|
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar 17
Giriş 19
Birinci Bölüm
YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİNİN
KAVRAMSAL VE TARİHSEL TAHLİLİ
I. GENEL OLARAK 21
II. YASA VE YASAMAYA YÜKLENEN FARKLI ANLAMLARIN DÜŞÜNSEL TARİHÇESİ 23
A. Genel Olarak 23
B. İlk Uygar Topluluklarda Yasa ve Yasamaya İlişkin Başlıca Düşünceler 23
1. Mezopotamya’nın Kadim Yasaları ve Yasama 23
2. Eski Türk Düşünce Dünyasında Yasa ve Yasama Kavramları 24
3. Eski Çin Düşünce Dünyasında Yasa ve Yasama 26
C. Eski Yunan’da Yasa ve Yasamaya İlişkin Başlıca Düşünceler 27
1. Kahramanlık Çağı – Homeros Destanları 27
2. Hâkimler 28
3. Pisagorculuk ve Sofistik Düşünce Dönemi 28
4. Sokrates 30
5. Platon (Eflatun) 31
6. Sofokles 33
7. Tukididis: Perikles’in Cenaze Söylevi 33
8. Aristoteles 34
9. Helenistik Dönem Düşünce Akımları 35
a. Epikürcü Okul 35
b. Stoa Okulu 36
D. Roma’da Yasa ve Yasamaya İlişkin Başlıca Düşünceler 37
1. Polybios 37
2. Cicero 39
3. Seneca 40
E. Orta Çağ Avrupası Fikir Dünyasında Yasa ve Yasama Konusundaki Başlıca Düşünceler 41
1. Ruhani Yasanın Üstünlüğünü Savunanlar 41
2. Beşerî Yasanın Üstünlüğünü Savunanlar 43
3. İslam Dünyasının Orta Çağ Avrupa Düşüncesine Katkısı 46
F. Yeni Çağ Avrupası Fikir Dünyasında Yasa ve Yasama Konusundaki Başlıca Düşünceler 48
1. Yasanın Üstünlüğünü Savunan Görüşler 49
2. Egemenin Üstünlüğünü Savunan Bodin 58
G. Yakın Çağ Avrupası Fikir Dünyasında Yasa ve Yasama Konusundaki Başlıca Düşünceler 61
1. Ferdiyetçi ve Liberal Görüşlerde Yasa ve Yasama 62
2. Ferdiyetçi ve Liberal Yaklaşıma Karşı Görüşlerde Yasa ve Yasama 69
H. Yasa ve Yasama Kavramları Üzerine Kısa Bir Değerlendirme 74
II. YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİNİN ORTAYA ÇIKIŞI 76
A. Genel Olarak 76
B. Yasama Erkinin Kullanımındaki Evrilme 76
1. İlk Uygulamalarda Yasama Erkinin Durumu 76
2. Roma’da Yasama Erki Konusunda Yaşanan Değişim 77
a. Krallık Devri 77
b. Cumhuriyet Devri 78
c. İlk İmparatorluk ve Son İmparatorluk Devirleri 78
d. Roma’da Yasamanın Durumu Üzerine Kısa Bir Değerlendirme 80
3. İngiltere’de Yasama Erki Konusunda Yaşanan Değişim 81
a. İngiltere’nin Temsilsiz Aristokratik Meclisleri 81
b. Temsil Kurumunun Ortaya Çıkışı ve Demokratikleşmeye Başlayan Tek Meclis 82
c. Temsil Kurumunun Olgunlaşması ve İngiliz Parlamentosunun Ortaya Çıkışı 83
C. Bir Statü Olarak Yasama Meclisi Üyeliğinin Doğuşu ve Dönüşümü 84
1. Parlamentoda Avam Kamarasının Yükseliş Süreci ve Lordluk Statüsünün Ortaya Çıkışı 84
2. Durağan Dönem: Avam Kamarasının Kısmi Gelişimi 86
3. İrsi Monarşiden Parlamenter Monarşiye Geçiş: Parlamentonun Tahta Çıkışı 87
4. Temsilde Adaletin Gelişimi: Demokratik Avam Kamarası 89
5. Yasama Meclisi Üyeliği Statüsünün Ortaya Çıkış Tarihi Üzerine 90
D. Yasama Meclisi Üyeliğinin Ortaya Çıkışı Üzerine Kısa Bir Değerlendirme 91
İkinci Bölüm
SEÇİLMİŞ UYGULAMALAR ÇERÇEVESİNDE
YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİ
I. İNGİLTERE’DE YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİ 93
A. Parlamento Kelimesinin Anlamı 93
B. Parlamentonun Başlıca Özellikleri 95
1. Yasamanın Üstünlüğü ya da Parlamentonun Üstünlüğü İlkesi 95
2. Çift Meclisli Yapı ile Yasamanın Yürütme Tarafından Denetimi 97
3. İki Partili Sistem 97
4. Avrupa Birliği Üyeliğinin Parlamentoya Etkisi 99
C. İngiltere’de Yasama Meclisi Üyeliği Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 100
1. Parlamento Üyeliği (Member of Parliament) Kavramının Sınırlı Kapsamı 100
2. Avam Kamarası Üyeliği (MP) Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 101
3. Lordlar Kamarası Üyeliği Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 104
D. Parlamenter İmtiyazlar 108
1. Parlamenter İmtiyazların Anlamı ve Amacı 108
2. Parlamenter İmtiyazların Çeşitleri ve Kapsamları 111
a. İfade Özgürlüğü: Yasama Sorumsuzluğu 111
b. Yakalama ve Tutuklamaya Karşı Koruma: Yasama Dokunulmazlığı 115
c. Parlamenter İmtiyazların İhlaline Karşı Öngörülen Başvuru Usulü 116
ca. Avam Kamarasındaki İmtiyaz İhlallerinin Değerlendirilmesi Usulü 117
cb. Lordlar Kamarasındaki İmtiyaz İhlallerinin Değerlendirilmesi Usulü 118
E. Yasama Meclisi Üyelerine İlişkin Davranış Kuralları 119
1. Avam Kamarası Üyelerine İlişkin Davranış Kuralları 119
2. Avam Kamarası Üyelerine İlişkin Davranış Kurallarının Denetimi 124
3. Lordlar Kamarası Üyelerine İlişkin Davranış Kuralları 126
4. Lordlar Kamarası Üyelerine İlişkin Davranış Kurallarının Denetimi 130
II. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ’NDE YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİ 132
A. Amerikan Anayasası ve Kongrenin Kısa Tarihçesi 132
1. Kuzey Amerika’daki İngiltere Üstünlüğü ve İlk Temsili Meclis 132
2. İngiltere ile Koloniler Arasındaki Gerilim 134
3. Bağımsızlık Mücadelesi ve Anayasanın Kabulü 135
B. Kongrenin Başlıca Özellikleri 139
1. Kabul Edilen Tasarı Doktrini (Enrolled Bill Doctrine) 139
2. Çift Meclisli Yapı 141
3. Yasama Erkinin Yürütme ve Yargı Erkleri Tarafından Denetlenmesi 143
C. Amerika Birleşik Devletleri’nde Kongre Üyeliği Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 144
1. Temsilciler Meclisi Üyeliği Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 144
2. Senato Üyeliği Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 147
D. Yasama Bağışıklıkları 149
E. Kongre Üyelerine İlişkin Davranış Kuralları 150
1. Temsilciler Meclisi Üyelerine İlişkin Davranış Kuralları 150
2. Temsilciler Meclisi Üyelerine İlişkin Davranış Kurallarının Denetimi 154
3. Senato Üyelerine İlişkin Davranış Kuralları 155
4. Senato Üyelerine İlişkin Davranış Kurallarının Denetimi 158
III. FRANSA’DA YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİ 160
A. Fransız Yasama Meclisinin Kısa Tarihçesi 160
1. 1789 Öncesi: Bir Danışma Meclisi Olarak Etats–Généraux 160
2. Ulusal Bir Meclis Arayışına Neden Olan Sosyal, Ekonomik ve Siyasal Olgular 162
3. Temsili Niteliği Haiz Ulusal Kurucu Meclisin Doğuşu 164
4. Beşinci Cumhuriyete Kadar Fransız Anayasaları ile Kurulan Yasama Meclislerinin Genel Özellikleri 165
B. Fransız Yasama Meclisinin Başlıca Özellikleri 171
1. Çift Meclisli Yapı 172
2. Paylaşılmış ve Sınırlandırılmış Yasama Yetkisi 173
3. Zayıflatılmış Yasama Meclisi 175
4. Halk Egemenliği ile Millet Egemenliği Anlayışlarının Bütünleşmesi 176
C. Fransız Yasama Meclisi Üyeliği Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 179
1. Millet Meclisi Üyeliği Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 179
2. Senato Üyeliği Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 181
D. Yasama Bağışıklıkları 183
E. Parlamento Üyelerine İlişkin Davranış Kuralları 185
1. Milletvekillerine İlişkin Davranış Kuralları 185
2. Senatörlere İlişkin Davranış Kuralları 188
3. Yasama Meclisi Üyelerine İlişkin Davranış Kurallarının Denetlenmesi 188
IV. ALMANYA’DA YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİ 189
A. Alman Yasama Meclisinin Kısa Tarihçesi 189
1. Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu Dönemi: Diet (Reichstag) 189
2. Alman Konfederasyonu Dönemi: Landtage 190
3. İlk Alman Parlamentosu: Frankfurt Ulusal Meclisi 191
4. İmparatorluk Dönemi Yasama Meclisi: Reichstag 192
5. Demokratik Reichstagın Doğuşu ve Yok Oluşu 193
6. İkinci Dünya Savaşı Sonrası Cari Anayasal Düzene Geçiş 195
B. Alman Yasama Meclisinin Başlıca Özellikleri 196
1. Çift Meclisli Yapı 196
2. Paylaşılmış ve Sınırlandırılmış Yasama Yetkisi 197
3. Çok Partili Yasama Meclisi 198
C. Alman Yasama Meclisi Üyeliği Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 199
1. Bundestag Üyeliğinin Kazanılması ve Kaybedilmesi 199
2. Bundesrat Üyeliğinin Kazanılması ve Kaybedilmesi 202
D. Yasama Bağışıklıkları 203
E. Yasama Meclisi Üyelerine İlişkin Davranış Kurallarının Kapsam ve Denetimi 204
V. AVRUPA BİRLİĞİ’NDE YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİ 207
A. Avrupa Parlamentosunun Kısa Tarihçesi 207
B. Avrupa Parlamentosunun Başlıca Özellikleri 209
1. Sui Generis Yapı ve Orantılı Temsil 209
2. Dürüst İşbirliği, Kurumsal Denge ve Özerklik İlkeleri 210
3. Zamanla Gelişen Demokratik Yapı ve Genişleyen Yetki Alanı 212
C. Avrupa Parlamentosu Üyeliğinin Kazanılması ve Kaybedilmesi 213
D. Yasama Bağışıklıkları 215
E. Avrupa Parlamentosu Üyelerine İlişkin Davranış Kurallarının Kapsamı ve Denetimi 218
1. Davranış Kurallarının Kapsamı 218
2. Davranış Kurallarının Denetimi 222
Üçüncü Bölüm
TÜRKİYE’DE YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİ
I. TÜRKİYE’DE YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİNİN TARİHSEL TEMELLERİ 225
A. Osmanlı’da Beşerî Yasama Anlayışının Ortaya Çıkışı 225
B. Padişahın Mutlak Egemenliğinden Meşrutiyet Rejimine Doğru İlk Anayasal Belge: Sened–i İttifak 226
C. Tanzimat Dönemi: Osmanlı’nın Temsili Meclisleri 229
D. Osmanlı’da Meşrutiyet Rejimine Geçiş: 1876 Kanun–u Esasî 232
II. 1876 KANUN–U ESASÎ DÖNEMİNDE YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİ 234
A. Genel Olarak 234
B. Yasama Meclisi Üyeliğinin Kazanılması ve Kaybedilmesi 235
C. Yasama Bağışıklıkları 238
D. Yasama Meclisi Üyelerine İlişkin Davranış Kurallarının Kapsam ve Denetimi 239
1. Genel Olarak 239
2. Heyet–i Mebusan Nizamnâme–i Dâhilîsi (1877) 240
3. Heyet–i Ayan Nizamnâme–i Dâhilîsi (1877) 241
E. 1909 Anayasa Değişiklikleri ve Yasama Meclisi Üyeliği 242
III. 1921 ANAYASASI DÖNEMİNDE YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİ 247
A. Türkiye Büyük Millet Meclisinin Kurulması 247
B. Büyük Millet Meclisi İcra Vekillerinin Sureti İntihabına Dair Kanun 248
C. Milletvekillerinin Hak ve Ödevlerine İlişkin Bir Düzenleme: Nisabı Müzakere Kanunu 249
D. Birinci Meclisin Türk Anayasal Düzeni Bakımından Taşıdığı Önem 251
E. 1921 Teşkilât–ı Esâsiye Kanununun Kabulü Sonrasında Yasama Meclisi Üyeliği Konusunda Yaşanan Değişiklikler 252
IV. 1924 ANAYASASI DÖNEMİNDE YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİ 255
A. 1924 Anayasasının Kabulü ve İkinci Meclisin Kurucu Niteliği 255
B. 1924 Anayasası Kapsamında Meclisin Genel Nitelikleri 256
C. Milletvekilliği Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 259
1. Anayasa ile Kanun Arasındaki Uyumsuzluk 259
2. Konuya Dair Mevzuat Değişiklikleri 260
3. Milletvekili Seçilebilme Şartları 262
4. Milletvekilliğini Sona Erdiren Haller 263
D. Yasama Bağışıklıkları 264
E. Milletvekillerine İlişkin Davranış Kurallarının Kapsamı ve Denetimi 266
1. Anayasa Kapsamında 266
2. 2 Mayıs 1927 tarihli TBMM Dâhilî Nizamnamesi Kapsamında 267
V. 1961 ANAYASASI DÖNEMİNDE YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİ 269
A. 1961 Anayasasının Kabulünün Kısa Tarihçesi 269
1. 27 Mayıs 1960 Müdahalesi 269
2. İntikal Döneminde İktidar 270
3. Kurucu Meclis ve Anayasanın Kabulü 271
B. 1961 Anayasası Kapsamında Yasama Meclisinin Genel Nitelikleri 272
C. Yasama Meclisi Üyeliği Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 274
1. Millet Meclisi Üyeliğinin Kazanılması ve Kaybedilmesi 275
2. Cumhuriyet Senatosu Üyeliğinin Kazanılması ve Kaybedilmesi 278
D. Yasama Bağışıklıkları 280
E. TBMM Üyelerine İlişkin Davranış Kurallarının Kapsam ve Denetimi 282
1. Genel Olarak 282
2. Millet Meclisi Üyeleri Bakımından 283
3. Cumhuriyet Senatosu Üyeleri Bakımından 285
VI. 1982 ANAYASASI DÖNEMİNDE YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİ 286
A. 1982 Anayasasının Kabulü ve TBMM’nin Değişen Niteliği 286
1. 12 Eylül 1980 Askeri Müdahalesi ve Milli Güvenlik Konseyi Dönemi 286
2. Kurucu Meclis Dönemi 288
3. Yeni TBMM’nin Temel Nitelikleri 289
B. Milletvekilliği Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 290
1. Seçme ve Seçilebilme Şartları 290
2. Milletvekilliğinin Sona Erme Halleri 297
C. Yasama Bağışıklıkları 306
1. Yasama Sorumsuzluğu 306
2. Yasama Dokunulmazlığı 309
D. Milletvekillerine İlişkin Davranış Kurallarının Kapsamı ve Denetimi 313
1. Ant (Yemin) Metni 313
2. TBMM İçtüzüğü Kapsamında Yer Alan Disiplin Kuralları 314
3. Mevzuatta Yer Alan Sair Davranış Kuralları 316
4. Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyeliği Etik Kanunu Teklifi Üzerine Kısa Bir Değerlendirme 319
E. TBMM Üyelerine Sağlanan Mali İmkânlar 322
Sonuç 327
Kaynakça 333
Kavramlar Dizini 361 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
