İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Teşekkür 5
Önsöz 7
Özet 9
Abstract 11
Kısaltmalar 21
Giriş 25
Birinci Bölüm
ULUSLARARASI YATIRIM HUKUKUNDA
KAVRAMLAR VE TEORİLER
I. KAVRAMSAL BOYUT 33
A. Yatırım 33
B. Yabancı Yatırım 39
C. Doğrudan Yabancı Yatırım 41
D. Yabancı Yatırımcı ve Yabancı Yatırımda Önemli Aktörler 44
1. Çok Uluslu Şirketler 47
2. Devlet Şirketleri 48
3. Varlık Fonları 49
4. Uluslararası Kuruluşlar 51
5. Sivil Toplum Kuruluşları 53
6. Kredi Derecelendirme Kuruluşları 54
II. YABANCI YATIRIM HUKUKUNUN KAYNAKLARI 55
III. ULUSLARARASI YABANCI YATIRIM HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ 58
A. Batı Sömürgeciliği Dönemi 59
B. Latin Amerika Devletlerinin Bağımsızlık Kazanması ve Calvo Doktrini 62
C. II. Dünya Savaşı Öncesi Dönem 65
D. II. Dünya Savaşı Sonrası Dönem 66
E. Liberalleşme ve Sovyetlerin Çöküşü Dönemi 69
F. 2000’li Yıllar ve 2008 Küresel Finansal Kriz Sonrası Dönem 70
IV. ULUSLARARASI TİCARET VE DOĞRUDAN YABANCI YATIRIM TEORİLERİ 72
A. Klasik Ticaret Teorisi (Mutlak Üstünlük Teorisi) 72
B. Faktör Oranı Teorisi 73
C. Teknolojik Fark Teorisi 73
D. Ürün Döngüsü Teorisi 73
E. Pazar Kusurları Teorisi 74
F. Uluslararası Üretim Teorisi 75
G. İçselleştirme Teorisi 75
V. YABANCI YATIRIMIN EKONOMİK ETKİLERİ HAKKINDA TEORİLER 75
A. Klasik Teori 76
B. Bağımlılık Teorisi 77
C. Orta Yol Çözümü 77
İkinci Bölüm
ULUSLARARASI YATIRIM HUKUKUNDA
DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMIN ÜLKEYE GİRİŞİ
I. YABANCI YATIRIMIN ÜLKEYE GİRİŞİ 81
A. Ülkeye Kabul, İş Kurma ve Pazara Erişim 83
B. Yatırımın Ülkeye Girişi 83
C. Ev Sahibi Devletin Yatırım Mevzuatına Uygunluk 86
II. YABANCI YATIRIMCIYA UYGULANACAK MUAMELE STANDARTLARI VE YATIRIM ORTAMI 87
A. Yabancı Yatırımcıya Uygulanacak Muamele Standartları 87
1. Adil ve Hakkaniyete Uygun Muamele (Fair and Equitable Treatment – FET) 88
2. En Çok Gözetilen Millet Muamelesi (Most Favored Nation Treatment – MFN) 93
3. Milli Muamele (National Treatment) 98
4. Asgari Muamele Standardı (Minimum Standard of Treatment) 101
5. Yabancı Yatırımın Keyfi veya Ayrımcı Tedbirlere Karşı Korunması 105
6. Hukuki Usullere Uygun Muamele 108
B. Yatırım Ortamı 109
1. Hukuki İstikrar Unsuru 111
a. İş Kurma 114
b. Yapı Ruhsatlarının Alınması 115
c. Elektriğe Erişim 116
d. Taşınmazların Kaydının Yapılması 116
e. Kredi Alınması 117
f. Azınlık Paylarının Korunması 117
g. Vergilerin Ödenmesi 117
h. Sınır–Aşan Ticaret Yapılması 118
i. Sözleşmelerin İcrası 118
j. Ödeme Aczinin Çözümlenmesi 120
k. İşçi İstihdam Etme 121
2. Ekonomik İstikrar Unsuru 121
3. Siyasi İstikrar Unsuru 125
4. Psikolojik Unsur 128
III. EV SAHİBİ DEVLETLERİN YABANCI YATIRIMLARI TEŞVİKİ VE DENETİMİ 129
A. Ev Sahibi Devletin Yabancı Yatırımlara Sağladığı Avantajlar 133
1. Kamulaştırmaya Karşı Güvence 133
2. Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü 138
a. Tahkim Kaydı (Arbitration Clause) 143
b. Hukuk Seçimi Kaydı (Choice of Law Clause) 144
c. İstikrar Kaydı (Stabilisation Clause) 147
3. Vergi ve Vergi Dışı Teşvikler 149
B. Ev Sahibi Devletin Yabancı Yatırımların Girişini Denetimi 150
1. Yabancı Yatırımın Girişinin Kontrolü 150
2. Yerel Ortaklık (Joint Venture) Şartları 152
3. Sermayeye İlişkin Şartlar 153
4. Çevrenin Korunmasına İlişkin Şartlar 155
5. Ekonomiye Katkı Sağlanmasına İlişkin Şartlar 156
6. İfa Şartları 157
Üçüncü Bölüm
DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMIN
TÜRKİYE’YE GİRİŞİNİN TÂBİ OLDUĞU ESASLAR
I. TÜRKİYE’NİN YABANCI SERMAYE İLE TANIŞMASI VE TARİHSEL SÜREÇ 159
A. Osmanlı İmparatorluğu Dönemi 160
B. Türkiye Cumhuriyeti Dönemi 163
II. YABANCI YATIRIMIN TÜRKİYE İÇİN ÖNEMİ 173
III. YABANCI YATIRIM HUKUKUNUN KAYNAKLARI 175
A. Doğrudan Yabancı Yatırımın Türkiye’ye Girişine İlişkin Düzenlemeler 176
1. Türkiye’de Yabancıların Hak ve Özgürlükleri 176
2. Türk Hukukunda Yabancıların Hak ve Özgürlüklerinin Belirlenmesinde Kabul Edilen Standartlar 179
3. Doğrudan Yabancı Yatırımlar Mevzuatı Kapsamında Görevli ve Yetkili Kurum 182
B. Türk Yabancı Yatırım Hukukuna Kaynaklık Eden Uluslararası Anlaşmalar 183
IV. YABANCI YATIRIMIN TÜRKİYE’YE GİRİŞİNE İLİŞKİN DÜZENLEMELER 189
A. Ulusal Düzenlemeler 189
1. Yabancıların Türkiye’ye Girişi 189
2. Yabancıların Türkiye’de İkameti 194
3. Yabancıların Türkiye’de Çalışması 199
a. Uluslararası İşgücü Kanunu’nda Yabancı Personelin Çalışma İzni Düzenlemesi 200
b. Turkuaz Kart 211
c. Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu’nda Yabancı Personelin Çalışma İzni Düzenlemesi 214
d. Serbest Bölgeler Kanunu’nda Yabancı Personelin Çalışma İzni Düzenlemesi 217
e. Yatırım Anlaşmalarında Yabancı Personelin İstihdamına İlişkin Düzenlemeler 219
4. Yabancıların Çalışmasının Belirli Koşula Bağlanması veya Yasak Olması 222
5. Türkiye’nin Yabancı Yatırımları Teşvik İçin Yaptığı Diğer Çalışmalar 225
a. Yabancı Yatırıma Verilen Teşvikler 225
b. Türk Vatandaşlığının Kazanılmasında Yabancı Yatırım 232
c. Türkiye’de Kamu Özel İşbirliği Modelleri 239
B. Uluslararası Düzenlemeler: Türkiye’nin Taraf Olduğu İkili Yatırım Anlaşmaları ve Model Yatırım Anlaşması Çalışmaları 245
1. Uluslararası Yatırım Anlaşmaları ve Unsurları 245
2. İkili Yatırım Antlaşmalarının Amacı 247
3. Giriş Bölümü 250
4. Tanımlar ve Kapsam 251
5. Muamele Standartları 252
6. Devletin Yasal Düzenleme Yapma Yetkisine Dair İstisnalar 255
7. İfa Şartları 256
8. Kamulaştırma ve Tazminat 258
9. Sermayenin Ülkeden Çıkarılması 259
10. Halefiyet 261
11. Uyuşmazlık Çözümü 262
12. Anlaşmanın Yürürlüğe Girmesi 266
13. İYA’larda Yer Alan Diğer Başlıklar 267
V. DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLARIN TÜRKİYE’YE GİRİŞİ 270
A. Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu’nda Yer Alan Yatırım Giriş Yöntemleri 272
B. Doğrudan Yabancı Yatırımcının Türkiye’de Şirket Kurması 274
1. Genel Çerçeve 274
2. Türkiye’de Kuruluşu İzne Tâbi Olan Şirketler 284
C. Doğrudan Yabancı Yatırımcının Türkiye’de Şube Açması 284
D. Doğrudan Yabancı Yatırımcının Türkiye’de İrtibat Ofisi Açması 287
E. Doğrudan Yabancı Yatırımcının Türkiye’de Mevcut Bir Şirkete Ortak Olması 289
F. Doğrudan Yabancı Yatırım Amacıyla Türkiye’ye Yabancı Sermayenin Girişi 290
G. Sektörel Düzenlemeler 293
1. Madencilik, Petrol ve Doğalgaz Sektörleri 295
2. Tarım ve Ormancılık Sektörleri 296
3. İmalat Sektörü 297
4. Telekomünikasyon Sektörü 297
5. Elektrik Sektörü 299
6. Bankacılık Sektörü 300
7. Sigortacılık Sektörü 301
8. Taşımacılık Sektörü 302
9. Medya Sektörü 304
10. İnşaat, Turizm ve Perakende Sektörleri 306
11. Sağlık ve Atık Yönetimi Sektörleri 308
12. Özel Güvenlik Sektörü 309
Dördüncü Bölüm
YATIRIM İZLEME SİSTEMİ VE
TÜRKİYE YATIRIM İZLEME SİSTEMİNİN OLUŞTURULMASI
I. TÜRKİYE’NİN YABANCI YATIRIM KONUSUNDAKİ AVANTAJLARI VE DEZAVANTAJLARI 311
A. Avantajları 311
1. İdari Kapasite 312
2. Hukuki Altyapı ve İktisadi İmkanlar 316
B. Dezavantajları 318
1. DYYK ve Yatırım İzleme Sistemi 319
2. Bürokratik ve Yargısal Prosedürler 320
3. Küresel Rekabet Edebilirlik 321
II. YATIRIM İZLEME SİSTEMİ 323
A. ABD Yatırım İzleme Sistemi 324
1. CFIUS’un Tarihçesi 324
2. DPA’nın Yapısı 327
3. CFIUS’un Yapısı 328
4. CFIUS’un İzleme Yetkisinde Olan İşlemler 330
5. Milli Güvenlik Risk Değerlendirmesinde Dikkate Alınan Hususlar 331
6. İşlem Taraflarının Gönüllü Bildirimi, İzleme Sürecinin Başlatılması ve Soruşturma Açılması 333
7. Milli Güvenlik Riski Olması Durumunda Alınabilecek Kararlar 334
B. Avrupa Birliği Yatırım İzleme Sistemi 336
1. AB Doğrudan Yabancı Yatırımların İzlenmesi Tüzüğü 340
2. Tanımlar ve Tüzüğün Kapsamı 341
3. İzleme Sisteminin Yapısı 342
4. Risk Değerlendirmesinde Dikkate Alınacak Hususlar 343
5. Tüzüğe İlişkin Raporlamalar 344
6. Doğrudan Yabancı Yatırımlara İlişkin Üye Devletler Arasındaki İşbirliği Mekanizması 344
C. Çin Yatırım İzleme Sistemi 347
1. Çin Yabancı Yatırım Kanunu Genel Hükümleri 350
2. Yatırım Yönetimi 352
3. Yabancı Yatırımcının Hukuki Sorumlulukları 354
4. Yabancı Yatırımın Teşvikine Dair Hükümler 355
5. Yabancı Yatırımın Korunmasına Dair Hükümler 357
6. Çin’e Yönelik Tedbirlere Karşı Atılacak Adımlar 359
D. Yatırım İzleme Sistemlerinde Güncel Gelişmeler 359
III. TÜRKİYE’DE YABANCI YATIRIMLARIN İZLENMESİ 364
A. Türkiye’de Yabancı Yatırımların Denetimi 364
B. Türkiye Yatırımları İzleme Sistemi 367
Sonuç 373
EKLER
EK – 1: TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN TARAF OLDUĞU YATIRIM ANLAŞMALARI 389
EK – 2: DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR KANUNU 394
EK – 3: DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİĞİ 398
EK – 4: DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİĞİ E–TUYS YATIRIMCI BİLGİLERİ 408
EK – 5: DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİĞİ E–TUYS ORTAKLIK LİSTESİ 409
EK – 6: DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİĞİ E–TUYS EK–1 DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR İÇİN FAALİYET BİLGİ FORMU 410
EK – 7: DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİĞİ E–TUYS EK–2 DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR İÇİN SERMAYE BİLGİ FORMU 411
EK – 8: DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİĞİ E–TUYS BAĞLI İŞTİRAKLERİ 412
EK – 9: DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİĞİ EK 4 413
EK – 10: DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİĞİ EK 6 414
EK – 11: DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİĞİ EK 7 415
EK – 12: 2644 SAYILI TAPU KANUNUNUN 36 NCI MADDESİ KAPSAMINDAKİ ŞİRKETLERİN VEYA İŞTİRAKLERİN TAŞINMAZ MÜLKİYETİ VE SINIRLI AYNİ HAK EDİNİMİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK EK 1 416
Kaynakça 417
Kavramlar Dizini 443 |