.2.14. Şişecam 208 3.6.2.15. Mensucat Santral Anne Çocuk Eğitim Programı 209 3.6.2.16. Unilever/Becel Lansmanı 210 3.6.2.17. Unilever/ Rama Margarin/İzmir Kuş Cenneti Rama Cansuyu Projesi 212 3.6.2.18. Unilever/Komili ve Akdeniz Beslenme Kültürü 213 3.6.2.19. Unilever/Rama Lezzetin Öyküsü Sergisi 214 3.6.2.20. MarSa/Luna Margarin 215 3.6.2.21. Sabancı Holding Halka Açılma Kampanyası 216 3.6.2.21.1. Altın Harfler Sakıp Sabancı Koleksiyonu’ndan Osmanlı Hat Sanatı Amerika Sergileri 217 3.6.2.22. Stefanel Türkiye/ Yaşadığı Çevreyi Koruyan Stefanel Çocukları 218 3.6.2.23.Borusan Holding/ Borusan Kültür ve Sanat Merkezi 218 3.6.2.24. Opel Astra Kriz İletişimi 219 3.6.2.25. Besan Besin Sanayi Geleneksel Toptancılar Gecesi ve Ekspress Çorba Tanıtımı 219 3.6.2.26. HalkYaşam Sigorta/ İlk Yardım İçin İlk Adım Kampanyası 220 3.6.2.27. Şark Hayat Sigorta/Koç Allianz Hayat Sigorta 220 3.6.2.27.1. Şark Hayat Sigorta Büyüyen Galatasaraylı Projesi 221 3.6.2.28. Koç Allianz Hayat Sigorta Yaşlılar Kampanyası 221 3.6.2.29. Siemens 222 3.6.2.30. Sweet’n Low Lansmanı 223 3.6.2.31. Nestle-Mis Süt 223 3.6.2.32. Öztiryakiler Festival Projesi 224 3.6.2.33. Visa İnternational Türkiye Sponsorluk Etkinliği 225 3.6.2.34. Gedik Menkul Değerler Denizli Basın Turu 225 3.6.2.35. Europay İnternational/Mastercard /Çağdaş Kart Projesi 225 3.6.2.35.1. Europay İnternational/Mastercard/Fransa 98 Dünya Kupası 226 3.6.2.36. Berdan Tekstil Sponsorluk Etkinliği 226 3.6.2.37. De Beers Aşkın Gücü Sergisi 227 3.6.2.37.1. De Beers Çağdaş Pırlanta Tasarım Yarışması ve Beyaz Düşler ve Pırlantalar Etkinliği 228 3.6.2.38. World Gold Council(WGC ), Gold Trends’99 Altın Takı ve Altında Tasarım Yarışması 228 3.6.2.39. İsrail Elmas Enstitüsü’nün Türk Kuyumcu Sektörü İle Tanıştırılması Etkinliği 229 3.6.2.40. Oriflame Türkiye’nin En Başarılı Kadınları Projesi 229 3.6.2.41. Unilever/ Cif Temizlik Treni Projesi 230 3.6.2.41.1. Unilever/ Cif Geçmişin Işıltısı Gelecekte de Parlasın Projesi 231 3.6.2.42. Sabancı/Mitsubishi Carisma Otomobilleri’nin Türkiye Lansmanı 231 3.6.2.43. Microsoft Türkiye Bilgiye Yolculuk Turu Projesi 231 3.6.2.44. List 2000 Bilişim Teknolojileri’nin Lansmanı 232 3.6.2.45. Chıvas Regal Başaran Türkiye Özel Ödülü Projesi 232 3.6.2.46. Alarko Holding 233 3.6.2.47. Swissotel-The Bosphorus Viyana Opera Balosu Projesi 234 3.6.2.48. İsviçre Ticaret Odası Derneği, İsviçre…İsviçre’97 Projesi 235 3.6.2.49. TEMA Erozyonla Mücadele Haftası Projesi 235 3.6.2.50. Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Cumhuriyet Sergisi 236 3.6.2.51. Koç Holding/Aygaz Ev Kazalarına Karşı Uyarıyor Projesi 236 3.6.2.52. Efes 238 3.6.2.53. Dedeman Holding 239 3.6.2.54. Egebank 240 3.6.2.55. Demirbank 240 3.6.2.56. İş Bankası 243 3.6.2.57. Fa Fantastik Tour’98 Projesi 244 3.6.2.58. Viking Kağıt Lily ve Senso Temizlik Kağıtları Tüketici Kampanyası 244 3.6.2.59. Akzo Nobel Kemipol Yaz Kampanyası 245 4. BÖLÜM TÜRKİYE’DEKİ HALKLA İLİŞKİLER UYGULAMALARININ TESPİTİNE YÖNELİK BİR UYGULAMA 4.1. ARAŞTIRMA VE YÖNTEM 247 4.1.1. Sorun 247 4.1.2. Amaç 247 4.1.3. Yöntem 248 4.1.3.1. Araştırma Modeli 248 4.1.3.2. Evren ve Örneklem 249 4.1.3.3. Veriler ve Toplanması 250 4.1.3.4. Verilerin Çözümü ve Yorumlanması 254 4.2. Bulgular 256 4.2.1 Araştırma Sonuçları 256 4.2.1.1. Belge Tarama 256 4.2.1.2. İçerik Analizi 258 4.2.1.2.1.Kurum Haberleri İçerik Analizi 258 4.2.1.2.1.1. Gazete Haber Dağılımları 258 4.2.1.2.1.2. Yıllara Göre Haber Dağılımları 258 4.2.1.2.1.3. Yirmi Yıllık Periyotlarda Haber Dağılımları 259 4.2.1.2.1.4. Aylara Göre Haber Dağılımları 259 4.2.1.2.1.5. Sayfa Numaralarına Göre Haber Dağılımları 259 4.2.1.2.1.6. Ürün veya Hizmet Kategorisine Göre Haber Dağılımları 260 4.2.1.2.1.7. Sektörlere Göre Haber Dağılımları 260 4.2.1.2.1.8. Anakategorilere Göre Haber Dağılımları 261 4.2.1.2.1.9. Etkinlik Kategorisinin Unsurları 262 4.2.1.2.1.10. Toplantı Kategorisinin Unsurları 263 4.2.1.2.1.11. Açılış Kategorisinin Unsurları 264 4.2.1.2.1.12. Kutlama Kategorisinin Unsurları 265 4.2.1.2.1.13. Gelişme Kategorisinin Unsurları 265 4.2.1.2.1.14. Değişiklik Kategorisinin Unsurları 266 4.2.1.2.1.15. Ekonomik Kategorisinin Unsurları 266 4.2.1.2.1.16. Görüş Kategorisinin Unsurları 267 4.2.1.2.1.17. Ek Hizmet Kategorisinin Unsurları 267 4.2.1.2.1.18. Kampanya Kategorisinin Unsurları 268 4.2.1.2.1.19. Verilerin Çarpraz Karşılaştırılması 269 4.2.1.2.1.19.1. Yıllara Göre Sektörün Dağılımları 269 4.2.1.2.1.19.2. Yıllara Göre Ürün veya Hizmet Üreten Kurumların Dağılımları 272 4.2.1.2.1.19.3. Ürün veya Hizmete Göre Ana Kategorilerin Dağılımları 272 4.2.1.2.1.19.4. Ana Kategorilerin Yıllara Göre Dağılımları 274 4.2.1.2.1.19.5. Etkinlik Kategorilerinin Yıllara Göre Dağılımları 277 4.2.1.2.2. Kamu (Siyasal İktidar Aktörleri) Haberlerinin İçerik Analizi 279 4.2.1.2.2.1. Gazete Haber Dağılımları 280 4.2.1.2.2.2. Yirmi Yıllık Periyotlarda Haber Dağılımları 280 4.2.1.2.2.3. Aylara Göre Haber Dağılımları 280 4.2.1.2.2.4. Sayfa Numaralarına Göre Haber Dağılımları 280 4.2.1.2.2.5. Siyasal iktidar Aktörlerine Göre Haber Dağılımları 280 4.2.1.2.2.6. Anakategorilere Göre Haber Dağılımları 281 4.2.1.2.2.7. Etkinlik Kategorisinin Unsurları 281 4.2.1.2.2.8. Toplantı Kategorisinin Unsurları 282 4.2.1.2.2.9. Değişiklik Kategorisinin Unsurları 283 4.2.1.2.2.10. Ekonomik Kategorisinin Unsurları 283 4.2.1.2.2.11. Ek Hizmet Kategorisinin Unsurları 284 4.2.1.2.2.12. Yayın Kategorisinin Unsurları 284 4.2.1.2.2.13. İç ve Dış Uygulama Kategorisinin Unsurları 285 4.2.1.2.2.14. Personel ve Üye Kategorisinin Unsurları 285 4.2.1.2.2.15. Gezi Kategorisinin Unsurları 286 4.2.1.2.2.16. Verilerin Çarpraz Karşılaştırılması 286 4.2.1.2.2.16.1. Yıllara Göre Siyasal İktidar Aktörleri 286 4.2.1.2.2.16.2. Siyasal İktidar Aktörlerine Göre Ana Kategorilerin Dağılımları 287 4.2.1.2.2.16.3. Yıllara Göre Ana Kategorilerin Dağılımları 289 4.2.1.2.2.16.4. Yıllara Göre Etkinlik Kategorilerinin Dağılımları 291 4.2.1.2.2.16.5. Siyasal İktidar Aktörlerinin Etkinlik Kategorilerine Göre Dağılımları 292 4.2.1.3. Derinlemesine Görüşme 292 4.2.1.4. Genel Nitel Sonuç ve Tartışma 296 SONUÇ 299 EKLER Ek 1: Basında Şapka Devrimi Örnek Haberler 313 EK 2: Kurumların Halkla İlişkiler Uygulamalarının Grunig ve Hunt’ın Ortaya Attığı Özellikler Üzerinden Tablolaştırılması 317 Kaynakça 339 Kavram Dizini 355 |