İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar 15
Giriş 17
Birinci Bölüm
AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ KORUMA MEKANİZMASI
I. GENEL HATLARIYLA AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ 21
A. Avrupa Konseyi 22
1. Kuruluşu 22
2. Amacı 25
3. Yapısı ve İşleyişi 26
4. Genişleme Süreci 28
B. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 29
1. Hazırlanış Süreci 33
2. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Amacı 35
3. Genel Hatlarıyla Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Koruduğu Hak ve Özgürlükler 36
a. Genel Olarak 36
b. AİHS Tarafından Korunan Hak ve Özgürlükler 43
ba. Birinci Kuşak Haklar (Kişisel ve Siyasi Haklar) 47
bb. İkinci Kuşak Haklar (Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar) 52
bc. Üçüncü Kuşak Haklar (Dayanışma Hakları) 60
bd. Dördüncü Kuşak Haklar 63
II. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ’NİN ÖZELLİKLERİ 64
A. Bireysel Başvuru Hakkını Tesis Etmesi 64
B. Toplu Uygulamanın / Ortak Güvence Sisteminin (Collective Enforcement) Gerekliliği ve Karşılıklılık Esasına Dayanılamaması 65
C. Doğrudan Uygulanabilir Olması 70
D. Özel Hukuk Kişilerinin Uluslararası Hukukun Süjesi Haline Gelmesi 71
E. Taraf Devletin Egemenlik Alanı İçinde Bulunan Herkesin Vatandaşlık Bağı Bulunmasa Dahi Korumadan Yararlanması 71
F. Korumanın İkincil Olması 75
G. AİHS Kapsamında AİHM Tarafından Verilen Kararların Bağlayıcı Olması 79
H. AİHS’nin Negatif Yükümlülüklerin Yanı Sıra Pozitif Yükümlülükler Tesis Edebilmesi 80
III. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ’NE İLİŞKİN YORUM YÖNTEMLERİ 82
A. Genel Olarak 82
B. Yargısal Aktivizm 88
1. Yaşayan Belge Doktrini 90
2. Etkili Yorum 96
3. Özerk Kavramlar Doktrini 98
C. Yargının Sınırlılığı (Kendi Kendini Sınırlama / Yargısal İtidal) 100
1. Tarihsel Yorum 100
2. Lafzi Yorum 101
3. Takdir Marjı Doktrini 102
4. Dördüncü Derece Mahkemesi Doktrini 106
IV. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ KORUMA MEKANİZMASINA İLİŞKİN REFORM SÜRECİ 108
A. Genel Olarak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 108
B. Reform Süreci ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 110
1. 11 No.lu Protokol Öncesi Durum 111
a. Avrupa İnsan Hakları Komisyonu’nun Yapısı ve Çalışma Usulü 111
b. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Yapısı ve Çalışma Usulü 115
2. 11 No.lu Protokol’ün Yürürlüğü Sonrası Durum 118
3. 14 No.lu Protokol’ün Yürürlüğü Sonrası Durum 120
a. Genel Olarak 120
b. Getirilen Önemli Değişiklikler 123
ba. Tek Hakim Oturumunun Kabulü 123
bb. Komitelerin Yetkilerinin Arttırılması 125
bc. Daire Açısından Yapılan Değişiklikler 127
bd. Büyük Daire Yetkileri Açısından Yapılan Değişiklikler 127
be. Hatırı Sayılır Bir Dezavantaja Maruz Kalma 127
bf. Dostane Çözüm Yolu Açısından Getirilen Değişiklikler 129
bg. AİHS m.46 Açısından Yapılan Değişiklikler 130
c. Getirilen Diğer Değişiklikler 131
C. AKBK Tarafından Alınan Konuyla İlgili Kararlar 131
D. Yüksek Düzey Toplantıları 135
1. İnterlaken Yüksek Düzey Konferansı 136
2. İzmir Yüksek Düzey Konferansı 138
3. Brighton Yüksek Düzey Konferansı 139
4. Brüksel Yüksek Düzey Konferansı 141
5. Kopenhag Yüksek Düzey Konferansı 145
İkinci Bölüm
AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ KARARLARININ İCRA SÜRECİ
I. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ KARARLARI 149
A. Yargısal Kararlar 151
1. İhtiyati Tedbir Kararları 151
2. Kabuledilebilirlik Hakkında Kararlar 154
a. Genel Olarak 154
b. Devlet Başvuruları 155
c. Bireysel Başvurular 156
3. Dostane Çözüm Kararı 159
4. Tek Taraflı Deklarasyona Dayanan Kayıttan Düşürme Kararı 161
5. AİHS m.37 Kapsamındaki Diğer Kayıttan Düşürme Kararları 166
6. İhlalin Tespitine Yönelik Kararlar 167
a. İhlalin Varlığını Tespit Eden Kararlar 168
aa. İhlal Tespit Kararları 168
ab. AİHS m.46 Kapsamındaki Kararlar 168
aba. Bireysel/Genel Tedbire İlişkin Kararlar 172
abb. Pilot Kararlar 174
b. İhlalin Mevcut Olmadığını Tespit Eden Kararlar 179
7. AİHS m.46/4–5 Kapsamındaki Kararlar 179
8. Gözden Geçirme (Revision) ve Düzeltme Kararları 180
B. Yargısal Mahiyette Olmayan Kararlar 180
1. Danışma Kararları 180
2. İç İşleyişe İlişkin Kararlar 181
C. Yargısal Karar Türlerinin Özellikleri 182
1. Bildiricilik 182
2. Kararların Bağlayıcılığı 185
II. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ’NİN 46. MADDESİ 187
A. Maddeye İlişkin Tarihsel Süreç 187
1. 14 No.lu Protokol Öncesi Aşama 187
2. 14 No.lu Protokol Sonrası Aşama 188
B. Mahiyeti 189
III. KARARIN İCRASINA DAİR TARAF DEVLET SORUMLULUĞU 191
A. Taraf Devlet Sorumluluğu 191
B. Taraf Devlet Sorumluluğunun Yansımaları 200
1. Bireysel Tedbirler 202
a. Adil Karşılık Olarak Hükmedilen veya Dostane Çözüm ile Taraf Devletçe Taahhüt Edilen Tutarın Ödenmesi 204
b. Yargılamanın Yenilenmesi 206
c. Diğer 210
2. Genel Tedbirler 211
IV. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ KARARLARININ İCRASI SÜRECİNİN İŞLEYİŞİ VE AKBK DENETİMİ 214
A. Genel Olarak 214
B. İcra ve Denetim Faaliyetleri Açısından AKBK Birimleri 220
1. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Toplantıları (Bakanlar) 222
2. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Toplantıları (Bakan Vekilleri) 222
3. Bakan Vekilleri İnsan Hakları Toplantıları (DH Meetings) 223
4. Bakan Vekilleri Bürosu 225
5. Raportör Grupları 225
6. Kararların İcrası Bölümü 226
C. İcra Aşamasında Kararın Yorum İçin AİHM’ye Gönderilmesi 228
D. Kararın İcrasına Dair Denetim Usulü 229
1. İhlal Tespit Kararları Açısından 231
a. Kararın Sınıflandırılması 231
b. AKBK Denetiminin Kapsamı 235
ba. Adil Karşılık Tutarının Ödenmesi 235
bb. Bireysel ve Genel Tedbirlerin Alınması 239
bba. Eylem Planı 240
bbb. Geçici Karar (Interim Resolution) 244
bbc. Eylem Raporu 245
bbd. Nihai Karar (Final Resolution) 246
2. Dostane Çözüm Kararları Açısından 246
3. Kararların İcrasına İlişkin Süre 247
E. İhlal Usulü (Infringment Procedure) 249
1. Genel Olarak 249
2. Usul 252
3. İncelemenin Kapsamı 255
4. Uygulama Örnekleri 256
a. Mammadov/Azerbaycan 256
b. Kavala/Türkiye 260
c. Demirtaş / Türkiye (No: 2) 264
5. İhlal Usulü Yolunun Değerlendirilmesi 268
F. Kararların İcrasına Dair AKBK Denetim Sürecinin Etkililiğinin Değerlendirilmesi 271
1. AİHM Kaynaklı Faktörler 276
2. Siyasal Faktörler 280
3. Ekonomik Faktörler 283
4. Ulusal Faktörler 284
G. AİHM Kararlarının İcrası Açısından Diğer AK Organ ve Birimlerinin Rolleri 290
1. Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi 290
2. Avrupa Konseyi Genel Sekreteri 301
3. Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri 302
H. AİHM Kararlarının İcrası Aşamasında AKBK Nezdinde Girişimde Bulunabilecek Diğer Kişi ve Kuruluşlar 303
Üçüncü Bölüm
AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ KARARLARININ
TARAF DEVLETLERCE İCRASINA İLİŞKİN SEÇİLİ ÖRNEKLER
I. GENEL OLARAK 307
II. ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİ 308
III. DİĞER MEVZUAT DEĞİŞİKLİKLERİ 316
A. AİHS Madde 2 Alanında 316
B. AİHS Madde 3 Alanında 320
C. AİHS Madde 5 Alanında 322
D. AİHS Madde 6 Alanında 325
E. AİHS Madde 8 Alanında 333
F. AİHS Madde 9 Alanında 337
G. AİHS Madde 10 Alanında 340
H. AİHS Madde 11 Alanında 344
1. Toplantı Özgürlüğü Açısından 344
2. Örgütlenme (Siyasi Parti, Sendika, Dernek Vesaire) Özgürlüğü Açısından 347
I. 1 No.lu Protokol Madde 1 Alanında 350
İ. 1 no.lu Protokol Madde 2 Alanında 351
IV. ULUSAL UYGULAMA VE İÇTİHAT DEĞİŞİKLİKLERİ 352
Sonuç 361
Kaynakça 369
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları 391
Anayasa Mahkemesi Kararları 408
Kavram Dizini 409 |